مقایسه دیدگاه حکمت متعالیه و برخی متکلمین شیعی در مورد علم امام (پایان‌نامه)

مقایسه دیدگاه حکمت متعالیه و برخی متکلمین شیعی در مورد علم امام پایان‌نامه‌ای است که به موضوع امامت می‌پردازد و به بحث علم امام از دیدگاه حکمت متعالیه و برخی متکلمین شیعی نگاه ویژه دارد. این پایان‌نامه توسط خانم زهرا خطیبی نگاشته و در دانشکده الهیات وابسته به دانشگاه الزهرا دفاع شده است. استاد راهنمای این پایان‌نامه خانم اعلا تورانی و استاد مشاور آن خانم زهرا توازیانی است.[۱]

مقایسه دیدگاه حکمت متعالیه و
برخی متکلمین شیعی در مورد علم امام
زبانفارسی
پژوهشگرزهرا خطیبی (ایران)
استاد راهنمااعلا تورانی (ایران)
موضوعامام، علم و تشیع
مذهبشیعه
سال دفاع۱۳۹۱
وابسته بهدانشگاه الزهرا
وبگاه معرفپژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایران داک)

چکیده پایان‌نامه

  • پژوهشگر این پایان‌نامه در ابتدای چکیده خود می‌گوید: «علم ‌امام بارزترین‌ صفتی است‌ که از دیرباز در امام‌شناسی مورد توجه عالمان و متفکران بوده است».
  • در این رساله آمده است: «اندیشمندان شیعی این ویژگی را از شروط بنیادین امامت دانسته، در رویارویی با دیگر گروه‌های جامعه اسلامی بر آن استدلال‌ کرده‌اند. مطالعه در این موضوع همواره با نگرش‌ها و رویکردهای فکری مختلفی صورت گرفته و در میزان و چگونگی آن اختلافاتی پدید آمده است».
  • پژوهشگر می‌افزاید: «این تحقیق با رویکردی تطبیقی و با بهره‌گیری از روش توصیفی – تحلیلی، به بررسی دیدگاه حکما و متکلمین درباره علم امام پرداخته، درصدد مقایسه و تا حد امکان جمع نظر متکلمان با حکمت متعالیه برآمده است. بر اساس نتایج به‌دست آمده از ادله طرفین، هر دو گروه بر تقید علم امام به ذاتی ‌نبودن و افاضه از جانب خداوند متعال و نیز بر عدم احاطه علم ایشان نسبت به کنه ذات و صفات ذاتی خداوند اتفاق دارند. اختلاف طرفین تنها بر سر علم امام به جمیع افعال الهی و احاطه او بر همه موضوعات و مخلوقات است که تفاوت گذاشتن میان وجود نوری امام و وجود عنصری او، کلید حل نزاع تاحد زیادی به شمار رفته، بدین ترتیب، آن چه حکمت متعالیه درباره علم گسترده امام به همه موضوعات و حقایق قایل شده به وجود نوری او و قیودی که متکلمان ذکر کرده‌اند، به وجود عنصری امام برگشت می‌کند».[۱]

