چه محذوری داشت اگر امام مهدی در بین مردم ظاهر می‌بود؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
چه محذوری داشت اگر امام مهدی در بین مردم ظاهر می‌بود؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / غیبت امام مهدی / عصر غیبت کبری
تعداد پاسخ۳ پاسخ

چه محذوری داشت اگر امام مهدی در بین مردم ظاهر می‌بود؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

  • برخی ممکن است بگویند: چه اشکالی داشت اگر حضرت در بین مردم بود و از وجودش استفاده می‌کردند و او نیز در موقع مناسب قیام می‌نمود.

پاسخ نخست

ابراهیم امینی

آیت الله ابراهیم امینی، در کتاب «دادگستر جهان» در این‌باره گفته است:

«اگر امام زمان در میان بشر ظاهر بود، در یکی از شهرهای جهان زندگی می‌کرد و رهبری دینی مسلمین را به عهده داشت و با همین روش به زندگی ادامه می‌داد تا هنگامی که اوضاع عالم مساعد می‌شد، با شمشیر قیام می‌نمود و دستگاه کفر و ستم را برمی‌چید، این فرض چه مانعی داشت؟

فرضیه خوبی است ولی باید حساب کرد که چه نتائج و عواقبی را دربر دارد. من موضوع را بر طبق جریان عادی، برای شما تشریح می‌کنم: چون پیغمبر اکرم و ائمه اطهار (ع) کرارا گوشزد مردم کرده بودند که دستگاه ظلم و ستم، عاقبت به دست مهدی موعود، برچیده می‌شود و کاخ‌های بیدادگری را واژگون خواهد نمود، از این جهت، وجود مقدس امام زمان، همواره مورد توجه دو دسته مردم واقع می‌شد: یکی مظلومین و ستم‌دیدگان که متأسفانه همیشه عده آنان زیاد بوده و هست. آنان به قصد تظلم و امید حمایت و دفاع، دور وجود امام زمان اجتماع نموده تقاضای نهضت و دفاع می‌نمودند و همیشه گروه کثیری اطرافش را احاطه نموده انقلاب و غوغایی برپا بود.

دسته دوم زورگویان و ستمکاران خونخوارند که بر ملت محروم تسلط یافته و در راه رسیدن به منافع شخصی و حفظ مقام خویش از هیچ عمل زشتی پروا ندارند و حاضرند تمام ملت را فدای مقام خود کنند. این گروه چون وجود مقدس امام را سد راه منافع و مقاصد شوم خود تشخیص می‌دادند و ریاست و فرمانروایی خویش را در خطر می‌دیدند، ناچار بودند وجود مقدس آن‌جناب را از میان بردارند و خودشان را از این خطر بزرگ برهانند در این تصمیم اساسی که حیاتشان بدان‌ بسته بود باهم متحد شده، تا ریشه عدالت و دادخواهی را قطع نمی‌کردند هرگز از پای نمی‌نشستند.

سؤال: اگر آن حضرت ظاهر بود، کفار و ستمکاران چون دسترسی به وی داشتند و می‌توانستند سخنان حقش را استماع نمایند، احتمال داشت درصدد قتلش برنیایند بلکه به دستش ایمان بیاورند و از رفتارشان دست بردارند؟

هرکسی در مقابل حق تسلیم نمی‌شود بلکه از آغاز عالم تا حال، همیشه گروهی در بین بشر وجود داشته‌اند که دشمن حق و درستی بوده و برای‌ پایمال کردن آن با تمام قوا کوشیده‌اند. مگر پیمبران و ائمه اطهار حق نمی‌گفتند؟

مگر سخنان حق و معجزاتشان در دسترس ستمکاران نبود؟ باوجود آن، در نابود کردن آنان و خاموش نمودن چراغ هدایت از هیچ عملی پروا نکردند. حضرت صاحب الامر (ع) نیز اگر از ترس ستمکاران غائب نشده بود بسرنوشت آنان گرفتار می‌شد.

