منابع علم امام در قرآن و روایات (پایان‌نامه)
منابع علم امام(ع) در قرآن و روایات و پاسخ‌گویی به شبهات پیرامون آن پایان‌نامه‌ای است که به موضوع امامت می‌پردازد و به بحث علم امام با جزئیات آن - مانند: بحث منابع، دیدگاه علم امام- نگاه ویژه دارد. این پایان‌نامه توسط آقای محمد تقی شاکر نگاشته و در دانشکده علوم حدیث دفاع شده است. استاد راهنمای این پایان‌نامه آقای رضا برنجکار و استاد مشاور آن آقای محمد تقی سبحانی است. [۱]
| منابع علم امام(ع) در قرآن و روایات | |
|---|---|
| و پاسخ‌گویی به شبهات پیرامون آن | |
 | |
| زبان | فارسی |
| پژوهشگر | محمد تقی شاکر (ایران) |
| استاد راهنما | رضا برنجکار (ایران) |
| موضوع | علم امام، اعلمیت امام، مرجعیت اهل بیت، علم غیب امام |
| مذهب | شیعه |
| سال دفاع | ۱۳۹۰ |
| تعداد صفحات | ۱۸۳ |
| وبگاه معرف | مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی |
| شماره رکورد | ۵۴۰۷۴۶ |
چکیده پایان‌نامه
پژوهشگر این پایان‌نامه در ابتدای چکیده خود می‌گوید: بدون شک امامان شیعه بنابر عقیدۀ شیعه و سنی دارای مرجعیت دینی می‌باشند، اما شیعه معتقد است مرجعیت دینی و علمی پس از پیامبر تنها در اختیار ایشان می‌باشد، مهمترین سؤالی که در اینجا مطرح می‌شود چرایی و دلیل این گفتار و ادعا است.
مکتب تشیع با توجه به نقش امام پس از پیامبر خاتم که نقش هدایتی گسترده است و از ظاهر تا باطن جامعه و افراد آن را در بر می‌گیرد امام را دارای ارتباط و آگاهی از منابع عظیم الهی می‌داند، و دانش او را فراتر از علم عادی، دارای مجاری و مبادی غیبی و لدنی می‌داند. قرآن و روایات دلالت بر اثبات دیدگاه اتصال علم امام به خداوند سبحان می‌نمایند.
در مورد گستره علم امام گفته است: سرچشمه و منابع علم امام گسترده و متعدد هستند که از مهمترین آنها روح‌القدس، جامعه، مصحف فاطمه(س)، صحف و کتب انبیا، عمود نور، الف باب، تحدیث (نقر و نکت)، قرآن، اسم اعظم می‌باشند. امام بهره‌مند از روح بلند و مقدسی از جانب خداوند می‌گردد که این عطیۀ الهی امام را در انجام وظایف و شئون الهی او و ارتباط با ملکوت و آگاهی از حقایق پنهان و دریافت کامل شریعت محمدی در جهت هدایت رسانی یاری می‌کند. مطابق رهنمود آیات و روایات علم به احکام و حلال و حرام و همچنین علم به قرآن توسط پیامبر اکرم(ص) به ائمه اطهار منتقل گردیده است، لذا نقش امام نسبت به این علوم، نقشی تبیینی تفسیری و امام شاخصی برای رفع اختلافات و بروز علوم انتقالی از پیامبر می‌باشد.
