احساس امنیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)

احساس امنیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت / کارکردها، ویژگی‌ها و آثار انتظار
مدخل اصلی	احساس امنیت
تعداد پاسخ	۸ پاسخ

احساس امنیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ یکی از سؤال‌های مصداقی پرسشی تحت عنوان «آثار روان‌شناختی انتظار امام مهدی چیست؟» است. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ جامع اجمالی

مفهوم احساس امنیت

امنیت، اصطلاحی است که در جامعه‌شناسی، علوم سیاسی، فقه، علوم تربیتی و روان‌شناسی مورد کاربرد قرار گرفته است. از جهت روان‌شناختی، احساس امنیت عبارت است از احساس آزادی نسبی از خطر. این احساس، وضع خوشایندی را ایجاد می‌کند و فرد در آن دارای آرامش روحی و جسمی است. بنابراین، امنیت، به معنای فقدان تهدید نسبت به ارزش‌های حیاتی و اولیه، یا به معنای نبود ترس از تهدید است. امنیت، یک موهبت بزرگ الهی و نیاز مهم فطری انسان است. احساس امنیت روانی، از برجسته‌ترین ویژگی‌های شخصیتی افراد خلاق و سالم است. احساس امنیت روانی، آن زمان می‌تواند به صورت مطلوب در میان مردم یک جامعه وجود داشته باشد، که افراد بدون دغدغه خاطر و به دور از اندیشه پیدا کردن فردی صاحب نفوذ، در کوتاه‌ترین زمان ممکن و در تمام اوقات شبانه‌روز، به امکانات مادی و معنوی دست‌رسی داشته باشند.

همه انسان‌ها نیازمند امنیت و آرامش خاطرند. نیاز به امنیت، بیان‌گر نیاز فرد به یک تکیه‌گاه و حامی فرابشری است. به گفته روان‌شناسان، انسان برای تأمین امنیت خویش، همواره به حمایت دیگران نیازمند است؛ از این‌رو به پدر، مادر و گروه‌های اجتماعی وابسته و علاقه‌مند می‌شود. به گفته انیشتین، گاهی از هیچ‌کس، حتی سازمان‌های اجتماعی هم کاری بر نمی‌آید؛ لذا انسان به یک نیروی معنوی و ماورای بشری احساس نیاز می‌کند که در فائق آمدن بر مشکلات او را یاری کند و همواره از او پشتیبانی نماید.

امنیت یک نیاز اساسی روانی

یکی از اساسی‌ترین نیازهای انسان معاصر بهره‌مندی از آرامش و امنیت روانی است. در سایه آرامش و امنیت روانی، بهداشت روانی و سلامت جسمی و شخصیت سالم انسانی شکل می‌گیرد؛ و انسان‌ها می‌توانند به رشد و کمال و توسعه انسانی، اهداف عالی زندگی و سجایای اخلاقی نائل شوند. در بحث سلسله مراتب نیازها از نظر مازلو، نیازهای ایمنی از نیازهای اساسی آدمی تلقّی شده است. همان‌طوری که استرس و اضطراب سرچشمه بسیاری از اختلالات روانی است، شاید بتوان گفت احساس امنیت نیز، زیر بنای بهداشت و سلامت روانی است؛ از این‌رو اکثر مباحث بهداشت روانی به نحوی به ایجاد احساس امنیت بازگشت می‌کند.

اسلام و امنیت روانی

انسان دارای دو بُعد جسمانی و روحانی است و برای محافظت از این دو بُعد وجودی خود، به دو سیستم دفاعی نیاز دارد. اسلام نگاه ویژه‌ای به بُعد روحانی و روانی انسان دارد. خداوند متعال به هنگام آفرینش انسان ابعاد وجودی متعددی را مورد توجه قرار داده و ضمن تأکید بر بعد جسمانی انسان، ابعاد عقلانی، روانی و روحانی او را نیز مورد لطف و نظر رحمت خویش قرار داده است. نقصان و عدم تعادل در ابعاد روحی روانی می‌تواند در دیگر ابعاد انسان، مانند بعد عقلانی و حتی جسمی وی نیز تأثیرگذار باشد.

از دیدگاه اسلام، احساس امنیت واقعی برای انسان، تنها در سایه ایمان به خداوند حاصل می‌شود؛ به دلیل اینکه "میل به احساس ایمنی از جانب افراد، به دلیل ترس است؛ ترسی که از محرّک‌های موجود و یا احتمالی در محیط بیرون ارگانیزم ایجاد می‌شود". ترس از جنگ، ترس از آینده موهوم، ترس از بیماری، ترس از مرگ، ترس از فقر، ترس از حوادث طبیعی مانند طوفان، سیل، و زلزله؛ ترس از دشمن، ترس از خیانت، ترس از فقدان عزیزان، و ترس‌های احتمالی دیگر، احساس نیاز به امنیت را در انسان بر می‌انگیزد.

احساس امنیت در پرتو انتظار

احساس امنیت، به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بُعد ارتقای بهداشت روانی به این معناست که ایمان به مهدویت و باور به مُنجیِ که ولی و حجت خدا در زمین و حاضر و ناظر بر احوال مؤمنان و آگاه بر جریانات زندگی آنهاست و در بحران‌ها و خطرها مراقب و کمک‌کار آنان می‌باشد، به مؤمنان و پیروان مکتب انتظار، امنیت روانی می‌بخشد و آنان با این باور راسخ، در برابر هر گونه فشار و رویداد تنش‌زا و تهدیدها و خطرات احتمالی، بدون ترس و اضطراب و استرس، قادر به مقابله هستند. همان‌طور که پژوهش‌گران عرصه مهدویت به این واقعیت واقفند و آن را اظهار کرده‌اند: "شیعه معتقد به امام زمانی زنده و حاضر و ناظر بر اعمال خود است که او را در مواقع حسّاس کمک‌کار خواهد بود. این اعتقاد از جهت روان‌شناختی آثار عمیقی را در روحیه شیعیان خواهد داشت". ایمان به امامت و باور به مهدویت که در مکتب شیعه به عنوان کمال دین و اتمام نعمت خداوند و یگانه راه نجات بشریت از ظلم دیرین و استبداد فراگیر و تاریخی معرفی شده است، آثار و برکات فراوان در دوران غیبت برای جامعه دین‌باور دارد. یکی از پیامدهای بسیار مثبت انتظار ظهور امام مهدی(ع)، نقش آن امنیت‌بخشی روانی و ارتقای بهداشت و سلامت روان "جامعه منتظِر" در دوران بسیار پر تنش و طاقت‌فرسای "عصر غیبت" است.

مهم‌ترین اثر روان‌شناختی مکتب انتظار، در برابر تهدیدهای فراگیر جهانی و پیش‌بینی‌های شوم و هراس‌انگیز آخرالزمانی از سرنوشت و نابودی بشر، امنیت‌بخشی آن است. در منابع روایی مربوط به مهدویت از زبان پیامبر اعظم(ص) روایت شده است: «وَ لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدُّنْيَا إِلَّا يَوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ذَلِكَ حَتَّى يَخْرُجَ قَائِمُنَا فَيَمْلَأَهَا قِسْطاً وَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً»؛ "اگر از دنیا جز روزی باقی نماند، خداوند آن روز را آن‌چنان طولانی گرداند تا قائم ما ظهور کند، پس جهان را سرشار از قسط و عدالت گرداند، چنان‌که از ظلم و ستم پر شده بود".

