واقعه کربلا در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

== حوادث عصر تاسوعا ==

{{اصلی|تاسوعا}}

[[عمر سعد]]، عصر [[روز]] پنج شنبه نهم [[محرم]] آهنگ [[نبرد]] با [[حسین]] نمود و [[شمر]] جلو آمد تا در نزدیکی [[یاران حسین]] {{ع}} قرار گرفت و صدا زد، خواهرزاد‌گان ما کجایند؟ منظورش [[عباس]]، [[جعفر]]، [[عبدالله]] و [[عثمان]] [[فرزندان علی]] {{ع}} بودند. این بزرگواران پاسخ وی را ندادند. [[امام حسین]] {{ع}} فرمود: هرچند وی فردی [[فاسق]] است، ولی به اعتبار خویشاوندی‌اش وی را پاسخ دهید.

 

 

آن‌گاه عمر سعد بر سربازان فریاد زد و گفت: [[لشکریان]] [[خدا]] سوار شوید! که شما را به [[بهشت]] مژده باد. سربازان سوار شده و عمر سعد پس از نماز عصر پیشروی خود را به سمت حسین {{ع}} و یارانش آغاز نمود. [[امام]] {{ع}} مقابل خیمه‌هایش نشسته و بر [[شمشیر]] خود تکیه زده بود و سر بر زانوی [[مبارک]] نهاده‌ و [[خواب]] خفیفی بر او عارض گشته بود، که ناگاه خواهرش [[زینب]] با شنیدن همهمه [[سپاه]]، به برادر نزدیک شد و عرضه داشت: برادر! صدای همهمه لشکریان [[دشمن]] را که به ما نزدیک می‌شوند، نمی‌شنوی؟ امام {{ع}} سرش را بلند کرد و فرمود: هم‌اکنون [[رسول خدا]] {{صل}} را در خواب دیدم که به من فرمود: تو نزد ما خواهی آمد.

زینب {{س}} با شنیدن این جمله سیلی به صورت زد و فریادش بلند شد. [[امام حسین]] {{ع}} بدو فرمود: خواهر! وای و ویل بر تو نیست، آرام باش، [[خداوند]] تو را مشمول [[رحمت]] خویش گرداند.

[[عباس]] به [[امام]] عرضه داشت: [[برادر]]! سپاهیان [[دشمن]] به سمت شما می‌آیند، حضرت به‌پا خاست و بدو فرمود: برادر عباس! جانم فدایت، اکنون سوار شو و به سمت دشمن برو و به آنان بگو: چه کار دارید و چه می‌خواهید؟ و از آنان بپرس، چه چیز سبب شده بدین‌جا بیایید؟

عباس {{ع}} به اتفاق بیست سوار از جمله [[زهیر بن قین]] و [[حبیب بن مظاهر]] نزد آنان رفته و آنچه را امام فرموده بود، بدانان [[ابلاغ]] کرد، آنها گفتند: از [[امیر]] [[فرمان]] رسیده که پذیرش حکومت وی را بر شما عرضه کنیم. اگر پذیرا نشدید با شما بجنگیم. عباس {{ع}} فرمود: [[شتاب]] نکنید تا من نزد ابو عبدالله بازگردم و پیشنهادتان را بر او عرضه نمایم، آنها از حرکت ایستادند، عباس {{ع}} نزد امام برگشت و ماجرا را به اطلاع وی رساند و [[یاران]] حضرت در این فاصله همواره سپاهیان دشمن را [[پند]] و [[موعظه]] داده و از [[نبرد]] با [[حسین]] {{ع}} برحذر می‌داشتند.

هنگامی که عباس {{ع}} پیشنهاد دشمن را به امام عرضه داشت: امام {{ع}} بدو فرمود: برادر! به سوی آنان بازگرد و اگر موفق شدی آنان را از انجام کارشان تا فردا به تأخیر بینداز و مهلت بگیر و امشب آنان را از حمله به خیمه‌ها بازدار، تا امشب را برای پروردگارمان [[نماز]] بگزاریم و به درگاهش [[دعا]] و [[نیایش]] و [[استغفار]] نماییم، خداوند خود به خوبی می‌داند تا چه اندازه [[نماز خواندن]] برای او و [[تلاوت قرآن]] و دعا و نیایش و استغفار را دوست دارم.

عباس {{ع}} برگشت و درخواست خود را از آنان مطرح کرد: [[ابن سعد]] سخنی نگفت، [[عمرو بن حجاج زبیدی]] به [[عمر سعد]] گفت: سبحان [[الله]]! به [[خدا]] [[سوگند]]! اگر اینان ترک و [[دیلم]] بودند و چنین درخواستی از ما کرده بودند، بدانان پاسخ مثبت می‌دادیم، تا چه رسد که اینان [[خاندان]] پیامبرند؟ [[قیس بن اشعث بن قیس]] بدو گفت: بدانان پاسخ مثبت بده، به جانم [[سوگند]]! فردا قطعاً با تو به [[نبرد]] خواهند پرداخت، بدین ترتیب، خواسته آنان را پذیرفتند<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۵ (کتاب)|پیشوایان هدایت ج۵]]، ص۲۵۰-۲۵۵.</ref>.

