جنگ‌های اعراب جاهلی: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

جنگ‌های اعراب جاهلی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۰ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۱۵:۳۵

۶۶۱ بایت حذف‌شده ، ‏۱۰ آوریل ۲۰۲۳

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

Bahmani

مدیران

۱۱۴٬۱۱۴

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{امامت}}
+{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[جنگ‌های اعراب جاهلی در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
-<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
-<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;"> [[جنگ‌های اعراب جاهلی در حدیث]] - [[جنگ‌های اعراب جاهلی در نهج البلاغه]] - [[جنگ‌های اعراب جاهلی در تاریخ اسلامی]]</div>
-<div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[جنگ‌های اعراب جاهلی (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
-==مقدمه==
+== مقدمه ==
-*"ایام العرب" عنوانی است که به رویدادهای بزرگ در شبه‌جزیره [[عربستان]] پیش از [[اسلام]] اطلاق می‌شود. این رویدادها، معمولاً عبارت بودند از: [[جنگ‌ها]] و کشمکش‌هایی که حاصل ظرف‌های طبیعی و [[اقتصادی]] و [[اجتماعی]] منطقه بوده و غالب آنها را خواسته یا ناخواسته، برای تأمین روزی و [[حفظ]] حیاتشان به خود درگیر می‌کرده‌اند<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۲۶۷.</ref>.
+"ایام العرب" عنوانی است که به رویدادهای بزرگ در شبه‌جزیره [[عربستان]] پیش از [[اسلام]] اطلاق می‌شود. این رویدادها، معمولاً عبارت بودند از: [[جنگ‌ها]] و کشمکش‌هایی که حاصل ظرف‌های طبیعی و [[اقتصادی]] و [[اجتماعی]] منطقه بوده و غالب آنها را خواسته یا ناخواسته، برای تأمین روزی و [[حفظ]] حیاتشان به خود درگیر می‌کرده‌اند<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۲۶۷.</ref>.
-==اسباب و علل [[جنگ‌ها]]==
+== اسباب و علل [[جنگ‌ها]] ==
-===اوضاع طبیعی و [[اقتصادی]]===
+=== اوضاع طبیعی و [[اقتصادی]] ===
-*بیشتر [[اعراب]] آن زمان، به سبب بادیه‌نشینی و صحراگردی، به [[حکم]] [[طبیعت]]، [[محروم]]، و از رهگذر [[دامداری]]، آن هم به شکل محدود و ابتدایی [[زندگی]] می‌کردند. آنان در خیمه‌هایی از موی بز و پشم شتر به سر می‌بردند؛ به هرجا که [[آب]] و گیاهی می‌یافتند، روی می‌آوردند و با پایان یافتن آن، ناگزیر، به [[امید]] [[آب]] و گیاه تازه به سرزمین دیگری ره می‌سپردند.
+بیشتر [[اعراب]] آن زمان، به سبب بادیه‌نشینی و صحراگردی، به [[حکم]] [[طبیعت]]، [[محروم]]، و از رهگذر [[دامداری]]، آن هم به شکل محدود و ابتدایی [[زندگی]] می‌کردند. آنان در خیمه‌هایی از موی بز و پشم شتر به سر می‌بردند؛ به هرجا که [[آب]] و گیاهی می‌یافتند، روی می‌آوردند و با پایان یافتن آن، ناگزیر، به [[امید]] [[آب]] و گیاه تازه به سرزمین دیگری ره می‌سپردند.
-*استمرار یک‌نواختی و خشکی صحرا، افزون بر پیامدهای سخت معیشتی، در [[تکوین]] [[جسم]] و [[عقل]] بدویان نیز تجلی یافته بود. آنها [[آزادی]] را بسیار [[دوست]] داشتند و خود را پایبند هیچ [[قانون]] و مقرراتی نمی‌دانستند<ref>ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۱۸۷-۱۸۸.</ref>. این قانون‌گریزی و [[آزادی]]، از ویژگی‌های موروثی‌شان شمرده می‌شد؛ از همین رو، با هرکس که می‌خواست آنان را تحت [[فرمان]] خود در آورد، با همه نیرو [[مبارزه]] می‌کردند. تنها دو چیز آنان را محدود می‌کرد:
-#قید و بندهای [[کیش]] [[بت‌پرستی]]، مراسم و [[شعائر]] آن؛
-#سنت‌ها، [[آداب و رسوم]] قبیلگی و [[وظایف]] آنان در برابر [[قبیله]]<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۲۶۷-۲۶۸.</ref>.