این فرمایش پیامبر اعظم(ص)، متناظر به این وعده حتمی خداوند است که فرجام نهایی تاریخ را چنین سرشار از امنیت فراگیر ترسیم فرموده است: وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا. بنابراین، از نظرگاه اسلام، فرد منتظِر، از جهت تفوّق یافتن شدائد روزگار بر وی، ایمن بوده و طریق راهیابی به گشایش و سهولت مسائل خویش بر او هموار است؛ این امنیت در برابر همه ناامنی‌های فردی و اجتماعی و درگیر شدن با مسائل روزمره و دغدغه‌های کنونی زندگی، بی‌بدیل بوده و تفاوت رفتاری انسان منتظر در حوزه سلامت و بهداشت روان با آن پیوند یافته است.

تعدّد مؤلفه‌های ایمنی‌بخش در دین، نشان از اهمیت مسأله و توسعه‌بخشی در راه این نیازِ محوری است. فارغ از امنیت‌های بیرونی که معلول عوامل اجتماعی است، بخشی از پارامترهای ایمنی‌بخش در درون انسان و مربوط به حوزه تفکر و اندیشه اوست. تنها بودن انسان، یا حتّی حس تنهایی که به جهت عدم همراهیِ روحی اطرافیان رخ می‌دهد، امنیت و آسایش روانی را سلب می‌نماید. انواع جدایی‌های عاطفی و تنها بودن‌های ذهنی، با اطمینان به همراهیِ تکیه‌گاهی امن و مطمئن، از انسان دور می‌شود. این در حالی است که فرد منتظِر، با تأسی به مؤلفه‌های انتظار، همراه مهربان و تکیه‌گاه بی‌مانندی را در درون خود یافته و به بخش قابل توجهی از نیازی مربوط به حوزه ایمنی و همراهی خود را دست یازیده است؛ زیرا، ایمان به آئین توحیدی اسلام و یقین به مراقبت و دستگیری امام معصومی که حجت و خلیفه خداوند در زمین و سرپرست و پناهگاه انسان است، بسی امنیت‌بخش است و در زیر چتر این ایمان، انسان دیگر احساس تنهایی، تهدید، و ترس و اضطراب نمی‌کند. همان‌طور که خداوند در قرآن کریم فرموده است: إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا... لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ. ایمان به مهدویت که بر شناخت‌های حقیقی و باورهای منطقی استوار است و ریشه در آغاز و فرجام تاریخ دارد، مانند دژ مستحکمی آدمی را از هجوم ترس و اضطراب‌ها که ریشه در باورهای غیر منطقی آخرالزمانی دارد، حفظ و صیانت می‌کند و چتر حفاظت و امنیت ولی و حجت خدا را بر سرِ ساکنان زمین می‌گستراند؛ زیرا، بر اساس باور به امامت و مهدویت، خداوند متعال بر اساس لطف و رحمت خود، امام معصوم(ع) را خلیفه و حجت خود در زمین و پناهگاه انسان و مایه امنیت و ایمنی اهل زمین قرار داده است.

همان‌طور که پیامبر اعظم(ص) فرمود: «وَ أَهْلُ بَيْتِي أَمَانٌ لِأَهْلِ الْأَرْضِ فَإِذَا ذَهَبَ أَهْلُ بَيْتِي ذَهَبَ أَهْلُ الْأَرْضِ»؛ "اهل بیت من مایه امنیت و امان اهل زمین است، پس زمانی‌که آنان از زمین بروند، اهل زمین نیز از میان خواهند رفت". بر همین اساس، امام باقر(ع)، امام و حجت خدا را عامل بقا و مایه امنیت اهل زمین معرفی فرموده است: «لَوْ بَقِيَتِ الْأَرْضُ يَوْماً بِلَا إِمَامٍ مِنَّا، لَسَاخَتْ بِأَهْلِهَا، وَ لَعَذَّبَهُمُ اللَّهُ بِأَشَدِّ عَذَابِهِ، ذَلِكَ أَنَّ اللَّهَ جَعَلَنَا حُجَّةً فِي أَرْضِهِ، وَ أَمَاناً فِي الْأَرْضِ لِأَهْلِ الْأَرْضِ»؛ "اگر زمین یک روز بدون امامی از ما اهل بیت باشد، اهلش را در خود فرو خواهد بُرد و خداوند اهل زمین را به شدیدترین عذاب‌ها گرفتار خواهد کرد. این بدان جهت است که که خداوند ما اهل بیت را حجت خود در زمین و عامل امنیت اهل زمین قرار داده است".

امام مهدی(ع)، به عنوان آخرین حجت خداوند، در توقیعی به اصحاب، خود را عامل امنیت اهل زمین معرفی فرموده است: «وَ إِنِّي لَأَمَانٌ لِأَهْلِ الْأَرْضِ كَمَا أَنَّ النُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ»؛ "همانا من مایه امنیت برای اهل زمین هستم، همان‌طور که ستارگان عامل امنیت برای اهل آسمانند". البته باید توجه داشت که زمان ظهور همه ترس‌ها تبدیل به امنیت می‌شود. این امنیت علاوه بر ساختار‌هایی که نیازهای انسان را برآورده می‌کند، شامل نبود هر گونه ظلم و فساد نیز می‌گردد. یعنی در دوران ظهور و حضور حجت خدا در زمین، انسان، علاوه بر اینکه آرامش کامل و همه‌جانبه در زندگی دارد؛ هیچ گونه تهدیدی اعم از نظامی، سیاسی اجتماعی، فرهنگی، زیست‌محیطی، اقتصادی و حتی تهدید روحی و روانی و اخروی هم او را دنبال نمی‌کند.

وظایف انسان منتظِر و رابطه آن با احساس امنیت

باید توجه داشت، انسان منتظر در برابر اعتقاد به مهدی موعود و امام منتظَر(ع) برای خود دو گونه مسئولیت را تعریف می‌کند و خود را در برابر هر دو نوع تکلیف، مکلّف می‌داند:

1. انجام وظایف و مسئولیت‌های متوجه فرد و جامعه منتظِر؛
2. زمینه‌سازی برای ظهور امام منتظَر.

بنابراین، منتظِر بودن، دو نوع مسئولیت را متوجه شخص منتظِر می‌نماید. او هم باید انتظارات متوجه خودش را برآورده کند و هم انتظاراتِ متوجهِ جامعه را با زمینه‌سازی، محقق سازد. بر پایه این اعتقاد، با مراجعه به آیات و روایاتی که بیان‌گر شرح وظایف و اوصاف انسان‌های منتظِر است و وظایف آنها را بیان می‌کند یا با مشاهده افرادی که وی آنها را منتظِران واقعی می‌شمارد، الگوی عینی و تجسّم واقعی از شخص منتظِر را در ذهن و دل خود الهام‌گیری می‌نماید و لحظه لحظه عمر و زندگی خود را در جهت کسب رضایت امام زمان خود سپری می‌سازد و همیشه در پی تحقّق اوصاف و ویژگی‌های مورد انتظار امام زمان(ع)، در رفتار و اعمال و زندگی خود است. آن‌گاه که این اوصاف و ویژگی‌ها را در خود محقّق می‌بیند، احساس خرسندی و امنیت می‌کند. خرسند است که به آرزوی خویش رسیده است و آن‌گونه که آن الگوی الهی و امام و مقتدای او خواسته، زندگی می‌کند. از سوی دیگر، شخص منتظِر به ندای دل و خواسته درونی خود نیز جواب داده است و تأمین و تحقّق این خواسته برای صاحبش مایه خرسندی و موجب احساس رضایت و امنیت می‌گردد. از جانب دیگر انجام مسئولیت‌های زمینه‌ساز ظهور که خود، انتظار درونی شده دیگری است، عامل مستقلی برای تحصیل رضایت محبوب و رسیدن به امنیت خاطر می‌شود. بنابراین، اعتقاد به امام مهدی و ظهور حضرتش(ع) به عنوان انتظار و عقیده درونی شده امنیت خاطر پایدار را برای افرادی که در مسیر این عقیده گام بردارند به ارمغان می‌آورد.

