قرآن به مثابه گفتار نه متن نقد آخرین دیدگاه ابوزید در باب وحی و قرآن (مقاله)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
قرآن به مثابه گفتار نه متن
نقد آخرین دیدگاه ابوزید در باب وحی و قرآن
رتبه علمیعلمی پژوهشی
زبانفارسی
نویسندهعبدالله نصری
موضوعمجاری علم لدنی امام، وحی، وحی در قرآن
مذهبشیعه
منتشر شده درفصلنامه نقد و نظر
وابسته بهدفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
محل نشرقم، ایران
تاریخ نشرتابستان ۱۳۹۲
شماره۷۰
شماره صفحاتاز صفحه ۲ تا ۳۰ مجله
ناشر الکترونیکپایگاه مجلات تخصصی نور

قرآن به مثابه گفتار نه متن نقد آخرین دیدگاه ابوزید در باب وحی و قرآن عنوان مقاله‌ای است که با زبان فارسی به بررسی دیدگاه ابوزید در رابطه با وحی و قرآن و نقد و ارزیابی آن می‌پردازد. این مقاله ۲۹ صفحه‌ای به قلم عبدالله نصری نگاشته شده و در فصلنامه نقد و نظر (شماره ۷۰، تابستان ۱۳۹۲) منتشر گشته است.[۱]

چکیده مقاله

  • نویسنده در ابتدای چکیده مقاله خود می‌نویسد: «ابوزید در سال‌های آخر حیات خود دیدگاه جدیدی درباره وحی و قرآن ارائه داد. وی دیگر قرآن را کلام خدا نمی‌داند، بلکه آن را کلامِ خطاپذیر پیامبر می‌داند که پاسخ‌های متناسبی به پرسش‌های مردمان آن عصر تلقی می‌شود. از نظر ابوزید قرآن حاصل گفت‌وگوهای پیامبر در مواجهه با اعراب و در واقع، روایت است، آن‌هم روایتی که راوی آن را بازپرداخته و تفسیر کرده است».
  • نویسنده در ادامه چکیده مقاله خود می‌نویسد: «قرآن نه چونان متن واحد و منسجم، بلکه مجموعه‌ای از گفتارها به‌شمار می‌آید. در این نظریه، قرآن حاصل رابطه دیالکتیکی پیامبر با حوادث اجتماعی و نتیجه پرسش‌ها و پاسخ‌های اعراب از پیامبر است و همه اینها در فرآیند تولید قرآن نقش داشته‌اند. چون در نظریه گفتار به شرایط مختلف بیان مطالب توجه می‌شود، باید پذیرفت که پیامبر برخی مطالب و یا نظرات خود را در طول زمان تغییر داده و حتی آنها را حک و اصلاح کرده است. قرآن به‌ مثابه گفتار متنی پاره پاره تلقی می‌شود که اختلافات آن توجیه‌پذیر و تناقضات آن قابل رفع است، زیرا هر گفتاری متناسب با شرایط و مقتضیات و برای مخاطبان خاصی بیان شده است. در این نظریه، قرآن هیچ‌گاه به‌عنوان یک متن قانون‌گذاری در نظر گرفته نمی‌شود تا یک سلسله احکام ابدی را بیان کند. در این مقاله، ضمن تبیین دیدگاه ابوزید به ارزیابی و نقد آن پرداخته‌ایم و کوشیده‌ایم کاستی‌های نظریه او و نیز دلایل طرح چنان دیدگاهی را نشان دهیم».

فهرست مقاله

  • چکیده؛
  • مقدمه؛
  • نفی کلام خدا؛
  • روایی بودن قرآن؛
  • نفی حجیت قرآن؛
  • قرآن مجموعه گفتارها؛
  • ساختار قرآن؛
  • قرآن به مثابه گفتار؛
  • قرآن به مثابه متن یا به مثابه گفتار؛
  • تصویر غلط از پیامبری؛
  • تحلیل و نقد؛
  • نتیجه‌گیری؛
  • کتاب‌نامه.

دربارهٔ پدیدآورنده

عبدالله نصری
آقای دکتر عبدالله نصری (متولد ۱۳۳۲ ش)، رشته فلسفه را در مقطع دکتری در دانشگاه امام صادق (ع) به اتمام رساند. عضویت در هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس دانشگاهی به تحقیق و تألیف نیز مشغول است و تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشتهٔ تحریر درآورده است. «یقین گمشده»، «مبانی رسالت انبیاء در قرآن»[۲]، «خواب‌نامه بودن وحی یا انکار قرآن»، «قرآن به مثابه گفتار نه متن نقد آخرین دیدگاه ابوزید در باب وحی و قرآن»، «ابن‌عربی و تحلیل وحی» و «وحی یا تجربه وجودی در فلسفه یاسپرس» برخی از این آثار است.[۳]

پانویس

دریافت متن