الکافی (کتاب)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
الکافی
زبانعربی
نویسندهشیخ کلینی
تحقیق یا تدویندار الحدیث
به کوششمحمد حسین درایتی
موضوعامامت و ولایت، احادیث معصومین، منابع روایی شیعه، کتب اربعه
مذهبشیعه
ناشر[[:رده:انتشارات * دار الحدیث: (قم، ایران ۱۳۸۹ش، ۱۳۹۲ش، ۱۳۹۳ش، ۱۳۹۷ ش) ۱۵ جلدی و ۱۶ جلدی
محل نشرقم، ایران
تعداد جلد۱۵
فهرست جلدهاجلد اول، جلد دوم، جلد سوم، جلد چهارم، جلد پنجم، جلد ششم، جلد هفتم، جلد هشتم، جلد نهم، جلد دهم، جلد یازدهم، جلد دوازدهم، جلد سیزدهم، جلد چهاردهم، جلد پانزدهم
شابک۹۷۸-۹۶۴-۴۹۳-۳۴۰-۰
شماره ملی۱‎۸‎۸‎۲‎۹‎۲‎۱‬

الکافی، کتابی است پانزده جلدی که با زبان عربی به نقل روایات پیامبر اکرم و اهل‌بیت (ع) در زمینه عقاید، اخلاق و احکام می‌پردازد. این مجموعه اثر شیخ کلینی می‌باشد و انتشارات دار الحدیث و انتشارات دار الکتب الاسلامیة انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]

طرح جلد دیگری از این کتاب
طرح جلد دیگری از این کتاب

دربارهٔ کتاب

در معرفی این کتاب آمده است: «کتاب کافی یکی از مهمترین کتابهای حدیثی و نخستین کتاب از کتب اربعۀ شیعه است.

نویسنده برای تدوین و تألیف این کتاب به شهرها و روستاهای مختلف مناطق جهان اسلام مثل خراسان، ایران، شام، عراق و عربستان مسافرت کرده و با دست یابی به کتاب‌های تألیف شده توسط شاگردان اهل بیت (ع) ـ که به اصول اربعمائة شهرت داشتند ـ به فراگیری حدیث و معارف اهل بیت (ع) پرداخت.

این کتاب در واقع نخستین کتابی است که به صورت جامع در همۀ زمینه‌های اعتقادی، فقهی، اخلاقی، تفسیر و تاریخ، روایات معتبر را جمع کرده است. به طوری که تعداد روایات آن برابر و بلکه بیش از همۀ روایات صحاح سته است. کلینی کتاب خود را در سه بخش عمده مرتب کرده است: اصول دین «اصول کافی»، فروع دین «فروع کافی»، متفرقه که با عنوان «روضۀ کافی» شناخته شده است.

کلینی این کتاب را در پاسخ به درخواست برخی از شیعیان تدوین کرد که به علت تعدد و اختلاف روایتها نمی‌توانستند مسائل و حقایق اسلامی را به طور دقیق و حقیقی تشیخص دهند. بنابر این این کتاب را با هدف گردآوری همۀ فنون دانش‌های دین تألیف کرد تا عمل به دستورات اهل بیت (ع) بر اساس آن برای شیعیان آسان گردد. و به دلیل همین جامعیت، نام آن را کافی نهاد؛ یعنی کفایت کننده از کتب دیگر.

کلینی هر مبحث کلی را با نام «کتاب» آورده و در هر یک از این کتابها چند عنوان مرتبط با موضوع به نام «باب» ذکر کرده است. او در ذیل همۀ ابواب کافی حدود شانزده هزار حدیث از چهارده معصوم (ع) ذکر کرده که همۀ آنها را به طور مسند آورده است.

اصول کافی، به ترتیب کتابهای زیر را در بردارد:

  1. «کتاب العقل و الجهل»؛
  2. «کتاب فضل العلم» که بیست و دو باب دارد؛
  3. «کتاب التوحید» که چهل باب از مسائل مهم عقیدتی را در بردارد؛
  4. «کتاب الحجة» که حدود یکصد و سی باب دربارۀ مسائل مختلف امامت و ولایت را در ذیل آن آورده و در پایان آن نیز بیست باب دربارۀ تاریخ زندگانی ائمه (ع) با عنوان «ابواب التاریخ» گرد آورده است؛
  5. «کتاب الایمان و الکفر» که حدود دویست و بیست باب دربارۀ مسائل مختلف ایمان، اخلاق، تزکیۀ نفس و سیر و سلوک الی الله در ذیل آن منعقد ساخته است؛
  6. «کتاب الدعاء» که حدود شصت باب در زمینه‌ها و ابعاد مختلف دعا در آن آورده است؛
  7. «کتاب فضل القرآن» که سیزده باب دربارۀ فضل قرائت قرآن و مسائل مربوط به آن ذکر کرده است؛
  8. کتاب العشرة (المعاشرة) که حدود سی باب دربارۀ مسائل مختلف آداب معاشرت و حقوق اجتماعی مسلمانان و سایر انسان‌ها در آن آورده است.