نتیجه

احساس امنیتی که از ایمان به آرمان‌های مکتب انتظار برمی‌خیزد و موجب سلامت روانی و ارتقای کارکرد فرد در زندگی می‌شود، به معنای آن است که فرد منتظِر با تأسّی به مؤلفه‌های انتظار، تکیه‌گاه مطمئن و معیّتی بی‌بدیل را در درون خود یافته و از این طریق، بخش قابل توجهی از انتظاراتِ مربوط به حوزه ایمنی را در خود می‌یابد. به این معنا که از جهت روان‌شناختی، مهم‌ترین تأثیر ایمان به امامت و مهدویت برای مقابله با ترس و تهدید و اضطراب و استرس و فشارهای روانی و رسیدن به امنیت روانی، به خاطر نقشی است که در فرآیند ارزش‌یابی این عوامل دارد؛ به نحوی که فرد مؤمن و منتظِر، چون خدا و حجّت خدا را همراه و نگهبان و پشتیبان و مایه امنیت و امان خود احساس می‌کند، نگرش مثبت به رویدادی‌های زندگی و پایان تاریخ و فرجام نهایی حیات انسان دارد و آینده زندگی انسان را سرشار از عدالت و امنیت و معنویت و رفاه و آرامش و آسایش می‌بیند؛ لذا در مواجه با حوادت تنش‌زا، اضطراب، استرس و فشار روانی کم‌تری را احساس و تجربه می‌کند. از این جهت ایمان به مهدویت و التزام به ارزش‌های مکتب انتظار، نقش اساسی در ارتقای بهداشت روان افراد در دوران پرتنش و پر استرس و فشارزای عصر غیبت دارد.

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. حجت الاسلام و المسلمین دکتر زینتی؛

علی زینتی حجت الاسلام و المسلمین دکتر علی زینتی، در مقاله «انتظار و امنیت روانی» در این‌باره گفته است: «انسان منتظر در برابر اعتقاد به مهدی موعود و امام منتظر (ع) برای خود دو گونه مسئولیت و تکلیف را تعریف و خود را در برابر هردو نوع تکلیف، مکلف می‌داند: (۱): انجام وظایف و مسئولیت‌های متوجه منتظر؛ (۲): زمینه‌سازی برای ظهور امام منتظر. پس منتظر بودن دو دسته انتظار و به بیانی دو گروه مسئولیت را متوجه شخص منتظر می‌نماید. او هم باید انتظارات متوجه خودش را برآورد و هم انتظارات متوجه جامعه و اجتماع را با زمینه‌سازی محقق سازد. بر پایه این اعتقاد با مراجعه به آیات و روایاتی که بیانگر شرح وظایف و اوصاف انسان‌های منتظر است و وظایف آنها را بیان می‌کند و یا با مشاهده افرادی که وی آنها را منتظران واقعی می‌شمارد، الگوی عینی و تجسمی واقعی از شخص منتظر را در ذهن و دل خود درون فکنی می‌نماید و لحظه‌لحظه عمر و زندگی خود را در آرزوی منتظر واقعی بودن سپری می‌سازد و همیشه در پی تحقق این اوصاف و ویژگی‌ها در رفتار و اعمال و ذهنیات و... خود است. آن‌گاه که این اوصاف و ویژگی‌ها را در خود محقق می‌بیند احساس خرسندی و امنیت می‌کند. خرسند است از این‌روی که به آرزوی خویش رسیده است و آن‌گونه که آن الگوی الهی و آسمانی دوست می‌دارد و امام و مقتدای او خواسته زندگی می‌کند و به بیانی همانند انسانی زندگی می‌کند که انتظارش برآورده شده است. شخص منتظر هم به ندای دل و درون خود جواب داده و توقع درونی شده را برآورده است و خواسته خود را برآورده شده می‌بیند. این خواسته اگر بی‌بها باشد، تأمین و تحقق آن برای صاحبش مایه خرسندی و موجب احساس امنیت می‌گردد تا چه رسد به آن زمان که خواسته و آرزویی پربها و بی‌بدیل باشد. از جانب دیگر انجام مسئولیت زمینه‌سازی ظهور که خود انتظار درونی شده دیگر است عامل مستقلی برای تحصیل رضایت محبوب و رسیدن به امنیت خاطر می‌شود. بنابراین اعتقاد به امام مهدی و ظهور حضرتش (ع) به عنوان انتظار و عقیده درونی شده نه‌تنها موجب اضطراب نمی‌شود بلکه امنیت خاطر پایدار را برای افرادی که در مسیر این عقیده گام بردارند به ارمغان می‌آورد».

۲. حجت الاسلام و المسلمین روح‌بخش؛

سید مهدی روح‌بخش حجت الاسلام و المسلمین سید مهدی روح‌بخش، در مقاله «انتظار و تأثیرات آن بر امنیت و صلح» در این‌باره گفته است: «اسلام نگاه ویژه‌ای به روح و روان انسان‌ها دارد. خداوند متعال به هنگام خلقت انسان ابعاد وجودی و متعددی را مورد توجه قرار داده و ضمن تأکید بر بعد جسمانی انسان، ابعاد عقلانی، روانی و روحانی وی را نیز مورد توجه قرار داده است. عدم تعادل در ابعاد روحی-روانی می‌تواند در دیگر ابعاد انسان مانند بعد عقلانی و حتی جسمی وی نیز تأثیرگذار باشد در این موقعیت در خطر افتادن امنیت روانی یعنی در خطر افتادن امنیت اجتماعی و اقتصادی می‌باشد. باتوجه به موقعیت حساس امنیت روانی می‌توان گفت، در این زمان که انسان معاصر غرق در اندیشه و تفکرات مادی‌گرایانه خویش شده است و به‌تدریج فاصله خود را با دین حقیقی دور می‌کند احساس پوچی و افسردگی سراسر وجودش را فراگرفته و برای رهایی از این وضعیت به دامان عرفان‌ها و مذاهب کاذب و ساختگی خواهد افتاد که به جز امید واهی و موقتی فایده‌ای دیگر برای وی نخواهد داشت. در این زمان بهترین درمان برای این انسان انگیزه‌ای است که بتواند زندگی و شخصیت خود را به دست گیرد و آن را در مسیر اصلاح و تکامل روحی و معنوی خود قرار دهد. حال سؤال این است که این انگیزه چه چیزی می‌تواند باشد؟ امید به آینده‌ای روشن، امید به صلح فراگیر، حکومت عدل جهانی، مدینه فاضله، بهشت روی زمین و... روایات در این زمینه بسیار وارد شده است که می‌توان آنها را با توجه به مخاطب به دو دسته ایجاد و تقویت امید دسته‌بندی نمود. دسته اول: روایاتی که جهت برون رفت از زندگی سراسر غم و اندوه انسان امروز، فارغ از دین و مذهب خاصی، به وجود آمدن حکومت عدل جهانی با خصوصیات منحصربه‌فرد را مژده می‌دهد. این دسته از روایات حکومت عدل جهانی به‌عنوان بهترین موقعیت زندگی در این دنیا به تصویر کشیده‌اند، چرا که از خصوصیات انسان ناامید این است که به دنبال وضعیت بهتر می‌گردد و با شنیدن این روایات که حکومت مهدوی را به‌عنوان بهترین حکومت روی زمین معرفی می‌کند و به ذکر خصوصیات آن حکومت می‌پردازد به نوعی امیدواری را به این دسته از مردم می‌دهد که تحقق وعده الهی که همان حکومت عدالت‌جوی مهدوی باشد در راه است. امام حسن (ع) در روایتی می‌فرمایند: "در دولت مهدی درندگان سازش می‌کنند، زمین نباتات خود را خارج می‌کند، آسمان برکاتش را فرو می‌فرستد، گنج‌های نهفته در دل زمین برای او آشکار می‌شود و بین مشرق و مغرب را مالک می‌شود و خوشا به حال کسی که آن روز را درک کند و دستوراتش را با گوش جان بشنود". در این روایت مواهب دنیوی حکومت مهدوی تشریح شده است و در روایتی دیگر امام علی (ع) می‌فرمایند: "فردایی که شما را از آن هیچ شناختی نیست زمامداری حاکمیت پیدا می‌کند که غیر از خاندان حکومت‌های امروزین است و عمال و کارگزاران حکومت‌ها را بر اعمال بدشان کیفر خواهد داد... او روش عادلانه در حکومت حق را به شما می‌نمایاند و کتاب خدا و سنت پیامبر (ص) را که تا آن روز متروک مانده‌اند زنده می‌کند".(...) دسته دوم: در این دسته از روایات می‌توان مخاطبین را آن گروه از شیعیانی دانست که با توجه به طولانی شدن زمان غیبت و هم‌چنین فراگیری فساد امید خود را در جهت استقرار حکومت مهدوی از دست می‌دهند.در این روایات آنچه که مورد تأکید ائمه اطهار (ع) قرار گرفته است ذکر فضایل منتظران می‌باشد تا انگیزه‌ای در جهت تداوم و امیدواری در جهت ظهور آن حضرت باشد. از این روایات می‌توان به نمونه‌ای از روایت امام سجاد (ع) اشاره کرد که ایشان می‌فرمایند "ای ابا خالد غیبت ولی دوازدهم طولانی می‌شود. همانا مردم زمان غیبت او و عقیده‌مندان به امامت و منتظران ظهور وی از مردم تمام دوران‌ها برترند...". یا بعضی از روایات بالاترین عبادتی که یک مسلمان می‌تواند انجام دهد را انتظار فرج دانسته‌اند و حتی انتظار فرج به‌معنای فرج الله قلمداد شده یعنی تحقق همان وعده‌های الهی که در قرآن بسیار ذکر شده است. نتیجه‌ای که می‌توان از مجموع مباحث ارتباط امنیت روانی و انتظار بیان داشت این است که امید به ظهور حضرت می‌تواند فرد را در تعیین هدف زندگی، برنامه‌ریزی و تفکر در رسیدن به آن کمک کند. انسان منتظر هدف خود را برپایی حکومت عدل جهانی تعیین می‌کند و با بینش و تفکر در جهت رسیدن به آن تمام سعی و تلاش خود را می‌کند و اگر هم عمرش بدان حد نرسید طبق فرموده اهل بیت (ع) ثواب یاران حضرت به وی عطا خواهد شد».

