ابوسعید عقیصا دینار تیمی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط

| موضوع مرتبط = اصحاب امام علی

| عنوان مدخل = ابوسعید عقیصا دینار تیمی

| مداخل مرتبط = [[ابوسعید عقیصا دینار تیمی در رجال و تراجم]] - [[ابوسعید عقیصا دینار تیمی در تاریخ اسلامی]]

| نام = ابوسعید عقیصا دینار تیمی

| نام تصویر = تصویر قدیمی از مسجد کوفه.jpg                           

| توضیح تصویر = تصویر قدیمی از مسجد کوفه             

| نام کامل = ابوسعید عقیصا دینار تیمی

| در جنگ = [[جنگ صفین]]    

| راویان از او =  

== نسب ==

نام او [[دینار]]، کنیه‌اش، [[ابوسعید]] و لقبش [[عقیصا]] است و از او با عنوان [[ابوسعید تیمی]] (تمیمی)، ثوری و [[همدانی]] نیز یاد شده است<ref>میزان الاعتدال، ذهبی، ج۱، ص۴۳۳.</ref>. بعضی گفته‌اند، نام او [[دینار شیعی]] و خود، از [[موالی]] [[بنی تمیم]] بوده است<ref>الغارات، ثقفی کوفی، ج۲، ص۷۱۵؛ همان، ج۳، ص۸۸؛ لسان المیزان، ابن حجر، ج۴، ص۱۸۰.</ref>. او را به اسم [[عقیصای کرباس‌‌فروش]] نیز خوانده‌اند<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۲۷؛ انساب الاشراف، بلاذری، ص۱۲۶.</ref>.

او به سبب شعری که هنگام خروج [[امام حسین]] {{ع}} از [[مدینه]] گفت، به [[عقیصا]] ملقب شد<ref>وقعة الطف، یوسفی غروی، ص۳۹؛ رجال الطوسی، طوسی، ص۶۳.</ref>. [[عقیصا]] از [[امیرالمؤمنین علی]]، [[امام حسن]] و [[امام حسین]] {{عم}} بی‌واسطه [[روایت]] [[نقل]] کرده؛ البته در [[رجال شیخ]] [[طوسی]] او از [[اصحاب امام علی]] و [[امام حسین]] {{عم}} شمرده شده است<ref>رجال الطوسی، طوسی، ج۱، ص۶۳ و ۱۰۲.</ref>.

وی در [[صفین]] همراه [[امیرالمؤمنین]] و [[راوی]] [[سخنرانی]] و [[فرمان]] آن [[حضرت]] به [[مردم]] برای حرکت به سوی [[دشمن]] بود، و با بهانه جویی [[مردم]] آنها را [[نفرین]] کرد. [[ابن حبان]] او را [[راوی]] [[احادیث]] [[امام حسن]] و [[امام حسین]] {{عم}} می‌داند<ref>الثقات، ابن حبان، ج۴، ص۲۱۹؛ ج۵، ص۲۸۶؛ تاریخ بغداد، خطیب بغدادی، ج۱۲، ص۲۰۱.</ref><ref>[[مهدی عباسی|عباسی، مهدی]]، [[ابوسعید عقیصا دینار تیمی (مقاله)|ابوسعید عقیصا دینار تیمی]]، [[اصحاب امام حسن مجتبی (کتاب)| اصحاب امام حسن مجتبی]]، ص ۱۸۱.</ref>.