[[حسین]] {{ع}} شب هنگام [[یاران]] خویش را گرد آورد. [[امام]] [[زین العابدین]] {{ع}} در این زمینه فرمود: نزدیک پدرم رفتم تا بشنوم به آنان چه می‌گوید، در آن [[زمان]] من [[بیمار]] بودم. از پدرم شنیدم به یارانش می‌فرمود: [[خدا]] را به [[بهترین]] وجه [[سپاس]] می‌گویم و در [[آسایش]] و [[رنج]] و گرفتاری او را می‌ستایم، خدایا تو را [[ستایش]] می‌کنم که بر ما با [[نبوت]] [[کرامت]] بخشیدی و [[قرآن]] را به ما آموختی و به [[دین]] و آیین‌مان آشنا ساختی و به ما گوش حق‌شنو و چشم حق‌بین و [[قلب]] روشن عطا فرمودی و در زمره سپاسگزاران مقرر داشتی.

اما بعد، من، [[اصحاب]] و یارانی بهتر از یاران خود و خاندانی باوفاتر از خاندان خویش سراغ ندارم، [[خداوند]] از ناحیه من به همه شما [[پاداش]] [[خیر]] عنایت کند. به هوش باشید! به تصور من فردا [[دشمن]] [[جنگ]] خود را با ما آغاز خواهد کرد، اکنون به شما رخصت می‌دهم. همه می‌توانید بازگردید و من بیعتم را از شما برداشتم، از [[تاریکی]] شب استفاده کنید و هریک از شما دست مردی از خاندان مرا بگیرید و در تاریکی این شب پراکنده شوید و مرا با این‌ [[مردم]] تنها بگذارید؛ زیرا آنها تنها در پی منند.  

آن‌گاه امام {{ع}} رو به فرزندان عقیل کرد و فرمود: {{متن حدیث|حسبکم من القتل بصاحبکم مسلم اذهبوا قد اذنت لکم}}؛ کشته شدن مسلم برای شما بس است، من به شما رخصت دادم، می‌توانید بروید. عرضه داشتند: سبحان [[الله]]! در این صورت [[مردم]] به ما چه می‌گویند و ما در پاسخ آنها چه بگوییم؟ آیا بگوییم ما از مولا و [[سرور]] و عموزاده‌گان خود که [[بهترین]] [[خویشاوندان]] ما بودند دست برداشته و در کنار آنها در [[جنگ]] شرکت نجسته و حتی یک تیر و نیزه و [[شمشیر]] به کار نبردیم و از حال آنان بی‌خبریم و نمی‌دانیم چه کرده‌اند؟ به [[خدا]] [[سوگند]]! هرگز چنین کاری نخواهیم کرد، بلکه [[جان]] و [[مال]] و [[زن]] و فرزندانمان را فدایت می‌کنیم و تا آخرین مرحله در رکابت خواهیم جنگید، [[خداوند]] [[زندگی]] پس از تو را نصیب ما نکند.

سپس [[مسلم بن عوسجه]] به‌پا خاست و عرضه داشت: (اماما!) اکنون که [[دشمن]]، تو را در محاصره قرار داده، [[دست]] از تو برداریم؟ با کدام عذر می‌توانیم در ادای حق تو به پیشگاه خدا عرض پوزش بریم، خدا هرگز آن [[روز]] را نیاورد که من دست به چنین کاری بزنم، آن‌قدر با دشمن می‌جنگم که نیزه‌ام را در سینه‌هایشان بشکنم و تا قبضه شمشیر در دستم بماند، دمار از روزگارشان بر می‌آورم، و اگر سلاحم را در [[نبرد]] با آنان از دست دادم، با سنگ به جانشان‌ خواهم افتاد و تا دم [[مرگ]] از تو جدا نخواهم شد.

آن‌گاه [[سعید بن عبدالله حنفی]] برخاست و عرضه داشت: (مولا جان!) به خدا سوگند! هرگز تو را تنها نمی‌گذاریم تا خدا خود [[شاهد]] باشد که ما سفارش [[رسول خدا]] {{صل}} را درباره وجود نازنینت به خوبی [[حفظ]] کرده‌ایم. به خدا! اگر به این نتیجه برسم که در راهت کشته می‌شوم و سپس زنده می‌گردم، پس از آن در آتشم بسوزانند و ذره‌های خاکسترم را به هوا بپاشند و این عمل را هفتاد بار تکرار کنند، تا جانم را قربانت نکنم، از تو جدا نخواهم شد ولی (افسوس که) یک‌بار کشته می‌شوم و پس از کشته شدن به [[سعادت پایان‌ناپذیر الهی]]، نایل می‌گردم. پس از آن‌دو بزرگوار [[زهیر بن قین]] به‌پا خاست و عرضه داشت: (اماما!) مشتاقم در رکابت هزار بار کشته شوم و بلاگردان تو و [[جوانان]] و [[برادران]] و [[فرزندان]] و اعضای خانه‌ات گردم.

