درباره ظهور امام مهدی چه استدلال عقلی یا آیات و روایاتی وجود دارد؟ (پرسش)

درباره ظهور امام مهدی چه استدلال عقلی یا آیات و روایاتی وجود دارد؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / عصر ظهور امام مهدی / کلیات عصر ظهور
تعداد پاسخ	۱ پاسخ

درباره ظهور امام مهدی (ع) چه استدلال عقلی یا آیات و روایاتی وجود دارد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

علی رضا امامی میبدی

حجت الاسلام و المسلمین علی رضا امامی میبدی، در کتاب «آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی» در این‌باره گفته است:

«بر اساس نگرش علامه، خلقت انسان با پدید آمدن دوران ظهور گره خورده و بدون تحقیق چنین دورانی، اصل خلقت انسان بی‌معنا و لغو می‌باشد. ایشان معتقد است که با یک نظر کلی به جهان آفرینش در می‌یابیم که هر نوعی از انواع مختلف آفرینش، از نخستین روز پیدایش متوجه آخرین مقصد کمالی و هدف نوعی خود بوده و با نیروی مناسب آن که مجهز است، برای رسیدن به این هدف، بی‌آن که کمترین سستی و خستگی از خود بروز دهد، مشغول تلاش و تکاپو می‌باشد.

دانه گندمی که شکافته شده و نوک سبزی بیرون می‌دهد، از همان وقت متوجه بوته گندم کاملی است که پر از سلول‌های افشان می‌باشد؛ هسته درختی که شروع به روییدن می‌کند، به سوی درخت کاملی، پر از میوه، عازم است؛ نطفه حیوانی که می‌خواهد جنین شود، هدفی جز اینکه از نوع مناسب خود، یک حیوان کامل شود ندارد. برخورد اسباب و علل مخالف و موافق، اگر چه بسیاری از این موجودات را که چون قافله‌ای پیوسته به سوی مقصد خود متحرک‌اند، از وصول به مقصد کمالی، مانع می‌شود و در نتیجه، بسیاری از آنها پیش از رسیدن به آرزوی تکوینی خود از میان می‌روند؛ ولی با این همه، هرگز نظام آفرینش از رویه عمومی و دائمی خود دست بر‌نداشت و پیوسته سرگرم سوق پدیده‌های نو، به سوی کمالات شان می‌باشد و در نتیجه پیوسته از هر نوع، دست‌های به کمال و هدف تکوینی خود می‌رسند، و البته نوع انسانی از این حکم عمومی و نظم همگانی مستثنی نیست.

بی‌تردید، انسان نوعی از انواع موجودات است که نمی‌تواند به تنهایی زندگی نماید، و برای رسیدن به آرمان تکوینی خود ناچار است در حال اجتماع و دسته جمعی به سر برده، هدف وجودی خود را به دست آورد.

مشاهده حال جامعه‌های بشری نیز این معنا را تایید می‌کند، زیرا هر جامعه‌ای از جوامع بزرگ و کوچک انسانی، آرزویی جز این ندارد که در حال آرامش وضع و ارتفاع موانع زندگی کرده و بهره انسانی را از زندگی خود بردارند. و نیز روشن است که جامعه بشری تاکنون نتوانسته به این آرزوی خود جامه عمل بپوشاند؛ و از طرف دیگر نیز دستگاه آفرینش از رویه خود دست بر‌دار نبوده، و هم از دست ساخته‌های خود عاجز و زبون نخواهد شد.

این نظر عقلی به ما نوید قطعی می‌دهد که عالم بشریت، یک روز ایده آلی در پیش دارد، که سراسر سعادت و خوشبختی و کامیابی بوده و در آن، همه خواسته‌های فطری انسانی که در نهاد این نوع رسم شده برآورده خواهد شد؛ و نیز می‌دانیم که انسانیت هرگز به یک چنین محیط پاک و نورانی نایل نخواهد شد، جز در سایه واقع‌بینی و حق‌پرستی که در اثر آن حس خودخواهی و سود‌پرستی و رذایل دیگری که موجب به هم خوردن آرامش جامعه و اختلاف زندگی فرد می‌باشد، از درون مردم رخت بر بسته و جلوه‌های نهاد پاک انسان فطری و طبیعی دست نخورده جایگزین آنها شود.

نتیجه بیان گذشته این است که در سیر همین زندگی اجتماعی انسانی، روزی فرا خواهد رسید که سعادت کامل اجتماعی انسان را صد در صد تضمین کرده در آن روز عموم افراد در سایه واقع‌بینی و حق‌پرستی، خوشبختی واقعی خود را به دست آورده و در محل امن و امان مطلق و بی‌مزاحمت هرگونه ناملایمات فکری به سر خواهند برد. قرآن کریم نیز همین نظر عقلی را تایید نموده، در چندین جا مژده چنین روزی را به اهل حق و حقیقت می‌دهد. سنت قطعیه، یعنی اخبار نبی اکرم (ص) و اهل بیت (ع) نیز، همین معنا را به صورت مشروح بیان کرده، و این دوره انسانی آغشته به سعادت را، روز ظهور و پس از ظهور مهدی (ع) معرفی می‌نماید.

