ادریس بن ادریس بن عبدالله: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">\n: +))
جز (جایگزینی متن - 'داود' به 'داوود')
 
(۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{امامت}}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[ادریس بن ادریس بن عبدالله در حدیث]] - [[ادریس بن ادریس بن عبدالله در تاریخ اسلامی]] - [[ادریس بن ادریس بن عبدالله در معارف و سیره رضوی]]| پرسش مرتبط  = }}
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[ادریس بن ادریس بن عبدالله در حدیث]] - [[ادریس بن ادریس بن عبدالله در تاریخ اسلامی]] - [[ادریس بن ادریس بن عبدالله در معارف و سیره رضوی]]</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">


==ممدوح در کلام امام رضا{{ع}}==
== ممدوح در کلام امام رضا {{ع}} ==
[[ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی]]{{ع}}، معروف به [[ادریس]] اصغر<ref>تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۲۳ - ۲۴.</ref>، دومین فرمانروای [[سلسله]] ادریسیان [[مغرب]] [[اسلامی]]، واقع در شمال [[آفریقا]] و دومین ادریس بود ([[حکومت]] ۱۹۲ - ۲۱۳ق). او در [[سال ۱۷۵ق]] پس از کشته‌شدن پدرش ادریس بن عبدالله (حکومت ۱۷۲- ۱۷۵ق) در حالی که هنوز به [[دنیا]] نیامده بود به [[فرمانروایی]] سلسله [[ادارسه]] [[انتخاب]] شد. وی در [[عصر امام رضا]]{{ع}} می‌زیست. [[امام]] درباره او فرموده بود: «[[خدا]] ادریس بن ادریس بن عبدالله را [[رحمت]] کند. نجیب [[اهل بیت]]{{عم}} و از [[شجاعان]] ایشان بود. به خدا [[سوگند]] در میان ما کسی چون او وجود ندارد»<ref>سر السلسلة العلویة، ص۱۳؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۵۲۵.</ref>.
[[ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی]] {{ع}}، معروف به [[ادریس]] اصغر<ref>تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۲۳ - ۲۴.</ref>، دومین فرمانروای سلسله ادریسیان [[مغرب]] [[اسلامی]]، واقع در شمال [[آفریقا]] و دومین ادریس بود ([[حکومت]] ۱۹۲ - ۲۱۳ق). او در [[سال ۱۷۵ق]] پس از کشته‌شدن پدرش ادریس بن عبدالله (حکومت ۱۷۲- ۱۷۵ق) در حالی که هنوز به [[دنیا]] نیامده بود به [[فرمانروایی]] سلسله [[ادارسه]] [[انتخاب]] شد. وی در [[عصر امام رضا]] {{ع}} می‌زیست. [[امام]] درباره او فرموده بود: «[[خدا]] ادریس بن ادریس بن عبدالله را [[رحمت]] کند. نجیب [[اهل بیت]] {{عم}} و از [[شجاعان]] ایشان بود. به خدا [[سوگند]] در میان ما کسی چون او وجود ندارد»<ref>سر السلسلة العلویة، ص۱۳؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۵۲۵.</ref>.


