امام مهدی هنگام ظهور چه میراثی از انبیاء را به همراه دارد؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
امام مهدی هنگام ظهور چه میراثی از انبیاء را به همراه دارد؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / عصر ظهور امام مهدی / کلیات عصر ظهور
مدخل اصلیمیراث پیامبران و ائمه
تعداد پاسخ۴ پاسخ

امام مهدی (ع) هنگام ظهور چه میراثی از انبیا را به همراه دارد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. در ذیل، پاسخ به این پرسش را بیابید. تلاش بر این است که پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه این پرسش، در یک پاسخ جامع اجمالی تدوین گردد. پرسش‌های وابسته به این سؤال در انتهای صفحه قرار دارند..

عبارت‌های دیگری از این پرسش

پاسخ نخست

محمد جواد خراسانی

آیت‌‌الله محمد جواد خراسانی، در کتاب «مهدی منتظر» در این‌باره گفته است:

«تابوت آدم: آن حضرت او را از دریاچه طبریه بیرون خواهد آورد به‌طوری‌که نه پوسیده و نه متغیر گشته[۱].

عصای موسی (ع): او را نیز از دریاچه طبریه و در روایتی از غار انطاکیه بیرون آورد و با آن عصا چنان کند که موسی (ع) با فرعون کرد.

حجر موسی (ع): سنگی است به اندازه بار یک شتر، آن حضرت او را از مکه که حرکت کند به همراه خواهد داشت و تا کوفه به هرجا رسد بر او بزند، چشمه‌ای از آب ظاهر شود، اصحاب او بنوشند، هرکس تشنه باشد سیراب و هرکه گرسنه باشد سیر گردد[۲].

تورات و انجیل و سایر کتب سماویه: حضرت باقر (ع) فرمود: او را مهدی می‌نامند، از آن جهت که راهنمایی خواهد کرد به تورات و انجیل و کتب سماویه، آنها را از غاری در انطاکیه بیرون خواهد آورد و بین اهل تورات به تورات و اهل انجیل به انجیل و اهل زبور به زبور حکم خواهد کرد[۳].

الواح موسی (ع): آن را از دره‌ای در راه یمن از زیر سنگ بزرگی بیرون خواهد آورد.

پیراهن یوسف: پیراهنی است که جبرئیل در تن ابراهیم (ع) کرد هنگامی که او را در آتش افکندند، سپس او را بازوبند ساخت و به بازوی اسحاق بست و اسحاق به یعقوب و یعقوب به یوسف[۴].

خاتم سلیمان: این انگشتر نیز با اوست.

علامت آنکه همان پیراهن است، آن است که: آتش در وی نگیرد، هم‌چنین‌ علامت عصای موسی آنکه اژدها شود و هم‌چنین انگشتر سلیمان علامتش آن است که چون در انگشت کند جن و طیور بر دور او جمع شوند.

نشانه‌هایی که از جدش پیامبر (ص) و امیر المؤمنین (ع) دارد:

  1. بیرقی که جبرئیل (ع) در روز بدر آورد.
  2. پیراهنی که پیامبر (ص) در روز احد پوشیده بود و علامت خون هنوز دارد.
  3. عمامه سحاب.
  4. زره پیامبر (ص) و چنان بر تن او راست آید که بر تن پیامبر (ص) بود، یعنی کمی از ساق بیرون باشد و بر تن ائمه دیگر بدانسان نبود.
  5. انگشتر پیامبر (ص).
  6. عصای پیامبر (ص).
  7. اسب یربوع.
  8. اسب نجیب عربی: براق.
  9. ناقه عضباء.
  10. استر دلدل.
  11. الاغ یعفور.
  12. ذوالفقار.
  13. مصحف امیر المؤمنین (ع) یعنی قرآنی که جمع‌آوری فرموده بود.
  14. عهدنامه از پیامبر (ص) که چون مردم را بسیار بکشد بعضی از اصحاب پرسند که این عهدی است از پیامبر (ص) یا به سبب دیگر و آن چیست؟ پس آن حضرت عهدنامه را بیرون آورد[۵]»[۶].

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. آیت‌الله قزوینی؛
آیت‌الله سید محمد کاظم قزوینی، در کتاب «امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور» در این‌باره گفته است:

«امام زمان (ع) در حالی ظهور می‌کند که میراث پیامبران همراه اوست، به خصوص میراث‌های رسول خدا (ص) که میراث‌های گرانقدری هستند و نمی‌توان ارزش آنها را قیمت‌گذاری نمود. مقصود از میراث پیامبران، اموالی نیست که مردگان برای بازماندگان خود باقی می‌گذارند؛ بلکه منظور، همان چیزهای نفیس و گرانمایه‌ای است که پیامبران برای اوصیای بعد از خود به جا گذاشته‌اند و از یک وصی به وصی دیگر انتقال یافته است. این میراث‌ها از پیامبران قبلی به رسول خدا (ص) رسید و بعد از وفات رسول خدا (ص)، همه آنها به جانشینش، امیرالمؤمنین (ع) رسید و بعد از آن به امام حسن مجتبی (ع) و همین طور تا اینکه به امام مهدی منتظر (ع) رسیده است که همه آنها در نزد آن حضرت (ع) می‌باشد و از آن محافظت می‌فرماید. این مسئله، نشانه‌ای بر این است که امام زمان (ع) بر سایر مردم، نسبت به پیامبران و اوصیاء شایستگی و نزدیکی دارد که آن، امتداد خط الهی آسمانی است. بعضی از روایت‌ها را در این فرصت، بیان می‌کنیم:

  1. امام باقر (ع) فرمود: "وقتی حضرت قائم (ع) ظهور نماید، همراهش پرچم رسول خدا (ص)، انگشتر سلیمان، سنگ و عصای موسی است"[۷].
  2. امام صادق (ع) درباره پرچم پیامبر (ص) فرمود: "در روز بدر، پرچم را نازل فرمود: رسول خدا (ص) آن را باز کرد و سپس جمع نمود و به دست علی (ع) داد؛ پرچم در جنگ بصره، نزد علی (ع) بود، آن را باز نمود و خداوند او را پیروز گردانید و سپس آن را جمع کرد و هم اکنون آن پرچم، نزد ماست و کسی آن را باز نمی‌کند؛ تا قائم ما ظهور کند؛ وقتی چنین شد، آن را باز می‌نماید"[۸]. راجع به انگشتر سلیمان روایت شده که هرگاه آن را در انگشت نماید، خداوند، پرنده و باد و ملائکه را تحت سیطره او در می‌آورد. درباره سنگ و عصای موسی (ع) در قرآن آمده: وَإِذِ اسْتَسْقَى مُوسَى لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِب بِّعَصَاكَ الْحَجَرَ فَانفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَةَ عَيْنًا قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٍ مَّشْرَبَهُمْ[۹]. همچنین آمده: وَأَوْحَيْنَا إِلَى مُوسَى أَنْ أَلْقِ عَصَاكَ فَإِذَا هِيَ تَلْقَفُ مَا يَأْفِكُونَ[۱۰]. امام باقر (ع) فرمود: "وقتی که قائم (ع) خروج نماید، سنگ بزرگ موسی بن عمران (ع) همراه اوست و در منزلگاهی که فرود می‌آید از آن سنگ، چشمه‌هایی به جوشش در می‌آید"[۱۱].
  3. امام صادق (ع) به یعقوب بن شعیب فرمود: "آیا پیراهن حضرت قائم (ع) را- که با آن قیام می‌نماید- به تو نشان دهم؟" گفت: آری. سپس کیفی را باز نمود، پیراهن کرباسی را از آن خارج نمود و باز نمود که در آستین چپ آن، خون بود. فرمود: "این پیراهن رسول خدا (ص) است که دندان آن حضرت را شکستند و قائم (ع) با آن قیام می‌کند". یعقوب بن شعیب گفت: لباس خونین را بوسیدم و به صورتم نهادم؛ سپس امام صادق (ع) آن را جمع نمود و برداشت[۱۲].
  4. امام صادق (ع) به مفضل بن عمر فرمود: "آیا می‌دانی پیراهن یوسف چه بود؟" گفت: نه. فرمود: "آن گاه که ابراهیم (ع) را به آتش انداختند، جبرئیل بر او نازل گشت و این پیراهن را به او پوشاند که نه گرما و نه سرما در آن اثر می‌کند، هنگامی که آن حضرت می‌خواست وفات نماید، آن را در بسته‌ای قرار داد و به اسحاق سپرد و اسحاق نیز به یعقوب سپرد و وقتی یوسف متولد گشت، آن را به او سپرد؛ هنگامی که یوسف به برادرانش رسید،آن را خارج نمود و حضرت یعقوب، بوی آن را شنید که در قرآن می‌فرماید: إِنِّي لَأَجِدُ رِيحَ يُوسُفَ لَوْلاَ أَن تُفَنِّدُونِ[۱۳]. آن پیراهن از بهشت ست". گفت: فدایت شوم! آن پیراهن چه شد؟ فرمود: "در دست اهلش است و آن همراه قائم ماست، هنگامی که قیام نماید". سپس فرمود: "هر پیامبری، علم یا چیز دیگری به ارث می‌گذارد و در نهایت به آل محمد (ص) می‌رسد"[۱۴].
  5. امام باقر (ع) فرمود: "عصای حضرت موسی (ع)، متعلق به حضرت آدم (ع) بود؛ سپس به دست شعیب افتاد و پس از آن به دست موسی بن عمران رسید و الآن نزد ماست؛ آن سبز و تازه است، گویی تازه از درخت بریده شده، اگر با او صحبت شود، حرف می‌زند و برای قائم ما آماده شده، تا همان کاری که حضرت موسی (ع) با آن انجام داد، انجام دهد و هرچه به آن دستور داده شود، عمل می‌کند و هرچه باطل باشد را با زبان می‌بلعد"[۱۵]»[۱۶].
۲. حجت الاسلام و المسلمین حسینی گرگانی؛
حجت الاسلام و المسلمین میرتقی حسینی گرگانی، در کتاب «نزول مسیح و ظهور موعود» در این‌باره گفته است:

«کسی که پرچم‌دار چنین قیام و نهضت مقدسی است، باید دارای خصوصیات و ویژگی‌هایی منحصر به فرد باشد. عزیزی که مورد رشک و غبطه همه پیامبران و اولیای خداوند است در انتظارش به‌سر بردند و نوید دل‌انگیز ظهورش را به مردم دادند، می‌بایست کمالات همه آنان را داشته باشد. امام صادق (ع) می‌فرماید: "سرور ما، قائم آل‌ محمد (ع) بر دیوار کعبه تکیه زده و می‌فرماید:‌ای گروه مردمان، هر که می‌خواهد آدم و شیث را بنگرد، من همان آدم و شیثم؛ هرکس بخواهد نوح و فرزندش سام را ببیند، من همان نوح و سام هستم؛‌ای مردم، هر فردی که می‌خواهد ابراهیم و اسماعیلرا نظاره نماید، من همان ابراهیم و اسماعیل می‌باشم؛ هر کس خواهان ملاقات موسی و یوشع است، من همان موسی و یوشعم؛ و هر که در تکاپوی دیدار عیسی و شمعون است، عیسی و شمعون منم؛ هر شخصی که می‌خواهد محمد (ص) و امیرالمؤمنین (ع) را ببیند، من همان محمد و علی هستم؛ و هرکس طالب دیدار حسن و حسین است، من حسن و حسینم؛ و هر که بخواهد نظاره‌گر امامان معصوم از فرزندان حسین (ع) باشد، من همان پیشوایان از فرزندان حسینم. وجود همه پیامبران و امامان و اولیا در وجود من خلاصه شده است، پس دعوت مرا اجابت کنید تا از آن‌چه پیامبران و امامان فرموده‌اند و یا نفرموده‌اند، آگاه‌تان سازم"[۱۷]. و بدین‌سان فضائل و مکارم همه پیامبران و امامان در وجود پاک امام زمان (ع) تجلی یافته است و آن بزرگوار، میراث‌دار همه آن‌هاست هیچ معجزه‌ای از معجزه‌های پیامبران و اوصیای ایشان نمی‌ماند، مگر آنکه به‌دست توانای امام زمان (ع) جاری می‌گردد، تا هیچ عذر و بهانه‌ای برای اهل کتاب و دیگران باقی نماند و حجت الهی بر آنان تمام شود. مواریث همه انبیا با موعود آخرالزمان همراه است: عصا و سنگ موسی، نفس مسیحایی، انگشتر سلیمان، شمشیر و عمامه سبز پیامبر رحمت حضرت محمد (ص)، پیراهن یوسف، تورات، انجیل، زبور، صحف و قرآن آن حضرت پاره‌ای از ویژگی‌های اخلاقی و اجتماعی آن پیامبران را نیز داراست؛ به‌عنوان مثال، از عیسی بن مریم نورانیت و اختلاف در احوال شخصی، و از محمد (ص) انقلاب خونین و خروج با شمشیر، و از داوود قضاوت کردن به علم خود[۱۸] را همراه دارد.

در حدیث لوح،‌ شیخ صدوق با چند طریق صحیح از حضرت صادق (ع) و او از پدر بزرگوارش نقل نموده است که: ابو بصیر گوید: امام صادق (ع) فرمود: "سپس، (امام عسکری (ع) را) با فرزندش که مایه رحمت برای همه عالم است، کامل می‌گردانم؛ کمال موسی، نورانیت عیسی و صبر ایوب، همه در او جمع است. در زمان او اولیای من مورد خفت و ذلت واقع می‌شوند، سرهای آنان را چون سرهای ترک و دیلم (زمانی که دشمن اسلام بوده‌اند) به یکدیگر هدیه می‌دهند و کشته و سوزانیده می‌شوند؛ مرعوب و وحشت زده‌اند؛ زمین ازخون آنها رنگین می‌شود؛ و فغان و فریاد و آه و ناله در میان زنانشان فراگیر می‌گردد. آنها به حق اولیای من هستند؛ با آنان هر فتنه ظلمانی را دفع می‌کنم؛ به‌وسیله ایشان زلزله‌ها را برطرف می‌کنم؛ و سنگینی و سختی را برطرف می‌سازم. بر آنان درود و صلوات پروردگار باد، و آنها هستند که هدایت یافته‌اند"[۱۹]

در کتاب "منتخب الاثر" نیز آمده است: "سلمان فارسی گوید: رسول خدا (ص) فرمود: امامان پس از من دوازده نفرند به تعداد ماه‌های سال، و مهدی این امت از ما است؛ او دارای ابهت موسی، ارزش عیسی، حکم داوود و صبر ایوب نبی است"[۲۰]»[۲۱].
۳. حجت الاسلام و المسلمین طبسی؛
حجت الاسلام و المسلمین محمد جواد مروجی طبسی، در کتاب «بامداد بشریت» در این‌باره گفته است:

«حکومت حضرت مهدی (ع) تجلی قدرت لایتناهی خداوند است. اراده و خواست خداست که به این بنده صالحش چنان قدرتی دهد تا یادآور خاطره تمام پیامبران باشد. اینک به معرفی میراث پیامبران که نزد امام مهدی (ع) وجود دارد، می‌پردازیم:

  1. عمامه و پیراهن رسول خدا (ص): حضرت مهدی (ع) هنگام ظهور، عمامه سفید جدش پیامبر اکرم (ص) را بر سر می‌نهد[۲۲] و پیراهن خون آلود او را -در جنگ احد- می‌پوشد. [[[امام صادق]]]] (ع) به یعقوب بن شعیب فرمود: "آیا نمی‌خواهی پیراهن قائم آل محمد (ع) را که در روز ظهور به تن می‌کند، به تو نشان دهم؟" عرض کردم: آری. آن حضرت صندوقی را خواست که برای او آوردند و پیراهنی از آن بیرون آورد و در مقابل یعقوب باز کرد. یعقوب می‌گوید: ناگاه چشمم به آستین چپ پیراهن افتاد که آغشته به خون بود. آن حضرت فرمود: "این پیراهن رسول خدا (ص) است. روزی که دندان‌های پیشین آن حضرت را شکستند، این پیراهن را پوشیده بود. قائم (ع) با همین پیراهن قیام می‌کند". یعقوب می‌گوید: خون‌ها را بوسیدم و به چشم کشیدم. آن‌گاه امام پیراهن را پیچید و در جای خود قرار داد"[۲۳].
  2. زره و شمشیر ذوالفقار پیامبر (ص): امام صادق (ع) داشتن سلاح‌های رسول خدا (ص) را از نشانه‌های امامت می‌داند. حارثة بن المغیره نصری گوید: به امام صادق (ع) عرض کردم: امام به چه چیز شناخته می‌شود؟ آن حضرت فرمود: "به سکینه و وقار". عرض کردم: و دیگر به چه چیز؟ آن حضرت فرمود: "او را به‌وسیله شناختن حلال و حرام و نیاز مردم به او و بی‌نیازی او از مردم و سلاح پیامبر (ص) نزد او می‌شناسید"[۲۴].
  3. پرچم رسول خدا (ص): پرچم پرافتخار پیامبر (ص) که جبرئیل در روز بدر برای آن حضرت آورد و با به اهتزاز درآمدنش مسلمانان پیروز شدند، همراه مهدی خواهد بود. حضرت علی (ع) نیز این پرچم را در بصره به اهتزاز درآورد و چشم فتنه را کور کرد. مؤمنان اصرار ورزیدند تا حضرت علی (ع) آن پرچم را در صفین به اهتزاز درآورد، ولی آن حضرت نپذیرفت و فرمود: "این پرچمی است که بعد از من، کسی جز قائم (ع) آن را به اهتزاز در نمی‌آورد"[۲۵]. حضرت زین العابدین، امام سجاد (ع) به ابوخالد کابلی فرمود: "گویا می‌بینم صاحب شما بر بلندی نجف در پشت کوفه قرار گرفته است، در حالی که پرچم رسول خدا (ص) را برافراشته است و آن را به سوی هیچ گروهی نمی‌برد مگر آنکه خداوند نابودشان می‌سازد"[۲۶].
  4. عصای حضرت موسی (ع): امام باقر (ع) فرمود: "عصای موسی (ع) پیش از آنکه در دست حضرت موسی (ع) باشد، عصای حضرت آدم (ع) بود. سپس به حضرت شعیب (ع) و بعد به حضرت موسی (ع) رسید و اکنون این عصا نزد ماست. رنگ این عصا همچنان سبز است و همان شکل اول خود باقی است. اگر از آن بپرسی، پاسخ می‌دهد: این عصا برای قائم ما (ع) ذخیره گردیده است. او با عصا همان کاری می‌کند که حضرت موسی (ع) انجام داد"[۲۷].
  5. سنگ حضرت موسی (ع): سنگی که حضرت موسی (ع) بر آن زد و چشمه‌های آب از آن روان شد، نزد امام مهدی (ع) است. وقتی آن حضرت (ع) به سوی کوفه حرکت می‌کند، یکی از یاورانش فریاد می‌زند: هیچ کس آب و غذا برندارد. آن‌گاه سنگ حضرت موسی (ع) را بر شتر می‌نهند و همراه خود می‌برند. در هیچ منزلی فرود نمی‌آیند مگر آنکه چشمه‌ای از آن سنگ روان می‌شود و گرسنگان بی‌نیاز و تشنگان سیراب می‌شوند[۲۸].
  6. تابوت سکینه: این همان صندوقی است که خداوند برای مادر موسی (ع) فرستاد تا نوزادش را در آن قرار دهد و در دریا رها کند. حضرت موسی (ع) در پایان عمر، لوح‌ها و زره و همه آثار نبوتش را در آن قرار داد[۲۹]. به گفته برخی محققان، تمثال‌های پیامبران خدا در این تابوت جای داشت. بنی اسرائیل این تابوت را در جنگ‌ها با خود حمل می‌کرد و در پرتو آن، پیروزی به دست می‌آورد[۳۰]. قائم آل محمد (ع) هنگام ظهور و رفتن به سوی بیت المقدس، آن تابوت را همراه خاتم سلیمان (ع) و لوح‌های موسی (ع) بیرون می‌آورد[۳۱].
  7. مجموعه‌ای دیگر از آثار پیامبران: امام صادق (ع) فرمود: "لوح‌ها و عصای موسی و خاتم سلیمان (ع) نزد من است، ظرفی که حضرت موسی (ع) در آن برای خدا قربانی می‌کرد، تابوتی که فرشتگان آن را حمل کردند و آوردند، و نیز نامی که پیامبر برای حفظ مسلمانان از تیرهای مشرکان آن را در میان صف‌های لشکر قرار می‌داد، پیش من است"[۳۲].
  8. کتاب‌های آسمانی: تمام کتاب‌های آسمانی توسط پیامبر اکرم (ص) به اهل بیت (ع) انتقال یافت. اکنون همه آنها در اختیار آخرین ذخیره الهی است. روزی که حضرت بقیة الله (ع) به فرمان پروردگار از پس پرده غیبت بیرون آید، تمام آنها را با خود می‌آورد. امام صادق (ع) فرمود: "خداوند هیچ چیز به پیامبران نداد مگر اینکه آن را به محمد (ص) نیز عطا کرد. آن صحفی که قرآن درباره‌اش فرمود: صحف ابراهیم و موسی، نزد ماست"[۳۳].
  9. قرآنی که حضرت علی (ع) آن را گرد آورد: روزی که رسول خدا (ص) دار فانی را وداع گفت، حضرت علی (ع) به سفارش وی در خانه نشست تا قرآن را گرد آورد. او پس از پایان کار، قرآن را به مسجد برد و به ابوبکر عرضه کرد. عمر گفت: ‌ای علی! این قرآن را به جای خود برگردان، ما نیازی به آن نداریم. حضرت علی (ع) آن را گرفت و به خانه برگشت. هنگامی که عمر به خلافت رسید. روزی به علی (ع) گفت: اگر بخواهی می‌توانی قرآنی که نزد ابوبکر آوردی، اکنون بیاوری تا گرد آن جمع شویم. حضرت فرمود: "هیهات! راهی برای رسیدن به آن نیست. من در زمان ابوبکر چنان کردم تا بر شما اتمام حجت کرده باشم و در روز قیامت نگویید: ما از این غافل بودیم، یا برای ما نیاوردی. اکنون این قرآن نزد من است و جز پاکان و جانشینان من کسی به آن دست نمی‌زند". عمر گفت: آیا زمانی برای اظهار این قرآن وجود دارد؟ حضرت فرمود: "آری! هنگامی که قائم از فرزندانم ظهور کند"[۳۴].

همچنین تمام کتاب‌ها و نوشته‌های معصومین (ع) به نام‌های صحیفه جامعه[۳۵] که املای رسول خدا (ص) و خط علی (ع) بود، کتاب علی[۳۶]، مصحف فاطمه[۳۷]، جفر ابیض[۳۸]، جفر احمر[۳۹] و صحیفه‌هایی که نام تمام پیامبران، پادشاهان و پیروان اهل بیت (ع) بر آن نوشته است، نزد امام عصر قرار دارد.

شایان ذکر است که قرآن کنونی، همان قرآنی است که علی (ع) آن را به دستور پیامبر (ص) جمع کرد و می‌خواست آن را عرضه کند که با مخالفت شدید عمر بن خطاب روبه‌رو گردید»[۴۰].
۴. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛
حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «فرهنگنامه مهدویت» در این‌باره گفته است:

«از روایات استفاده می‏‌شود حضرت مهدی (ع)‏ هنگام ظهور، برخی میراث‏‌های پیامبران گذشته را همراه خواهد داشت[۴۱]. درباره این‏که این امور به چه هدفی نزد حضرت جمع شده است، سخن روشنی در دست نیست؛ ولی با توجه به این‏که نقش حضرت مهدی (ع)‏، نقش همه انبیا و اولیا است و آن حضرت آرزوی تمام پیامبران را پیاده خواهد کرد، می‌‏توان نتیجه گرفت تمام ابزار آنان در اختیار آن حضرت قرار خواهد گرفت. دیگر این‏که آن حضرت وظیفه دارد پیروان همه ادیان را به دین راستین الهی "اسلام" دعوت کند و این میراث‏‌ها نشانه‏‌هایی از بر حق بودن آن حضرت است؛ از این‌‏رو همان‏گونه که در روایات، از زنده ماندن حضرت مسیح (ع)، عامل هدایت مسیحیان و برگرداندن ایشان به پیروی از حضرت مهدی (ع)‏ معرفی شده است، می‏‌توان میراث‏‌های دیگر پیامبران (ع) را ابزاری برای اتمام حجّت بر آنان دانست.

برخی میراث‏‌ها که در روایات مورد اشاره قرار گرفته عبارت است از: پیراهن[۴۲]، عمامه[۴۳]، زره[۴۴]، سلاح[۴۵]، و پرچم پیامبر گرامی اسلام (ص)[۴۶]، سنگ‏ [۴۷]و عصای حضرت موسی‏[۴۸] و طشتی که وی در آن قربانی می‏‌کرد[۴۹]. و انگشتری حضرت سلیمان (ع)[۵۰]، امام علی (ع) فرمود: رسول خدا (ص) فرموده است: "مهدی از فرزندانم، غیبت و حیرتی دارد که امت‏ها در آن گمراه شوند. او با ذخیره پیغمبران آید و زمین را از عدل ‏وداد پر کند؛ چنان‏که از جور و ستم پر شده باشد[۵۱] [۵۲].