== [[عقیصا]]؛ همراه [[امام علی]] {{ع}} در [[کربلا]] ==

وی [[نقل]] می‌کند: «وقتی با [[امیر المؤمنین]] {{ع}} از [[صفین]] به سوی [[کوفه]] می‌رفتیم، در [[کربلا]] فرود آمدیم و در وسط روز با عطش شدیدی روبه‌رو شدیم»؛ [[مردم]] به آن [[حضرت]] گفتند: «ما از [[تشنگی]] می‌ترسیم (که تلف شویم)»؛ [[حضرت]] فرمود: «خداوند شما را [[سیراب]] می‌کند»؛ پس آن [[حضرت]] به مکانی آمد و فرمود: «اینجا را بکنید!» و طبق [[روایت]] دیگر، خود، آستین بالا زد و [[خاک]] را کنار زد تا اینکه سنگ سفیدی را دیدیم و به کمک آن [[حضرت]] آن سنگ را جا به جا کردیم که چشمه‌ای خنک و گوارا نمایان شد؛ پس، از آن نوشیدیم و به حیوانات خود نیز آب دادیم و سپس حرکت کردیم. پس از ساعتی، دوباره [[تشنه]] شدیم و برای [[نوشیدن آب]] به سوی آن چشمه برگشتیم، اما اثری از آن نیافتیم. پس درباره آن چشمه از راهبی که در آن حوالی بود، پرسیدیم؛ در جواب گفت: «آن، آشکار نمی‌شود مگر برای [[نبی]] یا [[وصی]] او»<ref>تاریخ بغداد، خطیب بغدادی، ج۱۲، ص۲۰۲؛ الاختصاص، شیخ مفید، ص۲۱۹.</ref>.

این [[روایت]] با تفاوت‌های فراوانی درباره حرکت به سوی [[صفین]]، اشاره [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} به محل [[شهادت امام حسین]] {{ع}}، [[اسلام آوردن]] [[راهب]] و [[همراهی]] او با [[امام علی]] {{ع}} و شهادتش در [[نبرد صفین]] از [[عقیصا]] نیز [[نقل]] شده است<ref>الخرائج والجرائح، قطب الدین الراوندی ۱، ص۲۲۲.</ref><ref>[[مهدی عباسی|عباسی، مهدی]]، [[ابوسعید عقیصا دینار تیمی (مقاله)|ابوسعید عقیصا دینار تیمی]]، [[اصحاب امام حسن مجتبی (کتاب)| اصحاب امام حسن مجتبی]]، ص ۱۸۲.</ref>.  

== توجه [[امام علی]] {{ع}} به بازار ==

[[عقیصا]] [[نقل]] می‌کند: [[حضرت]] {{ع}} به بازار می‌آمد و بازاریان را به [[پرهیزکاری]] و سوگند نخوردن [[دعوت]] می‌کرد و می‌فرمود: «تاجر، [[فاجر]] است، مگر کسی که به [[حق]] بگیرد و به [[حق]] بدهد». و پس از چند روز دوباره می‌آمد و سخنانی شبیه آن سخنان را برای اصناف دیگر بیان می‌فرمود؛ گرچه جمعی با دیدن [[امام]] {{ع}} می‌گفتند: شکم بزرگ آمد؛ اما [[امام]] {{ع}} می‌فرمود: «بالای آن، [[علم]] و پایین آن [[غذا]] است»<ref>الغارات، ثقفی کوفی، ۱، ص۱۱۰ و ۲، ص۷۱۵.</ref><ref>[[مهدی عباسی|عباسی، مهدی]]، [[ابوسعید عقیصا دینار تیمی (مقاله)|ابوسعید عقیصا دینار تیمی]]، [[اصحاب امام حسن مجتبی (کتاب)| اصحاب امام حسن مجتبی]]، ص ۱۸۲-۱۸۳.</ref>.  

== اهمیت [[نماز]] ==

از احادیثی که تنها [[عقیصا]] آن را [[نقل]] کرده، این سخن [[نبی اکرم]] {{صل}} است؛ او از [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} [[نقل]] می‌کند که آن [[حضرت]] {{صل}} فرمودند: «هر چه را ضایع می‌کنید، [[نماز]] را ضایع نکنید»<ref>{{متن حدیث| مَهْمَا ضَيَّعْتُمْ فَلَا تُضَيِّعُوا الصَّلَاةِ }}؛ مقتل الحسین {{ع}}، ابومخنف، ص۱۰۲.</ref><ref>[[مهدی عباسی|عباسی، مهدی]]، [[ابوسعید عقیصا دینار تیمی (مقاله)|ابوسعید عقیصا دینار تیمی]]، [[اصحاب امام حسن مجتبی (کتاب)| اصحاب امام حسن مجتبی]]، ص ۱۸۳.</ref>.  