پدرش، ادریس بن عبدالله، معروف به ادریس اکبر، پس از واقعه فخ به [[مصر]] گریخته بود و با [[همکاری]] [[کارگزار]] چاپار شیعی‌مذهب آن دیار، موسوم به واضح، به مغرب رفت<ref>الحلة السیراء، ص۳۸.</ref> و قبائل مغرب را به [[اطاعت]] خود در آورد و مناطقی را [[تصرف]] کرد و [[لقب]] [[امیر]] مغرب گرفت<ref>مروج الذهب، ج۳، ص۲۹۶؛ سر السلسلة العلویة، ص۱۳؛ تاریخ الإسلام، ذهبی، ج۱۰، ص۳۵ - ۳۶.</ref>. برخی فرار او را به مغرب پس از [[قیام]] [[محمد بن نفس زکیه]] در [[مدینه]] می‌دانند<ref>المسائل الجارودیة، ص۳، ۷.</ref>. ادریس بن عبدالله به دست [[سلیمان]] به حُزَیر، معروف به [[شماخ]]، که از سوی [[عباسیان]] [[مأمور]] [[قتل]] او شده بود، با زهر [[مسموم]] شد<ref>تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۴۰۵؛ تاریخ الإسلام، ذهبی، ج۱۰، ص۳۶؛ الکامل فی التاریخ، ج۶، ۹۲ - ۹۳؛ تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۲۴.</ref>. اقوال دیگری نیز در اینکه وی به دست چه کسی و چگونه مسموم شد، ثبت شده است<ref>الحلة السیراء، ص۳۹.</ref>.
پدرش، ادریس بن عبدالله، معروف به ادریس اکبر، پس از واقعه فخ به [[مصر]] گریخته بود و با [[همکاری]] [[کارگزار]] چاپار شیعی‌مذهب آن دیار، موسوم به واضح، به مغرب رفت<ref>الحلة السیراء، ص۳۸.</ref> و قبائل مغرب را به [[اطاعت]] خود در آورد و مناطقی را [[تصرف]] کرد و [[لقب]] [[امیر]] مغرب گرفت<ref>مروج الذهب، ج۳، ص۲۹۶؛ سر السلسلة العلویة، ص۱۳؛ تاریخ الإسلام، ذهبی، ج۱۰، ص۳۵ - ۳۶.</ref>. برخی فرار او را به مغرب پس از [[قیام]] [[محمد بن نفس زکیه]] در [[مدینه]] می‌دانند<ref>المسائل الجارودیة، ص۳، ۷.</ref>. ادریس بن عبدالله به دست [[سلیمان]] به حُزَیر، معروف به [[شماخ]]، که از سوی [[عباسیان]] [[مأمور]] [[قتل]] او شده بود، با زهر [[مسموم]] شد<ref>تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۴۰۵؛ تاریخ الإسلام، ذهبی، ج۱۰، ص۳۶؛ الکامل فی التاریخ، ج۶، ۹۲ - ۹۳؛ تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۲۴.</ref>. اقوال دیگری نیز در اینکه وی به دست چه کسی و چگونه مسموم شد، ثبت شده است<ref>الحلة السیراء، ص۳۹.</ref>.