برخی میراث‏‌ها که در روایات مورد اشاره قرار گرفته عبارت است از: پیراهن[۶۵]، عمامه[۶۶]، زره[۶۷]، سلاح[۶۸]، و پرچم پیامبر گرامی اسلام (ص)[۶۹]، سنگ‏ [۷۰]و عصای حضرت موسی‏[۷۱] و طشتی که وی در آن قربانی می‏‌کرد[۷۲]. و انگشتری حضرت سلیمان (ع)[۷۳]، امام علی (ع) فرمود: رسول خدا (ص) فرموده است: "مهدی از فرزندانم، غیبت و حیرتی دارد که امت‏ها در آن گمراه شوند. او با ذخیره پیغمبران آید و زمین را از عدل ‏وداد پر کند؛ چنان‏که از جور و ستم پر شده باشد[۷۴] [۷۵].
۵. حجت الاسلام و المسلمین یوسفیان؛
حجت الاسلام و المسلمین دکتر مهدی یوسفیان، در کتاب «رخدادهای ظهور» در این‌باره گفته است: «از روایات متعددی استفاده می‌شود که وجود مقدس امام زمان (ع)، هنگام ظهور، میراثی از انبیا گذشته را در اختیار دارند. این ابزار و وسایل که هر کدام، دارای امتیاز خاصی است حاوی پیام ویژه‌ای می‌باشند. برخی از آن‌ها، از وجود مقدس پیامبر اسلام (ص) به ائمه (ع) و از آنها به امام زمان (ع)، و برخی دیگر، از انبیای گذشته: نزد حضرت مهدی (ع) به یادگار مانده است. آن چه از پیامبر (ص) به جای مانده، در ابتدای ظهور، به همراه حضرت خواهند بود؛ اما این که ایشان، میراث پیامبران را به وقت ظهور و هنگام حرکت به طرف مسجد الحرام، به همراه خواهند داشت یا خیر، چندان روشن نیست. در این رابطه، یعقوب سراج نقل کرده است: "به امام صادق (ع) عرض کردم: فرج شیعیان شما در چه زمانی است؟ امام، در پاسخ، ابتدا به برخی از حوادث قبل از ظهور، اشاره کرد و سپس فرمود: صاحب این امر، با میراث پیامبر (ص) از مدینه به طرف مکه خارج می‌شود. از ایشان پرسیدند: میراث پیامبر (ص) چیست؟ فرمود: شمشیر، زره، عمامه، برد، عصا، پرچم و وسایل جنگی ایشان"[۷۶]. مرحوم شیخ صدوق نیز از ریّان بن صلت نقل کرده که امام رضا (ع) فرمود: "با او (حضرت مهدی (ع)) عصای حضرت موسی (ع) و انگشتر حضرت سلیمان (ع)است"[۷۷]. هم چنین از امام باقر (ع) منقول است: "هنگامی‌ که قائم (ع) در مکه قیام کند و آهنگ کوفه نماید، منادی او ندا می‌دهد: کسی از شما، با خود، خوراک و آب برندارد. پس سنگ حضرت موسی (ع) که با یک شتر است، با خود حمل می‌کنند و در منزلی فرود نمی‌آیند، مگر آن که چشمه‌ای از آن سنگ بجوشد. پس هر که گرسنه باشد، سیر می‌شود و هرکس تشنه باشد، سیراب می‌گردد و همین زاد و توشه آن‌هاست؛ تا به نجف کوفه فرود آیند"[۷۸]»[۷۹].
۶. مجتبی تونه‌ای؛
آقای مجتبی تونه‌ای، در کتاب «موعودنامه» در این‌باره گفته است:

امام صادق (ع) می‌فرماید: "هنگامی که به شهر نجف می‌رسند، در آن‌جا با نصب آن سنگ، برای همیشه از زمین آب و شیر می‌جوشد که گرسنه و تشنه‌ای را سیر می‌کند[۸۶]. در قرآن کریم از سنگی یاد شده[۸۷] که چون حضرت موسی (ع) و قوم خود در بیابان سرگردان شده و راه به جایی نمی‌بردند، خداوند جهت آب آشامیدنی آنان، سنگی را به موسی (ع) معرفی کرد و به وی فرمود: عصای خویش را بر آن بزن. پس دوازده چشمه از آن جوشیدن گرفت و هریک از دوازده نسل یعقوب از چشمه‌ای بهره‌برداری می‌کردند[۸۸]. از امام باقر (ع) نقل شده که سه سنگ از بهشت آمده: حجر الاسود، سنگ مقام ابراهیم، و سنگ بنی اسرائیل (سنگ موسی که چشمه‌های آب از آن می‌جوشید) [۸۹]»[۹۰].

حضرت مهدی (ع) با میراث پیامبران می‌آید، و به وسیله آنها با تمام اقوام و ملل دنیا اتمام حجت می‌کند و راه عذری برای هیچ‌یک از اهل ادیان باقی نمی‌گذارد، تا این‌که همگی به اسلام می‌گروند و در روی زمین هیچ نقطه‌ای باقی نمی‌ماند، مگر این‌که در آن، به یکتایی خدا و پیامبری رسول خدا (ص) گواهی داده می‌شود.

این میراث‌ها، نشانگر این واقعیت است که امام مهدی (ع) از همه مردم به پیامبران و جانشینان راستین آنان نزدیک‌تر است و آن گرامی، ادامه‌دهنده همان خط‍‌ آسمانی و خدایی است»[۱۰۱].