  • سکوت کند تا محفوظ بماند

سؤال: اگر آن حضرت بکلی از سیاست کناره‌گیری می‌کرد و با کفار و ستمکاران کاری نداشت و در مقابل اعمالشان سکوت اختیار می‌نمود و به راهنمایی اخلاقی و دینی خود می‌پرداخت، از شر دشمنان محفوظ می‌ماند؟

ستمکاران چون شنیده بودند که مهدی موعود دشمن آنان می‌باشد و به دست وی کاخ‌های ستم درهم فرومی‌ریزد، مسلما به سکوت او اکتفا نکرده خطر را از خودشان رفع می‌نمودند. علاوه بر این، مؤمنین وقتی مشاهده می‌کردند، آن حضرت در مقابل تمام جنایات و ستم‌ها سکوت نموده آنهم نه یک سال و دو سال بلکه صدها سال، کم‌کم از اصلاح جهان و غلبه حق مأیوس می‌گشتند و در نویدهای پیغمبر اکرم (ص) و قرآن شریف شک می‌کردند. علاوه بر همه اینها، اصلا مظلومین اجازه سکوت به آنجناب نمی‌دادند.

سؤال: ممکن بود با ستمکاران وقت، پیمان عدم تعرض و معاهده به‌بندد که در کارهایشان هیچگونه دخالتی ننماید و چون به امانت و درستی معروف بود معاهداتش محترم و اطمینان‌بخش بود و با وی کاری نداشتند؟

برنامه مهدی موعود، با سائر ائمه اطهار (ع) تفاوت دارد. ائمه مأمور بودند که در ترویج و انذار و امر به معروف و نهی از منکر تا سرحد امکان کوشش نمایند ولی مأمور به جنگ نبودند لکن از اول بنا بود که سیره و رفتار مهدی دادگستر برخلاف آنان باشد. بنا بود در مقابل باطل و ستم سکوت نکند و با جنگ و جهاد، جور و ستم و بیدینی را ریشه‌کن نماید و ستمگران را از کاخ خودسری سرنگون سازد. اصلا این‌گونه رفتار از علائم و خصائص مهدی شمرده می‌شد.

به هر امامی گفته می‌شد: چرا در مقابل ستمکاران قیام نمی‌کنی؟ جواب می‌داد: اینکار به عهده مهدی ماست. به بعضی از امامان اظهار می‌شد: آیا تو مهدی هستی؟ جواب می‌داد: مهدی با شمشیر جنگ می‌کند و در مقابل ستم ایستادگی می‌نماید ولی من چنین نیستم و توانایی آن را هم ندارم. به بعضی عرض می‌شد: آیا تو قائم هستی؟ پاسخ می‌داد: من قائم بحق هستم، لکن قائم معهودی که زمین را از دشمنان خدا پاک می‌کند نیستم. به بعضی اظهار می‌شد: امیدواریم تو قائم باشی. می‌فرمود: من قائم هستم اما قائمی که زمین را از کفر و ستم پاک می‌کند غیر من است. از اوضاع آشفته جهان و دیکتاتوری ظالمین و محرومیت مؤمنین شکایت می‌شد، می‌فرمودند: قیام مهدی مسلم است، در آن وقت اوضاع جهان اصلاح و از ستمکاران انتقام گرفته خواهد شد. از کمی عدد مؤمنین و کثرت کفار و قدرت آنان سخن رانده می‌شد، ائمه (ع) شیعیان را دلداری داده می‌فرمودند: حکومت آل محمد (ص) حتمی است و پیروزی و غلبه با حق‌پرستی خواهد شد، صبر کنید و در انتظار فرج آل محمد باشید و دعا کنید. مؤمنین و شیعیان هم باین نویدها دلخوش بودند و هرگونه رنج و محرومیتی را بر خود هموار می‌کردند.

اکنون از شما تصدیق می‌خواهیم، با این‌همه انتظاراتی که مؤمنین بلکه بشریت از مهدی موعود داشتند، آیا امکان داشت آن‌جناب، با ستمکاران عصر پیمان مودت و دوستی ببندد؟! و اگر چنین عملی را انجام می‌داد، آیا یأس و ناامیدی بر مؤمنین چیره نمی‌شد و آن‌جناب را متهم نمی‌کردند که با ستمکاران سازش نموده قصد اصلاح ندارد؟ به نظر این عمل اصلا امکان نداشت و اگر انجام می‌گرفت، آن جمعیت قلیل مؤمنین هم در اثر یأس و بدبینی از اسلام و درستی خارج شده طریق کفر و ستم را پیش می‌گرفتند.