با توجه به این بیان عقلی و نقلی لازم است هر فرد مسلمانی این حقیقت را نصب‌العین خود قرار داده و مانند روز روشن در آن تردید نکند که جامعه اسلامی که او در آن زندگی می‌کند، چنان که در باطن جز نورانیت و طهارت صفتی ندارد، روزی خواهد رسید که در ظاهر نیز چنین شده و تبدیل به یک جامعه بهشتی گردد، و هر عیب و نقیصه‌ای که فعلا دارد، و هر پلیدی و تیرگی که در گوشه و کنارش یافت می‌شود، تدریجاً و دفعتا از بین رفته، روزی تبدیل به نورانیت و طهارت خالص و سعادت و روحانیت محض خواهد شد.

ایشان در جای دیگر و در تبیین ضرورت دوران ظهور می‌گوید: بررسی دقیق در کتاب و سنت و همچنین کنجکاوی در نظام آفرینش از نظر فلسفی، به این نتیجه می‌رساند که مقتضای آفرینش انسان و جهان این است که انسان که یک نوع اجتماعی است و با تعقل و تفکر از سایر حیوانات امتیاز دارد، باید آیین اسلام را بپذیرد؛ یعنی انسان باید یک سلسله مواد اعتقادی و عملی را برنامه زندگی خود قرار دهد که آفرینش جهان و ساختمان ویژه انسانی آنها را از انسان واقع بین می‌خواهد و البته برای این می‌خواهد که سعادت زندگی این جهانی و آن جهانی حیات سوری و معنوی انسان بی‌آنها تأمین نمی‌شود.

همچنین پیش بینی نظری، از راه بحث فلسفی و همچنین بیانات کتاب و سنت، می‌رسانند که این دین فطری در آینده بشریت ظهورتان خواهد نمود و روزی خواهد رسید که دین توحید، در میان مردم فراگیر شود و آنچه از کمالات انسانیت در نهاد بشر مدفون است، آشکار شود. البته بهترین و با ارزش‌ترین کمال توحیدی و دینی این است که انسان از مرحله اعتقاد فکری و ایمان بالغیب، گذشته به مرحله ایان رسد و بنابراین، ظهور تا دین توحید، بدون ظهور معنای ولایت مقدور نخواهد بود.

کتاب و سنت این حقیقت را با زبانی گویا به پیروان اسلام نوید می‌دهد و در وصف پیدایش چنین روزی بیان می‌کند که مومنین که در زمان نبی اکرم (ص) تحت سرپرستی و ولایت آن حضرت، در یک جامعه صالحی – که روز به روز در صلاح خود رشد و نمود بیشتری می‌نمود – زندگی می‌کرد، به واسطه انحطاط باطنی و سستی در تقوای دینی که دامن گیرشان خواهد شد، محیط پاک دینی را از دست داده در آستانه فتنه‌ها و دگرگونی‌های معنوی عمیق‌تری قرار خواهند گرفت و روز به روز جهان دین پر آشوب‌تر خواهد شد. ظواهر شریعت متروک، یا در حکم متروک و باطن شریعت متروک‌تر و فراموش‌تر می‌شود! این یک شب تاریکی است که به دنبال آن، بامداد روشن و مشعشعی به جهان بشریت حیات خواهد بخشید. این روز، روزی است که از آن خداست، نه مانند روزهای دیگر که از آن شیطان بود. روزی است که امام دوازدهم مهدی موعود (ع) با ظهور خود، دیده اهل زمین را روشن نموده، دین توحید را در جامعه بشری رواج کامل داده، حقیقت و معنویت دین را برای همه مردم آفتابی و روشن می‌سازد.

به همین علت است که ایشان معتقد است روشی که اسلام به منظور تأمین سعادت واقعی بشر، برای پیروان خود تعیین کرده به نحوی است که بدون اعتقاد به ظهور مهدی (ع)، اثر واقعی کامل خود را نمی‌تواند ببخشد».

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. حجت الاسلام و المسلمین بختیاری؛