سایر [[یاران اباعبدالله]] {{ع}} نیز هریک سخنی نظیر این سخنان به زبان آوردند و عرضه داشتند: (مولای ما!) جانمان به قربانت، ما تیر و [[شمشیر]] و نیزه‌های [[دشمن]] را با دست و صورتمان از وجود مقدست دور می‌کنیم و هرگاه در برابرت به [[فیض]] [[شهادت]] نایل گردیم، در [[حقیقت]] به [[عهد]] و [[پیمان]] خویش با [[خدا]] [[وفا]] کرده و انجام وظیفه نموده‌ایم<ref>ارشاد، ج۲، ص۹۳.</ref>.

[[امام حسین]] {{ع}} به یارانش [[فرمان]] داد خیمه‌های خود را به یکدیگر نزدیک و طناب‌های آنها را داخل هم بکوبند و در برابر خیمه‌ها حضور داشته باشند که از یک جبهه با دشمن روبرو شوند به گونه‌ای که خیمه‌ها در سه طرف آنها قرار داشته باشند و تنها سمتی که روبروی دشمن است، باز بماند.

حضرت با یاران خود تمام آن شب را به [[نماز]] و [[استغفار]] و [[دعا]] و [[نیایش]] سپری کرد، در مناجات‌هایشان نوایی چون نوای زنبوران عسل داشتند و همواره در [[رکوع]] و [[سجود]] بودند و یا ایستاده و نشسته خدا را می‌خواندند. در آن شب گروهی سی و دو نفره از سپاه ابن سعد در کنار خیمه‌های آنان آمد و شد داشتند.

یکی از یاران ابا عبد الله {{ع}} می‌گوید: دسته‌ای از سپاه ابن سعد که مراقب ما بودند از کنارمان گذشتند و امام حسین {{ع}} در حال [[تلاوت]] این [[آیات]] [[شریف]] بود: {{متن قرآن|وَلَا يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ خَيْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ لِيَزْدَادُوا إِثْمًا وَلَهُمْ عَذَابٌ مُهِينٌ * مَا كَانَ اللَّهُ لِيَذَرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى مَا أَنْتُمْ عَلَيْهِ حَتَّى يَمِيزَ الْخَبِيثَ مِنَ الطَّيِّبِ}}<ref>«کافران هیچ مپندارند اینکه مهلتشان می‌دهیم برای آنها نیکوست؛ جز این نیست که مهلتشان می‌دهیم تا بر گناه بیفزایند و آنان را عذابی خوارساز خواهد بود * خداوند بر آن نیست که مؤمنان را به حالی که شما بر آن هستید رها سازد تا آنکه ناپاک را از پاک جدا کند» سوره آل عمران، آیه ۱۷۸-۱۷۹.</ref>. یکی از افراد یاد شده به نام عبدالله بن [[سمیر]] با شنیدن این [[آیه]] گفت: به خدای [[کعبه]] [[سوگند]]! پاکیزگان مائیم و از شما برتریم. [[بریر بن خضیر]] در پاسخ وی گفت: [[فاسق]] تبهکار، آیا [[خدا]] تو را از پاکیزگان قرار می‌دهد؟ مرد گفت: وای بر تو، کیستی؟ پاسخ داد: من بریر بن خضیر هستم.

با فرا رسیدن [[سحر]]، [[خواب]] خفیفی بر وجود نازنین [[ابا عبدالله]] {{ع}} عارض‌ گردید و سپس بیدار شد و فرمود: در خواب دیدم تعدادی سگ بر من حمله‌ور شده و می‌کوشند بدنم را پاره‌پاره کنند و میان آنها سگی ابلق (سیاه و سفید) دیدم که بیش از سایر سگ‌ها، در پاره کردن تنم تلاش دارد، از این‌رو، بر این باورم که قاتلم مردی مبتلای به [[بیماری]] پیسی است<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۵ (کتاب)|پیشوایان هدایت ج۵]]، ص۲۵۰-۲۵۵.</ref>.

شب [[آتش‌بس]] سپری شد. آن [[روز]] هراس‌انگیز، روز عاشورا، روز [[خون]] و [[مبارزه]] و [[شهادت]]، از راه رسید و همراهش سرنیزه‌ها و [[بغض]] و [[کینه‌ها]] پدیدار گشت، تا جسم [[پاک]] [[حسین]] را پاره‌پاره و خون حق‌جویانی را که در راه [[رسالت]] و [[مکتب]] [[دست]] به [[قیام]] زده بودند، به ناحق بر [[زمین]] بریزند.