علاوه بر این، اگر با ستمکاران قرارداد دوستی و عدم تعرض امضا می‌کرد، ناچار بود به عهد و پیمان خویش وفادار باشد و در نتیجه هیچ‌وقت اقدام به جنگ‌ نکند، زیرا اسلام عهد و پیمان را محترم شمرده و عمل بآن را لازم دانسته است‌[۱].

از این جهت است که در احادیث تصریح شده که یکی از اسرار غیبت و مخفی شدن ولادت حضرت صاحب الامر (ع) این است که ناچار نشود با ستمکاران بیعت کند تا هروقت خواست نهضت کند بیعت کسی در گردنش نباشد، از باب نمونه: حضرت صادق (ع) فرمود: ولادت صاحب الامر مخفی می‌شود تا اینکه وقتی ظاهر گشت پیمان هیچکس در گردنش نباشد. خدا کارش را در یک شب اصلاح می‌کند[۲].

علاوه بر همه اینها، ستمکاران و زمامداران خودخواه، چون ریاست و منافع خودشان را در خطر می‌دیدند، باین پیمان‌ها مطمئن نمی‌شدند و چاره نهایی را در قتلش تشخیص می‌دادند و زمین را بی‌حجت و امام می‌گردانیدند»[۳].

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. حجت الاسلام و المسلمین طاهری؛
حجت الاسلام و المسلمین دکتر حبیب‌الله طاهری در کتاب «سیمای آفتاب» در این‌باره گفته‌است:

«ممکن این چنین بنظر آید که حضرت در بین مردم بود، از وجودش استفاده می‌کردند و نیز در موقع مناسب قیام می‌کرد بهتر بود، ولی مسأله این چنین نیست، زیرا پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) کراراً به مردم گوشزد کرده بودند که دستگاه ظلم و ستم به دست مهدی موعود برچیده می‌شود و کاخ‌های بیداد‌گری را واژگون خواهد کرد. از این جهت وجود مقدس امام همواره مورد توجه دو دسته از مردم واقع می‌شد:

  • دسته اول: مظلومین و ستم‌دیدگان که متأسفانه همیشه عده آنان زیاد بوده و هست. آنان به قصد تظلم و امید جماعت و دفاع دور وجود امام اجتماع کرده و تقاضای نهضت و دفاع می‌کردند و همیشه گروه کثیری اطرافش را احاطه کرده، انقلاب و غوغایی برپا بود.
  • دسته دوم: زورگویان و ستمکاران خون خواری هستند که بر ملت محروم تسلط یافته و در راه رسیدن به منافع شخصی و حفظ مقام خویش از هیچ عملی پروا ندارند و حاضرند تمام ملت را فدای مقام خود کنند. این گروه چون وجود امام زمان (ع) را سد راه منافع و مقاصد خویش، تشخیص می‌دادند و ریاست و فرمان روایی خویش را در خطر می‌دیدند ناچار بودند وجود مقدس آن حضرت را از میان بردارند و خودشان را از این خطر بزرگ برهانند. در این تصمیم اساسی که حیاتشان بدان بسته بود با هم متحد شده تا ریشه عدالت و دادخواهی را قطع نمی‌کردند هرگز از پای نمی‌نشستند[۴]»[۵].
۲. آقای رضوانی؛
آقای علی اصغر رضوانی، در کتاب «موعودشناسی و پاسخ به شبهات» در این‌باره گفته است:

«پیامبر اکرم و ائمه اطهار (ع) کراراً به مردم گوشزد کرده بودند که دستگاه ظلم و ستم به دست حضرت مهدی (ع) برچیده خواهد شد. از این جهت وجود حضرت، مورد توجه دو دسته قرار گرفت:

  1. مظلومین و ستم دیدگان عالم که تعدادشان زیاد بود. آنان به قصد اظهار تظلّم و امید حمایت، به دور وجود امام اجتماع می‌کردند و از او تقاضای نهضت و دفاع می‌نمودند، و لذا همیشه در اطراف حضرت گروه کثیری احاطه شده بود. در حالی که هنوز شرایط اساسی فراهم نشده است.
  2. زورگویان و ستمکاران خونخواری که بر ملّت‌های مظلوم تسلّط یافته و در راه رسیدن به منافع شخصی خویش از هیچ عملی فرو گذار نمی‌کردند و حاضر بودند که تمام مردم را فدای مطامع شخصی خود کنند. در نتیجه این گروه چون وجود حضرت را مانع و سدّ راه خود می‌دیدند درصدد نابودی حضرت بر می‌آمدند»[۶].

پرسش‌های وابسته

  1. چرا غیبت کبری با اهمیت‌تر از غیبت صغری است؟ (پرسش)
  2. عصر غیبت کبری چه خصوصیات ویژه‏‌ای دارد؟ (پرسش)
  3. آیا دلیل نقلی برای اثبات غیبت امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
  4. غیبت امام مهدی‏ به چه کیفیتی است؟ (پرسش)
  5. علت و هدف اصلی از غیبت کبری امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  6. آیا در عصر غیبت کبری نیز نام‌ه‏ای از ناحیه مقدسه صادر شده است؟ (پرسش)
  7. آیا این گونه غیبت در بین انبیا هم سابقه داشته است؟ (پرسش)
  8. اعمال شب میلاد امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  9. آیا ممکن است امام مهدی در عصر غیبت دیده شود؟ (پرسش)
  10. با توجه به این‌که بخشی از شرایط ظهور در حال حاضر محقق نشده است چگونه می‌توان همچنان منتظر بود؟ (پرسش)
  11. چه محذوری داشت اگر امام مهدی در بین مردم ظاهر می‏‌بود؟ (پرسش)
  12. رهبری امام مهدی در دوران غیبت کبرا به چه شکلی است؟ (پرسش)
  13. آیا صدقه دادن برای امام مهدی صحیح است؟ (پرسش)
  14. نماز هدیه به امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  15. چه کسانی اقامه نماز جمعه را در زمان غیبت امام مهدی حرام دانسته‌اند؟ (پرسش)
  16. گونه‌های صبر در عصر غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  17. آثار صدقه دادن برای سلامتی امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  18. آیا غیبت امام مهدی با اعتقاد شیعه که وجود امام را برای بیان احکام دین و راهنمایی مردم لازم می‌دانند تناقض ندارد؟ (پرسش)
  19. با وجود فقها و محدثین برای بیان مسائل چه نیازی به امام غایب است؟ (پرسش)
  20. آیا خداوند نمی‌‏توانست امام مهدی‏ را بدون غیبت حفظ نماید؟ (پرسش)
  21. چرا در کتب روایی شیعی کمتر از امام مهدی روایت شده درحالی‌‏که امام مهدی عمر طولانی‌‏تری از دیگر امامان دارد؟ (پرسش)
  22. برخی روایات روز ظهور را ماه رمضان و برخی روز جمعه معرفی کرده‌اند؛ این تعیین وقت نیست؟ براین اساس معنای انتظار چیست؟ (پرسش)
  23. آیا غیبت کبری حدی دارد؟ (پرسش)
  24. حقوق امام مهدی بر شیعیان چیست؟ (پرسش)
  25. آیا درباره غیبت امام مهدی پیشگویی شده است؟ (پرسش)
  26. آیا امام مهدی از تابوت سکینه استفاده می‌کند؟ (پرسش)
  27. امام مهدی از تخت حضرت سلیمان چه استفاده‌ای می‌کند؟ (پرسش)
  28. آیا با حضور امام مهدی در بین مردم ممکن نبود که ستمگران تسلیم او گردند؟ (پرسش)