ادریس بن ادریس (ادریس دوم) به هنگام [[مرگ]] [[پدر]] در شکم مادرش کنزه، یکی از [[کنیزان]] ادریس بن عبدالله، بود. گفته‌اند همان [[زمان]] به نشانه جانشین‌شدن این فرزند، تاج [[پادشاهی]] را بر روی شکم مادرش گذاشتند<ref>عمدة الطالب، ص۱۵۸.</ref>. او در سال ۱۷۵<ref>الحلة السیراء، ص۳۹.</ref> یا ۱۷۷ ق در [[شهر]] ولیلی به [[دنیا]] آمد<ref>الأعلام، ج۱، ص۲۷۸.</ref>. ظاهراً در [[صحت]] انتساب وی به [[ادریس بن عبدالله]] تردیدهایی وجود داشته و برخی او را به [[راشد]]، [[غلام]] ادریس بن عبدالله، نسبت می‌دادند<ref>تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۲۳؛ عمدة الطالب، ص۱۵۸؛ سر السلسلة العلویة، ص۱۳.</ref>، [[داود بن قاسم جعفری]]، از علمای نسب‌شناس [[زمان]] انتساب وی را به ادریس بن عبدالله [[تأیید]] کرد<ref>عمدة الطالب، ص۱۵۸؛ سر السلسلة العلویة، ص۱۳.</ref>، اما [[ابن خلدون]] این ادعا را به شدت رد کرده است. اشاعه این‌گونه مسائل را از سوی [[دشمنان]] [[آل]] ادریس یعنی [[عباسیان]] و اغلبیان دانسته‌اند<ref>تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۲۴- ۲۵.</ref>.
ادریس بن ادریس (ادریس دوم) به هنگام [[مرگ]] [[پدر]] در شکم مادرش کنزه، یکی از [[کنیزان]] ادریس بن عبدالله، بود. گفته‌اند همان [[زمان]] به نشانه جانشین‌شدن این فرزند، تاج [[پادشاهی]] را بر روی شکم مادرش گذاشتند<ref>عمدة الطالب، ص۱۵۸.</ref>. او در سال ۱۷۵<ref>الحلة السیراء، ص۳۹.</ref> یا ۱۷۷ ق در [[شهر]] ولیلی به [[دنیا]] آمد<ref>الأعلام، ج۱، ص۲۷۸.</ref>. ظاهراً در [[صحت]] انتساب وی به [[ادریس بن عبدالله]] تردیدهایی وجود داشته و برخی او را به [[راشد]]، [[غلام]] ادریس بن عبدالله، نسبت می‌دادند<ref>تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۲۳؛ عمدة الطالب، ص۱۵۸؛ سر السلسلة العلویة، ص۱۳.</ref>، [[داوود بن قاسم جعفری]]، از علمای نسب‌شناس [[زمان]] انتساب وی را به ادریس بن عبدالله [[تأیید]] کرد<ref>عمدة الطالب، ص۱۵۸؛ سر السلسلة العلویة، ص۱۳.</ref>، اما [[ابن خلدون]] این ادعا را به شدت رد کرده است. اشاعه این‌گونه مسائل را از سوی [[دشمنان]] [[آل]] ادریس یعنی [[عباسیان]] و اغلبیان دانسته‌اند<ref>تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۲۴- ۲۵.</ref>.
تا [[سال ۱۸۶ ق]] راشد، غلام ادریس، اول و سپس تا [[سال ۱۸۸ق]] [[ابو خالد بن یزید بن الیاس عبدی]] به رسیدگی امور [[کشور]] می‌پرداختند<ref>الحلة السیراء، ص۳۹.</ref>. راشد [[تربیت]] ادریس را نیز بر عهده داشت. او در تربیت ادریس اهتمام ورزید و علومی چون [[قرآن]]، [[حدیث]]، [[فقه]]، [[عربی]]، [[شعر]]، [[حکمت]] و امثال [[عرب]] را به او آموخت<ref>الاستقصاء لأخبار دول المغرب الأقصی، ج۱، ص۱۲۹؛ مستدرکات أعیان الشیعة، ج۲، ص۴۶.</ref>.
تا [[سال ۱۸۶ ق]] راشد، غلام ادریس، اول و سپس تا [[سال ۱۸۸ق]] [[ابو خالد بن یزید بن الیاس عبدی]] به رسیدگی امور [[کشور]] می‌پرداختند<ref>الحلة السیراء، ص۳۹.</ref>. راشد [[تربیت]] ادریس را نیز بر عهده داشت. او در تربیت ادریس اهتمام ورزید و علومی چون [[قرآن]]، [[حدیث]]، [[فقه]]، [[عربی]]، [[شعر]]، [[حکمت]] و امثال [[عرب]] را به او آموخت<ref>الاستقصاء لأخبار دول المغرب الأقصی، ج۱، ص۱۲۹؛ مستدرکات أعیان الشیعة، ج۲، ص۴۶.</ref>.