«فروع کافی» نیز بیست و شش کتاب در همۀ ابواب فقهی از طهارت تا دیات را در بردارد که بخش عمدۀ کتاب یعنی پنج جلد را شامل می‌‌شود.

روضۀ کافی که شامل مواعظ، خطبه‌ها، تاریخ و احادیث متفرقه در زمینه‌های مختلف است و نزدیک به ششصد (دقیقا ۵۸۶) حدیث را در آن آورده است.

در مجموع، کتاب کافی سی و چهار کتاب و سیصد و بیست و شش باب را در بردارد. این کتاب از همان زمان تألیف مورد توجه و عنایت دانشمندان و محدثان جهان اسلام به‌ویژه علمای تشیع بوده و در طول تاریخ همواره توسط بزرگان دانش و معرفت مورد تدریس و تحقیق قرار گرفته است. البته آنچه در میان عامۀ مردم شایع شده است که این کتاب توسط نایب چهارم امام عصر یعنی ابوالحسن علی بن محمد سمری به امام (ع) عرضه شده و ایشان در تأیید آن فرموده اند: "الكَافي كَافٍ لِشِيعَتِنَا" (یعنی کتاب کافی برای شیعیان ما کافی است)، چندان مورد قبول علمای بزرگ تشیع نبوده و اصل و اساسی برای این ماجرا وجود ندارد. فقط یک عبارت در میان روایات شیعه دربارۀ تفسیر حرف کاف در ذیل آیۀ نخست سورۀ مریم یعنی (کهیعص) وجود دارد که امام صادق (ع) فرمود « كَافٌ كَافٍ لِشِيعَتِنَا» یعنی حرف کاف در این آیه برای شیعیان ما کفایت می‌‌کند. و شاید عده‌ای از افراد نادان این عبارت را تحریف کرده و به صورت "الكَافي كَافٍ لِشِيعَتِنَا" در آورده‌اند»[۲]

مباحث جلدهای کتاب

  • جلد اول شامل: اصول: کتاب العقل و الجهل، کتاب العلم، کتاب التوحید، کتاب الحجة.
  • جلد دوم شامل: اصول: کتاب الحجة.
  • جلد سوم شامل: اصول: کتاب الایمان و الکفر.
  • جلد چهارم شامل: اصول: کتاب الایمان والکفر، کتاب الدعاء، کتاب فضل القرآن، کتاب العشرة.
  • جلد پنجم شامل: فروع: کتاب الطهارة، کتاب الحیض و کتاب الجنائز.
  • جلد ششم شامل: فروع: کتاب الصلاة.
  • جلد هفتم شامل: فروع: کتاب الزکاة و کتاب الصیام.
  • جلد هشتم شامل: فروع: کتاب الحج.
  • جلد نهم شامل: فروع: کتاب الحج، کتاب الجهاد و‌ کتاب المعیشة.
  • جلد دهم شامل: فروع: کتاب المعیشة و کتاب النکاح.
  • جلد یازدهم شامل: فروع: کتاب النکاح، کتاب العتیقة و کتاب الطلاق.
  • جلد دوازدهم شامل: فروع: کتاب العتق، کتاب الصید، کتاب الاطعمة و کتاب الاشربة.
  • جلد سیزدهم شامل: فروع: کتاب الزی، کتاب الدواجن، کتاب الوصایا و کتاب المواریث.
  • جلد چهاردهم شامل: فروع: کتاب الحدود، کتاب الدیات، کتاب الشهادات، کتاب القضاء، کتاب الایمان و النذور و الکفارات.
  • جلد پانزدهم شامل: روضه: احادیث شماره ۱۴۸۱۶ تا ۱۵۴۱۳.[۳]

دربارهٔ پدیدآورنده

شیخ کلینی (پدیدآورنده)
ابو جعفر محمد بن اسحاق کلینی رازی (۲۵۸ق، تهران - ۳۲۸ق، بغداد) مشهور به شیخ کلینی، شیخ مشایخ شیعه و رئیس محدثین علمای امامیه و اوثق و اعدل ایشان و مروج مذهب شیعه در عصر غیبت امام عصر (ع) است. عامه و خاصه در فتاوی به وی مراجعه کرده‌اند و بدین‌جهت به ثقة الاسلام شهرت یافت. وی یکی از صاحبان کتب اربعه و صاحب کافی است که در عقاید حقه اسلامیه و استنباط‍‌ دینی، مرجع اکابر و مورد استفاده فقها و محدثین بزرگ است و به تصدیق شیخ مفید، اجل‌ کتب اسلامی و اعظم مصنفات شیعه و مشتمل بر شانزده هزار و یکصد و نود و نه حدیث است. کلینی از علمای زمان غیبت صغری است و وفات او ۶۹ سال پس از وفات امام عسکری (ع) در ماه شعبان ۳۲۹ هجری اتفاق افتاد و قبرش در بغداد است[۴].

کتاب‌های وابسته

جستارهای وابسته

پانویس

دریافت متن