حسین {{ع}} به [[سپاه]] گرانی که به سمت او می‌آمد نگریست و هم‌چنان بسان کوهی [[استوار]]، با [[قلبی]] مطمئن [[پایدار]] ایستاد و [[دنیا]] در چشمش بی‌ارزش و [[لشکریان]] [[دشمن]] در برابرش اندک و ناچیز تلقی می‌شد، دستان مبارکش را به درگاه [[خدای عزوجل]] بلند کرد و عرضه داشت: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ أَنْتَ ثِقَتِي فِي كُلِّ كَرْبٍ وَ رَجَائِي فِي كُلِّ شِدَّةٍ وَ أَنْتَ لِي فِي كُلِّ أَمْرٍ نَزَلَ بِي ثِقَةٌ وَ عُدَّةٌ كَمْ مِنْ هَمٍّ يَضْعُفُ فِيهِ الْفُؤَادُ وَ تَقِلُّ فِيهِ الْحِيلَةُ وَ يَخْذُلُ فِيهِ الصَّدِيقُ وَ يَشْمَتُ فِيهِ الْعَدُوُّ أَنْزَلْتُهُ بِكَ وَ شَكَوْتُهُ إِلَيْكَ رَغْبَةً مِنِّي إِلَيْكَ عَمَّنْ سِوَاكَ فَفَرَّجْتَهُ وَ كَشَفْتَهُ وَ أَنْتَ وَلِيُّ كُلِّ نِعْمَةٍ وَ صَاحِبُ كُلِّ حَسَنَةٍ وَ مُنْتَهَى كُلِّ رَغْبَةٍ}}<ref>«خدایا! تو در هر غم و اندوه، پناهگاهم و در هر پیشامد ناگوار مایه امید من و در هر حادثه‌ای سلاح و ملجأ من هستی. آن‌گاه که غم‌های کمرشکن بر من فرومی‌ریخت و دل‌ها در برابرش ناتوان و راه و چاره در برابرش مسدود می‌شد و غم‌های جانکاهی که با دیدن آنها دوستان، دوری جسته و دشمنان، زبان به شماتت می‌گشودند، تنها به پیشگاه تو شکایت آوردم و از دیگران قطع امید نمودم. تو بودی که به فریاد رسیدی و غم و اندوهم را برطرف ساختی. ای که صاحب هر نعمت و هر نیکی آخرین مقصد و مقصود من هستی». ارشاد، ج۲، ص۹۶.</ref>.<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۵ (کتاب)|پیشوایان هدایت ج۵]]، ص۲۵۶.</ref>

حر بن یزید ریاحی سخت تحت تأثیر [[سخنان امام حسین]] {{ع}} قرار گرفت و از کارهای گذشته خویش نادم و پشیمان شد و اسب خویش را گاهی به اردوگاه حسین نزدیک می‌ساخت و گاهی به جای خود بازمی‌گشت و پریشانی و [[اضطراب]] در او پدیدار شد، وقتی سبب آن را از وی پرسیدند؛ گفت: «به [[خدا]] [[سوگند]]! خود را میان [[بهشت و دوزخ]] و [[دنیا]] و [[آخرت]] مخیّر می‌بینم و [[انسان]] [[عاقل]] هیچ‌گاه چیزی را با آخرت و [[بهشت]] سودا نمی‌کند» این را گفت و تازیانه‌ای محکم بر اسبش نواخت و به [[امام حسین]] {{ع}} پیوست و بر در [[خیمه]] حضرت ایستاد، امام حسین {{ع}} از خیمه بیرون آمد و به سمت حرّ رفت. حرّ از روی اسب [[خم]] شد و دست [[امام]] را بوسه زد و با درخواست [[عفو]] و [[بخشش]] از او پرسید: آیا خدا او را می‌بخشاید؟ حضرت بدو فرمود: آری، خدا توبه‌ات را می‌پذیرد و او بسیار توبه‌پذیر و [[مهربان]] است.

حرّ عرضه داشت: به خدا سوگند! برای خود راه توبه‌ای جز [[جنگ]] در رکاب تو و [[جان]] دادن در راهت نمی‌بینم و سپس به میدان تاخت و [[کوفیان]] را [[پند]] و [[اندرز]] داد و [[رفتار]] زشتشان را با امام، بدان‌ها یادآور شد و آنان را به [[یاری]] [[ابا عبدالله الحسین]] {{ع}} فراخواند و از [[نبرد]] با آن حضرت برحذر داشت. آن‌گاه خود به معرکه شتافت، سربازان [[دشمن]] او را از یارانش جدا ساخته و سپس دسته‌جمعی بر او [[یورش]] برده و وی را به [[شهادت]] رساندند<ref>ارشاد، ج۲، ص۹۹؛ الفتوح، ج۵، ص۱۱۳؛ بحار الانوار، ج۵، ص۱۵.</ref>.<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۵ (کتاب)|پیشوایان هدایت ج۵]]، ص۲۵۹.</ref>