سر انجام در سال ۱۸۸ق، هنگامی که ادریس به یازده سالگی رسید، در جامع و [[لیلی]] با او [[بیعت]] کردند امور را به دست وی سپردند<ref>الاستقصاء لأخبار دول المغرب الأقصی، ج۱، ص۱۲۹؛ الأعلام ج۱، ص۲۷۸.</ref>. او را مؤسس [[واقعی]] [[دولت]] آل‌ادریس و صاحب [[مغرب]] [[لقب]] داده‌اند<ref>المسائل الجارودیة، ص۳؛ کتاب الوافی بالوفیات، ج۸، ص۲۰۵؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۵۲۵.</ref>. پس از آنکه پایه‌های دولت [[ادریس بن ادریس]] [[استحکام]] یافت، [[امیران]] و رؤسای سرزمین‌های اطراف برای [[ابراز دوستی]] نمایندگانی به حضور ادریس فرستادند. او [[عمیر بن مصعب ازدی]] معروف به خرطوم را به عنوان [[وزیر]] خود [[انتخاب]] کرد<ref>الاستقصاء لأخبار دول المغرب الأقصی، ج۱، ص۱۳۳.</ref> و شهر فاس را بنیاد گذارد<ref>المسائل الجارودیة، ص۷؛ الأعلام، ج۱، ص۲۷۸.</ref>. در این [[روزگار]]، اغلبیان که برای مقابله با آل‌ادریس از سوی عباسیان پا گرفته بودند می‌کوشیدند تا [[دولت]] آنان را براندازند. اما هواداری قبائل بزرگ [[مغرب]] از [[ادریس]]، مانع تهاجم آشکار اغلبیان و حتی [[عباسیان]] به وی بود<ref>تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۲۴.</ref>. او در نهایت با [[حمایت]] نیروهای بربر و عناصر [[عربی]] تلاش کرد [[دستگاه حکومت]] خود را تقویت کند و [[سرزمین]] تحت [[سلطه]] خویش را آباد سازد<ref>ادریسیان - یافته‌های جدید، ص۶۵.</ref>. وی در [[سال ۱۹۷ ق]] [[غزوات]] خود در بلاد مغرب را آغاز کرد و تا [[سال ۱۹۹ق]] توانست مناطقی از مصامده و تلمسان را [[تصرف]] کند<ref>الاستقصاء لأخبار دول المغرب الأقصی، ج۱، ص۱۳۴.</ref>. در نتیجه [[فتوحات]] وی، قلمرو ادریسیان گسترش یافت و مناطق جدیدی به آن افزوده شد<ref>ادریسیان - یافته‌های جدید، ص۶۸.</ref>. [[طبری]] در [[تاریخ]] خود اشاره کرده که وی اکنون [[امیر]] سرزمین‌های مغرب است و عباسیان را از [[اموال]] و [[خراج]] این مناطق [[محروم]] ساخته است<ref>تاریخ الطبری، ج۶، ص۴۱۷.</ref>.
سر انجام در سال ۱۸۸ق، هنگامی که ادریس به یازده سالگی رسید، در جامع و لیلی با او [[بیعت]] کردند امور را به دست وی سپردند<ref>الاستقصاء لأخبار دول المغرب الأقصی، ج۱، ص۱۲۹؛ الأعلام ج۱، ص۲۷۸.</ref>. او را مؤسس [[واقعی]] [[دولت]] آل‌ادریس و صاحب [[مغرب]] [[لقب]] داده‌اند<ref>المسائل الجارودیة، ص۳؛ کتاب الوافی بالوفیات، ج۸، ص۲۰۵؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۵۲۵.</ref>. پس از آنکه پایه‌های دولت [[ادریس بن ادریس]] [[استحکام]] یافت، [[امیران]] و رؤسای سرزمین‌های اطراف برای [[ابراز دوستی]] نمایندگانی به حضور ادریس فرستادند. او [[عمیر بن مصعب ازدی]] معروف به خرطوم را به عنوان [[وزیر]] خود [[انتخاب]] کرد<ref>الاستقصاء لأخبار دول المغرب الأقصی، ج۱، ص۱۳۳.</ref> و شهر فاس را بنیاد گذارد<ref>المسائل الجارودیة، ص۷؛ الأعلام، ج۱، ص۲۷۸.</ref>. در این [[روزگار]]، اغلبیان که برای مقابله با آل‌ادریس از سوی عباسیان پا گرفته بودند می‌کوشیدند تا [[دولت]] آنان را براندازند. اما هواداری قبائل بزرگ [[مغرب]] از [[ادریس]]، مانع تهاجم آشکار اغلبیان و حتی [[عباسیان]] به وی بود<ref>تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۲۴.</ref>. او در نهایت با [[حمایت]] نیروهای بربر و عناصر [[عربی]] تلاش کرد [[دستگاه حکومت]] خود را تقویت کند و [[سرزمین]] تحت [[سلطه]] خویش را آباد سازد<ref>ادریسیان - یافته‌های جدید، ص۶۵.</ref>. وی در [[سال ۱۹۷ ق]] [[غزوات]] خود در بلاد مغرب را آغاز کرد و تا [[سال ۱۹۹ق]] توانست مناطقی از مصامده و تلمسان را [[تصرف]] کند<ref>الاستقصاء لأخبار دول المغرب الأقصی، ج۱، ص۱۳۴.</ref>. در نتیجه [[فتوحات]] وی، قلمرو ادریسیان گسترش یافت و مناطق جدیدی به آن افزوده شد<ref>ادریسیان - یافته‌های جدید، ص۶۸.</ref>. [[طبری]] در [[تاریخ]] خود اشاره کرده که وی اکنون [[امیر]] سرزمین‌های مغرب است و عباسیان را از [[اموال]] و [[خراج]] این مناطق [[محروم]] ساخته است<ref>تاریخ الطبری، ج۶، ص۴۱۷.</ref>.