-===اوضاع [[اجتماعی]] [[اعراب جاهلی]]===
-*اساس [[اجتماعی]] [[عرب]] بر [[نظام]] قبیلگی بود. [[قبیله]] در [[بادیه]]، دولتی کوچک به شمار می‌آمد که همه ملزومات یک [[دولت]]، جز [[زمین]] ثابت را داشت. عاملی که [[مردم]] [[قبیله]] را پیوند می‌داد، تعصبی بود که از راه پیوند نسبی و [[وابستگی]] خاندان‌ها به هم حاصل می‌شد، و این [[تعصب]]، به ویژه در [[نبردها]] و زد و خوردها [[ضرورت]] کامل داشت<ref>ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۱۶۰-۱۶۱.</ref>.
-*افراد یک [[قبیله]] خود را از یک [[خون]] دانسته، به شدت بدان [[تعصب]] می‌ورزیدند.[[اهانت]] به هریک از افراد [[قبیله]]، مایه لکه‌دار شدن شرافتشان می‌شد؛ از این‌رو، با همه قوا در رفع این [[اهانت]] می‌کوشیدند.
-*آنان، [[مطیع]] بی‌چون و چرای [[رئیس]] [[قبیله]] بودند و برای [[حفظ]] [[قبیله]] که همه بود و نبودشان در آن خلاصه می‌شد، از [[جان]]، مایه می‌گذاشتند<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۲۶۸.</ref>.
-==جنگ‌های [[جاهلی]]==
+استمرار یک‌نواختی و خشکی صحرا، افزون بر پیامدهای سخت معیشتی، در [[تکوین]] [[جسم]] و [[عقل]] بدویان نیز تجلی یافته بود. آنها [[آزادی]] را بسیار [[دوست]] داشتند و خود را پایبند هیچ [[قانون]] و مقرراتی نمی‌دانستند<ref>ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۱۸۷-۱۸۸.</ref>. این قانون‌گریزی و [[آزادی]]، از ویژگی‌های موروثی‌شان شمرده می‌شد؛ از همین رو، با هرکس که می‌خواست آنان را تحت [[فرمان]] خود در آورد، با همه نیرو [[مبارزه]] می‌کردند. تنها دو چیز آنان را محدود می‌کرد:
-*بی‌تردید جنگ‌های [[جاهلی]]، به منزله نمودی کامل از اوضاع طبیعی و [[فرهنگی]] و [[اجتماعی]] شبه‌جزیره [[عربستان]]، مشخصه اصلی [[زندگی]] [[اعراب جاهلی]] را تشکیل می‌داد، و آن میل و استعداد شدید به قتال بود. این علاقه، [[مرضی]] شایع بین آنان به شمار می‌آمد؛ حتی [[قبایل]] [[مسیحی]] شبه‌جزیره نیز از این امر مستثنا نبودند<ref>فیلیپ حتی، تاریخ العرب، ص۱۳۱.</ref>، تا آنجا که می‌توان [[کشتار]] را یکی از سنت‌های برشمرد. آنان پیوسته می‌کشتند و کشته می‌شدند و از [[خون]] ریختن و [[خون‌خواهی]] نمی‌آسودند<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۲۶۸.</ref>.
+# قید و بندهای [[کیش]] [[بت‌پرستی]]، مراسم و [[شعائر]] آن؛
-*بزرگ‌ترین قانونی که همه در برابر آن [[خاضع]] بودند، انتقام‌جویی بود، و "ثار"<ref>انتقام کشته را گرفتن، خونخواهی کردن، کشنده را کشتن.</ref>[[شریعت]] مقدسشان شمرده می‌شد و رنگ [[دینی]] به خود گرفته بود؛ زیرا تا از حریفان خود [[انتقام]] نگرفته بودند، [[زن]] و شراب و [[عطر]] را بر خود [[حرام]] می‌کردند. هیچ کس در [[قبیله]] [[حق]] جزئی‌ترین تخطی و توقف یا نقض این [[قانون]] را نداشت.