امام حسین {{ع}} سراپرده خود را [[ایمنی]] بخشید و با ایجاد خندقی اطراف آنها [[آتش]] در آن [[خندق]] افکند تا از حمله غافلگیرانه و محاصره دشمن از ناحیه پشت خیمه‌ها جلوگیری به عمل آورد و [[زنان]] و [[کودکان]] خویش را از یورش حتمی [[حفظ]] و حراست نماید. [[شمر بن ذی الجوشن]] با نگاهی به آتش درون خندق، فریاد زد: ای [[حسین]]! قبل از [[قیامت]]، برای ورود به [[آتش]] [[شتاب]] کردی. [[امام]] {{ع}} بدو پاسخ داد: تو در افتادن به آتش سزاوارتری<ref>مقتل مقرم، ص۲۷۷.</ref>. [[مسلم بن عوسجه]] یکی از [[یاران اباعبدالله]] {{ع}} خواست با تیری [[شمر]] را [[هدف]] قرار دهد که امام {{ع}} او را از این کار بازداشت و فرمود: بدو تیر شلیک مکن زیرا من [[دوست]] ندارم آغازگر [[جنگ]] با آنان باشم<ref>مقتل مقرم، ص۲۷۷؛ تاریخ طبری، ج۳، ص۳۱۸.</ref>.

به گفته تاریخ‌نگاران: برخی از یاران امام {{ع}} پس از ایراد نخستین سخنرانی حضرت با [[مردم]] به گفت‌وگو پرداختند و امام {{ع}} در برابر [[دشمن]] [[قرآن]] را گشود و بر سر گرفت و بار دوم آنان را مخاطب ساخت و فرمود: مردم! [[حاکم]] و داور میان من و شما [[کتاب خدا]] و [[سنّت]] جدّم [[رسول]] خداست. و سپس آنان را بر خود و [[شمشیر]] و [[زره]] و [[عمامه]] [[رسول اکرم]] {{صل}} [[گواه]] گرفت و جمعیت نیز سخنانش را [[تصدیق]] کردند. حضرت سبب [[اقدام]] آنان به کشتن خود را از آنها جویا شد در پاسخ گفتند: ما برای [[اطاعت]] از [[فرمان]] [[عبید الله بن زیاد]] [[دست]] به چنین کاری می‌زنیم.

امام {{ع}} بدانان فرمود: مرگتان باد! و [[خواری]] و [[ذلّت]] قرینتان باشد. آیا پس از آنکه با شور و [[شوق]] فراوان دست یاری‌خواهی به سمت ما دراز کرده و ما را به [[یاری]] خویش خواندید و آن‌گاه که به درخواست شما پاسخ مثبت داده و بی‌درنگ به یاری شما شتافتیم، شمشیرهایی را برای [[دفاع]] از ما به دست گرفته بودید، به روی خودمان کشیدید و آتش ستم‌سوزی را که ما بر ضدّ [[دشمنان]] مشترک خود و شما برافروخته بودیم، بر [[ضد]] ما شعله‌ور ساختید، در نتیجه به [[حمایت]] و [[پشتیبانی]] دشمنان و به زیان [[دوستان]] و پیشوایتان به‌پا خاستید؟ بی‌آن‌که دشمنانتان [[عدل]] و دادی در [[جامعه]] شما حاکم ساخته باشند و یا [[امید]] چشم‌انداز [[آینده]] بهتری برایتان وجود دارد.

وای بر شما! ـ آیا سزاوار [[بلا]] نیستید ـ که از ما رو برتافتید و زمانی که شمشیرها در نیام، تیغ‌ها در غلاف و [[دل‌ها]] آرام و [[رأی]] و [[اندیشه‌ها]] بی‌تشویش بود، شما [[آتش]] [[مبارزه]] را دامن زدید و مانند مور و ملخ از هرسو به جانب ما رو آوردید ولی بسان پروانه از هر طرف فرو ریختید و [[عهد]] و [[پیمان]] خود را شکستید. ای بردگان [[امت]]! [[مرگ]] و [[خواری]] و [[ذلّت]] قرینتان باد! ای پس‌مانده‌های گروه‌ها و [[احزاب]] [[تبهکار]]! ای پشت‌سراندازان [[کتاب الهی]]! ای تحریف‌کنندگان [[سخنان پیامبر]]! ای جمع تبهکار و [[جنایت‌پیشه]]! ای فرو افتادگان از دماغ [[شیطان]]! ای خاموش‌کنندگان شیوه و روش [[نورانی]] [[رسول اکرم]]! آیا شما حاضر شده‌اید به [[یاری]] این طغیانگران تبهکار و استبدادگر بشتابید و دست از یاری ما بشویید؟ آری، به [[خدا]] [[سوگند]]! [[فریبکاری]] و [[پیمان‌شکنی]]، صفت [[پلید]] دیرینه شماست، میان شما ریشه دوانیده و شاخه‌هایتان با آن پیوند خورده است، شما به پلیدترین میوه‌ای می‌مانید که در گلوی باغبان و [[نگهبان]] رنجدیده‌اش گلوگیر شود و در کام [[تجاوزکاران]] [[غاصب]]، گوارا و [[لذت‌بخش]] باشد.

