حکمت الهی در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{خرد}} {{نبوت}} <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font...» ایجاد کرد) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| (۱۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{نبوت}} | {{نبوت}} | ||
{{مدخل مرتبط | |||
| موضوع مرتبط = حکمت الهی | |||
| عنوان مدخل = [[حکمت الهی]] | |||
| مداخل مرتبط = [[حکمت الهی در قرآن]] - [[حکمت الهی در حدیث]] - [[حکمت الهی در نهج البلاغه]] - [[حکمت الهی در معارف دعا و زیارات]] - [[حکمت الهی در کلام اسلامی]] - [[حکمت الهی در اخلاق اسلامی]] - [[حکمت الهی در عرفان اسلامی]] | |||
| پرسش مرتبط = حکمت الهی (پرسش) | |||
}} | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
*معانی متعددی برای واژه "[[حکمت]]" در منابع لغوی و [[روایی]] آمده که مجموع آنها درباره [[حکمت الهی]] در دو معنای سلبی و ایجابی قابل جمع‌بندی است. معنای ایجابی، [[حکمت]] [[اتقان]] و [[استحکام]] در [[علم]] و فعل است<ref>علامه حلی، شرح تجرید الاعتقاد، ص۴۱۵.</ref> و معنای سلبی آن، عدم صدور [[فعل قبیح]] و ناروا از سوی باری تعالی است<ref>علامه حلی، شرح تجرید الاعتقاد، ص۴۲۰.</ref>. | * معانی متعددی برای واژه "[[حکمت]]" در منابع لغوی و [[روایی]] آمده که مجموع آنها درباره [[حکمت الهی]] در دو معنای سلبی و ایجابی قابل جمع‌بندی است. معنای ایجابی، [[حکمت]] [[اتقان]] و [[استحکام]] در [[علم]] و فعل است<ref>علامه حلی، شرح تجرید الاعتقاد، ص۴۱۵.</ref> و معنای سلبی آن، عدم صدور [[فعل قبیح]] و ناروا از سوی باری تعالی است<ref>علامه حلی، شرح تجرید الاعتقاد، ص۴۲۰.</ref>. | ||
*دو نکته مهم و اساسی درباره معنای سلبی، قابل دقت و توجه است: | * دو نکته مهم و اساسی درباره معنای سلبی، قابل دقت و توجه است: | ||
*نخست اینکه این معنا بر [[حسن و قبح عقلی]] مبتنی است که [[اشاعره]] آن را قبول ندارند. | * نخست اینکه این معنا بر [[حسن و قبح عقلی]] مبتنی است که [[اشاعره]] آن را قبول ندارند. | ||
*نکته دوم اینکه [[عدل الهی]] از متفرعات مفهوم سلبی [[حکمت]] اوست؛ زیرا [[خداوند]] هیچ‌گاه مرتکب [[افعال]] قبیح و [[شر]] نمی‌شود؛ چرا که کمال وجودی‌اش | * نکته دوم اینکه [[عدل الهی]] از متفرعات مفهوم سلبی [[حکمت]] اوست؛ زیرا [[خداوند]] هیچ‌گاه مرتکب [[افعال]] قبیح و [[شر]] نمی‌شود؛ چرا که کمال وجودی‌اش مانع از انجام دادن چنین افعالی میشود؛ زیرا [[خداوند]] فقط مبدأ خیر است. | ||
*[[حکمت]] در [[آیات قرآن]] و [[روایات]] نیز آمده است: {{متن قرآن|كِتَابٌ أُحْكِمَتْ آيَاتُهُ}}<ref>«(این) کتابی است که آیاتش استواری یافته» سوره هود، آیه ۱.</ref> و {{متن حدیث|قَدَّرَ مَا خَلَقَ فَأَحْكَمَ تَقْدِيرَهُ}}<ref>نهج‌البلاغه، خطبه ۸۹.</ref>. البته اینها بیشتر به معنای ایجابی [[حکمت]] ناظر است. | * [[حکمت]] در [[آیات قرآن]] و [[روایات]] نیز آمده است: {{متن قرآن|كِتَابٌ أُحْكِمَتْ آيَاتُهُ}}<ref>«(این) کتابی است که آیاتش استواری یافته» سوره هود، آیه ۱.</ref> و {{متن حدیث|قَدَّرَ مَا خَلَقَ فَأَحْكَمَ تَقْدِيرَهُ}}<ref>نهج‌البلاغه، خطبه ۸۹.</ref>. البته اینها بیشتر به معنای ایجابی [[حکمت]] ناظر است. | ||
*به تعبیر دیگر: [[حکمت الهی]] این است که [[نظام آفرینش]]، [[نظام احسن]] و اصلح و [[نیکوترین | * به تعبیر دیگر: [[حکمت الهی]] این است که [[نظام آفرینش]]، [[نظام احسن]] و اصلح و [[نیکوترین نظام]] ممکن است. | ||