  29. اگر امام ظاهر بود و با ظالمان زمان خود مصالحه کرده و پیمان عدم تعرض می‏بست چه می‌‏شد؟ (پرسش)
  30. این روایت را که امام مهدی در بین ماست و روزی ظهور می‌‏کند و وجود مبارک آن عزیز را همه می‌‏شناسند توضیح دهید و سندش چیست؟
  31. با توجه به این که دعای معصومین مستجاب است و آن‌ها برای امام مهدی دعا کرده‌اند چرا ظهور تاکنون اتفاق نیافته است؟ (پرسش)
  32. بسیاری از مردم در حالت انتظار امام مهدی از دنیا رفتند و انتظارشان به ثمر نرسید؟ چه تضمینی هست که به ظهور امام برسیم؟ (پرسش)
  33. آیا ممکن است حضرت مهدی هیچ‌گاه ظهور نکند و برای همیشه در پشت پرده غیبت بماند؟ (پرسش)
  34. درباره علت غیبت امام مهدی مسئله حفظ جان ایشان مطرح است چرا امامان گذشته برای حفظ جان خود غایب نشدند؟ (پرسش)
  35. چه کنیم تا فرزندانمان یاوران امام مهدی باشند؟ (پرسش)
  36. علل انحراف در جامعه پیش از ظهور چیست؟ (پرسش)
  37. مؤمنان نسبت به امام مهدی چه وظایفی دارند؟ (پرسش)
  38. آیا این روایت از امام مهدی است هرکه در جمعی از مردم نام مرا ببرد لعنت خدا بر او باد؟ (پرسش)
  39. چرا در روایات امام غایب به خورشید پنهان در پس ابر تشبیه است؟ (پرسش)
  40. دشمنان اسلام برای مخدوش کردن شخصیت امام مهدی و باورناپذیر نمودن وجود آن حضرت در نزد مردم جهان چه کارهایی انجام داده‏‌اند؟ (پرسش)
  41. وظیفه ما در برابر پیشرفت حرکت صهیونیست‌ها جهت بدبین کردن قیام امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  42. چگونه می‌‏توانیم جلو اغتشاش فکری و شایعات نادرست در مورد امام مهدی را بگیریم؟ (پرسش)
  43. آیا وجود دستخط امام مهدی صحت دارد؟ (پرسش)
  44. جابلقا و جابرسا چه شهرهایی است؟ (پرسش)
  45. مقصود از بدن هور قلیائی چیست؟ (پرسش)
  46. اینکه حضرت زهرا الگوی امام مهدی است یعنی چه؟ (پرسش)
  47. آیا درست است که اعمال بندگان هفته‌ای یک یا دو بار بر آن حضرت عرضه می‌شود؟ (پرسش)
  48. چرا ما نمی‌توانیم سرورمان امام مهدی را ببینیم؟ (پرسش)
  49. اگر خوابی درباره امام مهدی دیده باشیم تعریف کردنش برای دیگران اشکالی دارد؟ (پرسش)
  50. بیان خواب‌هایی که درباره امام مهدی است برای آگاهی مردم مناسب است؟ (پرسش)
  51. آیا خود امام مهدی مایل و منتظر ظهور است؟ (پرسش)
  52. چه بیمارهایی پیش از ظهور امام مهدی رواج می‌یابد؟ (پرسش)
  53. توجه و عنایت حضرت به مردم و شیعیان در دوران غیبت چگونه است؟ (پرسش)
  54. آیا امام مهدی منتظر است و مانند منتظران برای ظهورش تلاش می‌کند؟ (پرسش)
  55. معنای حدیث اگر حجت خدا نباشد هر آینه زمین اهلش را فرو می‌برد چیست؟ (پرسش)
  56. چه تناسبی بین خورشید پشت ابر و غیبت امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
  57. آیا ما در عصر فترت قرار داریم؟ (پرسش)
  58. محل خلوت کردن امام مهدی کجاست؟ (پرسش)
  59. چرا از امام مهدی به‌عنوان چراغ مخفی تعبیر شده است؟ (پرسش)
  60. چه کسانی پیش از امام مهدی قیام می‌کنند؟ (پرسش)
  61. چگونه می‌توان برای انقلاب امام مهدی زمینه‌سازی کرد؟ (پرسش)
  62. در چه روزی اعمال مردم به پیشگاه امام مهدی عرضه می‌شود؟ (پرسش)