[[مردم]]! به هوش باشید! اینک این شخص [[فرومایه]] فرزند فرومایه ([[ابن زیاد]]) مرا بین [[انتخاب]] یکی از دو راه ذلّت‌پذیری و یا مرگ با [[افتخار]]، مخیّر ساخته است. چقدر دور است از [[همّت]] ما که ذلّت و خواری را برگزینیم. خدا و [[پیامبر]] او و [[اهل ایمان]] و غیرتمندان دوراندیش و دامن‌های [[پاک]] و اصل و تبار [[پاکیزه]] و جان‌های ستم‌ستیز و باشرافت، نخواهند پذیرفت که ما [[فرمانبرداری]] از [[فرومایگان]] و استبدادگران [[پست]] را بر مرگ شرافتمندانه ترجیح دهیم. بدانید! من با اعضای همین [[خاندان]] و [[یاران]] اندکم، با اینکه مردم دست از یاری‌ام شسته‌اند برای مبارزه با ستم‌پیشگان دورانم به پیش خواهم تاخت.

سپس [[امام]] {{ع}} به خواندن اشعار [[فروة بن مسیک]] مرادی پرداخت و اظهار داشت: اگر ما در این [[پیکار]] بر [[دشمن]] نابکار [[پیروز]] گردیم، در گذشته نیز پیروز بوده‌ایم و اگر به ظاهر، [[شکست]] نصیبمان شود باز هم شکست از ما به دور است و [[ترس]] و [[بیم]] زیبنده ما نیست، اما اکنون رخدادهایی پدیدار گشته که به ظاهر سودی به دیگران رسیده است. به سرزنشگران ما بگو: بیدار باشید که آنان نیز همانند ما با سرزنشگران روبرو خواهند شد. هرگاه [[مرگ]]، شتر خویش را بر در خانه‌ای حرکت داد، آن را در کنار در دیگری نیز خواهد خواباند.

به [[خدا]] [[سوگند]]! پس از این [[پیمان‌شکنی]] و پیوستن به [[دشمنان]] جز اندک فرصتی نظیر فرصت سوار شدن پیاده‌ای بر مرکب، نخواهید یافت و گردش آسیای [[روزگار]] شما را به گرد خویش می‌چرخاند و به [[اضطراب]] و نابودی سوق می‌دهد. این [[آینده‌نگری]] و [[پیشگویی]] از [[آینده]] را پدر بزرگوارم از جدّ گرانقدرم [[پیامبر اکرم]] {{صل}} به من خبر داده است (...همدلان و همفکران خویش را گرد آورده و دست در دست هم نهید و مهلتم ندهید)<ref>سوره یونس، آیه ۷۱.</ref> (من بر خدای [[بی‌همتا]] که [[پروردگار]] ما و شماست [[اعتماد]] کرده‌ام و بر این باورم که او مهار هر جنبنده‌ای را به کف گرفته و هستی و [[حیات]] همه در دست [[قدرت]] اوست، به [[راستی]] پروردگارم بر راهی راست و بدون [[انحراف]] قرار داد)<ref>سوره هود، آیه ۵۶.</ref>.

آن‌گاه [[امام]] {{ع}} دستان مبارکش را به [[آسمان]] بلند کرد و عرضه داشت: خدایا! قطرات [[باران]] [[رحمت]] خویش را از آنها دریغ دار و سال‌های سخت و دشوار [[خشکسالی]] و [[قحطی]] نظیر خشکسالی و [[گرفتاری]] سال‌های دوران [[حضرت یوسف]] بر آنان بفرست و مردنمایی برده صفت از [[قبیله ثقیف]] را بر آنها مسلّط گردان تا جام تلخ [[ذلّت]] و [[حقارت]] را بیشتر بر کامشان فروریخته و سیرابشان سازد؛ چراکه آنان بر ما [[دروغ]] بستند و دست از یاریمان شستند<ref>مقتل مقرم، ص۲۸۹- ۲۸۶؛ مقتل خوارزمی، ج۲، ص۶؛ تاریخ ابن عساکر، شرح حالات امام حسین {{ع}}، ص۲۱۶؛ اعلام الوری، ج۱، ص۴۵۸.</ref>. خدایا! تویی پروردگار ما! بر تو [[توکل]] و اعتماد نمودیم و به سویت رو خواهیم آورد<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۵ (کتاب)|پیشوایان هدایت ج۵]]، ص۲۶۰-۲۷۰.</ref>.