پرسش‌های وابسته

  1. در احادیث دوران نزدیک به ظهور چگونه توصیف شده است؟ (پرسش)
  2. ویژگی‌های عصر ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  3. آیا امام مهدی در سال فرد ظهور می‌کند؟ (پرسش)
  4. در روایات چه توصیف‌هایی برای سال ظهور ذکر شده است؟ (پرسش)
  5. حضور امام مهدی میان مردم و امرار معاش آن حضرت چگونه است؟ (پرسش)
  6. چه کسانی از پیامبران الهی با امام مهدی همراه می‏‌شوند؟ (پرسش)
    1. آیا حضرت الیاس هنگام ظهور امام مهدی در کنار او خواهد بود؟ (پرسش)
  7. امام مهدی بعد از ظهور چه نوع لباسی می‌پوشد؟ (پرسش)
  8. وضعیت افتاء و مرجعیت در جهان تشیع بعد از ظهور امام مهدی چگونه خواهد شد؟ (پرسش)
  9. محل زندگی امام مهدی بعد از ظهورشان کجا خواهد بود؟ (پرسش)
  10. امام علی زمان بعد از ظهور را چگونه ترسیم کرده است؟ (پرسش)
  11. حادثه دهکده افیق چه ارتباطی با ظهور امام مهدی دارد؟ (پرسش)
  12. آیا بعد از ظهور امام مهدی نیز عالم برزخ وجود دارد یا خیر؟ (پرسش)
  13. آیا اجرای انقلاب جهانی توسط یک فرد (امام مهدی) ممکن است؟ (پرسش)
  14. آیا انگشتر حضرت سلیمان نزد امام مهدی است؟ (پرسش)
  15. نقش نگین انگشتر امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  16. ایام الله چه روزهایی است؟ (پرسش)
  17. امام مهدی بعد از خروج در کوفه چه کارهایی انجام می‌دهد؟ (پرسش)
  18. آیا از زنان هنگام ظهور امام مهدی زنده می‌شوند؟ (پرسش)
  19. چه کسانی هنگام ظهور از همراهان امام مهدی هستند؟ (پرسش)
  20. سن امام مهدی هنگام ظهور چقدر است؟ (پرسش)
  21. در عصر ظهور امام مهدی شیعیان چه جایگاهی دارند؟ (پرسش)
  22. آیا هنگام ظهور جنیان امام مهدی را یاری می کنند؟ (پرسش)
  23. چه کسانی شاهد خروج امام مهدی هستند؟ (پرسش)
  24. نخستین رویارویی امام مهدی با چه کسی است؟ (پرسش)
  25. شیوه داوری و قضاوت امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  26. مردمان چه سرزمین‌هایی با امام مهدی به نبرد می‌پردازند؟ (پرسش)
  27. امام مهدی با چه طوایفی به نبرد می‌پردازد؟ (پرسش)
  28. مرکبی که جبرئیل در آستانه ظهور برای امام مهدی می‌آورد چیست؟ (پرسش)
  29. امام مهدی وقتی که می‌‏آید اولین کاری که می‌‏کند چیست؟ (پرسش)
  30. آیا امام مهدی هنگام ظهور اموال ثروت‏مندان را علی‌‏رغم میل باطنی آنها بین فقرا تقسیم می‏‌کند؟ (پرسش)
  31. هنگام ظهور امام مهدی چه کسانی از پیامبران امامان و دیگر افراد ایشان را همراهی می‌‏کنند؟ (پرسش)
  32. چرا امام حسین حضرت عیسی و حضرت خضر در زمان ظهور امام مهدی می‌‏آیند؟ (پرسش)
  33. کشور امام مهدی کدام است؟ آیا ایران کشور امام مهدی است؟ (پرسش)
  34. کشور ایران تا قبل از ظهور چگونه باید باشد؟ (پرسش)
  35. روایتی که می‌‏‏فرماید: مردی از قم مردم را به سوی خدا دعوت می‌‏کند نسبت به چه کسی می‌‏‏باشد؟ (پرسش)
  36. حضور ایرانیان در دوره ظهور چگونه است؟ (پرسش)
  37. آیا ایرانیان در دوران غیبت و ظهور امام مهدی نقشی دارند؟ (پرسش)
  38. آیا در زمان ظهور حضرت آیت الله خامنه‌‏ای رهبر ایران است؟ (پرسش)
  39. کشور عزیزمان ایران چندمین کشوری است که امام مهدی در آن ظهور می‌‏کند؟ (پرسش)
  40. چرا امام مهدی ظهور می‏‌کند؟ (پرسش)
  41. وضعیت شیعه در عصر امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  42. آس به چه معناست و چه ارتباطی به ظهور امام مهدی دارد؟ (پرسش)
  43. آیا ظهور امام مهدی با قیامت همراه است؟ (پرسش)
  44. علت این‏که ظهور امام مهدی را روز قیامت یا یوم المحشر می‌‏خوانند چیست؟ (پرسش)
  45. چگونه می‌‏توان پس از ظهور امام مهدی به مکه رفت؟ (پرسش)
  46. چرا امامان قبل از امام مهدی برای تشکیل حکومت قیام مسلحانه انجام ندادند ولی امام مهدی این کار را انجام می‌دهد؟ (پرسش)
  47. چگونه امام مهدی در عصری که فساد و تباهی همه عالم را فراگرفته و جز عده کمی بر اصول خود باقی نمانده‏‌اند ظهور می‌‏کند؟ (پرسش)
  48. آیا امام مهدی عصا هم دارند؟ (پرسش)
  49. آیا امام زمان از وسائل ارتباط جمعی استفاده می‌کنند یا به گونه‌ای دیگر پیام خود را به مردم می‌رسانند؟ (پرسش)
  50. امام مهدی برای برآوردن نیازهای زندگی خود و یارانش در دوران قیام چه کار خواهد کرد؟ (پرسش)
  51. آیا امام مهدی هنگام ظهور بر سر قبر مادرش فاطمه حاضر می‌‏شود و آن را به مردم نشان می‌‏دهد؟ (پرسش)
  52. آیا صحیح است که مدعیان اسلام و ایمان هنگام ظهور حضرت با مشاهده اسلام راستینی که حضرت برای مسلمین می‌‏آورد با ایشان مخالفت می‌‏کنند؟ (پرسش)
  53. در قرآن آمده است که ابلیس از خداوند تا روز قیامت مهلت خواست اما خداوند فرمود الی یوم الوقت المعلوم منظور از آن کدام روز و وقت است؟ (پرسش)
  54. وضعیت کشاورزی در عصر ظهور چگونه است؟ (پرسش)
  55. وضعیت مسکن در عصر ظهور چگونه است؟ (پرسش)
  56. وضعیت بیکاری در عصر ظهور چگونه است؟ (پرسش)
  57. امام مهدی در آستانه مبارزه خود از کدام یک از امدادهای الهی برخوردار است؟ (پرسش)
  58. آیا دین ما همان دینی است که پیامبر آورده و امام مهدی به آن معتقد است و آیا در طول زمان تحریف نشده است؟ (پرسش)
  59. علت ترس بعضی افراد از ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  60. چگونه می‌توان فهمید شخص ظهور کرده امام مهدی است؟ (پرسش)
  61. درباره ظهور امام مهدی چه استدلال عقلی یا آیات و روایاتی وجود دارد؟ (پرسش)
  62. از کجا که مهدی موعود ظهور نکرده باشد؟ (پرسش)
  63. امام مهدی چگونه از زمان مناسب ظهور خود آگاهی می‏‌یابد؟ (پرسش)
  64. آیا ممکن است امام مهدی را در شکل و قیافه شخص دیگری ببینیم؟ (پرسش)
  65. آیا فعالیت‌های غرب در روند ظهور تأثیری دارد؟ اصولاً غربیان چه نقشی در جریان ظهور امام مهدی دارند؟ (پرسش)
  66. امام مهدی با چه هیئتی ظهور می‌کند؟ (پرسش)
  67. در روایت آمده است امام مهدی چهار مسجد را تخریب می‌کند آن مساجد کدامند و چرا تخریب می‌شوند؟ (پرسش)
  68. اولین شخص بیعت کننده با امام مهدی چه کسی است؟ (پرسش)
  69. بیعت جبرئیل با امام مهدی چه معنایی دارد؟ (پرسش)
  70. رهاورد بیعت جبرئیل هنگام ظهور با امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  71. شیوه بیعت امام مهدی با اصحابش چگونه است؟ (پرسش)
  72. شرایط بیعت با امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  73. در زمان ظهور آیا انسان به محض کوچک‌ترین اشتباه و خطا مجازات می‌شود؟ اصولاً امام مهدی درباره چه گناهانی اقدام به مجازات می‌کند؟ (پرسش)
  74. صدای حضرت در زمان ظهور چگونه به گوش همه می‌رسد؟ (پرسش)
  75. چه کسانی مقابل حضرت ایستاده با او به مبارزه مسلحانه بر می‌خیزند؟ (پرسش)
  76. آیا زمان ظهور از وسایل پیشرفته استفاده می‌شود؟ (پرسش)
  77. آیا با ظهور امام مهدی همه انسان‌های کافر کشته خواهند شد و فقط یاران واقعی آن حضرت باقی می‌مانند؟ (پرسش)
  78. آیا صحیح است که در عصر ظهور پستی و بلندی‌های زمین رفع شده بعد مسافت مانع دید نخواهد شد؟ (پرسش)