+# سنت‌ها، [[آداب و رسوم]] قبیلگی و [[وظایف]] آنان در برابر [[قبیله]]<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۲۶۷-۲۶۸.</ref>.
-*بیشتر درگیری‌هایشان، ادامه [[نزاع]] دو فرد از دو [[قبیله]] بود بر سر یک توهین یا [[قتل]] یا چراگاه. در این زمان، [[عشیره]] دو طرف [[شمشیر]] می‌کشیدند و عشایر دیگر قبیله‌ها نیز از ایشان [[پیروی]] کرده، برای [[خون‌خواهی]] هم‌پشت می‌شدند و یکدیگر را می‌کشتند. این پدرکشتگی‌ها به [[ارث]] می‌رسید و نسل‌های [[آینده]] دو طرف نیز همچنان در [[ستیز]] بودند تا اینکه با دخالت طرف ثالثی [[آشتی]] کنند و خون‌بها و غرامت مبادله شود، و به این کار [[راضی]] نمی‌شدند، مگر وخامت امر به نهایت می‌رسید، و طرفین رو به نابودی بودند. تا [[قتل]] و جرحی واقع نمی‌شد، [[پذیرفتن]] [[آشتی]] برایشان ننگ بود<ref>شوقی ضیف، عصر الجاهلی، ص۷۱.</ref>. عجیب‌تر آنکه اگر مردان هم، قصد [[مصالحه]] کرده، به پرداخت خون‌بها تن می‌دادند، [[زنان]] مصیبت‌دیده، چنان مرثیه‌های سوزناکی در رثای در گذشته سر می‌دادند که به شدت، [[افکار]] عمومی [[قبیله]] را جریحه‌دار کرده، آنان را به [[جنگ]] و [[خونریزی]] تهییج و تحریض می‌کردند.
-*گرفتن خون‌بها برایشان عیبی بس [[عظیم]] و خفتی وصف‌ناشدنی بود. نمی‌خواستند در عوض [[خون]]، شتر یا شیر شتر ([[صلح]]) بستانند؛ که جوش [[خون]] جز با [[خون]] ننشیند.
-*گویا شور [[زندگی]] و لذتش در [[کشتار]] و [[غارت]] بود و بس. به هر بهانه‌ای [[جنگی]] واقع می‌شد، و ده‌ها تن به [[خون]] می‌غلتیدند. روزگار در نظر آنان دو نیمه داشت: کشتن و کشته شدن<ref>شوقی ضیف، عصر الجاهلی، ص۷۱.</ref>. آنها به قدری به [[جنگ]] و [[غارت]] عادت کرده بودند که [[دوست]] داشتند در میدان [[نبرد]] عرضه شمشیرها و نیزه‌ها شوند و بر [[خاک]] افتند و تنشان پاره‌پاره شده، [[خوراک]] درندگان و پرندگان شوند؛ اما در رختخواب نمیرند تا بدین‌گونه در فهرست کشته‌شدگان نیک‌فرجام [[جاهلیت]] جاودانه شوند<ref>شوقی ضیف، عصر الجاهلی، ص۷۱.</ref>. میته کریمه، در نظر آنان میته‌ای بود که در میدان [[جنگ]] و در کنار شن و ریگ بیابان به ضرب [[شمشیر]] کشته شود<ref>جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج۵، ص۲۰۲.</ref>. گفته‌اند که [[عربی]]، پس از استماع اوصاف [[صلح]] و صفای [[بهشت]] از زبان [[پیامبر]]{{صل}} از ایشان پرسید: "آیا در [[بهشت]] نیز [[جنگ]] هست؟" همین که [[حضرت]] فرمود: "نه". گفت: "پس به درد نمی‌خورد"<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۲۶۹-۲۷۰.</ref>.