در حالی که برخی ادریس را امامی [[ثقه]] می‌دانند<ref>مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۵۲۵.</ref>، [[شیخ مفید]] [[معتقد]] است ادریسیان در ابتدا [[زیدیه]] بودند که به [[مذهب]] [[اهل سنت]] [[تغییر]] رویه دادند<ref>المسائل الجارودیة، ص۷.</ref>. محققان کنونی [[قیام]] ادریسیان در مغرب را جنبشی با ماهیت [[زیدی]] دانسته و این [[دعوت]] را در واقع دعوت زیدیه - اعتزالیه معرفی کرده‌اند که زمینه را برای [[برپایی حکومت]] ادریسیان فراهم کرد. [[محمد بن نفس زکیه]] داعیان زیدی را به [[آفریقا]] می‌فرستاد تا ایشان را به سوی خود دعوت کند<ref>ادریسیان - یافته‌های جدید، ص۳۹.</ref>.
در حالی که برخی ادریس را امامی [[ثقه]] می‌دانند<ref>مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۵۲۵.</ref>، [[شیخ مفید]] [[معتقد]] است ادریسیان در ابتدا [[زیدیه]] بودند که به [[مذهب]] [[اهل سنت]] [[تغییر]] رویه دادند<ref>المسائل الجارودیة، ص۷.</ref>. محققان کنونی [[قیام]] ادریسیان در مغرب را جنبشی با ماهیت [[زیدی]] دانسته و این [[دعوت]] را در واقع دعوت زیدیه - اعتزالیه معرفی کرده‌اند که زمینه را برای [[برپایی حکومت]] ادریسیان فراهم کرد. [[محمد بن نفس زکیه]] داعیان زیدی را به [[آفریقا]] می‌فرستاد تا ایشان را به سوی خود دعوت کند<ref>ادریسیان - یافته‌های جدید، ص۳۹.</ref>.


[[ادریس بن ادریس]] پس از ۲۱ سال [[حکومت]] در [[سال ۲۱۳ق]] در [[شهر]] ولیلی<ref>معجم البلدان، ج۴، ص۲۳۰؛ کتاب الوفیات، ص۱۶۲.</ref> و به روایتی در [[سال ۲۱۴ق]] در گذشت<ref>الکامل فی التاریخ، ج۶، ص۴۱۵؛ أعیان الشیعة، ج۳، ص۲۲۹.</ref>. وی چهارده<ref>جمهرة أنساب العرب، ص۴۹.</ref> یا دوازده پسر داشت که پس از او [[فرمانروایی]] [[سلسله]] [[ادارسه]] را ادامه دادند<ref>عمدة الطالب، ص۱۵۹؛ الکامل فی التاریخ، ج۶، ص۴۱۵؛ تاریخ ابن خلدون، ج۴، ص۱۱۳؛ الاستقصاء لأخبار دول المغرب الأقصی، ج۱، ص۱۳۶.</ref>. بزرگ‌ترین پسرش محمد اولین [[جانشین]] او شد. این [[سلسله]] تا سال ۳۷۵ق تداوم یافت<ref>المسائل الجارودیة، ص۷.</ref>.<ref>[[معصومه اخلاقی|اخلاقی، معصومه]]، [[ادریس بن ادریس بن عبدالله - اخلاقی (مقاله)|مقاله «ادریس بن ادریس بن عبدالله»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا ج۲]] ص ۴۰.</ref>
[[ادریس بن ادریس]] پس از ۲۱ سال [[حکومت]] در [[سال ۲۱۳ق]] در [[شهر]] ولیلی<ref>معجم البلدان، ج۴، ص۲۳۰؛ کتاب الوفیات، ص۱۶۲.</ref> و به روایتی در [[سال ۲۱۴ق]] در گذشت<ref>الکامل فی التاریخ، ج۶، ص۴۱۵؛ أعیان الشیعة، ج۳، ص۲۲۹.</ref>. وی چهارده<ref>جمهرة أنساب العرب، ص۴۹.</ref> یا دوازده پسر داشت که پس از او [[فرمانروایی]] سلسله [[ادارسه]] را ادامه دادند<ref>عمدة الطالب، ص۱۵۹؛ الکامل فی التاریخ، ج۶، ص۴۱۵؛ تاریخ ابن خلدون، ج۴، ص۱۱۳؛ الاستقصاء لأخبار دول المغرب الأقصی، ج۱، ص۱۳۶.</ref>. بزرگ‌ترین پسرش محمد اولین [[جانشین]] او شد. این سلسله تا سال ۳۷۵ق تداوم یافت<ref>المسائل الجارودیة، ص۷.</ref><ref>[[معصومه اخلاقی|اخلاقی، معصومه]]، [[ادریس بن ادریس بن عبدالله - اخلاقی (مقاله)|مقاله «ادریس بن ادریس بن عبدالله»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا ج۲]] ص ۴۰.</ref>