۳. حجت الاسلام و المسلمین آذربایجانی؛

مسعود آذربایجانی حجت الاسلام و المسلمین دکتر مسعود آذربایجانی، در مقاله «رابطه انتظار و بهداشت روان» در این‌باره گفته است: «انتظار -به‌ویژه مؤلفه امیدواری آن- یک شیوه پیش‌گیرانه برای بیماری‌های روانی حاد، مثل افسردگی است و از این جهت، می‌تواند زمینه‌ساز بهداشت روان باشد. افزون بر این، مروری بر روان‌شناسی موفقیت -که در حقیقت همان مرتبه ارتقا در بهداشت روان است- معلوم می‌سازد که از مهم‌ترین ارکان آن، داشتن بینش مثبت، اهداف بلند و متعالی و نیز برنامه‌ای برای رسیدن به آنها است، مهم‌تر از اینها، تصحیح و تنظیم فکر و باورها برای رسیدن به اهداف و آرزوهای موردنظر است. به‌طور کلی، در مواجهه با مسائل زندگی و رسیدن به موفقیت -به‌ویژه در مشکلات- به دو دسته از عوامل نیازمندیم: فراهم آمدن اسباب طبیعی؛ دوم، شرایط روانی خاصی که بتوانیم با مسائل بهتر روبه‌رو شویم که معمولا به اولیای الهی فراهم می‌گردد. گاهی سستی اراده، ترس، غم، اضطراب و عدم اشراف کامل بر موقعیت باعث می‌شود که نتوانیم از راه‌حل‌های ممکن به شکل مطلوب بهره ببریم. توسل و توکل، باعث تقویت اراده و عدم تأثیر عوامل مخلّ روانی می‌شود. بنابراین، انتظار در ابعاد عاطفی آن؛ یعنی اشتیاق، محبت، شور طلب و چشم به‌راه بودن که همگی مستلزم نوعی توسل و رابطه قلبی با حضرت است، به‌ویژه بر بهداشت روان به معنای پیش‌گیری اولیه و ممانعت از بیماری‌ها و ارتقای توان‌مندی‌ها در مقابله با استرس‌ها و اضطراب‌ها نقش مؤثّری دارد».