ابوالحسن بختیاری حجت الاسلام و المسلمین ابوالحسن بختیاری، در مقاله «تحلیل تاریخی روایات علائم ظهور» در این‌باره گفته است: «نشانه‌های معتبری که علائم قیام حضرت مهدی (ع) را نشان می‌دهد، به عنوان "علائم ظهور" شناخته می‌شوند. محدثان شیعه مانند کلینی، شیخ صدوق، شیخ مفید، شیخ طوسی، نعمانی، طبرسی، مجلسی و... و اهل سنت، نعیم بن حماد، ابن ابی شیبة، علاءالدین هندی، ابن حجر، سیوطی و... در کتب حدیثی خود، به روایات علائم ظهور، پرداخته و یا در این باره به صورت مستقل کتاب نوشته‌اند. برخی نشانه‌هایی را که به عنوان علائم ظهور ذکر کرده‌اند عبارتند از خروج سفیانی، قیام یمانی، قیام سید حسنی، قتل نفس زکیه، اختلاف بنی العباس در امر حکومت، بیرون آمدن پرچم‌های سیاه از خراسان، صیحه آسمانی، از دست رفتن قدرت اعراب، ظهور مغربی در مصر و مالکیت او بر شامات، نزول ترکان در عراق، نزول روم در رمله، زیاد شدن آب رود فرات و وارد شدن آب آن در کوفه، اختلاف گروه‌های غیر عرب و ریختن خون‌های بی‌شمار و.... برخی از این روایات محتوم و برخی غیرمحتوم هستند. درباره روایات علائم ظهور، دیدگاه‌های مختلفی طرح شده است. برخی این روایات را از سنخ ملاحم و فتن و غیرقابل اعتماد دانسته‌اند و برخی به آنها توجه کرده‌اند. ایشان، غالباً پر شدن زمین از ظلم و ستم، قتل نفس زکیه، صیحه آسمانی، خسف بیداء، خروج سفیانی را از جمله علائم قطعی و محتوم برشمرده‌اند. نکته مهم آن است که این روایات در منابع قرن دوم و سوم هجری و در قدیمی‌ترین منابع حدیثی اهل سنت نیز طرح شده است. قدیمی‌ترین منبع حدیثی شیعه در این باره کتاب حسین بن حمدان الخصیبی (متوفی ۳۵۸) است، و بعد از آن به جوامع حدیثی دیگر شیعه مانند: کافی، الغیبه شیخ طوسی و... راه یافته است. روایات علائم ظهور، در واقع نشان‌دهنده سه ویژگی مهم از دورانی است که ظهور منجی در چنین شرایطی، ضرورت عقلی دارد. این ویژگی‌ها عبارتند از: گسترش ظلم و ستم؛ یکی از شرایط مهمی که برای عصر ظهور ترسیم شده است، گسترش ظلم و ستم است. روایات مختلفی وجود دارد که مسئله اوضاع ناعادلانه و نابه‌سامان آن مقطع از حیات بشری را ترسیم می‌کند. برخی از این روایات از سلطه حاکمان ستمگر، گسترش فساد، سختی معیشت مردم، گسترش جهل و نادانی، دوری مردم از طاعت و عبادت خداوند و... خبر می‌دهند. برخی از علامت‌های محتوم ظهور، مانند: خروج سفیانی و یا خروج دجال، قدرت یک انسان فاسد و یا قدرت یک نیروی فریبکار را نشان می‌دهد. این علائم، می‌تواند مبین وضعیت و شرایطی باشد، که در دوران ظهور پدید می‌آید. بنابراین در چنین شرایطی ظهور منجی نیازی حیاتی و ضروری است، و خداوند هیچ نیاز حقیقی و واقعی را بی‌پاسخ نمی‌گذارد. أَلَمْ تَرَ إِلَى الْمَلَإِ مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ مِنْ بَعْدِ مُوسَى إِذْ قَالُوا لِنَبِيٍّ لَهُمُ ابْعَثْ لَنَا مَلِكًا نُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ همان طور که خداوند درخواست بنی اسرائیل را برای تعیین حاکم بی‌پاسخ نگذاشت، درخواست تمدن عصر حاضر به یک حاکم عادل نیز بی‌پاسخ نخواهد ماند. وجود یاران خالص و حقیقی؛ یکی از مسائل دیگر خواست و اراده جمعی برای تحقق یک حکومت عادلانه است، زیرا هیچ گاه اجباری در راه حق نیست، و مردم در پذیرش حکومت الهی، دارای اختیار هستند. نگاهی به تاریخ زندگی اهل بیت شیعه (ع) مبین این حقیقت است که ایشان تنها زمانی، اقدام به قیام علیه حکومت‌های ستمگر نموده‌اند که درخواست از ناحیه مردم برای این امر وجود داشته است، و هرگز حکومت خود را به مردم تحمیل نکرده‌اند. بنابراین این قیام نیز مانند هر قیام دیگر، تنها زمانی رخ می‌دهد که گروهی، خواستار این تغییر در نظام حاکم بر جهان باشند، إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ برخی از این نشانه‌ها عبارتند از: حضور یاران خالص در مسجدالحرام از سراسر جهان در هنگامه ظهور، که در آیه أَيْنَ مَا تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعًا به آن اشاره شده است و در روایات منظور از آن را آوردن یاران امام زمان (ع) در مکه با مرکب‌های پنهان معرفی کرده است. و یا قتل نفس زکیه، که خود مبین وجود یاران خالصی است که دست از پایداری در راه حق برنداشته‌اند و به ناحق کشته می‌شوند. بریده شدن سر نفس زکیه در بین رکن و مقام، افزون بر نشانه وجود یاران خالص برای امام زمان (ع)، نشانگر عمق ظلم و فساد نیز هست. زیرا انسانی پاک، بی‌گناه، در حرم امن الهی کشته خواهد شد، این نشانگر میزان فاصله مردم و طبقه حاکم از اسلام است. زشتی قتل نفس زکیه در قرآن هم طرح شده است. فَانْطَلَقَا حَتَّى إِذَا لَقِيَا غُلَامًا فَقَتَلَهُ قَالَ أَقَتَلْتَ نَفْسًا زَكِيَّةً بِغَيْرِ نَفْسٍ لَقَدْ جِئْتَ شَيْئًا نُكْرًا. تأیید ربانی؛ بر اساس جهان‌بینی قرآنی، خداوند حاکم حقیقی بر عالم هستی است، و حکومت و ولایت یک امر الهی است. بنابراین تنها کسی می‌تواند بر مردم حکومت و رهبری نماید، که از جانب خداوند تعیین شده باشد، بنابراین کسی که به عنوان مهم‌ترین نماینده خداوند در میان بشر، حکومت می‌کند، لازم است که تأیید او را به همراه داشته باشد. علامت صیحه آسمانی مبین تأیید ربانی است، یعنی این قائم، مورد تأیید خداوند است، اگرنه صدور این صیحه می‌تواند اغراء به جهل و فریفتن مردم باشد، بنابراین صیحه آسمانی، معجزه‌ای حسی است که دلالت بر حقانیت مدعی امامت می‌کند. به نظر می‌رسد، مهم‌ترین علامت، پیش از قیام قائم آل محمد (ص) مسئله صیحه آسمانی است. صیحه آسمانی نشانه‌ای است که هیچ‌گاه مدعیان دروغین مهدویت نمی‌توانند آن را بسازند. صیحه از ریشه صیح به معنای صدای بلند است. فرق صیحه با نداء آن است که نداء حتما باید دارای مفهوم باشد، ولی صیحه می‌تواند بدون مفهوم باشد. کلمه صیحه ۱۳ بار در قرآن کریم به کار رفته است، و در سوره ق علامتی برای خروج (قیامت یا قیام حضرت مهدی (ع)) به کار رفته است. يَوْمَ يَسْمَعُونَ الصَّيْحَةَ بِالْحَقِّ ذَلِكَ يَوْمُ الْخُرُوجِ. با وجود اختلاف نظر تفسیری در این آیه، در هر صورت صیحه به عنوان علامتی برای یک حادثه مهم در عالم هستی در قرآن ذکر شده است. آیات دیگری نیز وجود دارد که به نفخ در صور اشاره می‌کند. در روایات از صیحه آسمانی به عنوان علامت حتمی ظهور یاد شده است. و گفته شده است که قیام قائم (ع) اتفاق نمی‌افتد مگر بعد از صیحه. امام صادق (ع) به این واسطه ادعای دروغین مهدویت که توسط افراد متعددی در قرن دوم هجری اتفاق افتاد را ثابت کرد. بر این علامت بیش از سایر علامت‌ها تأکید شده است. این علامتی بود که امکان فریب‌کاری در آن وجود ندارد. بنابراین می‌توان گفت مهم‌ترین و قطعی‌ترین علامت، در قیام قائم آل محمد (ص) صیحه آسمانی است. آن چه به عنوان روایات علائم ظهور، شناخته می‌شود، بیشتر از طریق امام علی (ع) و امام صادق (ع) به دست رسیده است. ولی همه این روایات در سده دوم هجری در فضای گفتمان مهدویت که در آن دوران بسیار پررنگ و جدی بوده، طرح شده است. مهم‌ترین دلیل طرح این نوع روایات، وجود مدعیان مهدویت در این مقطع زمانی است، که از جانب افراد مختلف صورت گرفته است. مانند: افراد متعددی از حکام بنی امیه، بنی هاشم، بنی العباس، سادات حسنی و... . امام صادق (ع) ناگزیر برای شناخت ادعای درست از نادرست، علائمی را ارائه کرده‌اند. اگر چه این نشانه‌ها با توجه به اغراض مختلف سیاسی و دینی در طول تاریخ، مورد سوء استفاده و تحریف قرار گرفته، ولی باز هم می‌تواند، در راستای رد ادعای دروغین، و تصدیق ادعای راستین، کارگشا باشد. در کنار روایات معتبر علائم ظهور، برخی روایات غیرقابل اعتماد نیز وجود دارد. توجه به بستر تاریخی پیدایش این روایات نشان می‌دهد، شرایط برخی از این روایات در آن زمان جعل شده است، و نمی‌توان به آن اعتماد کرد. شنانخت شرایط تاریخی و حوادث آن مقطع از تاریخ می‌تواند علت جعل بسیاری از این روایات را تبیین نماید».