با این‌همه، [[عمر سعد]] هم‌چنان بر [[نبرد]] با [[امام حسین]] {{ع}} پافشاری داشت و حضرت با [[مردم]] [[گفت‌وگو]] می‌کرد و آنان را [[پند]] و [[اندرز]] می‌داد و به [[بهترین]] شکل ممکن به [[ارشاد]] آنان می‌پرداخت و آن‌گاه که بر پند و [[موعظه]] سودی مترتب ندید، رو به [[ابن سعد]] کرد و فرمود: ابن سعد! تو [[خیال]] می‌کنی با کشتن من و ریختن خونم به جایزه‌ای ارزنده و به [[فرمانروایی]] [[ری]] و [[گرگان]] نائل خواهی شد؟ به [[خدا]] [[سوگند]]! چنین ریاستی بر تو گوارا نخواهد شد و این ماجرایی است [[پیش‌بینی]] شده. اینک آن‌چه از دستت برمی‌آید انجام ده که پس از من‌ نه در [[دنیا]] و نه در [[آخرت]] روی [[خوشی]] و [[راحتی]] نخواهی دید، دیری نمی‌پاید که سر بریده‌ات را در همین [[شهر]]، بر بالای [[نی]] می‌زنند و [[کودکان]] این شهر سرت را اسباب‌بازی قرار داده و سنگبارانش خواهند کرد<ref>مقتل مقرم، ص۲۸۹.</ref>.

[[عمر سعد]] از این سخن برآشفت و بی‌آن‌که پاسخی به [[امام]] بدهد از آن حضرت رو برتافت. [[شیطان]] بر ابن سعد مسلط شد، وی تیری در چله کمان خود نهاد و به سمت سراپرده [[امام حسین]] {{ع}} پرتاب کرد و گفت: «[[سپاهیان]]! [[گواهی]] دهید من بودم که نخستین تیر را به سمت [[حسین]] شلیک نمودم» و سپس [[باران]] تیر از سوی [[دشمن]] به سوی [[یاران امام حسین]] {{ع}} باریدن گرفت و با یکدیگر درگیر شدند<ref>ارشاد، ج۲، ص۱۰۱؛ لهوف، ص۱۰۰؛ اعلام الوری، ج۱، ص۴۶۱.</ref>.

امام {{ع}} [[یاران]] خویش را مخاطب ساخت و فرمود: یاران! به پا خیزید و به سوی [[شهادت]] پرافتخاری بشتابید که راهی جز آن نمانده است، این تیرها پیک‌های مرگند که از سمت دشمن به سوی شما می‌آیند<ref>مقتل مقرم، ص۲۹۲.</ref>.

یاران امام {{ع}} پس از شنیدن این سخنان چون شیران [[خشمگین]] بی‌آن‌که از [[مرگ]] پروایی به خود راه دهند و از [[شادی]] [[دیدار]] [[خدای عزوجل]] در پوست خود نمی‌گنجیدند، [[نبرد]] را آغاز کردند به گونه‌ای که گویی در حالت نبرد، جایگاه خویش را در کنار [[پیامبران]] و صدّیقین و [[بندگان]] [[شایسته]] خدا می‌دیدند و هریک از آنان در لحظه شهادت عرضه می‌داشتند: {{متن حدیث|السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ}}! و به [[یاران]] و همرزمان خویش سفارش می‌کردند که [[امام]] و پیشوایشان را با [[بذل جان]] و [[خون]] خویش [[یاری]] کنند. [[کارزار]] [[سختی]] میان دو طرف درگرفت و هریک از [[یاران حسین]] {{ع}} تا ده‌ها تن از [[سپاه]] [[دشمن]] را به هلاکت‌ نمی‌رساندند از پای نمی‌افتادند<ref>سیرة الائمة الاثنی عشر، ج۲، ص۷۶.</ref>.

همراه با گردش آسیای [[نبرد]] خونین در بیابان [[کربلا]]، سیلی از خون‌های [[پاک]] و [[مقدس]] [[یاران اباعبدالله]] {{ع}} در آنجا روان گشت تا راه خویش را به نهر [[خلود]] و جاودان [[الهی]] بگشاید در آن گیرودار یاران حسین یکی پس از دیگری روی [[زمین]] می‌افتادند. قهرمانانی که سپاه دشمن را با زخم‌های کاری از پا درآورده و سخت [[کشتار]] نمودند، به گونه‌ای که [[عمر سعد]] فریاد زد: [[سربازان]]! اگر [[جنگ]] به همین‌گونه میان ما و آنها درگیر باشد، همه شما را از دم تیغ خواهند گذراند. بنابراین، باید یکباره بر آنها [[یورش]] برده و آنان را آماج تیر و سنگ قرار دهید. بدین‌سان، [[حمله]] و پیشروی دشمن به سوی باقیمانده یاران حسین {{ع}} آغاز گردید و آنها را از هرسو به محاصره درآورده و کلیه ابزار و شیوه‌های [[پست]] و [[پلید]] [[قتل]] و کشتار را به کار گرفتند و بیشتر یاران حاضر را که در اردوگاه [[حسینی]] حضور داشتند به [[شهادت]] رساندند.