۴. حجت الاسلام و المسلمین نظری شاری؛

عبدالله نظری شاری حجت الاسلام و المسلمین عبدالله نظری شاری، در مقاله «نقش انتظار در بهداشت روانی» در این‌باره گفته است: «در بحت از کیفیت تأثیرگذاری انتظار بر بهداشت روان، با توجه به شواهد علمی می‌توان این تأثیرات را به شرح ذیل تحلیل و ازریابی کرد: پیش‌گیری از بیماری‌های روانی: با نگاهی گُذرا به بُعد و محور اول انتظار (بینش، تفکر، اهداف و امید)، نقش مؤثّر آن در بهداشت روان؛ از جمله ضوابط تشخیص افسردگی براساس (DSM۴) روشن می‌گردد. افسردگی خُلقی بیماری می‌باشد که در تمام روز یا بیشتر اوقات، مشکلات تمرکز ذهنی و اختلال در تصمیم‌گیری، احساس ناامیدی، کاهش مشخّص رغبت یا لذت در تمام یا تقریباً همه فعالیت‌ها را با خود دارد. بدیهی است، این علایم در تقابل جدی با امیدواری و داشتن اهداف روشن، بینش مثبت و تفکّر پویا و تلاش و برنامه‌ریزی در جهت دست‌یابی به آن است؛ به عبارت دیگر، انتظار -به‌ویژه ابعاد شناختی آن- یک شیوه پیش‌گیرانه برای بیماری‌های روانی حاد، مثل افسردگی است و از این جهت، می‌تواند زمینه‌ساز بهداشت روانی باشد؛ زیرا اغلب اختلالات روانی مانند اضطراب و افسردگی ریشه شناختی دارند. فردی که دارای شناخت، بینش و تفکر منفی نسبت به خود، گذشته و آینده است، به اضطراب مبتلا می‌شود و اضطراب مداوم، منجر به افسردگی می‌گردد. انتظار ظهور حضرت مهدی (ع) که با خوش‌بینی و امید به آینده سرشار از عدالت، امنیت، رفاه، و رشد و تکامل همراه است می‌تواند یک راهکار اساسی در پیشگیری از اضطراب و افسردگی و مقابله با استرس و فشار روانی تلقی شود.(...) ارتقای بهداشت روانی بر اثر انسجام روانی: (...) ایمان به انتظار که حاوی ارزش‌های جهان‌شمول و اهداف والای جهانی و معطوف به همه بشریت است، اهداف فرد را ارتقا بخشیده و موجب تعالی انگیزش او می‌گردد و در نتیجه به شخصیت فرد انسجام و یک‌پارچگی می‌بخشد. انسجام و یک‌پارچگی شخصیت نسبت مستقیم با سلامت روانی فرد دارد، به این معنا که هرچه انسجام شخصیت بیشتر باشد، سلامت روانی فرد بالاتر خواهد بود. اسکیزوفرنی که از بیماری‌ها و اختلالات شدید روانی است، به روان‌گسیختگی یا روان‌گسستگی و یا چندپارچگی شخصیت ترجمه شده است. روان‌شناسان کمال، سطح مطلوب کمال و رشد شخصیت را فراسوی بهنجاری می‌دانند و استدلال می‌کنند که تلاش برای حصول سطح پیشرفته کمال، برای تحقق بخشیدن یا از قوه به فعل رساندن تمامی استعدادهای بالقوه آدمی، ضروری است. صرفاً رهایی از بیماری عاطفی و نداشتن رفتار روان‌پریشانه، برای این که شخصیتی مطلوب و سالم داشته باشیم کافی نیست. بدیهی است که در مکتب انتظار، از یک طرف امکان درک و شناخت "انسان کامل" به عنوان تنها الگوی بی‌نقص رشد برای فرد فراهم می‌شود و از طرف دیگر تمام توان و استعدادهای جسمی، روانی، و معنوی او در جهت بسط و گسترش معارف مکتب رشد (اسلام ناب) در گستره جهان و تلاش برای تحقّق عملی هدایت و رشد، برای همه بشریت به کار گرفته می‌شود. که این خود انسجام و سلامت روانی فرد را در پی خواهد داشت.(...) اصلاح سبک زندگی: علاوه بر این، مکتب انتظار به‌ عنوان یک فرهنگ اصلاح‌گر در عصری که جهان پر از ظلم، فساد و ناهنجاری است، می‌تواند از راه تأکید بر ارزش‌ها و ترویج آن، به اصلاح سبْک زندگی انسان بپردازد و از این راه به بهداشت و سلامت جامعه انسانی کمک کند؛ زیرا سبک زندگی یک عامل اساسی در بهداشت روانی است، به گونه‌ای که امروز سلامت و بیماری افراد، برآیند سبک زندگی آنان قلمداد می‌شود. امروزه یکی از موضوعات محوری در روان‌شناسی سلامت، نقش رفتارهای بهداشتی یا (عوامل مربوط به سبک زندگی) در رشد بیماری و مرگ و میر زودهنگام و همچنین کارآیی مداخلات پیش‌گیرانه کاهش خطر است. روشن است که موضوعات مربوط به ایمان و سلامت با مسئله رفتار بهداشتی مرتبط‌اند». «احساس امنیت، به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بُعد ارتقای بهداشت روانی به این معناست که ایمان به مهدویت و باور به منجیِ که ولی و حجت خدا در زمین و حاضر و ناظر بر احوال مؤمنان و آگاه بر جریانات زندگی آنهاست و در بحران‌ها و خطرها مراقب و کمک‌کار آنان می‌باشد، به مؤمنان و پیروان مکتب انتظار، امنیت روانی می‌یخشد و آنان با این باور راسخ، در برابر هر گونه فشار و رویداد تنش‌زا و تهدیدها و خطرات احتمالی، بدون ترس و اضطراب و استرس، قادر به مقاله هستند. همان‌طور که پژوهش‌گران عرصه مهدویت به این واقعیت واقفند و آن را اظهار کرده‌اند: "شیعه معتقد به امام زمانی زنده و حاضر و ناظر بر اعمال خود است که او را در مواقع حسّاس کمک‌کار خواهد بود. این اعتقاد از جهت روان‌شناختی آثار عمیقی را در روحیه شیعیان خواهد داشت." ایمان به امامت و باور به مهدویت که در مکتب شیعه به عنوان کمال دین و اتمام نعمت خداوند و یگانه راه نجات بشریت از ظلم دیرین و استبداد فراگیر و تاریخی معرفی شده است، آثار و برکات فراوان در دوران غیبت برای جامعه دین‌باور دارد. یکی از پیامدهای بسیار مثبت انتظار ظهور امام مهدی، نقش آن در ظرفیت‌سازی و امنیت بخشی روانی و ارتقای بهداشت و سلامت روان "جامعه منتظِر" در دوران بسیار پر تنش و طاقت‌فرسای "عصر غیبت" است. از نظر روان‌شناسان، امروزه استرس و فشار روانی ریشه بسیاری از بیماری‌های جسمی و روانی شناخته شده و آنان اظهار داشته‌اند: "استرس موجب بیماری‌های‌ گوناگون در فرد شده و گاهی نیز بیماری را تشدید می‌کند. پس چه بهتر که با نگرش و دیدی درست از بروز یا افزایش استرس جلوگیری کنیم" در زندگی امروز، فرد از بامدادان تا شامگاهان دچار هیجان‌ها، تنش‌ها، بیم‌ها و امیدهای گوناگون می‌باشد که گاه با ظرفیت روانی و بدنی وی متناسب است و گاه با آن سازگارنیست. اگر آمادگی‌های‌ لازم برای مقابله با این مشکلات فراهم نباشد، استرس با تأثیری که برافکار، اندیشه‌ها، عواطف و انگیزه‌ها از یک سو و جنبه‌های فیزیولوژیک ازسوی دیگر می‌گذارد، توان‌‌مندی‌های‌ روانی و جسمانی را کاهش داده و مقاومت بدن و روان را پایین آورده و از طریق مختل ساختن سیستم ایمنی بدن، فرد را در معرض انواع بیماری‌های‌ روانی و جسمانی قرارمی‌‌دهد. بخشی مهمی از اضطراب و استرس‌های انسان امروز، مربوط به بی‌عدالتی‌های گسترده در جهان و ترس از آینده موهومی است که هر روز زندگی را بر انسان تلخ‌تر و تاریک‌تر می‌کند و مکتب‌ها و ایدئولوژی‌های موجود، هیچ راهی برای برون‌رفت از این وضعیت توان‌فرسا و ترسیم آینده بهتر برای بشریت ارائه نمی‌دهند. امروزه، در غرب و شرق، فیلسوفان بزرگی وارد گفتگو در باب سر نوشت بشریت شده‌اند که کلیدواژه اصلی و مبنای گفتار شان این است که: دنیا غیر قابل تحمل بلکه غیر قابل درک و بد جوری مسخره شده است و از هیچ منطق انسانی پیروی‏ نمی‌کند. مسابقه‌ در تولید تسلیحات اتمی و کشتار جمعی و کاربرد ابَرابزارهای جنگی، زندگی بشریت را به شکل جدی تهدید می‌کند و ممکن است به نابودی بشریت و خاکستر شدن کره زمین بینجامد. در این دَور باطل، هر که زورش بیشتر است مسلط‌تر و برخوردار‌تر است، او قانون می‌نویسد، وِتو می‌کند و قانون می‌شکند. امروز هیچ عدالتی در عرصه‌ سیاست و اقتصاد و فرهنگ و حقوق بشر، در سطح جهان وجود ندارد. یک اقلیت بسیار کوچک از پرخوری در مرحله‏ انفجارند و اکثریت بشر از گرسنگی در عذاب. طبق آمار‌های‌ رسمی هر روز، هزاران انسان بر اثر جنگ و گرسنگی و نبود بهداشت می‌میرند، در حالی که رشد دانش بشری و توسعه‌ صنعت و افزایش ثروت، این فرصت را فراهم کرده است که همهی انسان‌ها از زندگی مرفه و سالمی برخوردار باشند. امروزه همه‌ این حرف‌ها وِرد زبان فیلسوفان و آزاد اندیشان شرق و غرب است. در این جاست که شناخت مکتب و فهم فلسفه‏ انتظار، برای بشرِ در بُن‌بست قرار گرفته امروز راهگشا، و درک دکترین مهدویت، یک اصل راهبردی است و به انسان منتظِر امروز این بینش ژرف و وسیع را می‌بخشد که، فرهنگ انتظار و دکترین مهدویت، یک تز انحصاری و فرهنگ فرقه‌ای نیست که مخصوص شیعیان باشد، بلکه معطوف به اداره‌ جهان و سر نوشت انسان و مربوط به فرهنگ جهانی و فلسفه‌ تاریخ ‌است، و پیام آن در سراسر جهان مخاطب دارد، و سخنان آن در اقصی نقاط دنیا شنیده می‌شود و اهداف آن برای همه انسان‌ها قابل دست‌رسی و راهکارهای آن برای همه‌ مشکلات و معضلات جوامع انسانی راهگشاست. مهم‌ترین اثر روان‌شناختی مکتب انتظار، در برابر تهدیدهای فراگیر جهانی و پیش‌بینی‌های شوم و هراس‌انگیز آخرالزمانی از سرنوشت و نابودی بشر، امنیت بخشی آن است. در منابع روایی مربوط به مهدویت از زبان پیامبر اعظم (ص) روایت شده است: «وَ لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدُّنْيَا إِلَّا يَوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ذَلِكَ حَتَّى يَخْرُجَ قَائِمُنَا فَيَمْلَأَهَا قِسْطاً وَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ‏ جَوْراً وَ ظُلْماً» این فرمایش پیامبر اعظم (ص)، متناظر به این وعده حتمی خداوند است که فرجام نهایی تاریخ را چنین روشن و زیبا ترسیم فرموده است: وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا امنیّت یک نیاز اساسی روانی: در بحث سلسله مراتب نیازها از نظر مازلو، نیاز به امنیت از نیازهای اساسی آدمی تلقی شده است. از جهت روان شناختی، احساس امنیت عبارت است از احساس آزادی نسبی از خطر. این احساس وضع خوشایندی را ایجاد می‌کند و فرد در آن دارای آرامش روحی و جسمی است. همان‌طوری که استرس و اضطراب سرچشمه‌ بسیاری از اختلالات روانی است، شاید بتوان گفت احساس امنیّت نیز، زیر بنای بهداشت و سلامت روانی است؛ از این رو اکثر مباحث بهداشت روانی به نحوی به ایجاد احساس امنیّت بازگشت می‌کند. از دیدگاه اسلام احساس امنیّت واقعی برای انسان، تنها در سایه‌ ایمان به خداوند حاصل می‌شود «به دلیل این که میل به احساس ایمنی از جانب افراد، به دلیل ترس است؛ ترسی که از محرّک‌های موجود و یا احتمالی در محیط بیرون ارگانیزم ایجاد می‌شود». ترس از جنگ، ترس از آینده موهوم، ترس از بیماری، ترس از مرگ، ترس از فقر، ترس از حوادث طبیعی مانند طوفان، سیل، و زلزله؛ ترس از دشمن، ترس از خیانت، ترس از فقدان غریزان، و ترس‌های احتمالی دیگر، ‌احساس نیاز به امنیّت را در انسان بر می‌انگیزد. کیفیت تأثیرگذاری ایمان به مهدویت بر امنیت و ارتقای بهداشت روانی: در جستجو از امنیت روانی، ایمان به آئین توحیدی اسلام و یقین به مراقبت و دستگیری امام معصومی که حجت و خلیفه خداوند در زمین و سرپرست و پناهگاه انسان است، بسی امنیت بخش است و در زیر چتر این ایمان، انسان دیگر احساس تنهایی، تهدید، و ترس و اضطراب نمی‏‌کند. همان‌طور که خداوند در قرآن کریم فرموده است: إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا... لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ ایمان به مهدویت که بر شناخت‌های حقیقی و باورهای منطقی استوار است و ریشه در آغاز و فرجام تاریخ دارد، مانند دژ مستحکمی آدمی را از هجوم ترس و اضطراب‌ها‌ که ریشه در باورهای غیر منطقی آخرالزمانی دارد، حفظ و صیانت می‌کند و چتر حفاظت و امنیت ولی و حجت خدا را بر سرِ ساکنان زمین می‌گستراند. زیرا، بر اساس باور به امامت و مهدویت، خداوند متعال بر اساس لطف و رحمت خود، امام معصوم (ع) را خلیفه و حجت خود در زمین و پناهگاه انسان و مایه امنیت و ایمنی اهل زمین قرار داده است. از این رو است که پیامبر اعظم (ص) فرمود: ««وَ أَهْلُ بَيْتِي أَمَانٌ‏ لِأَهْلِ‏ الْأَرْضِ‏ فَإِذَا ذَهَبَ أَهْلُ بَيْتِي ذَهَبَ أَهْلُ الْأَرْضِ» بر همین اساس، امام باقر (ع)، امام و حجت خدا (ع) را عامل بقا و مایه امنیت اهل زمین معرفی فرموده است: «لَوْ بَقِيَتِ الْأَرْضُ‏ يَوْماً بِلَا إِمَامٍ مِنَّا، لَسَاخَتْ بِأَهْلِهَا، وَ لَعَذَّبَهُمُ اللَّهُ بِأَشَدِّ عَذَابِهِ، ذَلِكَ‏ أَنَّ اللَّهَ جَعَلَنَا حُجَّةً فِي أَرْضِهِ، وَ أَمَاناً فِي الْأَرْضِ لِأَهْلِ‏ الْأَرْضِ» امام مهدی (ع)، به عنوآن اخرین حجت خداوند، در توقیعی به اصحاب، خود را عامل امنیت اهل زمین معرفی فرموده است: «وَ إِنِّی لَأَمَانٌ لِأَهْلِ‏ الْأَرْضِ‏ کَمَا أَنَّ النُّجُومَ أَمَانٌ‏ لِأَهْلِ السَّمَاء» امام علی (ع) در روایت کوتاه می‌فرمایند: «آمِن تَأمَن» ایمان بیاور تا در امان باشی، آن حضرت هم چنین ایمان به خدا را مساوی با ایمنی و امنیت دانسته و می‌فرمایند: «ألإیمانُ أمانٌ» ایمان همان ایمنی و امنیت است. بنابراین، اصل شناخت خداوند و ایمان به آن ذات متعال به عنوان مبدأ آفرینش و سرچشمه‌ رحمت و آرامش، و شناخت رسولان، به عنوان پیام رسانان الهی و هدایت‌گران انسان به سوی خداوند، و شناخت امامان به عنوان خلیفه و حجت خداوند بر زمین، همانند سنگ زیرین بنیاد امنیت و بهداشت روانی است. لذا امام صادق به شیعیان آموزش داد که این شناخت و معرفت را از خداوند بطلند:«اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی‏ نَفْسَکَ‏ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی نَفْسَکَ‏ لَمْ أَعْرِفْ نَبِیَّکَ اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی‏ رَسُولَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی رَسُولَکَ لَمْ أَعْرِفْ حُجَّتَکَ‏ اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی حُجَّتَکَ‏ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی حُجَّتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ دِینِی» اگر انسان به این اصول اعتقادیِ توحیدی، شناخت و ایمان نداشته باشد، دیگر هیچ پشتوانه‌ مطمئن و قابل اعتمادی نخواهد داشت؛ زیرا تنها عاملی که می‌تواند تببین کننده فرجام تاریخ و توجیه کننده‌ نهایی ارزش‌های انسانی و اخلاقی نظیر: امید، خوش‌بینی، توکّل و سایر عواطف انسانی باشد، ایمان به همین اصول و ارزش‌ها است. از جهت روان‌شناختی، مهم‌ترین تأثیر ایمان به امامت و مهدویت برای مقابله با ترس و تهدیدها، اضطراب و استرس‌ها و فشار روانی و احساس امنیت روانی، به خاطر نقشی است که در فرآیند ارزش‌یابی این عوامل دارد، به نحو که فرد مؤمن چون خدا و حجت خدا را نگهبان و پشتیبان و مایه امنیت و امان خود احساس می‌کند، نگرش مثبت به رویدادی‌های زندگی و پایان تاریخ و فرجام نهایی زندگی انسان دارد و آینده زندگی انسان را سرشار از عدالت و امنیت و معنویت و رفاه و آرامش و آسایش می‌بیند. لذا در مواجه با حوادت تنش‌‌زا، اضطراب، استرس و فشار روانی کم‌تری را احساس و تجربه می‌کند. از این جهت ایمان به مهدویت و التزام به ارزش‌های مکتب انتظار، نقش اساسی در ارتقای بهداشت روان افراد در دوران پر تنش و پر استرس و فشارزای عصر غیبت دارد».

