صفحهٔ اصلی
شب قدر، شب نزول قرآن بر پیامبر اکرم (ص) است که در ماه رمضان اتفاق افتاده است. از لیلة القدر به عنوان شب اندازهگیری امور و عمرها نیز یاد میشود. شبی که در تعیین آن اختلاف وجود دارد و یکی از شبهای دهه آخر ماه مبارک رمضان است که نزد شیعیان یکی از سه شب نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم و نزد اکثر اهل سنت، احتمالاً شب بیست و هفتم است. به هرحال، شب قدر، از شبهای متبرک اسلامی است که در سوره قدر بزرگی و اهمیت آن یادآوری شده و به عنوان شبی که از هزار ماه بهتر است معرفی گردیده است که فرشتگان و روح در آن شب به اذن پروردگار خویش فرود میآیند. قرآن کریم درباره شب قدر میفرماید: لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ * تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ * سَلَامٌ هِيَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ.
در روایتی از امام صادق (ع) نقل شده که: «تقدیر مقدرات، در شب نوزدهم، تحکیم آن در شب بیست و یکم و امضاء آن در شب بیست و سوم است».
دلیل فضیلت این شب بر شبهای دیگر به اعتبار اموری است که در این شب برآورده میشود که بر اساس آموزههای دینی مهمترین آنها عبارتاند از:
- شب نزول قرآن: از آیات قرآن بهخوبی استفاده میشود که این کتاب در ماه مبارک رمضان نازل شده است. خداوند متعال میفرماید: شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ؛ ظاهر آیه آن است که تمام قرآن در این ماه نازل گردید و در نخستین آیۀ سوره قدر نیز میفرماید: إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ.
- شب تقدیر امور: قرآن کریم علت دیگر فضیلت این شب بزرگ را تعیین مقدرات انسان قلمداد کرده و میفرماید: إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُبَارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ فِيهَا يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ.
- شب نزول فرشتگان: قرآن کریم شب قدر را شب نزول فرشتگان و روح بر زمین، برای تقدیر و تعیین سرنوشت بندگان و آوردن هر خیر و برکتی معرفی میکند: تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ.
- شب مغفرت و آمرزش گناهان: از فضیلتهای شب قدر این است که هر مؤمنی آن را احیا بدارد، گناهانش آمرزیده میشود.
- شب مخصوص امام زمان(ع): از دیگر ویژگیهای شب قدر این است که خداوند متعال، کاملترین و شایستهترین و برترین انسان را از برنامهریزی و حکم خود آگاه میکند؛ چراکه قرآن کریم از استمرار تنزل فرشتگان و روح از جانب خدای متعال خبر میدهد و این امر یک ولی میخواهد که متولی آن باشد و آن همان امام معصوم(ع) است.
برخی از آداب و اعمال در شب قدر مستحب است به جا آورده شوند؛ از جمله: غسل کردن در آغاز شبهای نوزده، بیست و یک و بیست و سوم و نیز در آخر شب بیست و سوم؛ احیای شب به ذکر و دعا و شبزندهداری به عبادت و تلاوت قرآن؛ زیارت امام حسین (ع) و غیره.
وظیفه مسلمانان درباره اطاعت و نصرت امام مهدی چیست؟
امام زمان (ع) احیا کنندۀ آموزههای نورانی قرآن و معارف پیامبر اکرم و ائمه هدی (ع) است و رهاورد ایشان همان اسلام ناب و معارف والای پیامبر اسلام (ص) است و اگر چه ایشان غایب هستند ولی اراده و فرمانشان در میان همۀ خلایق جاری است؛ بنابراین، دستورات حضرت را باید شناخت و فرمانهایش را اطاعت کرد، چرا که بزرگترین مشکلی که در طول تاریخ زندگانی امامان (ع) دیده میشود آن است که با وجود محبت به آنها، مردم عملاً از آنها حرف شنوی نداشتند؛ این در حالی است که اگر انسانها خواستار ظهور امام هستند، باید امام را الگوی خود دانسته و آمادگی عملی و اطاعت پذیری از ایشان را داشته باشند. قرآن کریم در کنار اطاعت خدا و پیامبر، به اطاعت از اولی الأمر فرمان میدهد: أَطِيعُواْ اللَّهَ وَ أَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَ أُوْلىِ الْأَمْرِ مِنكم، اولی الامر به ائمه اهل بیت (ع) تفسیر شده و اطاعت از امام یک فریضه و بزرگداشت امامت از مهمترین ویژگیهای منتظران شمرده شده است.
مأموریت امام زمان (ع) ایجاد حکومت عدل جهانی است و این مأموریت، تنها به وسیله شخص امام زمان با اعجاز و اعمال خارقالعاده تحقق نمیپذیرد، بلکه یاری و نصرت مؤمنین نیز لازم است. برای اطاعت و نصرت امام زمان (ع) راههایی وجود دارد:
- آشنایی با قرآن و آموزههای آن به همراه شناخت سیره و معالم اهل بیت (ع)، تا بتوان بدین وسیله آمادگی حضور در محضر امام زمان (ع) را پیدا کرد.
- پیروی از دستورات و فرمایشات امامان پیشین (ع).
- الگو قرار دادن امام: یکی از عومل مهم در تربیت و خودسازی، الگو قراردادن انبیا و بزرگان دین است؛ زیرا با الگو قراردادن رفتار آنان، انگیزۀ لازم برای پیروی از آنان در افراد به وجود میآید و فرد سعی خواهد کرد برای بهرهمندی از رفتار نیک و دستاوردهای مثبت زندگیشان، خود را ملزم به پیروی از آنان کند.
- مراجعه به نایبان خاص در زمان غیبت صغری و نایبان عام در زمان غیبت کبری.
دائرةالمعارف قرآن کریم، مجموعهای است چهارده جلدی که شامل اطلاعات پایه، معتبر و اصیل در باب علوم و معارف و اعلام قرآنی است. این مجموعه اثر پژوهشگران مرکز فرهنگ و معارف قرآن است و انتشارات بوستان کتاب انتشار آن را به عهده داشته است.
در معرفی این کتاب آمده است: «دائرةالمعارف قرآن کریم شامل اطلاعات پایه، معتبر و اصیل در باب علوم و معارف و اعلام قرآنی است که به گونهای آسانیاب و روان در دسترس قرآنپژوهان و اهل تحقیق و پژوهش میباشد. از ویژگیهای این دائرةالمعارف استواری بر پایه نظام الفبایی در چینش مدخلها، استفاده از منابع اصیل و متقن و دست اول، ارائه همه آرا و مبانی اصلی در هر موضوع، برخورداری از نظام ارجاع درون مقالهای و برون مقالهای و بهرهوری از نثر معیار میباشد».