ولایت اهل بیت

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

ولایت تشریعی اهل بیت

ولایت تشریعی ائمه (ع) دارای شش معناست:

  1. اعتقاد به اینکه خداوند تحلیل و تحریم را به طور کامل و استقلالی به ائمه سپرده است؛ چنین اعتقادی قعاً باطل و غلو است[۱]؛
  2. خداوند احکام دین از راه وحی به پیامبر سپرده و پیامبر به طور کامل به همه قوانین آگاه است و ائمه هم قوانین را از طرف خداوند و پیامبر و از راه‌های مختلف دریافت کرده است؛ در این تفسیر اشکالی وجود ندارد و روایات آن را تأیید می‌کند؛
  3. خدای متعال پس از آنکه پیامبر (ص) را تکمیل فرمود، تعیین بعضی از امور مانند نماز و روزه را به ایشان واگذار کرد و آنچه را که پیامبر انتخاب می‌کند از طریق وحی تأیید می‌کند؛
  4. امر سیاست و تعلیم و تأدیب خلق در مرحله اجرا با بیان احکام و آشکار کردن آن یا آشکار نکردنش به حسب مصلحت زمان (مثل زمان تقیه) به اهل بیت (ع) تفویض شده است؛
  5. خداوند اصول و کلیات مسائل دینی را از طریق قرآن و وحی به اهل بیت (ع) اعلام کرده است و سپس اهل بیت (ع) فروع و جزئیات استنباط می‌کنند. این‌گونه تفسیر از سوی طرفداران نظریه علمای ابرار مطرح شده است؛
  6. قول به تفصیل و نظر علامه مجلسی است که می‌فرماید: اگر تفویض در خلقت و زنده کردن مرده و میراندن و روزی‌دادن باشد کفر و باطل است، ولی اگر در تعلیم و تربیت مردم و بخشیدن و نبخشیدن انفال و خمس و تشریح بعضی از احکام باشد صحیح است[۲].

برخی از اختلافات طرفداران و مخالفان ولایت تشریعی اهل بیت (ع) اختلاف لفظی است، به این صورت که مقصود مخالفان، معنای حقیقی تشریع (تشریع استقلالی) و مقصود موافقان، تشریع طولی و کشفی است[۳].

حقانیت ولایت اهل بیت

از دیدگاه برخی از اندیشمندان حدیث ثقلین که متواتر بین جمیع مسلمین است[۴] حجت قاطع بر حقانیت ولایت ائمه اثنی‌عشر است[۵]. نکته دیگری که می‌تواند دلیل بر حقانیت اهل بیت عصمت (ع)، تلقی شود، این است که آنان معادن وحی الهی بوده و تمام گفته‌ها و علوم‌شان از مقوله وحی الهی و کشف محمّدی (ص) به شمار می‌آید[۶].[۷]

پذیرش ولایت اهل بیت

براساس آیات و روایات پذیرش ولایت اهل بیت (ع) در ردیف پذیرش ولایت خدا قرار دارد. امام صادق (ع) می‌فرمایند: "خداوند دستور به پذیرش ولایت ائمه (ع) داده که در آیه وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا[۸] به آنها تصریح می‌نماید: و آنان را پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما، مردم را هدایت می‌کردند. اینهایند که ولایت و اطاعت آنها لازم است"[۹].

پذیرش ولایت اهل بیت (ع) ثمرات و برکات فراوانی دارد مانند: تقرب به خدا؛ پذیرفته شدن اعمال واجب و ...[۱۰].

منابع

پانویس

  1. من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۵۴۶.
  2. مرآة العقول، ج۳، ص۱۴۱.
  3. سلیمانیان، م‍ص‍طف‍ی‌، مقامات امامان، ص ۳۲۶.
  4. محدث خبیر شیخ حرّ عاملی می‌گوید بین عامه و خاصه به صورت متواتر از پیامبر (ص) نقل شده است که فرمود: «إِنِّي تَارِكٌ فِيكُمُ الثَّقَلَيْنِ مَا إِنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي وَ إِنَّهُمَا لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ» (عاملی، وسائل الشیعة، ج۲۷، ص۳۳-۳۴).
  5. امام خمینی، وصیت‌نامه، ص۳.
  6. امام خمینی، آداب الصلاة (آداب نماز)، ص۴۱.
  7. روحانی‌نژاد، حسین، مقاله «ولایت‌شناسی»، منظومه فکری امام خمینی، ص ۱۷۲.
  8. «و آنان را پیشوایانی کردیم که به فرمان ما راهبری می‌کردند» سوره انبیاء، آیه ۷۳.
  9. «فَإِنَّ اللَّهَ أَمَرَ بِوَلَايَةِ الْأَئِمَّةِ الَّذِينَ سَمَّاهُمُ اللَّهُ فِي كِتَابِهِ فِي قَوْلِهِ وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَ هُمُ الَّذِينَ أَمَرَ اللَّهُ بِوَلَايَتِهِمْ وَ طَاعَتِهِمْ»؛ بحارالأنوار، ج۷۵، ص۲۲۳.
  10. مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص۷۴ ـ ۷۵.