-==ایام العرب==
+=== اوضاع [[اجتماعی]] [[اعراب جاهلی]] ===
-*با نگاهی کلی به جنگ‌های [[جاهلی]]، می‌توان "ایام العرب" را به چهار دسته تقسیم کرد<ref>احمد جاد المولی، ایام العرب فی الجاهلیه، ص۴۰۱-۴۰۵.</ref>:
+اساس [[اجتماعی]] [[عرب]] بر [[نظام]] قبیلگی بود. [[قبیله]] در [[بادیه]]، دولتی کوچک به شمار می‌آمد که همه ملزومات یک [[دولت]]، جز [[زمین]] ثابت را داشت. عاملی که [[مردم]] [[قبیله]] را پیوند می‌داد، تعصبی بود که از راه پیوند نسبی و [[وابستگی]] خاندان‌ها به هم حاصل می‌شد، و این [[تعصب]]، به ویژه در [[نبردها]] و زد و خوردها [[ضرورت]] کامل داشت<ref>ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۱۶۰-۱۶۱.</ref>.
-#ایام العرب و الفرس - شامل دو [[جنگ]] "یوم ذی‌قار" و "یوم الصفقه" است. [[یوم]] الصفقه، نبردی بود بین [[باذان]]، عامل [[پرویز بن هرمز]]، شاه [[ایران]] در [[یمن]] و برخی [[قبایل]] [[یمن]] از جمله [[بنی‌تمیم]] که سرانجام با [[شکست]] [[اعراب]] خاتمه یافت-<ref>عزالدین ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۱، ص۶۲۰.</ref>؛
-#جنگ‌های قحطانیان با هم، مثل "یوم الکلاب" اول و دوم، "یوم البردان"، "عین أباغ" و "أیام [[اوس]] و خزرج"؛
-#جنگ‌های عدنانیان با هم، مانند "یوم الوقیط"، "یوم اللوی"، "یوم بُزاخه"، "یوم بسوس" و...؛
-#جنگ‌های [[عدنانی]] و [[قحطانی]]: ایامی چون "یوم الطفخه" بین "بنی‌منذر" و "بنویرجع"، أواره اول و دوم بین [[قبیله]] [[عمر]] بن [[هند]] و "بنی‌تمیم" و "یوم خزاز" که بین "ربیعه" با [[قبیله]] "مذجع" و بعضی دیگر از یمنیان به وقوع پیوست<ref>بر گرفته از کتب ایام العرب، الکامل، و عقد الفرید و....</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۲۷۰.</ref>.
-==ویژگی‌های مشترک جنگ‌های [[جاهلی]]==
+افراد یک [[قبیله]] خود را از یک [[خون]] دانسته، به شدت بدان [[تعصب]] می‌ورزیدند. [[اهانت]] به هریک از افراد [[قبیله]]، مایه لکه‌دار شدن شرافتشان می‌شد؛ از این‌رو، با همه قوا در رفع این [[اهانت]] می‌کوشیدند.
-*نکته درخور توجه اینکه به [[دلیل]] بدوی بودن، غالب جنگ‌های [[جاهلی]] بین [[قبایل عدنانی]] صورت گرفته است تا [[قبایل قحطانی]]. این [[جنگ‌ها]]، به لحاظ شدت و اهمیت متفاوت بوده‌اند؛ اما همگی ویژگی مشابهی داشتند، و آن دمیدن [[روح]] [[فخر]] و [[انتقام]] در کالبد [[قبیله]] بود. آن‌گاه که جنگجویان، تیغ می‌کشیدند، [[شاعران]]، در پس ایشان [[حماسه‌ها]] می‌سرودند و دلیران را به [[قتل]] و [[غارت]] فرامی خواندند. این گونه، داستان آن ایام و کینه‌ورزی‌هایشان، در حافظه [[قبیله]] جاودانه شد، و در پیروزی‌ها بدان [[افتخار]] می‌کردند و در شکست‌ها مترصد [[انتقام]] می‌شدند<ref>این بخش از مقاله نیز برگرفته‌ای است از کتب مختلف ایام العرب، الکامل، عقد الفرید و....</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۲۷۰-۲۷۱.</ref>.
-==تعداد جنگ‌های [[جاهلی]]==
+آنان، [[مطیع]] بی‌چون و چرای [[رئیس]] [[قبیله]] بودند و برای [[حفظ]] [[قبیله]] که همه بود و نبودشان در آن خلاصه می‌شد، از [[جان]]، مایه می‌گذاشتند<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۲۶۸.</ref>.
