معناشناسی در زمانی واژه کتاب در قرآن (مقاله)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
معناشناسی در زمانی واژه کتاب در قرآن
رتبه علمیعلمی پژوهشی
زبانفارسی
نویسندهغلام محمد شریعتی
موضوعکتاب مبین، منبع علم لدنی امام
مذهبشیعه
منتشر شده دردوفصلنامه قرآن‌شناخت
وابسته بهمؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
محل نشرقم، ایران
تاریخ نشربهار و تابستان ۱۳۹۰
شماره۷
شماره صفحاتاز صفحه ۱۳۸ تا ۱۶۸ مجله
ناشر الکترونیکپایگاه مجلات تخصصی نور

معناشناسی در زمانی واژه کتاب در قرآن عنوان مقاله‌ای است که با زبان فارسی به بررسی معانی واژه کتاب در قرآن می‌پردازد. این مقالهٔ ۳۱ صفحه‌ای به قلم غلام محمد شریعتی نگاشته شده و در دوفصلنامه قرآن‌شناخت (شماره ۷، بهار و تابستان ۱۳۹۰) انتشار یافته است.[۱]

چکیده مقاله

  • نویسنده در ابتدای چکیده مقاله می‌نویسد: «كتاب یكی از واژگان كلیدی قرآن است. پژوهش حاضر بر آن است كه مفهوم كتاب را با روش تحلیل درزمانی بررسی كند و به جایگاه و معانی دقیق آن در نظام معنایی قرآن دست یابد».
  • وی در ادامه می‌نویسد: «نوشتن و نوشته معنای حقیقی كتاب است و كاربرد آن در معانی دیگر چون دوختن، قضا، و تقدیر مجاز است. كتاب در دوره جاهلی بر نوشتن، نوشته، نامه مكتوب و كتاب‌های آسمانی اطلاق شده است».
  • وی مدعی است: «زبان‌شناسان كتاب را واژة قرضی می‌دانند و بر آن‌اند كه در اصل به معنای نوشتن و نوشته بوده است. كتاب در زبان قرآن توسعه معنايی یافته و علاوه بر نوشتن و نوشته بر مرتبه‌ای از علم الهی، قوانین تكوینی و تشریعی و نامه اعمال انسان‌ها نیز اطلاق گردیده است. واژه كتاب بر اثر باهم‌آیی با مفاهیم دیگر صبغه معناشناختی خاصی یافته و پیوند عمیقی با مبدأ وحی و غایت و هدف آن پیدا كرده است».[۲]

فهرست مقاله

  • چکیده؛
  • مقدمه؛
  • معنای قاموسی «کتاب»؛
  • ساختار واژهٔ کتاب؛
  • تعدد معنایی مادهٔ «کتب» و مشتقات آن در لغت؛
  • کتاب در عصر جاهلی؛
  • کتاب بعد از اسلام؛
  • کتاب در قرآن:
    • وحی و کتاب‌های آسمانی:
      • راز اطلاق کتاب بر قرآن؛
    • نامه اعمال؛
      • نامه اعمال فردفرد انسان‌؛
      • نامه اعمال امت‌ها؛
      • نامه اعمال جمیع خلایق؛
      • نامه اعمال نیکان؛
      • نامه اعمال بدکاران؛
    • کتاب حوادث و جزئیات عالم هستی (لوح محفوظ)؛
    • حکم؛
      • حکم تشریعی؛
      • حکم تکوینی؛
    • مدت مقرر و معین؛
    • دلیل ثابت و استوار؛
    • نوشتهٔ ظاهری و حسی:
      • نوشتهٔ ظاهری خدا؛
      • دست‌نوشتهٔ بشری؛
    • نامه ظاهری و مادی؛
    • مکاتبه و قرارداد؛
  • نگاهی به جایگاه کتاب در نظام معنایی قرآن؛
  • نتیجه‌گیری؛
  • منابع.

دربارهٔ پدیدآورنده

غلام محمد شریعتی
حجت الاسلام و المسلمین دکتر غلام محمد شریعتی (متولد ۱۳۵۰ش)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: حسین وحید خراسانی، ناصر مکارم شیرازی و مهدی شب‌زنده‌دار پیگیری کرد. وی تحصیلات دانشگاهی را در مقطع دکتری تفسیر و علوم قرآن به اتمام رساند.[۳] او علاوه بر تدریس روش تفسیر قرآن و قرآن‌شناسی در مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی به تدریس در دانشگاه مجازی جامعة المصطفی نیز مشغول است و تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «بررسی میدان معنایی اطاعت در نظام توحیدی قرآن»، «علم امامان به غیب از منظر قرآن با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی»، «نقد و بررسی دیدگاه ابن تیمیه در تعارض عقل و نقل»، «معناشناسی در زمانی واژه کتاب در قرآن» و «تحلیل معنایی کتاب از دیدگاه دانیل مدیگان» برخی از این آثار است.[۴]

پانویس

دریافت متن مقاله