۲. نویسندگان کتاب آفتاب مهر؛

آفتاب مهر ج۲ (کتاب) نویسندگان کتاب «آفتاب مهر» در این‌باره گفته‌اند: «محیط و اجتماع و تعامل با دیگران، در حرکت آدمی‌تأثیر گذار است. تأثیر مطلوب و کامل، زمانی است که جامعه به گونه‌ای اداره شود تا محیط رشد فراهم آید و این، زمانی است که مدیر جامعه، فردی آگاه به نیاز‌های انسان و دانا به راه رسیدن به تکامل باشد؛ فردی باشد که قانون الهی را _ که بهترین مقررات برای یک جامعه است _ به خوبی دانسته، به درستی عمل کند. این مهم، فقط در توان فردی معصوم از خطا و مؤیّد به علم الهی است که در قالب امام و انسان کامل معرفی می‌شود. همان گونه که از دید عقل، لطف الهی ایجاب می‌کند خدا راهنمایانی بفرستد تا راه را نشان دهند همان گونه این لطف می‌طلبد راهبرانی را برگزیند تا جامعه را به نحو مطلوب، آماده رشد افراد بشری کنند. حال اگر شرایط به گونه‌ای شد که مردم، آماده پذیرش و گردن نهادن به امامت و زعامت حجت حق، به صورت ظاهری شده، خواهان سپردن رهبری جامعه به فردی الهی شدند که در سایه مدیریت او، محیط سالم اجتماعی فراهم شود، عقل می‌گوید لطف خدا می‌طلبد که این نعمت را به بشریت ارزانی کند. لطف نیز از خدا، جدا و منفک نیست؛ پس عقل، نیاز به ظهور حجت حق را درک می‌کند. از طرفی، فطرت و نهاد آدمی، به آرامش و درست زندگی کردن تمایل دارد. عدالت طلبی، میل به خوبی و بی زاری از بدی، در وجود آدمی‌ نهفته است. فطرت آدمی، الهی است و آنچه در درون آن نهادینه شده، مطابق با هدف خلقت و متناسب با وجود او است. این مسأله در چارچوب دین کاملاً نمایان و هویدا است. به هر حال، میل و نیاز انسان به عدالت و کشش درونی او به سوی خوبی‌ها، ایجاب می‌کند که برای رسیدن به آن، هرچه مورد نیاز است، بطلبد. طبیعی است اجرای عدالت، مجری عادل لازم دارد؛ پس مجری عادل و دوران عدالت، خواست و آرزوی درونی آدمی‌است. نیز اعتقاد به ظهور منجی و مصلح، امری است که همه ادیان آن را نوید داده اند.این حیث اعتقاد به منجی و ظهور را "حیث نقل" می‌گویند. قرآن کریم، کتاب آسمانی ما مسلمانان و فرمایش‌های گهربار وجود مقدس پیامبر (ص) و امامان (ع) سرشار از وعده‌ها و بشارت‌های ظهور است؛ به گونه ای که ظهور حضرت مهدی (ع) مورد اجماع مسلمانان بوده، کتاب‌هایی در این زمینه به رشته تحریر درآمده است. نزد اهل سنت و شیعه و در طول قرون، شعرا، شعر‌ها سروده‌اند و حتی عده‌ای، ادعای مهدویت کرده‌اند. آیات درباره امام مهدی (ع) و ظهور او، فراوان است که زوایای مختلف این پدیده بزرگ را به تصویر کشیده است. در برخی کتب، بیش از دویست و پنجاه آیه، در باره حضرت جمع‌آوری شده است؛ مانند جلد هفتم از کتاب معجم احادیث امام مهدی (ع). معروف‌ترین آیات که به روشنی به ظهور دولت حق امام زمان (ع) اشاره دارد، عبارت است از: وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ؛ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا وَمَن كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ؛ هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ؛ وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ . ظاهر این آیات، به روشنی، دلالت دارد بر اینکه خداوند، خلافت و وراثت زمین را به بندگان مؤمن و صالح خود وعده داده است و او، تخلّف در وعده نمی‌کند: إِنَّ اللَّهَ لاَ يُخْلِفُ الْمِيعَادَ . روایات نیز در این باره، بسیار زیاد است؛ به همین دلیل، شیعه و سنی تواتر روایات درباره حضرت مهدی (ع) را ادعا کرده‌اند. معروف ترین آن‌ها، فرمایش نبی گرامی، حضرت محمد (ص) است که فرمود: "مهدی، از فرزندان من است و جهان را پر از عدل و داد می‌کند، همان گونه که از ظلم و ستم پر شده است"».