== جستارهای وابسته ==
== منابع ==
 
==منابع==
{{منابع}}
{{منابع}}
# [[پرونده: 1100515.jpg|22px]] [[معصومه اخلاقی|اخلاقی، معصومه]]، [[ادریس بن ادریس بن عبدالله - اخلاقی (مقاله)|مقاله «ادریس بن ادریس بن عبدالله»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه امام رضا ج۲''']]
# [[پرونده: 1100515.jpg|22px]] [[معصومه اخلاقی|اخلاقی، معصومه]]، [[ادریس بن ادریس بن عبدالله (مقاله)|مقاله «ادریس بن ادریس بن عبدالله»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه امام رضا ج۲''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


==پانویس==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


[[رده:ادریس بن ادریس بن عبدالله]]
[[رده:ادریس بن ادریس بن عبدالله]]
[[رده:مدخل]]
[[رده:اعلام]]
[[رده:اعلام]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۷ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۷:۴۱

ادریس بن ادریس بن عبدالله از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ادریس بن ادریس بن عبدالله در حدیث - ادریس بن ادریس بن عبدالله در تاریخ اسلامی - ادریس بن ادریس بن عبدالله در معارف و سیره رضوی - پرسش مرتبط ندارد

ممدوح در کلام امام رضا (ع)

ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی (ع)، معروف به ادریس اصغر[۱]، دومین فرمانروای سلسله ادریسیان مغرب اسلامی، واقع در شمال آفریقا و دومین ادریس بود (حکومت ۱۹۲ - ۲۱۳ق). او در سال ۱۷۵ق پس از کشته‌شدن پدرش ادریس بن عبدالله (حکومت ۱۷۲- ۱۷۵ق) در حالی که هنوز به دنیا نیامده بود به فرمانروایی سلسله ادارسه انتخاب شد. وی در عصر امام رضا (ع) می‌زیست. امام درباره او فرموده بود: «خدا ادریس بن ادریس بن عبدالله را رحمت کند. نجیب اهل بیت (ع) و از شجاعان ایشان بود. به خدا سوگند در میان ما کسی چون او وجود ندارد»[۲].

پدرش، ادریس بن عبدالله، معروف به ادریس اکبر، پس از واقعه فخ به مصر گریخته بود و با همکاری کارگزار چاپار شیعی‌مذهب آن دیار، موسوم به واضح، به مغرب رفت[۳] و قبائل مغرب را به اطاعت خود در آورد و مناطقی را تصرف کرد و لقب امیر مغرب گرفت[۴]. برخی فرار او را به مغرب پس از قیام محمد بن نفس زکیه در مدینه می‌دانند[۵]. ادریس بن عبدالله به دست سلیمان به حُزَیر، معروف به شماخ، که از سوی عباسیان مأمور قتل او شده بود، با زهر مسموم شد[۶]. اقوال دیگری نیز در اینکه وی به دست چه کسی و چگونه مسموم شد، ثبت شده است[۷].