  79. امام مهدی هنگام ظهور با چه موانع و مشکلاتی روبه رو خواهد شد؟ (پرسش)
  80. ظهور امام مهدی در چه روزی است؟ (پرسش)
  81. آیا امام مهدی سوار بر ابر می‌شود؟ (پرسش)
  82. نظر اهل سنت در مورد ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  83. در روز ظهور امام مهدی چگونه خود را به جهانیان و اطرافیان معرفی می‏‌کند؟ (پرسش)
  84. آیا در عصر ظهور حضرت حجت باید تمام جهان مسلمان باشند؟ (پرسش)
  85. باورهای دینی در عصر ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  86. کارگزاران دولت امام مهدی چه کسانی هستند؟ (پرسش)
  87. برپایه روایات یکی از وقایع بعد از ظهور انتقام امام مهدی از دو خلیفه اول است؛ در ابن باره توضیح دهید؟ (پرسش)
  88. چرا حضرت در مکه ظهور می‌کند؟ (پرسش)
  89. ظهور امام مهدی چه رابطه‏‌ای با قیامت دارد و زندگی مردم در دوران ظهور چگونه است؟ (پرسش)
  90. این‏که امام مهدی در نخستین اقدام از یاران خود بیعت می‌‏گیرد به چه معناست؟ (پرسش)
  91. این‏که از جبرئیل نخستین بیعت ‏کننده امام مهدی است به چه معناست؟ (پرسش)
  92. چه کسانی هنگام ظهور امام مهدی زنده می‏‌شوند؟ (پرسش)
  93. ظهور صغرا و ظهور کبرای امام مهدی چگونه است و چه چیزی پیش‌‏درآمد ظهور کبرا شمرده می‌‏شود؟ (پرسش)
  94. آیا صحیح است که می‏‌گویند اگر سیصد و سیزده نفر یاور حضرت داشته باشند ظهور می‌‏کنند؟ (پرسش)
  95. امام مهدی در ظاهر با چه سنی ظهور می‏‌کنند؟ (پرسش)
  96. خصوصیات جسمی امام مهدی هنگام ظهور چگونه است؟ (پرسش)
  97. یکی از باورهای شیعه این است که در عصر ظهور امام مهدی انسان‌هایی دوباره زنده خواهند شد آیا این حقیقت دارد؟ (پرسش)
  98. اول کسی که با امام مهدی‏ بیعت می‌‏کند چه کسی است؟ (پرسش)
  99. امام مهدی کجا ظهور می‏‌کند و آیا از همان ابتدا دست به قیام می‌‏زند؟ چرا و چه موقع به شهر قم و کوه خضر خواهد آمد؟ (پرسش)
  100. هنگام ظهور امام مهدی صدای آسمانی چگونه شنیده می‏‌شود؟ (پرسش)
  101. در عصر ظهور کدامین مذهب حاکم است؟ (پرسش)
  102. آیا جبرئیل بعد از وفات رسول خدا عهد کرده که بر زمین نازل نشود؟ (پرسش)
  103. مقصود از اصلاح امر امام مهدی در یک شب چیست؟ (پرسش)
  104. غلبه بر جهان با یاران اندک چگونه ممکن است؟ (پرسش)
  105. آیا پیروزی امام مهدی‏ بر مخالفان و گسترش حکومتش همراه با اعجاز است؟ (پرسش)
  106. آیا قاتلان و کشندگان امام حسین به دست امام مهدی کشته خواهند شد؟ (پرسش)
  107. مطابق روایات شیعه قتل‏‌ها در چه وقتی خواهد بود؟ (پرسش)
  108. شیوه و رفتار امام مهدی با ظالمان و دشمنان چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
  109. آیا بیشتر قتل‌‏ها که توسط امام مهدی انجام می‌‏گیرد از مسلمانان است؟ (پرسش)
  110. اینکه امام مهدی‏ هنگام ‏ظهور بر عرب شدید است به چه معناست؟ (پرسش)
  111. آیا امام مهدی در مقابله خود با منحرفان از منحرفان شیعه شروع می‌‏کند؟ (پرسش)
  112. آیا امام مهدی در مقابله خود با منحرفان از منحرفان شیعه شروع می‌‏کند؟ (پرسش)
  113. باورهای دینی در عصر ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  114. آیا در دولت امام مهدی جز مسلمان روی زمین باقی نمی‌‏ماند؟ (پرسش)
  115. آیا در عصر ظهور زندگی بشر سامان می‌‏یابد؟ (پرسش)
  116. سرلوحه برنامه‌‏های امام مهدی‏ چیست؟ (پرسش)
  117. امام مهدی‏ در تقسیم اموال چگونه رفتار خواهد کرد؟ (پرسش)
  118. وضعیت مردم در عصر ظهور از حیث رفاه اقتصادی چگونه است؟ (پرسش)
  119. کثرت اموال در عصر ظهور از چه راهی حاصل می‌‏شود؟ (پرسش)
  120. در عصر ظهور وضع مساجد چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
  121. آیا امام مهدی‏ بعد از ظهور مسجد الحرام و مسجد النبی را تغییر خواهد داد؟ (پرسش)
  122. بین ظهور امام مهدی و برپایی قیامت چه مقدار فاصله است؟ (پرسش)
  123. آیا امام مهدی‏ بعد از ظهور تکنولوژی کنونی را گسترش می‌‏دهد؟ (پرسش)
  124. چگونه یک فرد می‌‏تواند عهده‏‌دار یک تحول بسیار بزرگ گردد؟ (پرسش)
  125. از آنجایی که می دانم امام مهدی انسان های بد را به سزای اعمال شان می رساند آیا باید از ایشان بترسم چون احتمال است من هم جزو آنها باشم؟ (پرسش)
  126. در روز ظهور امام مهدی چگونه خود را به جهانیان و اطرافیان معرفی می‌‏کند؟ (پرسش)
  127. آیا در عصر ظهور حضرت حجت باید تمام جهان مسلمان باشند؟ (پرسش)
  128. آیا هنگامی که امام مهدی ظهور می‏‌کنند تجهیزات امروزی به همین شکل باقی می‏‌مانند؟ (پرسش)
  129. بعضی می‏‌گویند وقتی که امام مهدی ظهور می‌‏فرمایند خیلی از علماء به مخالفت با ایشان برمی‏‌خیزند آیا سند روایی دارد؟ (پرسش)
  130. ظهور امام مهدی چه رابطه‏ای با قیامت دارد و زندگی مردم در دوران ظهور چگونه است؟ (پرسش)
  131. ظرفیت کلی برای ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  132. کارگزاران دولت امام مهدی چه کسانی هستند؟ (پرسش)
  133. باورهای دینی در عصر ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  134. خداوند متعال چه عنایتی به جهت پیروزی امام مهدی هنگام ظهور انجام خواهد داد؟ (پرسش)
  135. بهره مردم دوره ظهور از اجتهاد چگونه و به چه میزان خواهد بود؟ (پرسش)
  136. مطابق قواعد مدت حیات بشریت بعد از ظهور چه مقداری باید باشد؟ (پرسش)
  137. چرا هنگام شنیدن نام امام مهدی بلند می‌‏شوند؟ (پرسش)
  138. آیا درست است که پیرزنی امام مهدی را شهید می‌‏کند و آیا پیرزن از افراد مدینه فاضله امام است؟ (پرسش)
  139. چگونه یک فرد می‏‌تواند عهده‏ دار یک تحول بسیار بزرگ گردد؟ (پرسش)
  140. چه کسانی در هنگام قیام امام مهدی از قبر خود برانگیخته می‌‏شوند؟ (پرسش)
  141. چه تحولاتی در زمان امام مهدی رخ می‏‌دهد؟ (پرسش)
  142. چه کسانی هنگام ظهور زنده می‌‏شوند؟ (پرسش)
  143. آیا ایرانیان در دوران غیبت و ظهور امام مهدی نقشی دارند؟ (پرسش)
  144. امام مهدی از چه کسانی انتقام می‏‌گیرد؟ (پرسش)
  145. چه نشانه‌هایی از پیامبران در امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
  146. آیا میراث پیامبران نزد امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
  147. وضعیت جهان در آستانه ظهور چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
  148. سرنوشت حضرت عیسی در زمان ظهور امام مهدی چگونه رقم می‌خورد؟ (پرسش)
  149. امام مهدی هنگام ظهور به چه زبانی صحبت می‌کنند؟ (پرسش)
  150. امام مهدی هنگام ظهور چه میراثی از انبیاء را به همراه دارد؟ (پرسش)
  151. اولین ملاقات امام مهدی با یاران پس از ظهور در کجاست؟ (پرسش)
  152. کیفیت اعلام ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  153. امام مهدی پس از ظهور چه اصلاحاتی در مکه انجام می‌دهند؟ (پرسش)
  154. پس از ظهور امام مهدی چه حوادثی در کوفه اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)