-*جنگ‌های آنان، زیاد و از حد و حصر خارج است؛ زیرا به اقتضای وضع دشوار [[زندگی]] در [[عربستان]]، [[بادیه‌نشینان]]، [[معیشت]] خود را غالباً از راه تهاجم و [[غارت]] تأمین می‌کردند و [[حیات]] اقتصادی‌شان در [[حقیقت]] [[قائم]] به [[جنگ]] بود. شمار این ایام را از ۷۵۰ تا ۱۷۰۰ [[یوم]] برشمرده‌اند که [[اخبار]] همه آنها باقی نمانده است. تنها [[اخبار]] آن دسته از ایامی که حدود ۱۵۰ سال پیش از [[اسلام]] اتفاق افتاده، موجود است. ترتیب، [[تاریخی]] این [[جنگ‌ها]] نیز واضح نیست و به سبب نگاه تفاخرآمیز [[اعراب جاهلی]] به آنها، چه بسا درباره آن [[مبالغه]] نیز می‌کردند؛ از هیمن رو، [[اخبار]] آنها [[اطمینان]] و [[وثاقت]] [[تاریخی]] چندانی ندارد<ref>عمر فروخ، تاریخ الجاهلیه، ص۱۴۷.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۲۷۱.</ref>.
-==[[جایگاه]] ایام العرب==
+== جنگ‌های [[جاهلی]] ==
+بی‌تردید جنگ‌های [[جاهلی]]، به منزله نمودی کامل از اوضاع طبیعی و [[فرهنگی]] و [[اجتماعی]] شبه‌جزیره [[عربستان]]، مشخصه اصلی [[زندگی]] [[اعراب جاهلی]] را تشکیل می‌داد، و آن میل و استعداد شدید به قتال بود. این علاقه، [[مرضی]] شایع بین آنان به شمار می‌آمد؛ حتی [[قبایل]] [[مسیحی]] شبه‌جزیره نیز از این امر مستثنا نبودند<ref>فیلیپ حتی، تاریخ العرب، ص۱۳۱.</ref>، تا آنجا که می‌توان [[کشتار]] را یکی از سنت‌های برشمرد. آنان پیوسته می‌کشتند و کشته می‌شدند و از [[خون]] ریختن و [[خون‌خواهی]] نمی‌آسودند<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۲۶۸.</ref>.
+بزرگ‌ترین قانونی که همه در برابر آن [[خاضع]] بودند، انتقام‌جویی بود، و "ثار"<ref>انتقام کشته را گرفتن، خونخواهی کردن، کشنده را کشتن.</ref>[[شریعت]] مقدسشان شمرده می‌شد و رنگ [[دینی]] به خود گرفته بود؛ زیرا تا از حریفان خود [[انتقام]] نگرفته بودند، [[زن]] و شراب و [[عطر]] را بر خود [[حرام]] می‌کردند. هیچ کس در [[قبیله]] [[حق]] جزئی‌ترین تخطی و توقف یا نقض این [[قانون]] را نداشت.
+بیشتر درگیری‌هایشان، ادامه [[نزاع]] دو فرد از دو [[قبیله]] بود بر سر یک توهین یا [[قتل]] یا چراگاه. در این زمان، [[عشیره]] دو طرف [[شمشیر]] می‌کشیدند و عشایر دیگر قبیله‌ها نیز از ایشان [[پیروی]] کرده، برای [[خون‌خواهی]] هم‌پشت می‌شدند و یکدیگر را می‌کشتند. این پدرکشتگی‌ها به [[ارث]] می‌رسید و نسل‌های [[آینده]] دو طرف نیز همچنان در [[ستیز]] بودند تا اینکه با دخالت طرف ثالثی [[آشتی]] کنند و خون‌بها و غرامت مبادله شود، و به این کار [[راضی]] نمی‌شدند، مگر وخامت امر به نهایت می‌رسید، و طرفین رو به نابودی بودند. تا [[قتل]] و جرحی واقع نمی‌شد، [[پذیرفتن]] [[آشتی]] برایشان ننگ بود<ref>شوقی ضیف، عصر الجاهلی، ص۷۱.</ref>. عجیب‌تر آنکه اگر مردان هم، قصد [[مصالحه]] کرده، به پرداخت خون‌بها تن می‌دادند، [[زنان]] مصیبت‌دیده، چنان مرثیه‌های سوزناکی در رثای در گذشته سر می‌دادند که به شدت، [[افکار]] عمومی [[قبیله]] را جریحه‌دار کرده، آنان را به [[جنگ]] و [[خونریزی]] تهییج و تحریض می‌کردند.