ادریس بن ادریس (ادریس دوم) به هنگام مرگ پدر در شکم مادرش کنزه، یکی از کنیزان ادریس بن عبدالله، بود. گفته‌اند همان زمان به نشانه جانشین‌شدن این فرزند، تاج پادشاهی را بر روی شکم مادرش گذاشتند[۸]. او در سال ۱۷۵[۹] یا ۱۷۷ ق در شهر ولیلی به دنیا آمد[۱۰]. ظاهراً در صحت انتساب وی به ادریس بن عبدالله تردیدهایی وجود داشته و برخی او را به راشد، غلام ادریس بن عبدالله، نسبت می‌دادند[۱۱]، داوود بن قاسم جعفری، از علمای نسب‌شناس زمان انتساب وی را به ادریس بن عبدالله تأیید کرد[۱۲]، اما ابن خلدون این ادعا را به شدت رد کرده است. اشاعه این‌گونه مسائل را از سوی دشمنان آل ادریس یعنی عباسیان و اغلبیان دانسته‌اند[۱۳]. تا سال ۱۸۶ ق راشد، غلام ادریس، اول و سپس تا سال ۱۸۸ق ابو خالد بن یزید بن الیاس عبدی به رسیدگی امور کشور می‌پرداختند[۱۴]. راشد تربیت ادریس را نیز بر عهده داشت. او در تربیت ادریس اهتمام ورزید و علومی چون قرآن، حدیث، فقه، عربی، شعر، حکمت و امثال عرب را به او آموخت[۱۵].

سر انجام در سال ۱۸۸ق، هنگامی که ادریس به یازده سالگی رسید، در جامع و لیلی با او بیعت کردند امور را به دست وی سپردند[۱۶]. او را مؤسس واقعی دولت آل‌ادریس و صاحب مغرب لقب داده‌اند[۱۷]. پس از آنکه پایه‌های دولت ادریس بن ادریس استحکام یافت، امیران و رؤسای سرزمین‌های اطراف برای ابراز دوستی نمایندگانی به حضور ادریس فرستادند. او عمیر بن مصعب ازدی معروف به خرطوم را به عنوان وزیر خود انتخاب کرد[۱۸] و شهر فاس را بنیاد گذارد[۱۹]. در این روزگار، اغلبیان که برای مقابله با آل‌ادریس از سوی عباسیان پا گرفته بودند می‌کوشیدند تا دولت آنان را براندازند. اما هواداری قبائل بزرگ مغرب از ادریس، مانع تهاجم آشکار اغلبیان و حتی عباسیان به وی بود[۲۰]. او در نهایت با حمایت نیروهای بربر و عناصر عربی تلاش کرد دستگاه حکومت خود را تقویت کند و سرزمین تحت سلطه خویش را آباد سازد[۲۱]. وی در سال ۱۹۷ ق غزوات خود در بلاد مغرب را آغاز کرد و تا سال ۱۹۹ق توانست مناطقی از مصامده و تلمسان را تصرف کند[۲۲]. در نتیجه فتوحات وی، قلمرو ادریسیان گسترش یافت و مناطق جدیدی به آن افزوده شد[۲۳]. طبری در تاریخ خود اشاره کرده که وی اکنون امیر سرزمین‌های مغرب است و عباسیان را از اموال و خراج این مناطق محروم ساخته است[۲۴].

در حالی که برخی ادریس را امامی ثقه می‌دانند[۲۵]، شیخ مفید معتقد است ادریسیان در ابتدا زیدیه بودند که به مذهب اهل سنت تغییر رویه دادند[۲۶]. محققان کنونی قیام ادریسیان در مغرب را جنبشی با ماهیت زیدی دانسته و این دعوت را در واقع دعوت زیدیه - اعتزالیه معرفی کرده‌اند که زمینه را برای برپایی حکومت ادریسیان فراهم کرد. محمد بن نفس زکیه داعیان زیدی را به آفریقا می‌فرستاد تا ایشان را به سوی خود دعوت کند[۲۷].

