بحث:نیابت عام امام مهدی
نیابت عام امام مهدی در معارف و عقاید 5
پس از پایان دوران غیبت صغرا و نیابت خاص و با آغاز غیبت کبرا هدایت شیعیان با عنوان نیابت عام از طرف حضرت مهدی(ع) شکل گرفت. به این صورت که براساس روایاتی که از امامان معصوم(ع) نقل شده است، ضابطهای کلّی و صفات و مشخصاتی عام ارائه شد تا در هر عصر، فرد یا افراد شاخصی که دارای آن ضابطه از هر جهت و در همه ابعاد باشند، نایب امام شناخته شوند و به نیابت از او امور شیعه را سامان دهند[۱].
نیابت عامه در موعودنامه
- نیابت عامه مقامی است که به وسیله ائمه (ع) بهویژه امام زمان (ع) به فقیه واجد شرایط تفویض شده است. امام (ع) ضابطهای کلی و صفات و مشخصاتی را معرفی و بیان میکند. در هرعصری آن صفات و ویژگیهای معین در هرفردی از افراد وجود داشته باشد، نایب عام امام (ع) شناخته میشود.
- امام زمان (ع) در توقیع اسحاق بن یعقوب که به دست نایب دوم -محمد بن عثمان- صادر گشت، فرمود: "و اما رویدادها و پیشامدهایی که در آینده روی خواهد داد، درباره آنها به راویان حدیث ما رجوع کنید؛ زیرا آنها حجت من بر شمایند و من حجت خدا میباشم"[۲]. و امام صادق (ع) فرمودند: "هرکس از فقهاء، نفس خود را از معاصی و محرمات نگهداری کند و دین خود را حفظ نماید و مخالف هوای خود و مطیع مولای خود باشد، پس عوام باید از او تقلید کنند"[۳].
- همچنین از مقبوله عمر بن حنظله، استفاده میشود که مقام نیابت عامه، به وسیله خود ائمه (ع) بهویژه حضرت ولی عصر (ع) به فقیه واجد شرایط تفویض شده است[۴]. از اینرو، در عصر غیبت کبری، ولی فقیه نیابت عامه را به عهده دارد[۵].
نواب عام در فرهنگنامه آخرالزمان
- نواب خاص حضرت مهدی(ع) عبارتند از چهار نفر که پس از به امامت رسیدن آن جناب از سوی حضرت منصوب شدند و وظیفه ارتباط مردم با حضرت را به عهده داشتند[۶]. نواب عام، اصطلاحی است که بعدها به علما و فقهای شیعه داده شد. در احادیث مختلفی در دوران غیبت کبری ما مأمور به رجوع به فقها و محدثین و راویان احادیث اهل بیت(ع) کردهاند تا مسایلی را که تشخیص صحیح از ناصحیح آن را نمیدانیم، از آنان بپرسیم و در برخی روایات حضرت این علما را حجت بر سایر مردم قرار داده است. از این روی بدانها لقب نواب عام داده شده است. یعنی کسانی که از سوی حضرت بدون اینکه شخص خاصی تعیین شود، به وظیفه پاسخگویی به پرسشهای دینی مردم گماشته شدهاند، بر خلاف نواب عام که علاوه بر چنین وظیفه شخص آنان نیز از سوی حضرت تعیین میشد. در نواب عام برخی ویژگیها را تعیین نمودهاند که فرد باید با تفحص و یافتن چنین خصوصیاتی در یک فقیه از او پیروی کند[۷][۸].
پانویس
- ↑ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵، جلد ۲ ص ۲۰۹.
- ↑ کمال الدین، ج ۲، ص ۴۸۳.
- ↑ بحار الانوار، ج ۲، ص ۸۸.
- ↑ اصول کافی، ج ۱، ص ۵۴.
- ↑ تونهای، مجتبی، موعودنامه، ص۷۴۹.
- ↑ ر.ک: نواب اربعه.
- ↑ ر.ک: غیبت.
- ↑ حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص ۵۸۹.