+گرفتن خون‌بها برایشان عیبی بس [[عظیم]] و خفتی وصف‌ناشدنی بود. نمی‌خواستند در عوض [[خون]]، شتر یا شیر شتر ([[صلح]]) بستانند؛ که جوش [[خون]] جز با [[خون]] ننشیند.
+گویا شور [[زندگی]] و لذتش در [[کشتار]] و [[غارت]] بود و بس. به هر بهانه‌ای [[جنگی]] واقع می‌شد، و ده‌ها تن به [[خون]] می‌غلتیدند. روزگار در نظر آنان دو نیمه داشت: کشتن و کشته شدن<ref>شوقی ضیف، عصر الجاهلی، ص۷۱.</ref>. آنها به قدری به [[جنگ]] و [[غارت]] عادت کرده بودند که [[دوست]] داشتند در میدان [[نبرد]] عرضه شمشیرها و نیزه‌ها شوند و بر [[خاک]] افتند و تنشان پاره‌پاره شده، [[خوراک]] درندگان و پرندگان شوند؛ اما در رختخواب نمیرند تا بدین‌گونه در فهرست کشته‌شدگان نیک‌فرجام [[جاهلیت]] جاودانه شوند<ref>شوقی ضیف، عصر الجاهلی، ص۷۱.</ref>. میته کریمه، در نظر آنان میته‌ای بود که در میدان [[جنگ]] و در کنار شن و ریگ بیابان به ضرب [[شمشیر]] کشته شود<ref>جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج۵، ص۲۰۲.</ref>. گفته‌اند که [[عربی]]، پس از استماع اوصاف [[صلح]] و صفای [[بهشت]] از زبان [[پیامبر]] {{صل}} از ایشان پرسید: "آیا در [[بهشت]] نیز [[جنگ]] هست؟" همین که [[حضرت]] فرمود: "نه". گفت: "پس به درد نمی‌خورد"<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۲۶۹-۲۷۰.</ref>.
+== ایام العرب ==
+با نگاهی کلی به جنگ‌های [[جاهلی]]، می‌توان "ایام العرب" را به چهار دسته تقسیم کرد<ref>احمد جاد المولی، ایام العرب فی الجاهلیه، ص۴۰۱-۴۰۵.</ref>:
+# ایام العرب و الفرس - شامل دو [[جنگ]] "یوم ذی‌قار" و "یوم الصفقه" است. [[یوم]] الصفقه، نبردی بود بین [[باذان]]، عامل [[پرویز بن هرمز]]، شاه [[ایران]] در [[یمن]] و برخی [[قبایل یمن]] از جمله [[بنی‌تمیم]] که سرانجام با [[شکست]] [[اعراب]] خاتمه یافت-<ref>عزالدین ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۱، ص۶۲۰.</ref>؛
+# جنگ‌های قحطانیان با هم، مثل "یوم الکلاب" اول و دوم، "یوم البردان"، "عین أباغ" و "أیام [[اوس]] و خزرج"؛
+# جنگ‌های عدنانیان با هم، مانند "یوم الوقیط"، "یوم اللوی"، "یوم بُزاخه"، "یوم بسوس" و... ؛
+# جنگ‌های [[عدنانی]] و [[قحطانی]]: ایامی چون "یوم الطفخه" بین "بنی‌منذر" و "بنویرجع"، أواره اول و دوم بین [[قبیله]] [[عمر]] بن [[هند]] و "بنی‌تمیم" و "یوم خزاز" که بین "ربیعه" با [[قبیله]] "مذجع" و بعضی دیگر از یمنیان به وقوع پیوست<ref>بر گرفته از کتب ایام العرب، الکامل، و عقد الفرید و....</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۲۷۰.</ref>.