ادریس بن ادریس پس از ۲۱ سال حکومت در سال ۲۱۳ق در شهر ولیلی[۲۸] و به روایتی در سال ۲۱۴ق در گذشت[۲۹]. وی چهارده[۳۰] یا دوازده پسر داشت که پس از او فرمانروایی سلسله ادارسه را ادامه دادند[۳۱]. بزرگ‌ترین پسرش محمد اولین جانشین او شد. این سلسله تا سال ۳۷۵ق تداوم یافت[۳۲][۳۳]

منابع

  1. اخلاقی، معصومه، مقاله «ادریس بن ادریس بن عبدالله»، دانشنامه امام رضا ج۲

پانویس

  1. ↑ تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۲۳ - ۲۴.
  2. ↑ سر السلسلة العلویة، ص۱۳؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۵۲۵.
  3. ↑ الحلة السیراء، ص۳۸.
  4. ↑ مروج الذهب، ج۳، ص۲۹۶؛ سر السلسلة العلویة، ص۱۳؛ تاریخ الإسلام، ذهبی، ج۱۰، ص۳۵ - ۳۶.
  5. ↑ المسائل الجارودیة، ص۳، ۷.
  6. ↑ تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۴۰۵؛ تاریخ الإسلام، ذهبی، ج۱۰، ص۳۶؛ الکامل فی التاریخ، ج۶، ۹۲ - ۹۳؛ تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۲۴.
  7. ↑ الحلة السیراء، ص۳۹.
  8. ↑ عمدة الطالب، ص۱۵۸.
  9. ↑ الحلة السیراء، ص۳۹.
  10. ↑ الأعلام، ج۱، ص۲۷۸.
  11. ↑ تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۲۳؛ عمدة الطالب، ص۱۵۸؛ سر السلسلة العلویة، ص۱۳.
  12. ↑ عمدة الطالب، ص۱۵۸؛ سر السلسلة العلویة، ص۱۳.
  13. ↑ تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۲۴- ۲۵.
  14. ↑ الحلة السیراء، ص۳۹.
  15. ↑ الاستقصاء لأخبار دول المغرب الأقصی، ج۱، ص۱۲۹؛ مستدرکات أعیان الشیعة، ج۲، ص۴۶.
  16. ↑ الاستقصاء لأخبار دول المغرب الأقصی، ج۱، ص۱۲۹؛ الأعلام ج۱، ص۲۷۸.
  17. ↑ المسائل الجارودیة، ص۳؛ کتاب الوافی بالوفیات، ج۸، ص۲۰۵؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۵۲۵.
  18. ↑ الاستقصاء لأخبار دول المغرب الأقصی، ج۱، ص۱۳۳.
  19. ↑ المسائل الجارودیة، ص۷؛ الأعلام، ج۱، ص۲۷۸.
  20. ↑ تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۲۴.
  21. ↑ ادریسیان - یافته‌های جدید، ص۶۵.
  22. ↑ الاستقصاء لأخبار دول المغرب الأقصی، ج۱، ص۱۳۴.
  23. ↑ ادریسیان - یافته‌های جدید، ص۶۸.
  24. ↑ تاریخ الطبری، ج۶، ص۴۱۷.
  25. ↑ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۵۲۵.
  26. ↑ المسائل الجارودیة، ص۷.
  27. ↑ ادریسیان - یافته‌های جدید، ص۳۹.
  28. ↑ معجم البلدان، ج۴، ص۲۳۰؛ کتاب الوفیات، ص۱۶۲.
  29. ↑ الکامل فی التاریخ، ج۶، ص۴۱۵؛ أعیان الشیعة، ج۳، ص۲۲۹.
  30. ↑ جمهرة أنساب العرب، ص۴۹.
  31. ↑ عمدة الطالب، ص۱۵۹؛ الکامل فی التاریخ، ج۶، ص۴۱۵؛ تاریخ ابن خلدون، ج۴، ص۱۱۳؛ الاستقصاء لأخبار دول المغرب الأقصی، ج۱، ص۱۳۶.
  32. ↑ المسائل الجارودیة، ص۷.
  33. ↑ اخلاقی، معصومه، مقاله «ادریس بن ادریس بن عبدالله»، دانشنامه امام رضا ج۲ ص ۴۰.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=ادریس_بن_ادریس_بن_عبدالله&oldid=1170004»