پانویس

  1. بحارالانوار، ج ۵۲، ۳۵۱، ح ۱۰۴.
  2. اصول کافی، ج ۱، ۲۵۸، ح ۶۱۴؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ۳۲۴، ح ۳۷.
  3. معجم احادیث الامام المهدی، ج ۳، ۳۲۲، ح ۸۶۶؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ۳۵۱، ح ۱۰۳؛ علل الشرایع، ج ۱۶۱، ح ۳.
  4. معجم احادیث الامام المهدی، ج ۱، ۳۴۴، ح ۲۲۶؛ بحارالانوار، ج ۱۷، ۱۴۳، ح ۳۰؛ اصول کافی، ج ۱، ۲۵۸، ح ۶۱۵.
  5. معجم احادیث الامام المهدی، ج ۱، ۲۲۲، ح ۱۳۳؛ روضه کافی، ص ۱۸۳، ح ۲۸۵.
  6. خراسانی، محمد جواد، مهدی منتظر، ص ۳۱.
  7. "إِذَا ظَهَرَ الْقَائِمُ (ع) ظَهَرَ بِرَايَةِ رَسُولِ اللَّهِ (ص) وَ خَاتَمِ‏ سُلَيْمَانَ‏ وَ حَجَرِ مُوسَى‏ وَ عَصَاهُ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ غیبت؛ نعمانی؛ ص ۲۴۴.
  8. "نَزَلَ بِهَا جَبْرَئِيلُ يَوْمَ بَدْر... نَشَرَهَا رَسُولُ اللَّهِ (ص) يَوْمَ بَدْرٍ ثُمَّ لَفَّهَا وَ دَفَعَهَا إِلَى عَلِيٍّ (ع) فَلَمْ تَزَلْ عِنْدَ عَلِيٍّ (ع) حَتَّى إِذَا كَانَ يَوْمُ الْبَصْرَةِ نَشَرَهَا أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) فَفَتَحَ اللَّهُ عَلَيْهِ ثُمَّ لَفَّهَا وَ هِيَ عِنْدَنَا ... لَا يَنْشُرُهَا أَحَدٌ حَتَّى يَقُومَ الْقَائِمُ فَإِذَا هُوَ قَامَ نَشَرَهَا ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ غیبت؛ نعمانی؛ ص ۳۲۰.
  9. وقتی که موسی (ع) برای قوم خود طلب آب نمود به او دستور دادیم: عصای خود را بر سنگ بزن پس سنگ شکافته شد و از آن دوازده چشمه بیرون آمد؛ سوره بقره، آیه ۶۰.
  10. به موسی (ع) وحی نمودیم که عصای خود را بیفکن و هر چه بود را بلعید؛ سوره اعراف، آیه ۱۱۷.
  11. "إِذَا خَرَجَ الْقَائِمُ ... يَحْمِلُ‏ مَعَهُ‏ حَجَرَ مُوسَى‏ بْنِ‏ عِمْرَانَ‏ وَ هُوَ وِقْرُ بَعِيرٍ فَلَا يَنْزِلُ مَنْزِلًا إِلَّا نَبَعَتْ مِنْهُ عُيُون‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ غیبت؛ نعمانی؛ باب ۱۳، حدیث ۲۹.
  12. "أَ لَا أُرِيكَ قَمِيصَ‏ الْقَائِمِ‏ الَّذِي‏ يَقُومُ‏ عَلَيْهِ‏ فَقُلْتُ بَلَى قَالَ فَدَعَا بِقِمَطْرٍ فَفَتَحَهُ وَ أَخْرَجَ مِنْهُ قَمِيصَ كَرَابِيسَ فَنَشَرَهُ فَإِذَا فِي كُمِّهِ الْأَيْسَرِ دَمٌ فَقَالَ هَذَا قَمِيصُ رَسُولِ اللَّهِ (ص) الَّذِي عَلَيْهِ يَوْمَ ضُرِبَتْ رَبَاعِيَتُهُ وَ فِيهِ يَقُومُ الْقَائِمُ فَقَبَّلْتُ الدَّمَ وَ وَضَعْتُهُ عَلَى وَجْهِي ثُمَّ طَوَاهُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع) وَ رَفَعَهُ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ غیبت؛ نعمانی؛ باب ۱۳، حدیث ۴۲.
  13. من بوی یوسف را استشمام می‌کنم، اگر مرا دیوانه نخوانید؛ سوره یوسف، آیه ۴۲.
  14. "مَا كَانَ‏ قَمِيصُ‏ يُوسُفَ‏ قُلْتُ لَا أَدْرِي قَالَ إِنَّ إِبْرَاهِيمَ لَمَّا أُوقِدَتْ لَهُ النَّارُ أَتَاهُ جَبْرَئِيلُ بِثَوْبٍ مِنْ ثِيَابِ الْجَنَّةِ فَأَلْبَسَهُ إِيَّاهُ فَلَمْ يَضُرَّهُ مَعَهُ حَرٌّ وَ لَا بَرْدٌ فَلَمَّا حَضَرَ إِبْرَاهِيمَ الْمَوْتُ جَعَلَهُ فِي تَمِيمَةٍ وَ عَلَّقَهُ عَلَى إِسْحَاقَ وَ عَلَّقَهُ إِسْحَاقُ عَلَى يَعْقُوبَ فَلَمَّا وُلِدَ لِيَعْقُوبَ يُوسُفُ عَلَّقَهُ‏ عَلَيْهِ فَكَانَ فِي عُنُقِهِ حَتَّى كَانَ مِنْ أَمْرِهِ مَا كَانَ فَلَمَّا أَخْرَجَ يُوسُفُ الْقَمِيصَ مِنَ التَّمِيمَةِ وَجَدَ يَعْقُوبُ رِيحَهُ وَ هُوَ قَوْلُهُ‏ إِنِّي لَأَجِدُ رِيحَ يُوسُفَ لَوْلاَ أَن تُفَنِّدُونِ وَ هُوَ ذَلِكَ الْقَمِيصُ الَّذِي أُنْزِلَ مِنَ الْجَنَّةِ قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ فَإِلَى مَنْ صَارَ ذَلِكَ الْقَمِيصُ فَقَالَ إِلَى أَهْلِهِ ثُمَّ قَالَ كُلُّ نَبِيٍّ وَرِثَ عِلْماً أَوْ غَيْرَهُ فَقَدِ انْتَهَى إِلَى مُحَمَّدٍ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"بحارالأنوار؛ علامه مجلسی، ج ۱۲، ص ۲۴۹.
  15. "كَانَتْ عَصَا مُوسَى لآِدَمَ (ع) فَصَارَتْ إِلَى شُعَيْبٍ ثُمَّ صَارَتْ إِلَى مُوسَى بْنِ عِمْرَانَ وَ إِنَّهَا لَعِنْدَنَا وَ إِنَ‏ عَهْدِي‏ بِهَا آنِفاً وَ هِيَ خَضْرَاءُ كَهَيْئَتِهَا حِينَ انْتُزِعَتْ مِنْ شَجَرَتِهَا وَ إِنَّهَا لَتَنْطِقُ إِذَا اسْتُنْطِقَتْ أُعِدَّتْ لِقَائِمِنَا (ع) يَصْنَعُ بِهَا مَا كَانَ يَصْنَعُ مُوسَى وَ إِنَّهَا لَتَرُوعُ وَ تَلْقَفُ‏ ما يَأْفِكُونَ‏ وَ تَصْنَعُ مَا تُؤْمَرُ بِهِ إِنَّهَا حَيْثُ أَقْبَلَتْ- تَلْقَفُ ما يَأْفِكُونَ يُفْتَحُ لَهَا شُعْبَتَانِ إِحْدَاهُمَا فِي الْأَرْضِ وَ الْأُخْرَى فِي السَّقْفِ وَ بَيْنَهُمَا أَرْبَعُونَ ذِرَاعاً تَلْقَفُ مَا يَأْفِكُونَ بِلِسَانِهَا ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ کمال الدین؛ صدوق؛ ج ۲، باب ۵۸، حدیث ۲۷.
  16. قزوینی، سید محمد کاظم، امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور، ص۳۹۷-۴۰۱
  17. " وَ سَيِّدُنَا الْقَائِمُ (ع) مُسْنِدٌ ظَهْرَهُ إِلَى الْكَعْبَةِ وَ يَقُولُ يَا مَعْشَرَ الْخَلَائِقِ‏ أَلَا وَ مَنْ‏ أَرَادَ أَنْ‏ يَنْظُرَ إِلَى آدَمَ وَ شَيْثٍ فَهَا أَنَا ذَا آدَمُ وَ شَيْثٌ أَلَا وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ يَنْظُرَ إِلَى نُوحٍ وَ وَلَدِهِ سَامٍ فَهَا أَنَا ذَا نُوحٌ وَ سَامٌ أَلَا وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ يَنْظُرَ إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَ إِسْمَاعِيلَ فَهَا أَنَا ذَا إِبْرَاهِيمُ وَ إِسْمَاعِيلُ أَلَا وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ يَنْظُرَ إِلَى مُوسَى وَ يُوشَعَ فَهَا أَنَا ذَا مُوسَى وَ يُوشَعُ أَلَا وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ يَنْظُرَ إِلَى عِيسَى وَ شَمْعُونَ فَهَا أَنَا ذَا عِيسَى وَ شَمْعُونُ أَلَا وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ يَنْظُرَ إِلَى مُحَمَّدٍ وَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمَا فَهَا أَنَا ذَا مُحَمَّدٌ (ص) وَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) أَلَا وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ يَنْظُرَ إِلَى الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ (ع) فَهَا أَنَا ذَا الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ أَلَا وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ يَنْظُرَ إِلَى الْأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ (ع) فَهَا أَنَا ذَا الْأَئِمَّةُ (ع) أَجِيبُوا إِلَى مَسْأَلَتِي فَإِنِّي أُنَبِّئُكُمْ بِمَا نُبِّئْتُمْ بِهِ وَ مَا لَمْ تُنَبَّئُوا بِه‏"؛ علامه مجلسی، بحارالأنوار، ج۵٣، ص٩؛ سیدمحمدتقی موسوی اصفهانی، مکیال المکارم، ج١، ص٢١٠.
  18. معروف است که داوود پیامبر (ع) بر اساس علم خود به واقع، قضاوت و حکم می‌کرد، بدون آنکه منتظر بینه و شاهد بماند.
  19. " ثُمَ‏ أُكْمِلُ‏ ذَلِكَ‏ بِابْنِهِ‏ رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ‏ عَلَيْهِ كَمَالُ مُوسَى وَ بَهَاءُ عِيسَى وَ صَبْرُ أَيُّوبَ سَيَذِلُّ فِي زَمَانِهِ أَوْلِيَائِي وَ تَتَهَادَوْنَ رُءُوسَهُمْ كَمَا تُتَهَادَى رُءُوسُ التُّرْكِ وَ الدَّيْلَمِ فَيُقْتَلُونَ وَ يُحْرَقُونَ وَ يَكُونُونَ خَائِفِينَ مَرْعُوبِينَ وَجِلِينَ تُصْبَغُ الْأَرْضُ بِدِمَائِهِمْ وَ يَفْشُو الْوَيْلُ وَ الرَّنِينُ فِي نِسَائِهِمْ أُولَئِكَ أَوْلِيَائِي حَقّاً بِهِمْ أَدْفَعُ كُلَّ فِتْنَةٍ عَمْيَاءَ حِنْدِسٍ وَ بِهِمْ أَكْشِفُ الزَّلَازِلَ وَ أَرْفَعُ الْآصَارَ وَ الْأَغْلَالَ‏ أُولئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ رَحْمَةٌ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ‏ ‏"؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا (مترجم)، ج۱، ص۸۴؛ و کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۳۱۰؛ شیخ مفید، الاختصاص، ص۲۱۲.