  63. امام مهدی‏ در عصر غیبت چه کارهایی را انجام می‏‌دهند؟ (پرسش)
  64. با غیبت امام مهدی چگونه می‌توان امام مهدی خود را شناخت؟ (پرسش)
  65. چگونه ممکن است که امام در میان ما باشد ولی او را نشناسیم؟ (پرسش)
  66. اگر امام ظاهر بود و با ظالمان زمان خود مصالحه کرده و پیمان عدم تعرض می‏‌بست چه می‌‏شد؟ (پرسش)
  67. چه کنیم که ایمانمان به وجود امام مهدی‏ بیشتر شود؟ (پرسش)
  68. آیا می‌توان به همه کتاب‌های علائم الظهور و ملاحم استناد کرد؟ (پرسش)
  69. چگونه می‏‌توان عشق به امام مهدی را در دل مردم زنده کرد؟ (پرسش)
  70. معنای ترسیدن امام مهدی پیش از قیام چیست؟ (پرسش)
  71. منظور از حرکت حرب و قیس پیش از قیام امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  72. چه کسانی پیش از قیام امام مهدی خروج می‌کنند؟ (پرسش)
  73. کتاب محیی الدین عربی در مورد امام مهدی چقدر قابل استناد است؟ (پرسش)
  74. آیا در روایات آمده که موقع سلام به امام مهدی سر را تا اندازه رکوع یا کم‌تر خم کنند؟ (پرسش)
  75. آیا امام مهدی‏ به تمام نقاط جهان سر می‏‌زنند؟ (پرسش)
  76. چرا وقتی عده‌‏ای امام مهدی را می‌‏بینند از ابتدا او را نمی‌‏شناسند؟ (پرسش)
  77. چرا برای امامان دیگر غیبت مقرر نگردیده است؟ (پرسش)
  78. آیا حدیث لو أدرکته لخدمته أیام حیاتی دلیل برتری امام مهدی‏ بر سایر ائمه است؟ (پرسش)
  79. چرا اگر امام مهدی خود را نشناسیم به مرگ جاهلی از دنیا رفته‏‌ایم؟ (پرسش)
  80. آیا قیام قبل از ظهور حجت صحیح است؟ (پرسش)
  81. شیوه زندگانی امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  82. چگونه می‌توان به امام مهدی سلام داد؟ (پرسش)
  83. شاخص‌های دینداری در دوران غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  84. ظهور صغرا و ظهور کبرای امام مهدی چگونه است و چه چیزی پیش‏ درآمد ظهور کبرا شمرده می‏شود؟ (پرسش)
  85. از کجا معلوم می‏شود که مهدی در عصر غیبت کبری واقعا وجود خارجی دارد و صرفا یک فرضیه نیست؟ (پرسش)
  86. چرا امتحان به غیبت امام مهدی از شدیدترین امتحانات است؟ (پرسش)
  87. منظور از تمحیص که در روایات آمده است چیست؟ (پرسش)
  88. با توجه به احتمال خطای مراجع تقلید و مجتهدان چرا ما از داشتن امام در زمان غیبت محروم هستیم؟ (پرسش)
  89. چرا خداوند فقط دوازده امام انتخاب کرد تا مجبور شود یکی از آنها را غایب کند و ما بدون سرپرست و بلا تکلیف باشیم؟ (پرسش)
  90. امام مهدی در زمان غیبت کبری در کجا اقامت دارد؟ ضروریات زندگی خویش را چگونه تهیه می‌‏نماید؟ (پرسش)
  91. آیا برای غیبت کبری حدی تعیین شده است؟ (پرسش)
  92. مراد از «ناحیه» چیست؟ (پرسش)
  93. پیش از ظهور چه حوادثی در جهان اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)
  94. حضرت خضر کیست و در دوران غیبت حضرت مهدی چه نقشی دارد؟ (پرسش)
  95. مقصود از زمینه‌سازان خاص چیست؟ (پرسش)
  96. ویژگی‌های اعتقادی زمینه‌سازان ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  97. ویژگی‌های رفتاری زمینه‌سازان ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  98. امنیت جهانی در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)