۵. حجت الاسلام و المسلمین انصاری؛

رضا انصاری حجت الاسلام و المسلمین رضا انصاری، نویسنده مقاله «پیش درآمدی بر آثار روان‌شناسی انتظار» در این‌باره گفته است: «امنیت در منابع لغوی به معنی فقدان تهدید نسبت به ارزش‌های حیاتی و اولیه، یا به معنای فقدان ترس از تهدید می‌‌باشد وقتی در مورد زمانه ظهور حضرت حجت (ع) بر اساس ایه شریفه ۵۵ نور این گونه می‌‌خوانیم که وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا وَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ در هنگامه ظهور همه خوف تبدیل به امن می‌‌شود این امنیت علاوه بر این که شامل ساختار‌هایی که نیازهای انسان را بر اورده می‌‌کند می‌‌شود شامل عدم وجود ظلم و فساد نیز می‌‌شود یعنی انسان علاوه بر این که باید حالت طمانینه نفس داشته باشد؛ باید تهدید دیگری اعم از نظامی، سیاسی اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی، اقتصادی و حتی تهدید روحی و روانی و اخروی او را دنبال نکند در روایت ما در بحث فلسفه وجودی امام این گونه امده است: فَإِنْ قَالَ قَائِلٌ فَلِمَ جَعَلَ أُولِي الْأَمْرِ وَ أَمَرَ بِطَاعَتِهِمْ قِيلَ لِعِلَلٍ كَثِيرَةٍ مِنْهَا أَنَّ الْخَلْقَ لَمَّا وَقَفُوا عَلَى حَدٍّ مَحْدُودٍ وَ أُمِرُوا أَنْ لَا يَتَعَدَّوْا ذَلِكَ الْحَدَّ لِمَا فِيهِ مِنْ‏ فَسَادِهِمْ‏ لَمْ يَكُنْ يَثْبُتُ ذَلِكَ وَ لَا يَقُومُ إِلَّا بِأَنْ يَجْعَلَ عَلَيْهِمْ فِيهِ أَمِيناً يَمْنَعُهُمْ مِنَ‏التَّعَدِّي وَ الدُّخُولِ فِيمَا حُظِرَ عَلَيْهِمْ لِأَنَّهُ لَوْ لَمْ يَكُنْ ذَلِكَ لَكَانَ أَحَدٌ لَا يَتْرُكُ لَذَّتَهُ وَ مَنْفَعَتَهُ لِفَسَادِ غَيْرِهِ فَجَعَلَ عَلَيْهِمْ قَيِّماً يَمْنَعُهُمْ مِنَ الْفَسَادِ وَ يُقِيمُ فِيهِمُ الْحُدُودَ وَ الْأَحْكَامَ وَ مِنْهَا أَنَّهُ لَوْ لَمْ يَجْعَلْ لَهُمْ إِمَاماً قَيِّماً أَمِيناً حَافِظاً مُسْتَوْدَعاً لَدَرَسَتِ الْمِلَّةُ وَ ذَهَبَ الدِّينُ وَ غُيِّرَتِ السُّنَنُ وَ الْأَحْكَامُ وَ لَزَادَ فِيهِ الْمُبْتَدِعُونَ وَ نَقَصَ مِنْهُ الْمُلْحِدُونَ وَ شَبَّهُوا ذَلِكَ عَلَى الْمُسْلِمِينَ لِأَنَّا وَجَدْنَا الْخَلْقَ مَنْقُوصِينَ مُحْتَاجِينَ غَيْرَ كَامِلِينَ مَعَ اخْتِلَافِهِمْ وَ اخْتِلَافِ أَهْوَائِهِمْ وَ تَشَتُّتِ أَنْحَائِهِمْ‏ فَلَوْ لَمْ يَجْعَلْ لَهُمْ قَيِّماً حَافِظاً لِمَا جَاءَ بِهِ الرَّسُولُ ص لَفَسَدُوا عَلَى نَحْوِ مَا بَيَّنَّا وَ غُيِّرَتِ الشَّرَائِعُ وَ السُّنَنُ وَ الْأَحْكَامُ وَ الْإِيمَانُ وَ كَانَ فِي ذَلِكَ فَسَادُ الْخَلْقِ أَجْمَعِينَ فَإِنْ قَالَ قَائِلٌ فَلِمَ لَا يَجُوزُ أَنْ لَا يَكُونَ فِي الْأَرْضِ إِمَامَانِ فِي وَقْتٍ وَاحِدٍ وَ أَكْثَرُ مِنْ ذَلِكَ قِيلَ لِعِلَلٍ مِنْهَا أَنَّ الْوَاحِدَ لَا يَخْتَلِفُ فِعْلُهُ وَ تَدْبِيرُهُ وَ الِاثْنَيْنِ لَا يَتَّفِقُ فِعْلُهُمَا وَ تَدْبِيرُهُمَا وَ ذَلِكَ أَنَّا لَمْ نَجِدْ اثْنَيْنِ إِلَّا مُخْتَلِفَيِ الْهِمَمِ وَ الْإِرَادَةِ فَإِذَا كَانَا اثْنَيْنِ ثُمَّ اخْتَلَفَتْ هِمَمُهُمَا وَ إِرَادَتُهُمَا وَ تَدْبِيرُهُمَا وَ كَانَا كِلَاهُمَا مُفْتَرِضَيِ الطَّاعَةِ لَمْ يَكُنْ أَحَدُهُمَا أَوْلَى بِالطَّاعَةِ مِنْ صَاحِبِهِ فَكَانَ يَكُونُ فِي ذَلِكَ اخْتِلَافُ الْخَلْقِ وَ التَّشَاجُرُ وَ الْفَسَادُ ثُمَّ لَا يَكُونُ أَحَدٌ مُطِيعاً لِأَحَدِهِمَا إِلَّا وَ هُوَ عَاصٍ لِلْآخَرِ فَتَعُمُّ مَعْصِيَةُ أَهْلِ الْأَرْضِ ثُمَّ لَا يَكُونُ لَهُمْ مَعَ ذَلِكَ السَّبِيلُ إِلَى الطَّاعَةِ وَ الْإِيمَانِ وَ يَكُونُونَ إِنَّمَا أَتَوْا فِي ذَلِكَ مِنْ قِبَلِ الصَّانِعِ الَّذِي وَضَعَ لَهُمْ بَابَ الِاخْتِلَافِ وَ التَّشَاجُرِ وَ الْفَسَادِ إِذْ أَمَرَهُمْ بِاتِّبَاعِ الْمُخْتَلِفَيْن که بر اساس این روایات امنیت موجود در زمان ظهور امنیتی گسترده است که شامل همه ساحت‌های فردی و اجتماعی و روحی و روانی می‌‌شود».

