بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
ایمان، در لغت | ایمان، در لغت | ||
ایمان، مصدر است از مادّه «أمن» که بر دو معنای نزدیک به هم دلالت دارد : یکی آرامش دل و دیگری تصدیق؛ زیرا انسان چیزی را تصدیق میکند و بر آن گواهی میدهد که به آن، اطمینان داشته باشد و دلش آرام گیرد. ابن فارس در این باره میگوید : الهمزة و المیم و النون أصلان متقاربان: أحدهما الأمانة التی هی ضدّ الخیانة، و معناها سکون القلب، و الآخر التصدیق، و المعنیان کما قلنا متدانیان. | ایمان، مصدر است از مادّه «أمن» که بر دو معنای نزدیک به هم دلالت دارد : یکی آرامش دل و دیگری تصدیق؛ زیرا انسان چیزی را تصدیق میکند و بر آن گواهی میدهد که به آن، اطمینان داشته باشد و دلش آرام گیرد. ابن فارس در این باره میگوید : الهمزة و المیم و النون أصلان متقاربان: أحدهما الأمانة التی هی ضدّ الخیانة، و معناها سکون القلب، و الآخر التصدیق، و المعنیان کما قلنا متدانیان.<ref>معجم مقاییس اللغة: ج۱ ص ۱۳۳ ماده «أمن».</ref> | ||
همزه و میم و نون، دو ریشه معناییِ نزدیک به هم اند: یکی از آن دو، به معنای امانت است که متضادّ خیانت است، یعنی آرامشِ دل، و دیگری به معنای تصدیق (گواهی دادن بر درستی چیزی) است. همان گونه که گفتیم، این دو معنا به هم نزدیک اند. خلیل بن احمد فراهیدی در باره معنای لغوی «ایمان» میگوید : الإیمان: التصدیق نفسه، و قوله تعالی: «وَ مَا أَنتَ بِمُؤْمِنٍ لَّنَا»<ref>یوسف : آیه ۱۷.</ref> أی بمصدِّق.<ref>ترتیب کتاب العین: ص ۵۶ ماده «أمن».</ref> ایمان، به معنای تصدیق است و این که خداوند [ از قول برادران یوسف علیه السلام به پدرشان] فرمود : «تو به ما مؤمن نیستی»، یعنی: تصدیق کننده ما نیستی. | |||
ابو منصور ازهری در تبیین واژه شناختی ایمان میگوید : و أمّا «الإیمان» فهو مصدر، آمن یؤمن إیمانا، فهو مؤمن. و اتّفق أهل العلم من اللّغویّین و غیرهم أنّ «الإیمان» معناه التصدیق.<ref>تهذیب اللغة : ج ۱ ص ۲۱۰ ماده «أمن». نیز، ر.ک: لسان العرب : ج ۱۳ ص ۲۳.</ref> ایمان، مصدر است : ایمان آورد، ایمان میآورد، و او مؤمن است. دانشمندان لغت شناس و دیگران گفته اند که ایمان به معنای تصدیق است. بنا بر این، ریشه «ایمان» ـ که «أمن» است ـ دو معنای نزدیک به هم دارد؛ امّا خودِ واژه «ایمان»، در لغت به معنای تصدیق است، اعم از تصدیق قلبی و زبانی و عملی. سخن فیروزآبادی نیز ـ که ایمان را به «الثقة، و إظهار الخضوع، و قبول الشریعة؛<ref>القاموس المحیط : ج ۴ ص ۹۷ مادّه «أمن».</ref> اطمینان، خاکساری و پذیرش شریعت» تفسیر کرده است ـ اشاره به همین معناست. | ابو منصور ازهری در تبیین واژه شناختی ایمان میگوید : و أمّا «الإیمان» فهو مصدر، آمن یؤمن إیمانا، فهو مؤمن. و اتّفق أهل العلم من اللّغویّین و غیرهم أنّ «الإیمان» معناه التصدیق.