قلب در معارف دعا و زیارات: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

از نکات مهم [[قرآنی]] این است که قلب [[جایگاه]] [[ایمان]] است<ref>{{متن قرآن| {{متن قرآن|وَاعْلَمُوا أَنَّ فِيكُمْ رَسُولَ اللَّهِ لَوْ يُطِيعُكُمْ فِي كَثِيرٍ مِنَ الْأَمْرِ لَعَنِتُّمْ وَلَكِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَيْكُمُ الْإِيمَانَ وَزَيَّنَهُ فِي قُلُوبِكُمْ وَكَرَّهَ إِلَيْكُمُ الْكُفْرَ وَالْفُسُوقَ وَالْعِصْيَانَ أُولَئِكَ هُمُ الرَّاشِدُونَ}} «و بدانید که فرستاده خداوند در میان شماست، اگر در بسیاری از کارها از شما پیروی کند به سختی می‌افتید امّا خداوند ایمان را در نظر شما محبوب ساخت و آن را در دل‌های شما آراست و کفر و بزهکاری و سرکشی را در نظر شما ناپسند گردانید؛ آنانند که راهدانند» سوره حجرات، آیه ۷؛ {{متن قرآن|قَالَتِ الْأَعْرَابُ آمَنَّا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَلَكِنْ قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا يَدْخُلِ الْإِيمَانُ فِي قُلُوبِكُمْ وَإِنْ تُطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَا يَلِتْكُمْ مِنْ أَعْمَالِكُمْ شَيْئًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}} «تازی‌های بیابان‌نشین گفتند: ایمان آورده‌ایم بگو: ایمان نیاورده‌اید بلکه بگویید: اسلام آورده‌ایم و هنوز ایمان در دل‌هایتان راه نیافته است و اگر از خداوند و پیامبرش فرمان برید از (پاداش) کردارهایتان چیزی کم نمی‌کند که خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره حجرات، آیه ۱۴.</ref>. بنابراین [[قلوب]] [[انسانی]] از حیث [[پذیرش]] و [[آراستگی]] به ایمان یا عدم آن به انواع گوناگونی تقسیم می‌شود. [[امام باقر]] {{ع}} فرمود: [[دل‌ها]] (قلب‌ها) چهار نوع‌اند: دلی که در آن [[نفاق]] و ایمان است، دلی که وارونه است، دلی که چرکین و زنگ‌زده است و دلی که فروزنده [[پاک]] است. [[راوی]] پرسید: [[دل]] فروزنده کدام است؟ [[امام]] فرمود: به مانند چراغی در آن است، و اما دلی که چرکین و زنگ‌زده و مطبوع است دل [[منافق]] است، و دل فروزنده دل [[مؤمن]] است، اگر به او بدهد [[شکر]] کند و اگر گرفتارش کند [[صبر]] کند، و دل وارونه دل [[مشرک]] است<ref>اصول کافی، ترجمه کمره‌ای، ج۵، ص۴۸۹.</ref>.<ref>[[فضل‌الله خالقیان|خالقیان، فضل‌الله]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «قلب»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۳۶۷.</ref>

== [[قلب]] در [[صحیفه سجادیه]] ==

== حالات خوب قلب ==

# '''قلب [[پاک]] و [[طاهر]]'''؛ [[امام]] {{ع}} در [[مقام]] عرض [[توبه]] به بارگاه [[ربوبی]] می‌گوید: {{متن حدیث|أَخْلَصَ لَكَ التَّوْبَةَ، فَقَامَ‏ إِلَيْكَ‏ بِقَلْبٍ‏ طَاهِرٍ نَقِيٍّ}}؛ «از روی [[اخلاص]] به درگاه تو توبه می‌کند و با دلی پاک در [[مقام قرب]] تو [[ایستاده]] است»<ref>نیایش دوازدهم.</ref>.

# '''تقوای قلب'''؛ آن [[حضرت]] [[دعا]] می‌کند: «بار خدایا... خوفِ [تقوای] خود [[شعار]] دلم گردان و تنم را به کاری بر گمار که تواش می‌پسندی»<ref>نیایش بیست‌و‌یکم.</ref>.

# '''[[محبت]] قلب نسبت به [[خدا]]'''؛ در همین دعا می‌گوید: «بارخدایا، بر [[محمد]] و خاندانش [[درود]] بفرست و دلم از هر محبت تهی گردان تا تنها جای محبت تو باشد».

# '''[[بصیرت]] قلب'''؛ امام عرضه می‌دارد: «ای [[خداوند]]، بر من [[احسان]] نمای به اعطای تندرستی و [[امنیت]] و [[سلامت]] در [[دین]] من و [[جسم]] من... و مرا به ارزانی داشتن بصیرت [[دل]] و نفاذ امر و [[خشیت]] در برابر [[عظمت]] و [[خوف]] از خودت بنواز»<ref>نیایش بیست‌و‌سوم.</ref>.

# '''[[گشایش]] قلب'''؛ در همین دعا می‌گوید: «ای خداوند، زبانم را به [[حمد]] خود و [[شکر]] خود و ذکر خود و ثنای [[نیک]] خود گویا کن و دریچه‌های دلم را در برابر مقاصد دین خود بگشای».

# '''[[وثوق]] و [[اطمینان]] قلب''': «بار خدایا دلم را به آنچه در نزد توست آرام و مطمئن نمای»<ref>نیایش چهل‌و‌هفتم.</ref>.

# '''سلامت قلب'''؛ امام سلامت قلب را در [[ذکر خدا]] می‌داند: «بارخدایا، درود بفرست بر محمد و خاندانش و سلامت دل‌های ما را در یادکرد عظمتت، [[آسایش]] ابدان ما را در شکر نعمتت و گشادگی [[زبان]] ما را در وصف احسانت قرار ده»<ref>نیایش پنجم.</ref>.<ref>[[فضل‌الله خالقیان|خالقیان، فضل‌الله]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «قلب»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۳۶۸.</ref>

== حالات [[ناپسند]] قلب ==

== منابع ==

== پانویس ==

[[رده:قلب]]