در این رساله آمده است: «امام علاوه بر جایگاه کمال بخشی و تحقق بخشیدنِ استمرار ختم نبوت، نقش هدایت خاص یا همان امامت به معنای ویژه آن را هم بر عهده دارد، لذا امامت با ختم نبوت نه تنها تعارضی ندارد بلکه لازمۀ خاتمیت وجود و تبلور امامت می‌باشد. جایگاه و شان هدایتی مخصوص امام اقتضای علم و آگاهی مناسب با آن را می‌نماید. روایات ارتباط با ملائکه و طرق دیگر مجاری علم امام را در همین راستا تبیین نموده‌اند، مسائلی همانند شهود و عرضۀ اعمال به امام و خبر رسانی روزانه‌ای که آیات و روایات بر آن تأکید می‌کنند از مصادیق جریان این هدایت و نقش امام در آن می‌باشد. آیات استدلال شده بر نفی علم غیب در قرآن برای انبیاء و ائمه(ع) نیز با تمسک به قرائن متصل و منفصل آیات بر نفی علم غیب ذاتی و استقلالی و اصیل دلالت می‌نماید، چرا که از جانب دیگر آیات و شواهد روائی و تاریخی فراوانی بر آگاهی انبیاء و ائمه(ع) از غیب دلالت می‌کنند»[۱].
فهرست پایان‌نامه
فصل اول: کلیات و مفاهیم
- بیان مسئله؛
- اهمیت و ضرورت؛
- سؤالات تحقیق؛
- پیشینه تحقیق؛
- چارچوب نظری تحقیق؛
- مباحث مقدماتی و مفاهیم اولیه؛
- تقسیم کلی مباحث امامت؛
- توحید و امامت؛
- امامت یا خلافت؛
- علم و منابع آن
- منابع و ابزار دانش؛
- ضرورت علم امام.
فصل دوم: منابع علم امام
- مقدمه؛
- اهل بیت(ع) بهره مند از علوم خاص و ویژه؛
- پرسش از منابع علم امام؛
- تقسیم کلی مجاری علم امام؛
- عنایات و علوم بی‌واسطه؛
- روح القدس
- علم امام و روح القدس؛
- برخورداران از روح القدس؛
- روح القدس از ملائکه نیست؛
- جبرئیل و روح القدس؛
- حقیقت روح القدس؛
- مراتب و ویژگی‌های روح القدس؛
- برترین مرتبه روح القدس برای پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)؛
- اسم اعظم:
- برخورداران از اسم اعظم؛
- جایگاه اسم اعظم؛
- علم‌الکتاب و اسم اعظم؛
- مراد از حروف اسم اعظم؛
- اسم اعظم، قرآن، کتاب مبین؛
- دیدگاه علامه طباطبایی و تحلیل آن:
- اسم اعظم لفظ نیست؛
- اسم و حقیقت آن؛
- اسماء حسنی و اسم اعظم؛
- علوم انتقالی از پیامبر:
- قرآن:
- گونه‌های تبیین ارتباط اهل بیت با قرآن؛
- دلیل نیاز به مفسر برای قرآن؛
- دو ویژگی آگاهی ائمه از قرآن؛
- ویژگی‌های قرآن از باطن قرآن است؛
- کتاب مبین و امام؛
- چگونگی آگاهی امام به معارف قرآن؛
- اعطا فهم پیامبرگونه به امام؛
- مصحف علی(ع)؛
- جامعه:
- جامعه اثری از پیامبر؛
- ویژگی‌های جامعه؛
- محتوای جامعه؛
- جامعه و مسائل جدید؛
- جامعه و قیاس؛
- مقصود از هفتاد ذراع؛
- کتب و صحف و ادعاهای بنی‌الحسن؛
- الف باب:
- اقسام روایات الف باب؛
- الف باب علم، آگاهی ویژه؛
- محتوا و موضوعات کلی؛
- برداشت ناصحیح از روایات الف باب و واکنش نسبت به آن؛
- صحف انبیاء:
- جفر ابیض، جفر:
- جفر ابیض شامل دو دسته کتب؛
- علوم باواسطه ملک:
- مصحف فاطمه(س):
- چگونگی شکل‌گیری مصحف فاطمه(س)؛
- خصوصیات مصحف فاطمه(س)؛
- محتوای مصحف فاطمه(س)؛
- توضیح یک روایت؛
- املاء کننده مصحف فاطمه(س)؛
- تحدیث (نکت و نقر) و الهام:
- نقر و نکت؛
- نقر و نکت در لغت؛
- الهام؛
- علت افضلیت مایحدث بالیل و النهار؛
- پاسخ به لزوم علم بیشتر ائمه متاخرتر؛
- شهرت موضوع ارتباط ملائکه با امام؛
- نکت و نقر نشانهْ تحدیث؛
- نکته؛
- عمود نور:
- شهادت بر اعمال؛
- ماهیت عمود نور؛
- عمود نور و ملائکه.