<ref>تهذیب اللغة : ج ۱ ص ۲۱۰ ماده «أمن». نیز، ر.ک: لسان العرب : ج ۱۳ ص ۲۳.</ref> ایمان، مصدر است : ایمان آورد، ایمان میآورد، و او مؤمن است. دانشمندان لغت شناس و دیگران گفته اند که ایمان به معنای تصدیق است. بنا بر این، ریشه «ایمان» ـ که «أمن» است ـ دو معنای نزدیک به هم دارد؛ امّا خودِ واژه «ایمان»، در لغت به معنای تصدیق است، اعم از تصدیق قلبی و زبانی و عملی. سخن فیروزآبادی نیز ـ که ایمان را به «الثقة، و إظهار الخضوع، و قبول الشریعة؛<ref>القاموس المحیط : ج ۴ ص ۹۷ مادّه «أمن».</ref> اطمینان، خاکساری و پذیرش شریعت» تفسیر کرده است ـ اشاره به همین معناست. | ||
ایمان، در قرآن و حدیث | ایمان، در قرآن و حدیث | ||
در باره مفهوم شرعی «ایمان»، فقها و محدّثان و متکلّمان و مفسّران، سخن بسیار گفته اند و آرای گوناگونی ابراز داشته اند<ref>ر.ک : المعجم فی فقه لغة القرآن و سرّ بلاغته : ج ۳ ص ۶۲۹ ـ ۶۵۳، نضرة النعیم : ج ۳ ص ۶۴۱ ـ ۶۴۵.</ref> که مجالی برای طرح و نقد آنها نیست. در این جا، با بهره گیری از متن قرآن و احادیث اسلامی، ابتدا مفهوم ایمان را بیان خواهیم کرد، و تفاوت مفهومی ایمان و اسلام و نیز تفاوت ایمان و یقین را از منظر احادیث، مورد بررسی قرار خواهیم داد و در ادامه، به برجسته ترین عناوینی که در ارزیابی تحقّق ایمان حقیقی کاربرد دارند، مانند : «ملاک ایمان»، «نظام ایمان»، «پایه های ایمان»، «ارکان ایمان» و. .. اشاره خواهیم داشت. در ادامه، اموری که از منظر قرآن، ایمان به آنها واجب است، ارائه میشوند. | در باره مفهوم شرعی «ایمان»، فقها و محدّثان و متکلّمان و مفسّران، سخن بسیار گفته اند و آرای گوناگونی ابراز داشته اند<ref>ر.ک : المعجم فی فقه لغة القرآن و سرّ بلاغته : ج ۳ ص ۶۲۹ ـ ۶۵۳، نضرة النعیم : ج ۳ ص ۶۴۱ ـ ۶۴۵.</ref> که مجالی برای طرح و نقد آنها نیست. در این جا، با بهره گیری از متن قرآن و احادیث اسلامی، ابتدا مفهوم ایمان را بیان خواهیم کرد، و تفاوت مفهومی ایمان و اسلام و نیز تفاوت ایمان و یقین را از منظر احادیث، مورد بررسی قرار خواهیم داد و در ادامه، به برجسته ترین عناوینی که در ارزیابی تحقّق ایمان حقیقی کاربرد دارند، مانند : «ملاک ایمان»، «نظام ایمان»، «پایه های ایمان»، «ارکان ایمان» و. .. اشاره خواهیم داشت. در ادامه، اموری که از منظر قرآن، ایمان به آنها واجب است، ارائه میشوند. | ||
سپس ارزش ایمان، خاستگاه های ایمان، پایداری و ناپایداری ایمان، درجات ایمان، برکات ایمان، ویژگی های اهل ایمان و زیان های بی ایمانی، در نُه فصل تقدیم میگردد. اینک، توضیحی کوتاه در باره مطالب یاد شده : | سپس ارزش ایمان، خاستگاه های ایمان، پایداری و ناپایداری ایمان، درجات ایمان، برکات ایمان، ویژگی های اهل ایمان و زیان های بی ایمانی، در نُه فصل تقدیم میگردد. اینک، توضیحی کوتاه در باره مطالب یاد شده : |