پرسش‌های وابسته

1. در احادیث دوران نزدیک به ظهور چگونه توصیف شده است؟ (پرسش)
2. ویژگی‌های عصر ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
3. آیا امام مهدی در سال فرد ظهور می‌کند؟ (پرسش)
4. در روایات چه توصیف‌هایی برای سال ظهور ذکر شده است؟ (پرسش)
5. حضور امام مهدی میان مردم و امرار معاش آن حضرت چگونه است؟ (پرسش)
6. چه کسانی از پیامبران الهی با امام مهدی همراه می‏‌شوند؟ (پرسش)
   1. آیا حضرت الیاس هنگام ظهور امام مهدی در کنار او خواهد بود؟ (پرسش)
7. امام مهدی بعد از ظهور چه نوع لباسی می‌پوشد؟ (پرسش)
8. وضعیت افتاء و مرجعیت در جهان تشیع بعد از ظهور امام مهدی چگونه خواهد شد؟ (پرسش)
9. محل زندگی امام مهدی بعد از ظهورشان کجا خواهد بود؟ (پرسش)
10. امام علی زمان بعد از ظهور را چگونه ترسیم کرده است؟ (پرسش)
11. حادثه دهکده افیق چه ارتباطی با ظهور امام مهدی دارد؟ (پرسش)
12. آیا بعد از ظهور امام مهدی نیز عالم برزخ وجود دارد یا خیر؟ (پرسش)
13. آیا اجرای انقلاب جهانی توسط یک فرد (امام مهدی) ممکن است؟ (پرسش)
14. آیا انگشتر حضرت سلیمان نزد امام مهدی است؟ (پرسش)
15. نقش نگین انگشتر امام مهدی چیست؟ (پرسش)
16. ایام الله چه روزهایی است؟ (پرسش)
17. امام مهدی بعد از خروج در کوفه چه کارهایی انجام می‌دهد؟ (پرسش)
18. آیا از زنان هنگام ظهور امام مهدی زنده می‌شوند؟ (پرسش)
19. چه کسانی هنگام ظهور از همراهان امام مهدی هستند؟ (پرسش)
20. سن امام مهدی هنگام ظهور چقدر است؟ (پرسش)
21. در عصر ظهور امام مهدی شیعیان چه جایگاهی دارند؟ (پرسش)
22. آیا هنگام ظهور جنیان امام مهدی را یاری می کنند؟ (پرسش)
23. چه کسانی شاهد خروج امام مهدی هستند؟ (پرسش)
24. نخستین رویارویی امام مهدی با چه کسی است؟ (پرسش)
25. شیوه داوری و قضاوت امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
26. مردمان چه سرزمین‌هایی با امام مهدی به نبرد می‌پردازند؟ (پرسش)
27. امام مهدی با چه طوایفی به نبرد می‌پردازد؟ (پرسش)
28. مرکبی که جبرئیل در آستانه ظهور برای امام مهدی می‌آورد چیست؟ (پرسش)
29. امام مهدی وقتی که می‌‏آید اولین کاری که می‌‏کند چیست؟ (پرسش)
30. آیا امام مهدی هنگام ظهور اموال ثروت‏مندان را علی‌‏رغم میل باطنی آنها بین فقرا تقسیم می‏‌کند؟ (پرسش)
31. هنگام ظهور امام مهدی چه کسانی از پیامبران امامان و دیگر افراد ایشان را همراهی می‌‏کنند؟ (پرسش)
32. چرا امام حسین حضرت عیسی و حضرت خضر در زمان ظهور امام مهدی می‌‏آیند؟ (پرسش)
33. کشور امام مهدی کدام است؟ آیا ایران کشور امام مهدی است؟ (پرسش)
34. کشور ایران تا قبل از ظهور چگونه باید باشد؟ (پرسش)
35. روایتی که می‌‏‏فرماید: مردی از قم مردم را به سوی خدا دعوت می‌‏کند نسبت به چه کسی می‌‏‏باشد؟ (پرسش)
36. حضور ایرانیان در دوره ظهور چگونه است؟ (پرسش)
37. آیا ایرانیان در دوران غیبت و ظهور امام مهدی نقشی دارند؟ (پرسش)
38. آیا در زمان ظهور حضرت آیت الله خامنه‌‏ای رهبر ایران است؟ (پرسش)
39. کشور عزیزمان ایران چندمین کشوری است که امام مهدی در آن ظهور می‌‏کند؟ (پرسش)
40. چرا امام مهدی ظهور می‏‌کند؟ (پرسش)
41. وضعیت شیعه در عصر امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
42. آس به چه معناست و چه ارتباطی به ظهور امام مهدی دارد؟ (پرسش)
43. آیا ظهور امام مهدی با قیامت همراه است؟ (پرسش)
44. علت این‏که ظهور امام مهدی را روز قیامت یا یوم المحشر می‌‏خوانند چیست؟ (پرسش)
45. چگونه می‌‏توان پس از ظهور امام مهدی به مکه رفت؟ (پرسش)
46. چرا امامان قبل از امام مهدی برای تشکیل حکومت قیام مسلحانه انجام ندادند ولی امام مهدی این کار را انجام می‌دهد؟ (پرسش)
47. چگونه امام مهدی در عصری که فساد و تباهی همه عالم را فراگرفته و جز عده کمی بر اصول خود باقی نمانده‏‌اند ظهور می‌‏کند؟ (پرسش)
48. آیا امام مهدی عصا هم دارند؟ (پرسش)
49. آیا امام زمان از وسائل ارتباط جمعی استفاده می‌کنند یا به گونه‌ای دیگر پیام خود را به مردم می‌رسانند؟ (پرسش)
50. امام مهدی برای برآوردن نیازهای زندگی خود و یارانش در دوران قیام چه کار خواهد کرد؟ (پرسش)
51. آیا امام مهدی هنگام ظهور بر سر قبر مادرش فاطمه حاضر می‌‏شود و آن را به مردم نشان می‌‏دهد؟ (پرسش)
52. آیا صحیح است که مدعیان اسلام و ایمان هنگام ظهور حضرت با مشاهده اسلام راستینی که حضرت برای مسلمین می‌‏آورد با ایشان مخالفت می‌‏کنند؟ (پرسش)