فصل سوم: آیات و روایات منافی با علم غیب
- آگاهی از غیب:
- آیات قرآن و علم غیب:
- امکان آگاهی از غیب برای انسان؛
- آیات دال بر امکان آگاهی به غیب؛
- مصادیق قرآنی آگاهی به غیب؛
- آیات قرآن و آگاهی از غیب برای غیر انبیاء؛
- بررسی مفهومی آیات نافی غیب:
- آیهْ نهم سوره احقاف؛
- آیهْ پنجاه انعام و سی‌ویک هود؛
- آیهْ صدوهشتادوهشت اعراف؛
- آیهْ صدویک توبه؛
- آیهْ صدونهم توبه؛
- آیهْ شصت‌ونهم سورهْ ص؛
- آیاتی دیگر؛
- اشاره به برخی تفاوت‌های علم خدا و انبیاء؛
- مفهوم علم غیب در عصر حضور و نزد قدماء؛
- بررسی روایات نافی علم غیب:
- دستهْ اول احادیث؛
- دستهْ دوم روایات؛
- خلاصه.
فصل چهارم: خاتمیت و امامت
- مقدمه؛
- نقش ارتباطی امام با قرآن، حلال و حرام و هدایت مردم:
- حق هدایت:
- هدایت عام؛
- هدایت نوع انسان؛
- هدایت ویژه (هدایت پس از هدایت)؛
- رابطه هدایت و ولایت؛
- انتقال هدایت و ولایت؛
- ختم نبوت؛
- هدایت با قرآن:
- اختلاف؛
- تأویل آیات قرآن؛
- پیامبر مفسر و مبین آیات قرآن؛
- چگونگی استمرار تبیین و تفسیر قرآن پس از پیامبر، اطاعت از اولواالامر؛
- آگاهان به تأویل؛
- آگاهی کامل از قرآن:
- مصداق (من عنده علم‌الکتاب)؛
- علم ائمه به قرآن از طریق پیامبر، و نفی نبی بودن امام؛
- دوری از امام دوری از هدایت دین؛
- رابطه امام و حلال و حرام:
- حق تشریع؛
- ختم نبوت و احکام جدید؛
- پیامبر منبع آگاهی امام از تمام حلال و حرام‌ها؛
- افزایش علم امام و حلال و حرام الهی؛
- سرچشمه احکام بدون سابقه؛
- مراحل ابلاغ و انتقال حلال و حرام؛
- حکم اخبار متناقض؛
- استمرار هدایت یا هدایت پس از هدایت:
- هدایت ایصالی پس از هدایت تشریعی؛
- مصداق هادی در عصر پس از پیامبر و نقش او؛
- بررسی قرآنی تحقق هدایت پس از هدایت (هدایت ایصالی، معنوی):
- مسئله شهادت در قرآن و رابطه آن با هدایت و امامت؛
- حقیقت شهادت؛
- پیامبر شاهد بر اعمال؛
- شهادت در دنیا؛
- شاهدانی دیگر همراه پیامبر؛
- شاهد در هر امت؛
- تقسیم شاهدان به حسب زمان اداء شهادت؛
- عرضهْ اعمال، ما یحدث باللیل و النهار، عمود نور؛
- نتیجه.[۲]
دربارهٔ پدیدآورندگان
| محمد تقی شاکر (پژوهشگر) |
|---|
 |
| رضا برنجکار (استاد راهنما) |
|---|
 |
| محمد تقی سبحانی (استاد مشاور) |
|---|
 |
استخراج مقاله از پایان‌نامه
چاپ پایان‌نامه به صورت کتاب
در این باره، اطلاعاتی در دست نیست.