*لازمه [[حکمت]] و [[عنایت]] [[حق]]، [[غایت]] و معنا داشتن [[جهان]] و هستی است. آنچه موجود میشود یا خود خیر است و یا برای وصول به خیر است. [[حکمت]] از [[شئون]] علیم و [[مرید]] بودن است و مبین اصل [[علت]] غایی برای [[جهان]] می‌‌باشد<ref>مطهری، عدل الهی، ص۶۳.</ref><ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۱۰۹-۱۱۰.</ref>. | * لازمه [[حکمت]] و [[عنایت]] [[حق]]، [[غایت]] و معنا داشتن [[جهان]] و هستی است. آنچه موجود میشود یا خود خیر است و یا برای وصول به خیر است. [[حکمت]] از [[شئون]] علیم و [[مرید]] بودن است و مبین اصل [[علت]] غایی برای [[جهان]] می‌‌باشد<ref>مطهری، عدل الهی، ص۶۳.</ref><ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۱۰۹-۱۱۰.</ref>. | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{منابع}} | |||
* [[پرونده:10119661.jpg|22px]] [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات علم کلام''']] | * [[پرونده:10119661.jpg|22px]] [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات علم کلام''']] | ||
{{پایان منابع}} | |||
== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | |||
[[رده:حکمت الهی]] | [[رده:حکمت الهی]] | ||
[[رده:مفاهیم در کلام اسلامی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۲۳:۴۹
این مدخل زیرشاخهٔ بحث حکمت الهی است. حکمت الهی از چند منظر متفاوت، بررسی میشود: حکمت الهی در قرآن - حکمت الهی در حدیث - حکمت الهی در نهج البلاغه - حکمت الهی در معارف دعا و زیارات - حکمت الهی در کلام اسلامی - حکمت الهی در اخلاق اسلامی - حکمت الهی در عرفان اسلامی - پرسش‌های مرتبطمقدمه
- معانی متعددی برای واژه "حکمت" در منابع لغوی و روایی آمده که مجموع آنها درباره حکمت الهی در دو معنای سلبی و ایجابی قابل جمع‌بندی است. معنای ایجابی، حکمت اتقان و استحکام در علم و فعل است[۱] و معنای سلبی آن، عدم صدور فعل قبیح و ناروا از سوی باری تعالی است[۲].
- دو نکته مهم و اساسی درباره معنای سلبی، قابل دقت و توجه است:
- نخست اینکه این معنا بر حسن و قبح عقلی مبتنی است که اشاعره آن را قبول ندارند.
- نکته دوم اینکه عدل الهی از متفرعات مفهوم سلبی حکمت اوست؛ زیرا خداوند هیچ‌گاه مرتکب افعال قبیح و شر نمی‌شود؛ چرا که کمال وجودی‌اش مانع از انجام دادن چنین افعالی میشود؛ زیرا خداوند فقط مبدأ خیر است.
- حکمت در آیات قرآن و روایات نیز آمده است: ﴿كِتَابٌ أُحْكِمَتْ آيَاتُهُ﴾[۳] و «قَدَّرَ مَا خَلَقَ فَأَحْكَمَ تَقْدِيرَهُ»[۴]. البته اینها بیشتر به معنای ایجابی حکمت ناظر است.
- به تعبیر دیگر: حکمت الهی این است که نظام آفرینش، نظام احسن و اصلح و نیکوترین نظام ممکن است.
- لازمه حکمت و عنایت حق، غایت و معنا داشتن جهان و هستی است. آنچه موجود میشود یا خود خیر است و یا برای وصول به خیر است. حکمت از شئون علیم و مرید بودن است و مبین اصل علت غایی برای جهان می‌‌باشد[۵][۶].
منابع
پانویس
- ↑ علامه حلی، شرح تجرید الاعتقاد، ص۴۱۵.
- ↑ علامه حلی، شرح تجرید الاعتقاد، ص۴۲۰.
- ↑ «(این) کتابی است که آیاتش استواری یافته» سوره هود، آیه ۱.
- ↑ نهج‌البلاغه، خطبه ۸۹.
- ↑ مطهری، عدل الهی، ص۶۳.
- ↑ محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۰۹-۱۱۰.