مطالعه انتقادی دیدگاه نصر حامد ابوزید در باب ماهیت وحی (مقاله)
| مطالعه انتقادی دیدگاه نصر حامد ابو زید در باب ماهیت وحی | |
|---|---|
 | |
| رتبه علمی | علمی پژوهشی |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | میثم توکلی بینا |
| موضوع | وحی، رؤیا |
| مذهب | شیعه |
| منتشر شده در | دوفصلنامه پژوهش‌نامه فلسفه دین |
| وابسته به | دانشگاه امام صادق (ع) |
| محل نشر | تهران، ایران |
| تاریخ نشر | بهار و تابستان ۱۳۹۱ |
| شماره | ۱۹ |
| شماره صفحات | از صفحه ۹۹ تا ۱۲۴ مجله |
| ناشر الکترونیک | پایگاه مجلات تخصصی نور |
مطالعه انتقادی دیدگاه نصر حامد ابو زید در باب ماهیت وحی عنوان مقاله‌ای است که با زبان فارسی به بررسی پدیده وحی از منظر نصر حامد ابو زید می‌پردازد. این مقالهٔ ۲۶ صفحه‌ای به قلم میثم توکلی بینا نگاشته شده و در دوفصلنامه پژوهش‌نامه فلسفه دین (شماره ۱۹، بهار و تابستان ۱۳۹۱) منتشر گشته است.[۱]
چکیده مقاله
- نویسنده در ابتدای چکیده مقاله خود می‌نویسد: «نصر حامد ابو زید، متفکر مصری، در کتاب‌هایی که در زمان اقامتش در مصر نوشت، کوشید با اتکا به نظریه خیال در صوفیه، تبیینی طبیعی و غیر متافیزیکی از وحی ارائه کند؛ چه آن که او از تبیین‌های فراطبیعی نسبت به امور دینی پرهیز داشت. بدین منظور، او از مقایسه نبوت و کهانت بهره برد، تا آن را از جهت فرهنگی مقبول و آشنا معرفی نماید. چنین نگرشی به ماهیت وحی، با اشکالاتی مواجه است. نخست آن که از جهت فرهنگی، بررسی ابوزید در مورد کهانت و شیوع فرهنگی آن کافی نیست، و به همان اندازه در تبیین نیز دچار دشواری است».
- نویسنده در ادامه چکیده مقاله خود می‌نویسد: «دوم آن که خرافه‌های فرهنگی، مانند کهانت، نمی‌تواند توجیه مناسبی برای وحی ارائه کند. و دست آخر این که مدعای او، با شواهد درون‌دینی یعنی آیاتی از قرآن سازگار نیست. از سوی دیگر، تبیین ماهوی او نیز مقصود او را بیان نمی‌کند و مسئله خیال و رؤیا فرافکنی مسئله تبیین است. همچنین اگر تقریری حداکثری از نظر صوفیه صورت گیرد، با وحی زبانی ـ که دیدگاهی رایج است ـ سازگار نخواهد بود؛ چنان که با مبانی معرفت‌شناختی ابوزید نیز سازگاری ندارد؛ زیرا معرفت‌شناسی صوفیه چیزی جز وجودشناسی ایشان نیست، و در روش‌های پدیدارمحور نمی‌توان چنین تبیینی را پذیرفت»[۱].
فهرست مقاله
- چکیده؛
- مقدمه؛
- ماهیت وحی از دیدگاه ابوزید؛
- بررسی و نقد؛
- مقبولیت / معقولیت فرهنگی (مرحله سوم):
- نکته‌ها و بهره‌ها:
- لزوم تحقیق میدانی برای شواهد پیش‌آشنایی فرهنگی؛
- پدیدارهای خرافی فرهنگی به مثابه شاهد؛
- عدم انسجام رهیافت فرهنگی با گزاره‌های درون‌دینی؛
- ماهیت ارتباط، ساختار نبوت / وحی (مرحله چهارم):
- تبیین از طریق رؤیا و خیال؛
- جمع‌پذیری با وحی زبانی؛
- ناسازگاری با مبادی معرفت‌شناختی؛
- نکته‌ها و بهره‌ها:
- نتیجه‌گیری؛
- کتاب‌نامه.
دربارهٔ پدیدآورنده