  99. در روایات چشم‌انداز حکومت‌های پیش از قیام امام مهدی چگونه ترسیم شده است؟ (پرسش)
  100. چه روزنه‌های برای امیدواری شیعیان و مؤمنین برای آینده جهان وجود دارد؟ (پرسش)
  101. برای غیبت کبری حدی تعیین شده است؟ (پرسش)
  102. آگاهی دادن امامان به مردم درباره غایب شدن امام مهدی چگونه بوده است؟ (پرسش)
  103. چگونه امام مهدی در دوره غیبت از چشم مردم پنهان مانده است؟ (پرسش)
  104. چرا پیامبران و بقیه امامان مانند امام مهدی غیبت نکردند تا به شهادت نرسند؟ (پرسش)
  105. گونه‌های مختلف محبت امام مهدی به مردم در چه چیزهای تجلی می‌کند؟ (پرسش)
  106. امام مهدی درباره جلوه‌های مهربانی خود چه فرموده‌اند؟ (پرسش)
  107. چه کسانی در زمان غیبت امام مهدی نجات می‌یابند؟ (پرسش)
  108. دینداری در روزگار غیبت امام مهدی چه فضیلت‌هایی دارد؟ (پرسش)
  109. مسئولیت امام مهدی در غیبت کبرا چیست؟ (پرسش)
  110. آیا ظهور امام مهدی ناگهانی اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)
  111. آیا فقط خداوند از زمان ظهور آگاه است؟ (پرسش)
  112. روایاتی که قیام در عصر غیبت را ممنوع کرده به چند دسته تقسیم می‌شوند؟ (پرسش)
  113. اینکه گفته می‌شود امام مهدی برای انتقام خون امام حسین ظهور می‌کند به چه معناست؟ (پرسش)
  114. منظور از آزمایش مردم در دوران غیبت چیست؟ (پرسش)
  115. آس به چه معناست و چه ارتباطی به ظهور امام مهدی دارد؟ (پرسش)
  116. چه عواملی سبب شده راه ضرر رسیدن به امام مهدی مسدود باشد؟ (پرسش)
  117. پیش از ظهور چه حوادثی در ماه شوال اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)
  118. چه حوادثی پیش از ظهور اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)
  119. آیا خدا قدرت حفظ امام مهدی را ندارد و نمی‌تواند او را از شر دشمنان حفظ کند؟ (پرسش)
  120. اگر امام مهدی ظاهر بود آیا ممکن نبود که ستمگران تسلیم او شده و با او بعیت کنند؟ (پرسش)
  121. اگر امام مهدی ظاهر بود و با ستمگران پیمان عدم تعرض می‌بست چه می‌شد؟ (پرسش)
  122. اگر امام مهدی خود را به علماء و مؤمنان مورد وثوق ظاهر می‌ساخت چه مشکلی پیش می‌آمد؟ (پرسش)
  123. آیا امام مهدی در مناسک حج شرکت می‌کنند؟ (پرسش)
  124. چه گرفتاری‌هایی در زمان غیبت دامن‌گیر شیعیان شده است؟ (پرسش)
  125. شکایت از غیبت امام مهدی به چه معناست؟ (پرسش)
  126. چه شرایطی سبب تحیر امام مهدی شده است؟ (پرسش)

پانویس

  1. در سوره مائده، آیه ۱ می‌گوید: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَوْفُواْ بِالْعُقُودِ. و در سوره اسراء، آیه ۳۴ می‌گوید: وَأَوْفُواْ بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ كَانَ مَسْؤُولاً. و در سوره مؤمنون، آیه ۸ می‌گوید: وَالَّذِينَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ.
  2. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۹۶.
  3. امینی، ابراهیم، دادگستر جهان، ص ۱۴۹-۱۵۲.
  4. دادگستر جهان، ص ۱۴۸.
  5. طاهری، حبیب‌الله، سیمای آفتاب، ص۱۰۳-۱۰۴.
  6. رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۳۸۵.