فهرست پایان‌نامه

  • مقدمه؛
  • ضرورت بحث واهمیت موضوع؛
  • تعریف مسأله و بیان آن؛
  • مروری بر مطالعات انجام شده؛
  • اهداف پژوهش؛
  • روش پژوهش؛
  • پرسش های اصلی و فرعی؛
  • فرضیه ها؛
  • فصل اول:
  • کلیات؛
  • علم؛
  • وجود بودن علم؛
  • اقسام علم؛
  • امام (ع)؛
  • ضرورت وجود امام (ع)؛
  • قرآن وجایگاه امام (ع)؛
  • تفاوت نبی و امام (ع)؛
  • بی کرانگی علم امام معصوم (ع)؛
  • قرآن کریم ومسأله علم غیب؛
  • ماهیت غیب؛
  • ماهیت و ابعاد و محدوده علم امام (ع)؛
  • مقام فقری امام (ع)؛
  • صفات امام (ع)؛
  • مراد از امام (ع) در این رساله؛
  • عصمت امام؛
  • فصل دوم:علم امام (ع) از نظر حکمت:
  • متعالیه؛
  • علم امام از دیدگاه صدرالمتألهین شیرازی؛
  • نظر ملاصدر ا در باب ضرورت وجود امام(ع)؛
  • نظر ملاصدرا در باب مراتب علم غیب امام (ع)؛
  • چگونگی علم به مراتب مختلف عالم غیب؛
  • واسطه بودن وجود پیامبر وامام در خلقت؛
  • علم به ملکوت آسمان‌ها و زمین و علم به ما کان و ما یکون؛
  • الهام و وحی؛
  • قوه قدسی؛
  • امامان، خزانه دار علم و حجت رسای الهی؛
  • معجزه بودن علم امام(ع)؛
  • علم امام(ع) به تمام حقایق؛
  • علم امام(ع) از دیدگاه علامه طباطبایی؛
  • علم حضوری معصوم به ماسوی‌ الله؛
  • نظر علامه درباره علم غیب؛
  • معنای افزایش علوم ائمه(ع)؛
  • علم ائمه(ع) به جزئیات وقایع عالم؛
  • موروثی بودن علوم ائمه(ع) از پیغمبر اکرم(ص)؛
  • فصل سوم:علم امام از منظر برخی ازمتکلمین شیعی:
  • مقدمه؛
  • علم امام از دیدگاه شیخ صدوق؛
  • نظر شیخ صدوق در باب علم حضوری معصوم به ماسوی‌ الله؛
  • دیدگاه شیخ صدوق درباره علم غیب؛
  • علم امام از دیگاه شیخ مفید؛
  • علم غیر ارادی امام به تعلیم خداوندی است؛
  • علم امام ازدیدگاه سید مرتضی؛
  • علم امام از دیدگاه شیخ طوسی؛
  • علم امام از دیدگاه خواجه نصیر الدین طوسی؛
  • بایستگی‌های امامت؛
  • قوه قدسیه؛
  • بیان خواجه طوسی در باب عصمت و وجوب عصمت امام(ع)؛
  • فصل چهارم: بررسی چالش‌ها و تعارض‌ها:
  • مقدمه؛
  • علم امام از منظر برخی روشنفکران معاصر؛
  • دیدگاه دکتر سروش؛
  • ارزیابی ونقد دیدگاه سروش در باب علم امام؛
  • دیدگاه شیخ نعمت الله صالحی نجف آبادی؛
  • چالش‌ها و تعارضات در باب علم امام (ع)؛
  • چالش اول: اشکال جبر؛
  • چالش دوم: اشکال ظواهر اعمال امام؛
  • چالش سوم: شبهات وارد شده برآیات و روایات در باب علم امام؛
  • چالش چهارم: آیا عدم علم امام زمان(ع) نسبت به زمان ظهور خویش با کامل بودن علم امام (ع) منافات دارد؟
  • جمع‌بندی ونتیجه گیری؛
  • منابع.[۲]

دربارهٔ پدیدآورندگان

  • در مورد پژوهشگر این پایان‌نامه اطلاعاتی در دست نیست.
  • استاد راهنمای این پایان‌نامه آقای دکتر اعلا تورانی، تحصیلات دانشگاهی خود را در مقطع دکتری فلسفه به اتمام رساند. عضویت در هیئت علمی دانشگاه الزهرا[۳] و عضویت در انجمن فلسفی ملاصدرا از جمله فعالیت‌های وی است.[۴]او علاوه بر تدریس دروس دانشگاهی به مشاوره و راهنمایی پایان‌نامه‌های دانشجویان نیز مشغول است و تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشتهٔ تحریر درآورده است. «خدا از دیدگاه صدرالمتألهین و پل تیلیش»،[۵] «رابطه سعادت و سیاست از دیدگاه فارابی»، «علم امام در آینه حکمت متعالیه» و «پلورالیسم و وحی از منظر صدرالمتألهین شیرازی و پل تیلیش» برخی از این آثار است.[۶]
  • در مورد استاد مشاور این پایان‌نامه اطلاعاتی در دست نیست.

استخراج مقاله از پایان‌نامه

چاپ پایان‌نامه به صورت کتاب

در این باره، اطلاعاتی در دست نیست.

پانویس