53. در قرآن آمده است که ابلیس از خداوند تا روز قیامت مهلت خواست اما خداوند فرمود الی یوم الوقت المعلوم منظور از آن کدام روز و وقت است؟ (پرسش)
54. وضعیت کشاورزی در عصر ظهور چگونه است؟ (پرسش)
55. وضعیت مسکن در عصر ظهور چگونه است؟ (پرسش)
56. وضعیت بیکاری در عصر ظهور چگونه است؟ (پرسش)
57. امام مهدی در آستانه مبارزه خود از کدام یک از امدادهای الهی برخوردار است؟ (پرسش)
58. آیا دین ما همان دینی است که پیامبر آورده و امام مهدی به آن معتقد است و آیا در طول زمان تحریف نشده است؟ (پرسش)
59. علت ترس بعضی افراد از ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
60. چگونه می‌توان فهمید شخص ظهور کرده امام مهدی است؟ (پرسش)
61. درباره ظهور امام مهدی چه استدلال عقلی یا آیات و روایاتی وجود دارد؟ (پرسش)
62. از کجا که مهدی موعود ظهور نکرده باشد؟ (پرسش)
63. امام مهدی چگونه از زمان مناسب ظهور خود آگاهی می‏‌یابد؟ (پرسش)
64. آیا ممکن است امام مهدی را در شکل و قیافه شخص دیگری ببینیم؟ (پرسش)
65. آیا فعالیت‌های غرب در روند ظهور تأثیری دارد؟ اصولاً غربیان چه نقشی در جریان ظهور امام مهدی دارند؟ (پرسش)
66. امام مهدی با چه هیئتی ظهور می‌کند؟ (پرسش)
67. در روایت آمده است امام مهدی چهار مسجد را تخریب می‌کند آن مساجد کدامند و چرا تخریب می‌شوند؟ (پرسش)
68. اولین شخص بیعت کننده با امام مهدی چه کسی است؟ (پرسش)
69. بیعت جبرئیل با امام مهدی چه معنایی دارد؟ (پرسش)
70. رهاورد بیعت جبرئیل هنگام ظهور با امام مهدی چیست؟ (پرسش)
71. شیوه بیعت امام مهدی با اصحابش چگونه است؟ (پرسش)
72. شرایط بیعت با امام مهدی چیست؟ (پرسش)
73. در زمان ظهور آیا انسان به محض کوچک‌ترین اشتباه و خطا مجازات می‌شود؟ اصولاً امام مهدی درباره چه گناهانی اقدام به مجازات می‌کند؟ (پرسش)
74. صدای حضرت در زمان ظهور چگونه به گوش همه می‌رسد؟ (پرسش)
75. چه کسانی مقابل حضرت ایستاده با او به مبارزه مسلحانه بر می‌خیزند؟ (پرسش)
76. آیا زمان ظهور از وسایل پیشرفته استفاده می‌شود؟ (پرسش)
77. آیا با ظهور امام مهدی همه انسان‌های کافر کشته خواهند شد و فقط یاران واقعی آن حضرت باقی می‌مانند؟ (پرسش)
78. آیا صحیح است که در عصر ظهور پستی و بلندی‌های زمین رفع شده بعد مسافت مانع دید نخواهد شد؟ (پرسش)
79. امام مهدی هنگام ظهور با چه موانع و مشکلاتی روبه رو خواهد شد؟ (پرسش)
80. ظهور امام مهدی در چه روزی است؟ (پرسش)
81. آیا امام مهدی سوار بر ابر می‌شود؟ (پرسش)
82. نظر اهل سنت در مورد ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
83. در روز ظهور امام مهدی چگونه خود را به جهانیان و اطرافیان معرفی می‏‌کند؟ (پرسش)
84. آیا در عصر ظهور حضرت حجت باید تمام جهان مسلمان باشند؟ (پرسش)
85. باورهای دینی در عصر ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
86. کارگزاران دولت امام مهدی چه کسانی هستند؟ (پرسش)
87. برپایه روایات یکی از وقایع بعد از ظهور انتقام امام مهدی از دو خلیفه اول است؛ در ابن باره توضیح دهید؟ (پرسش)
88. چرا حضرت در مکه ظهور می‌کند؟ (پرسش)
89. ظهور امام مهدی چه رابطه‏‌ای با قیامت دارد و زندگی مردم در دوران ظهور چگونه است؟ (پرسش)
90. این‏که امام مهدی در نخستین اقدام از یاران خود بیعت می‌‏گیرد به چه معناست؟ (پرسش)
91. این‏که از جبرئیل نخستین بیعت ‏کننده امام مهدی است به چه معناست؟ (پرسش)
92. چه کسانی هنگام ظهور امام مهدی زنده می‏‌شوند؟ (پرسش)
93. ظهور صغرا و ظهور کبرای امام مهدی چگونه است و چه چیزی پیش‌‏درآمد ظهور کبرا شمرده می‌‏شود؟ (پرسش)
94. آیا صحیح است که می‏‌گویند اگر سیصد و سیزده نفر یاور حضرت داشته باشند ظهور می‌‏کنند؟ (پرسش)
95. امام مهدی در ظاهر با چه سنی ظهور می‏‌کنند؟ (پرسش)
96. خصوصیات جسمی امام مهدی هنگام ظهور چگونه است؟ (پرسش)
97. یکی از باورهای شیعه این است که در عصر ظهور امام مهدی انسان‌هایی دوباره زنده خواهند شد آیا این حقیقت دارد؟ (پرسش)
98. اول کسی که با امام مهدی‏ بیعت می‌‏کند چه کسی است؟ (پرسش)
99. امام مهدی کجا ظهور می‏‌کند و آیا از همان ابتدا دست به قیام می‌‏زند؟ چرا و چه موقع به شهر قم و کوه خضر خواهد آمد؟ (پرسش)
100. هنگام ظهور امام مهدی صدای آسمانی چگونه شنیده می‏‌شود؟ (پرسش)
101. در عصر ظهور کدامین مذهب حاکم است؟ (پرسش)
102. آیا جبرئیل بعد از وفات رسول خدا عهد کرده که بر زمین نازل نشود؟ (پرسش)
103. مقصود از اصلاح امر امام مهدی در یک شب چیست؟ (پرسش)
104. غلبه بر جهان با یاران اندک چگونه ممکن است؟ (پرسش)