== [[عقیصا]] و [[صلح امام حسن]] {{ع}} ==

[[ابوسعید]] [[نقل]] می‌کند: «به [[حسن بن علی]] {{ع}} گفتم: ای پسر [[رسول خدا]] چرا با [[معاویه]] [[سازش]] کردی، با آنکه می‌دانستی [[حق]] با شماست و نه او که [[گمراه]] و [[یاغی]] است؟» [[امام]] {{ع}} فرمود: «ای [[عقیصا|ابا سعید]]! آیا من [[حجت]] [[خدای متعال]] بر [[خلق]] او نیستم و پدرم پیشوای آنان نبود؟» گفتم: چرا؛ فرمود: پس فرمود: «آیا من کسی نیستم که [[رسول خدا]] {{صل}} درباره من و برادرم [[حسن]] و [[حسین]] امام‌اند؛ چه [[قیام]] کنند یا ساکت بمانند؟» گفتم: بله؛ سپس [[امام]] {{ع}} به خطاب به من او فرمود: «علت [[صلح]] من همان است که [[پیامبر]] {{صل}} به خاطر آن با [[مشرکان]] [[صلح]] کرد. اکنون که من به امر [[خدا]] [[امام]] هستم، نباید [[رأی]] من [[خطا]] شمرده شود؛ چه [[صلح]] کنم یا بجنگم».

 

 

 

 

 

 

== سرانجام ==

اگرچه در [[نقلی]] به کشته شدن وی در [[جنگ صفین]] اشاره شده<ref>وقعة صفین، نصر بن مزاحم منقری، ص۲۶۷.</ref>، اما گزارش‌های یاد شده به خوبی [[خطا]] بودن آن را ثابت می‌کند؛ لذا [[تاریخ]] [[وفات]] وی مشخص نیست.

 

همچنین خطای آشکار دیگری در یکی از تحقیق‌ها رخ داده و [[اسامی]] و [[القاب]] دو [[شخصیت]] [[تاریخی]] ([[ابوسعید دینار]] او [[کیسان]] او [[عقیصا]] المقبری!) یکی دانسته شده است<ref>وقعة الطف، یوسفی غروی، ص۳۹. البته این سهو بعدها استدراک و تصحیح شده است. (یوسفی غروی).</ref> و [[راوی]] در پی آن، با استناد به [[منابع تاریخی]] به توجیه کارهای«المقبری» پرداخته و [[تاریخ]] [[مرگ]] مقبری را که سال ۱۰۰ یا ۱۲۵ ق بوده، به [[عقیصا]] نسبت داده است، حال آنکه «سعید بن ابی سعید و اسمه [[کیسان]] المقبری [[ابوسعید]] المدنی»<ref>تهذیب التهذیب، ابن حجر عسقلانی، ج۴، ص۳۴؛ التعدیل و التجریح، سلیمان بن خلف الباجی، ج۳، ص۱۲۲۳.</ref> از [[راویان]] [[اهل سنت]] بوده، از [[عایشه]]، [[معاویة بن ابوسفیان]]، [[ابوهریره]] و امثال ایشان [[روایت]] [[نقل]] کرده است و خود، به [[قبیله]] لیث منسوب است. اما عقیصای [[کوفی]] و تیمی از [[ائمه]] {{عم}} و [[عمار]] [[روایت]] [[نقل]] کرده است و [[رجال]] [[اهل سنت]] او را «کوفی»<ref>پس در مدینه و در اواخر رجب نبوده و همان ابوسعید مدنی که در چاپ بعدی وقعه الطف آمده، راوی این خبر است. (یوسفی غروی).</ref> من جملة شیعتهم و [[دینار]] [[شیعی]] خوانده‌اند<ref>لسان المیزان، ابن حجر، ج۲، ص۴۳۴؛ میزان الاعتدال، ذهبی، ج۳، ص۸۸.</ref><ref>[[مهدی عباسی|عباسی، مهدی]]، [[ابوسعید عقیصا دینار تیمی (مقاله)|ابوسعید عقیصا دینار تیمی]]، [[اصحاب امام حسن مجتبی (کتاب)| اصحاب امام حسن مجتبی]]، ص ۱۸۵.</ref>.

== پانویس ==

[[رده:اصحاب امام علی]]

[[رده:اصحاب امام حسن]]

[[رده:بنی‌تمیم]]