  20. " عَنْ سَلْمَانَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص)‏ الْأَئِمَّةُ بَعْدِي اثْنَا عَشَرَ عَدَدَ شُهُورِ الْحَوْلِ وَ مِنَّا مَهْدِيُّ هَذِهِ الْأُمَّةِ لَهُ هَيْبَةُ مُوسَى وَ بَهَاءُ عِيسَى وَ حُكْمُ‏ دَاوُدَ وَ صَبْرُ أَيُّوبَ‏ ‏"؛ لطف‌الله صافی گلپایگانی، منتخب الاثر، ص۲۶.
  21. حسینی گرگانی؛میرتقی، نزول مسیح و ظهور موعود، ص ۴۳-۴۵.
  22. عقد الدرر، ص ۲۷۷.
  23. غیبت نعمانی، ص ۲۴۳.
  24. غیبت نعمانی، ص ۲۴۲.
  25. معجم أحادیث الامام المهدی، ج ۳، ص ۳۸۶.
  26. همان، ص ۲۰۱.
  27. بصائر الدرجات، ص ۱۸۳.
  28. همان، ص ۱۸۸.
  29. الشیعه و الرجعه، ج ۱، ص ۱۶۴.
  30. الشیعه والرجعه، ص ۱۶۳.
  31. بصائر الدرجات، ص ۱۷۵.
  32. بصائر الدرجات، ص ۱۳۵.
  33. بصائر الدرجات، ص ۱۳۵.
  34. الشیعه و الرجعه، ج ۱، ص ۴۱۹.
  35. بصائر الدرجات، ص ۱۴۲.
  36. بصائر الدرجات، ص ۱۴۷.
  37. بصائر الدرجات، ص ۱۵۱.
  38. معجم الامام المهدی، ج ۳، ص ۳۸۸.
  39. بصائر الدرجات، ص ۱۵۱.
  40. مروجی طبسی، محمد جواد، بامداد بشریت، ص ۱۰۰-۱۰۵.
  41. فرائد السمطین، ج ۲، ص ۳۳۵، ح ۵۸۷
  42. نعمانی، الغیبة، ص ۳۵۰، ج ۴۲
  43. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۸، ص ۲۲۴، ح ۲۸۵
  44. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۸، ص ۲۲۴، ح ۲۸۵
  45. نعمانی، الغیبة، ص ۳۴۹، ح ۴۰؛ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۸، ص ۲۲۴، ح ۲۸۵؛ متقی هندیف کنز العمال، ح ۳۹۶۷۳
  46. نعمانی، الغیبة، ۳۴۳، ح ۲۸ و ۴۳۵، ح ۱
  47. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۲۳۱، ح ۳
  48. نعمانی، الغیبة، ص ۲۳۸، ح ۲۸، شیخ صدوقف کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۷۶، ح ۷
  49. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۲۳۲، ح ۱
  50. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ص ۲۳۱، ح ۱.نعمانی، الغیبة، ص ۳۴۳، ح ۲۷
  51. "الْمَهْدِيُّ مِنْ وُلْدِي تَكُونُ‏ لَهُ‏ غَيْبَةٌ وَ حَيْرَةٌ تَضِلُ‏ فِيهَا الْأُمَمُ‏ يَأْتِي بِذَخِيرَةِ الْأَنْبِيَاءِ (ع) فَيَمْلَؤُهَا عَدْلًا وَ قِسْطاً كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً‏‏"، شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص ۲۸۷، ح ۵
  52. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص ۴۳۷ - ۴۳۸.
  53. نعمانی، الغیبة، ص ۳۵۰، ج ۴۲.
  54. کافی، ج ۸، ص ۲۲۴، ح ۲۸۵.
  55. کافی، ج ۸، ص ۲۲۴، ح ۲۸۵.
  56. الغیبة، ص ۳۴۹، ح ۴۰؛ کافی، ج ۸، ص ۲۲۴، ح ۲۸۵.
  57. الغیبة، ۳۴۳، ح ۲۸ و ۴۳۵، ح ۱.
  58. کافی، ج ۱، ص ۲۳۱، ح ۳.
  59. کافی، ج ۱، ص ۲۳۱، ح ۱؛ الغیبة، ص ۲۳۸، ح ۲۸، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۷۶، ح ۷.
  60. الغیبة، ص ۳۴۳، ح ۲۷؛ کافی، ج ۱، ص ۲۳۱، ح ۱.
  61. کافی، ج ۱، ص ۲۳۲، ح ۱.
  62. " الْمَهْدِيُ‏ مِنْ‏ وُلْدِي‏ تَكُونُ‏ لَهُ‏ غَيْبَةٌ وَ حَيْرَةٌ تَضِلُ‏ فِيهَا الْأُمَمُ‏ يَأْتِي‏ بِذَخِيرَةِ الْأَنْبِيَاءِ (ع) فَيَمْلَؤُهَا عَدْلًا وَ قِسْطاً كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ کمال الدین و تمام النعمة، ص ۲۸۷، ح ۵.
  63. سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۲۶۶- ۲۶۸.
  64. فرائد السمطین، ج ۲، ص ۳۳۵، ح ۵۸۷
  65. نعمانی، الغیبة، ص ۳۵۰، ج ۴۲
  66. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۸، ص ۲۲۴، ح ۲۸۵
  67. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۸، ص ۲۲۴، ح ۲۸۵
  68. نعمانی، الغیبة، ص ۳۴۹، ح ۴۰؛ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۸، ص ۲۲۴، ح ۲۸۵؛ متقی هندیف کنز العمال، ح ۳۹۶۷۳
  69. نعمانی، الغیبة، ۳۴۳، ح ۲۸ و ۴۳۵، ح ۱
  70. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۲۳۱، ح ۳
  71. نعمانی، الغیبة، ص ۲۳۸، ح ۲۸، شیخ صدوقف کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۷۶، ح ۷
  72. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۲۳۲، ح ۱
  73. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ص ۲۳۱، ح ۱.نعمانی، الغیبة، ص ۳۴۳، ح ۲۷
  74. " الْمَهْدِيُّ مِنْ وُلْدِي تَكُونُ‏ لَهُ‏ غَيْبَةٌ وَ حَيْرَةٌ تَضِلُ‏ فِيهَا الْأُمَمُ‏ يَأْتِي بِذَخِيرَةِ الْأَنْبِيَاءِ (ع) فَيَمْلَؤُهَا عَدْلًا وَ قِسْطاً كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً‏‏"، شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص ۲۸۷، ح ۵
  75. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص ۴۳۷ - ۴۳۸.
  76. " وَ خَرَجَ‏ صَاحِبُ‏ هَذَا الْأَمْرِ مِنَ‏ الْمَدِينَةِ إِلَى‏ مَكَّةَ بِتُرَاثِ‏ رَسُولِ‏ اللَّهِ‏ (ص) فَقُلْتُ مَا تُرَاثُ رَسُولِ اللَّهِ (ص) قَالَ سَيْفُ رَسُولِ اللَّهِ وَ دِرْعُهُ وَ عِمَامَتُهُ وَ بُرْدُهُ وَ قَضِيبُهُ وَ رَايَتُهُ وَ لَامَتُهُ وَ سَرْجُهُ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ کافی، ج۸، ص۲۲۴، ح۲۸۵؛ غیبت نعمانی، ب۱۴، ح۴۲و۴۳؛ معجم احادیث امام مهدی، ج۳، ص۴۹۷، ح۱۰۶۸؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۴۲، ح۱۱۲؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۳۰۱، ح۶۶.
  77. " يَكُونُ‏ مَعَهُ‏ عَصَا مُوسَى‏ وَ خَاتَمُ‏ سُلَيْمَانَ‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ب۳۵، ح۸؛ معجم احادیث امام مهدی، ج۴، ص۱۵۴، ح۱۲۱۱؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۳۲۲، ح۳۰.
  78. " إِذَا قَامَ‏ الْقَائِمُ‏ بِمَكَّةَ وَ أَرَادَ أَنْ‏ يَتَوَجَّهَ‏ إِلَى‏ الْكُوفَةِ نَادَى‏ مُنَادِيهِ‏ أَلَا لَا يَحْمِلُ‏ أَحَدٌ مِنْكُمْ‏ طَعَاماً وَ لَا شَرَاباً وَ يَحْمِلُ حَجَرَ مُوسَى بْنِ عِمْرَانَ وَ هُوَ وِقْرُ بَعِيرٍ وَ لَا يَنْزِلُ مَنْزِلًا إِلَّا انْبَعَثَ عَيْنٌ مِنْهُ فَمَنْ كَانَ جَائِعاً شَبِعَ وَ مَنْ كَانَ ظَمْآنَ رُوِيَ فَهُوَ زَادُهُمْ حَتَّى نَزَلُوا النَّجَفَ مِنْ ظَهْرِ الْكُوفَةِ‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ کافی، ج۱، ص۲۳۱، ح۳؛ معجم احادیث امام مهدی، ج۳، ص۲۴۷، ح۷۷۷؛ بحارالانوار، ج۱۳، ص۱۸۵.
  79. یوسفیان، مهدی؛ رخدادهای ظهور، ص ۸۶ - ۸۸.
  80. نجم الثاقب، باب سوم.
  81. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۳۷۷.
  82. نجم الثاقب، باب دوم.
  83. بحار الانوار، ج ۳۸، ص ۲۹۷.
  84. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۳۹۶.
  85. کمال الدین، ص ۶۷۰؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۵۱؛ وافی، ج ۲، ص ۱۱۲.
  86. بحار الانوار، ج ۱۳، ص ۱۸۵؛ غیبة نعمانی، ص ۲۳۸؛ نور الثقلین، ج ۱، ص ۸۴.
  87. سوره بقره، ۶۰.
  88. معارف و معاریف، ج ۶، ص ۳۴۴.
  89. معارف و معاریف، ج ۴، ص ۴۰۵.
  90. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۴۱۲.
  91. نجم الثاقب، باب دوم.
  92. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۵۱۷.
  93. نجم الثاقب، باب دوم
  94. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۵۲۹.
  95. الزام الناصب، ج ۲، ص ۲۹۹؛ عقد الدرر، ص ۱۹۷.
  96. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۶۹۸.
  97. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۱.
  98. روزگار رهایی، ج ۱، ص ۴۵۸.
  99. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۷۲۱.
  100. ظهور حضرت مهدی (ع) از دیدگاه اسلام، مذاهب و ملل جهان، هاشمی شهیدی، ص ۴۲۶.
  101. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۷۲۱.
  102. بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۱۵ و ۳۵؛ الزام الناصب، ص ۲۰۱ و ۲۱۸.
  103. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۷۷۳.
  104. نجم الثاقب، باب دوم.
  105. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۷۸۳.
  106. معارف و معاریف، ج ۲، ص ۳۸۴.
  107. روزگار رهایى، ج ۱، ص ۴۵۳.
  108. همان، ص ۴۵۵.
  109. همان.
  110. همان، ص ۴۵۸.
  111. معارف و معاریف، ج ۲، ص ۳۸۴.
  112. سوره اعراف، ۱۴۵.
  113. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۱۷.
  114. اصول کافی، ج ۱، ص ۲۳۱.
  115. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۲۰۰.