٦. آقای تونه‌ای (پژوهشگر معارف مهدویت)؛

مجتبی تونه‌ای آقای مجتبی تونه‌ای، در کتاب «موعودنامه» در این‌باره گفته است: «در قلّه هرم اعتقادی شیعه، عقیده به مهدویت و انتظار برای ظهور و حکومت جهانی حضرت است. بنابراین رابطه انتظار و بهداشت روان، در حقیقت مبتنی بر رابطه دین و باورهای دینی با بهداشت روان است. باورهای دینی از طریق تغذیه روحی، معنابخشی به زندگی، اتصال به منابع قدرت، تخلیه هیجانی و... زمینه‌های آرامش و بهداشت روانی را فراهم می‌کند. انتظار علاوه بر این‌که از ابتلا به بیماری‌های روانی جلوگیری می‌کند، زمینه رشد و ارتقاء توانمندی‌های فرد را در ایفای نقش‌های اجتماعی، روانی و جسمی فراهم می‌سازد. وقتی حالت انتظار در انسان پدید می‌آید، می‌شود "امید" و "آمادگی" و "اشتیاق" را در خود تجربه کرد. انتظار نور و عدالت، بارقه امید را در دل انسان زنده می‌کند. امادگی برای انتظار نیز به این معناست که توانایی بردباری بر تأخیرها و شکیبایی بر مشکلات ناشی از غیبت را داشته باشیم. و گواه صادق بر انتظار، شور و اشتیاق است که از یک سو در غم فراق است و از دیگرسو در شوق وصال. به‌طور کلی، امید، آمادگی و اشتیاق، شرایط‍‌ روانی خاصی ایجاد می‌کند که در جلوگیری از بیماری‌ها و ارتقاء توانمندی‌ها در مقابله با اضطراب‌ها نقش مؤثری دارد».

٧. آقای موحدی (کارشناس ارشد علوم تربیتی)؛

محسن موحدی آقای محسن موحدی، نویسنده مقاله «آثار روان‌شناختی آموزه‌های مهدویت» در این‌باره گفته است: «امنیت، موهبت الهی و نیاز فطری انسان است. همه انسان‌ها نیازمند امنیت درون و آرامش خاطرند. احساس امنیت روانی، از برجسته‏ ترین ویژگی‏‌های شخصیتی افراد خلاق و تواناست و مؤثرترین شیوه ترغیب محققان کشور به تفکر و تلاش و دستیابی به سرحلقه علوم و فنون برتر، نوآوری و ابداع، ابتکار و خلافیت؛ایجاد آرامش روانی و تأمین امنیت فردی و خانوادگی، شغلی و حرفه‏ای و اجتماعی و اقتصادی است. احساس امنیت روانی به معنای واقعی آن زمانی می‏تواند به صورت مطلوب در میان مردم جامعه‏ای که از نظر امنیت اجتماعی کمترین مشکل را دارند، وجود داشته باشد، که افراد بدون دغدغه خاطر و به دور از اندیشه پیدا کردن فردی صاحب نفوذ و معرفی قدرتمند، در کوتاه ترین زمان ممکن و در تمام ‏اوقات شبانه روز، به امکانات مادی و معنوی دسترسی داشته باشند. و مکتب انتظار می‌‌تواند چنین احساسی را در فرد منتظر ایجاد نماید».

٨. سرکار خانم فقیهی مقدس؛

نفیسه فقیهی مقدس سرکار خانم نفیسه فقیهی مقدس، در مقاله «بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی» در این‌باره گفته است: «امنیت یکی از نیازهای اساسی انسان موجب رفاه و سلامت معیشت و از نعمت‌های پروردگار در زندگی انسان بوده و تعدد مؤلفه‌های ایمنی‌بخش در دین، نشان از اهمیت مسئله و توسعه‌بخشی در راه این نیاز محوری است. فارغ از امنیت‌های بیرونی که معلول عوامل اجتماعی است، بخشی از پارامترهای ایمنی‌بخش در درون انسان و مربوط به حوزه تفکر و اندیشه است. تنها بودن انسان و یا حتّی حس تنهایی که به جهت عدم همراهی روحی اطرافیان رخ می‌دهد، امنیت و آسایش فکری را سلب می‌نماید. انواع جدایی‌های عاطفی و تنها بودن‌های ذهنی، با اطمینان به همراهی و معیت تکیه‌گاهی امن و مطمئن از انسان دور می‌شود و زمینه تعامل مطلوب با اعضای خانواده را بهتر فراهم می‌آورد؛ چه این که اگر افراد در خانواده تمام نیاز به همراهی و هم‌اندیشی روحی و فکری خود را در خانواده جست‌وجو نمایند، این رشته عاطفی و ایمنی‌بخش با اندک ناملایمات و اختلاف‌های ناگزیر زندگی، از هم می‌گسلد و بستر شکاف و واگرایی در خانواده پدید می‌آید. این در حالی است که فرد منتظر با تأسی به مؤلفه‌های انتظار، تکیه‌گاه و معیتی بی‌بدیل را در درون خود یافته و بخش قابل توجهی از انتظارات مربوط به حوزه ایمنی و همراهی خود را می‌یابد. روایت گهربار امام صادق (ع) که فرد منتظر را همراه حضرت مهدی (ع) و همگام رسول خدا (ص) دانسته، شاهدی بر این مدعا است. از نظرگاه اسلام فرد منتظر، از جهت تفوق یافتن بر شدائد روزگار ایمن بوده و طریق راه یابی به گشایش و سهولت مسائل خویش بروی هموار است؛ این امنیت در برابر همه ناامنی‌های فردی و اجتماعی و درگیر شدن با مسائل روزمره و دغدغه‌های کنونی زندگی، بی‌بدیل بوده و تفاوت رفتاری انسان منتظر در خانواده در حوزه سلامت و بهداشت روان با آن پیوند یافته است».

٩. سرکار خانم نجفی لیواری ؛

مریم نجفی لیواری سرکار خانم مریم نجفی لیواری و نرگس محمدنیا گالشکلامی در مقاله «واکاوی شاخصه‌های الگوی خانواده منتظر» در این‌باره گفته‌اند: «مفهوم انتظار، به ویژه انتظار ظهور حضرت مهدی (ع)، در چارچوب مهدویت و امامت معنا می‌یابد و جدا از مجموعه باورهای اسلامی نیست. اعتقاد به مهدویت و انتظار در رأس هرم اعتقادی شیعه قرار گرفته است. بنابراین، رابطه انتظار و بهداشت روان در خانواده مبتنی بر دین و باورهای دینی است. باورهای دینی از راه‌های تغذیه روحی، تفسیر معنای زندگی، ایجاد حسّ انسجام، تخلیه هیجانی و... زمینه‌های آرامش و بهداشت روانی را فراهم می‌کند».

پرسش‌های وابسته

1. مثبت‌اندیشی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
2. معنا‌بخشی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
3. ثبات شخصیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت‌ روانی به چه معناست؟ (پرسش)
4. وحدت شخصیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
5. هویت‌بخشی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
6. احساس نشاط به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
7. آرامش‌بخشی و احساس آرامش به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
8. احساس رضایت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
9. احساس امنیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
10. احساس امید به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
11. احساس عزت نفس به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
12. احساس خودباوری و اعتماد به نفس به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
13. احساس رضایت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
14. احساس امنیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
15. رشد شخصیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی ظهور به چه معناست؟ (پرسش)
16. رشد روحیه خودمهارگری و مدیریت عواطف به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
17. رشد روحیه هدف‌مندی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
18. رشد روحیه صبر و استقامت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
19. رشد روحیه و میل به فضائل اخلاقی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
20. رشد روحیه محبت و عشق‌ورزی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
21. رشد روحیه انسجام و همگرایی با جامعه به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
22. رشد روحیه اخلاق‌مداری به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
23. رشد روحیه مسئولیت‌پذیری به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
24. اصلاح سبک زندگی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
25. اشتیاق به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد عاطفی به چه معناست؟ (پرسش)
26. محبت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد عاطفی به چه معناست؟ (پرسش)