+== ویژگی‌های مشترک جنگ‌های [[جاهلی]] ==
+نکته درخور توجه اینکه به [[دلیل]] بدوی بودن، غالب جنگ‌های [[جاهلی]] بین [[قبایل عدنانی]] صورت گرفته است تا [[قبایل قحطانی]]. این [[جنگ‌ها]]، به لحاظ شدت و اهمیت متفاوت بوده‌اند؛ اما همگی ویژگی مشابهی داشتند، و آن دمیدن [[روح]] [[فخر]] و [[انتقام]] در کالبد [[قبیله]] بود. آن‌گاه که جنگجویان، تیغ می‌کشیدند، [[شاعران]]، در پس ایشان [[حماسه‌ها]] می‌سرودند و دلیران را به [[قتل]] و [[غارت]] فرامی خواندند. این گونه، داستان آن ایام و کینه‌ورزی‌هایشان، در حافظه [[قبیله]] جاودانه شد، و در پیروزی‌ها بدان [[افتخار]] می‌کردند و در شکست‌ها مترصد [[انتقام]] می‌شدند<ref>این بخش از مقاله نیز برگرفته‌ای است از کتب مختلف ایام العرب، الکامل، عقد الفرید و....</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۲۷۰-۲۷۱.</ref>.
+== تعداد جنگ‌های [[جاهلی]] ==
+جنگ‌های آنان، زیاد و از حد و حصر خارج است؛ زیرا به اقتضای وضع دشوار [[زندگی]] در [[عربستان]]، [[بادیه‌نشینان]]، [[معیشت]] خود را غالباً از راه تهاجم و [[غارت]] تأمین می‌کردند و [[حیات]] اقتصادی‌شان در [[حقیقت]] [[قائم]] به [[جنگ]] بود. شمار این ایام را از ۷۵۰ تا ۱۷۰۰ [[یوم]] برشمرده‌اند که [[اخبار]] همه آنها باقی نمانده است. تنها [[اخبار]] آن دسته از ایامی که حدود ۱۵۰ سال پیش از [[اسلام]] اتفاق افتاده، موجود است. ترتیب، [[تاریخی]] این [[جنگ‌ها]] نیز واضح نیست و به سبب نگاه تفاخرآمیز [[اعراب جاهلی]] به آنها، چه بسا درباره آن [[مبالغه]] نیز می‌کردند؛ از هیمن رو، [[اخبار]] آنها [[اطمینان]] و [[وثاقت]] [[تاریخی]] چندانی ندارد<ref>عمر فروخ، تاریخ الجاهلیه، ص۱۴۷.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۲۷۱.</ref>.
+== [[جایگاه]] ایام العرب ==
 [[جایگاه]] ایام العرب نزد عرب‌ها چنان بود که در [[صدر اسلام]]، [[مسلمانان]] در مجالس خود [[شعر]] و [[اخبار]] آن [[جنگ‌ها]] را باز می‌گفتند. حتی مورخانی چون [[طبری]] و بلاذری، نخستین حوادث [[جنگی]] عصر [[اسلامی]]، مانند [[غزوات]] و [[سرایا]] و نیز جنگ‌های [[صفین]] و [[قادسیه]] را در زمره ایام العرب شمرده‌اند. به همین علت، برخی از نویسندگان معاصر، همه جنگ‌های [[عرب پیش از اسلام]] و [[صدر اسلام]] را با عنوان "ایام" مطرح و آن را به "ایام العرب فی الجاهلیه" و "ایام العرب فی الاسلام" تقسیم کرده‌اند<ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۰، ج۱، ص۴۹۳.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۲۷۱.</ref>.
 == جستارهای وابسته ==
-{{منابع}}
+{{مدخل وابسته}}
 * [[اعتقادات جاهلی]]
 * [[مناسک جاهلی]]
@@ خط ۵۶: / خط ۶۱: @@
 {{پایان منابع}}
-==منابع==
+== منابع ==
-* [[پرونده:42439.jpg|22px]] [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱''']]
+{{منابع}}
+# [[پرونده:42439.jpg|22px]] [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[جنگ‌های اعراب جاهلی (مقاله)|جنگ‌های اعراب جاهلی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱''']]
+{{پایان منابع}}
 == پانویس ==
 {{پانویس}}
-[[رده:امام علی]]
+[[رده:جاهلیت]]
-[[رده:جعفر بن ابی‌طالب]]