105. آیا پیروزی امام مهدی‏ بر مخالفان و گسترش حکومتش همراه با اعجاز است؟ (پرسش)
106. آیا قاتلان و کشندگان امام حسین به دست امام مهدی کشته خواهند شد؟ (پرسش)
107. مطابق روایات شیعه قتل‏‌ها در چه وقتی خواهد بود؟ (پرسش)
108. شیوه و رفتار امام مهدی با ظالمان و دشمنان چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
109. آیا بیشتر قتل‌‏ها که توسط امام مهدی انجام می‌‏گیرد از مسلمانان است؟ (پرسش)
110. اینکه امام مهدی‏ هنگام ‏ظهور بر عرب شدید است به چه معناست؟ (پرسش)
111. آیا امام مهدی در مقابله خود با منحرفان از منحرفان شیعه شروع می‌‏کند؟ (پرسش)
112. آیا امام مهدی در مقابله خود با منحرفان از منحرفان شیعه شروع می‌‏کند؟ (پرسش)
113. باورهای دینی در عصر ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
114. آیا در دولت امام مهدی جز مسلمان روی زمین باقی نمی‌‏ماند؟ (پرسش)
115. آیا در عصر ظهور زندگی بشر سامان می‌‏یابد؟ (پرسش)
116. سرلوحه برنامه‌‏های امام مهدی‏ چیست؟ (پرسش)
117. امام مهدی‏ در تقسیم اموال چگونه رفتار خواهد کرد؟ (پرسش)
118. وضعیت مردم در عصر ظهور از حیث رفاه اقتصادی چگونه است؟ (پرسش)
119. کثرت اموال در عصر ظهور از چه راهی حاصل می‌‏شود؟ (پرسش)
120. در عصر ظهور وضع مساجد چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
121. آیا امام مهدی‏ بعد از ظهور مسجد الحرام و مسجد النبی را تغییر خواهد داد؟ (پرسش)
122. بین ظهور امام مهدی و برپایی قیامت چه مقدار فاصله است؟ (پرسش)
123. آیا امام مهدی‏ بعد از ظهور تکنولوژی کنونی را گسترش می‌‏دهد؟ (پرسش)
124. چگونه یک فرد می‌‏تواند عهده‏‌دار یک تحول بسیار بزرگ گردد؟ (پرسش)
125. از آنجایی که می دانم امام مهدی انسان های بد را به سزای اعمال شان می رساند آیا باید از ایشان بترسم چون احتمال است من هم جزو آنها باشم؟ (پرسش)
126. در روز ظهور امام مهدی چگونه خود را به جهانیان و اطرافیان معرفی می‌‏کند؟ (پرسش)
127. آیا در عصر ظهور حضرت حجت باید تمام جهان مسلمان باشند؟ (پرسش)
128. آیا هنگامی که امام مهدی ظهور می‏‌کنند تجهیزات امروزی به همین شکل باقی می‏‌مانند؟ (پرسش)
129. بعضی می‏‌گویند وقتی که امام مهدی ظهور می‌‏فرمایند خیلی از علماء به مخالفت با ایشان برمی‏‌خیزند آیا سند روایی دارد؟ (پرسش)
130. ظهور امام مهدی چه رابطه‏ای با قیامت دارد و زندگی مردم در دوران ظهور چگونه است؟ (پرسش)
131. ظرفیت کلی برای ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
132. کارگزاران دولت امام مهدی چه کسانی هستند؟ (پرسش)
133. باورهای دینی در عصر ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
134. خداوند متعال چه عنایتی به جهت پیروزی امام مهدی هنگام ظهور انجام خواهد داد؟ (پرسش)
135. بهره مردم دوره ظهور از اجتهاد چگونه و به چه میزان خواهد بود؟ (پرسش)
136. مطابق قواعد مدت حیات بشریت بعد از ظهور چه مقداری باید باشد؟ (پرسش)
137. چرا هنگام شنیدن نام امام مهدی بلند می‌‏شوند؟ (پرسش)
138. آیا درست است که پیرزنی امام مهدی را شهید می‌‏کند و آیا پیرزن از افراد مدینه فاضله امام است؟ (پرسش)
139. چگونه یک فرد می‏‌تواند عهده‏ دار یک تحول بسیار بزرگ گردد؟ (پرسش)
140. چه کسانی در هنگام قیام امام مهدی از قبر خود برانگیخته می‌‏شوند؟ (پرسش)
141. چه تحولاتی در زمان امام مهدی رخ می‏‌دهد؟ (پرسش)
142. چه کسانی هنگام ظهور زنده می‌‏شوند؟ (پرسش)
143. آیا ایرانیان در دوران غیبت و ظهور امام مهدی نقشی دارند؟ (پرسش)
144. امام مهدی از چه کسانی انتقام می‏‌گیرد؟ (پرسش)
145. چه نشانه‌هایی از پیامبران در امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
146. آیا میراث پیامبران نزد امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
147. وضعیت جهان در آستانه ظهور چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
148. سرنوشت حضرت عیسی در زمان ظهور امام مهدی چگونه رقم می‌خورد؟ (پرسش)
149. امام مهدی هنگام ظهور به چه زبانی صحبت می‌کنند؟ (پرسش)
150. امام مهدی هنگام ظهور چه میراثی از انبیاء را به همراه دارد؟ (پرسش)
151. اولین ملاقات امام مهدی با یاران پس از ظهور در کجاست؟ (پرسش)
152. کیفیت اعلام ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
153. امام مهدی پس از ظهور چه اصلاحاتی در مکه انجام می‌دهند؟ (پرسش)
154. پس از ظهور امام مهدی چه حوادثی در کوفه اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)