در نیمروز [[عاشورا]]، وقت [[نماز ظهر]] فرارسید و اینک این [[حسین]] است که [[مردم]] را به [[نماز]] فرامی‌خواند و میدان کارزارش به [[محراب]] [[جهاد]] و [[عبادت]] تبدیل شده و [[شمشیر]] و نیزه‌ها در ایجاد مانع میان او و میان حضورش در عرصه [[مناجات]] و [[نیایش]] و [[عروج]] به جایگاه قدسیان و عرصه‌های [[جمال]] و جلال الهی، [[قادر]] نبودند<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۵ (کتاب)|پیشوایان هدایت ج۵]]، ص۲۶۰-۲۷۰.</ref>.

یارانش یکی پس از دیگری به میدان کارزار شتافته و به شهادت می‌رسیدند تا آنجا که جز اعضای خاندانش [[یار]] و [[یاوری]] برایش باقی نمانده‌ بود. فرزند دلبند و جگرگوشه‌اش [[علی اکبر]] {{ع}} ـ پسر [[لیلی]] دخت [[ابومرة بن مسعود ثقفی]] ـ که چهره‌ای از همه زیباتر داشت با این [[رجز]] خود را به [[قلب]] [[سپاه]] [[دشمن]] زد. {{عربی|أَنَا عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِي * نَحْنُ وَ بَيْتِ اللَّهِ أَوْلَى بِالنَّبِي * تَاللَّهِ لَا يَحْكُمُ فِينَا ابْنُ الدَّعِي}}؛ من [[علی بن حسین]] بن علی‌ام. ما و [[خانه خدا]] به [[رسول اکرم]] سزاوارتریم، به [[خدا]] [[سوگند]]! نباید این فرزند نابکار [[فرومایه]] ([[یزید]]) بر ما [[حکومت]] براند.

وی چندین‌بار بر دشمن سخت [[حمله]] برد و [[مردم کوفه]] از کشتن او دریغشان می‌آمد. ناگهان چشم [[مرة بن منقذ عبدی]] به او افتاد و گفت: [[گناه]] [[عرب]] به گردنم اگر این [[جوان]] به نزدیکم گذارش افتد و دست به [[کشتار]] بزند، پدرش را به عزایش ننشانم. [[علی اکبر]] نظیر مرحله نخست‌بار دیگر بر دشمن [[یورش]] برد، که مرّة بن منقذ نیزه‌ای بر پشت او وارد ساخت و به [[شهادت]] رسید. دشمن او را در میان گرفته و پیکر نازنینش را با [[شمشیر]] پاره‌پاره کردند. [[حسین]] {{ع}} خود را به بالین وی رساند و فرمود: {{متن حدیث|قَتَلَ اللَّهُ قَوْماً قَتَلُوكَ يَا بُنَيَّ، مَا أَجْرَأَهُمْ عَلَى الرَّحْمَنِ وَ عَلَى انْتِهَاكِ حُرْمَةِ الرَّسُولِ}}؛<ref>«پسرم! خدا بکشد مردمی که تو را کشتند، چقدر اینان نسبت به خدا و بی‌حرمتی به رسول گرامی‌اش بی‌پروا و گستاخ شده‌اند و اشک از چشمان مبارکش جاری شد».</ref>. و فرمود: پس از تو افّ بر [[زندگی دنیا]].

در این هنگام [[زینب]] کبری {{س}} به سرعت از خیمه‌ها بیرون دوید و فریاد می‌زد: وای برادرم! وای پسر برادرم! وقتی به [[علی]] رسید خود را روی [[بدن]] عزیزش افکند و [[امام حسین]] {{ع}} سر [[مبارک]] [[خواهر]] را گرفت و بلند کرد و او را به خیمه‌ها بازگرداند و به [[جوانان]] [[بنی هاشم]] فرمود: بیایید و برادرتان را به سمت‌ خیمه‌ها ببرید. جوانان، بدن نازنین علی اکبر را برداشته و مقابل خیمه‌ای که در برابرش [[پیکار]] می‌کردند، قرار دادند.

سپس مردی از هواداران [[عمر سعد]] به نام [[عمرو بن صبیح]]، [[عبدالله بن مسلم بن عقیل]] را با تیر [[هدف]] قرار داد، [[عبدالله]] [[دست]] خود را به پیشانی نهاد تا از اصابت تیر به آن جلوگیری کند که تیر به دستش اصابت نمود و آن را به پیشانی‌اش دوخت و نتوانست آن را حرکت دهد و فرد دیگری با نیزه بر او حمله‌ور شد و آن را در قلبش فرو برد و وی را به [[شهادت]] رساند. [[عبدالله بن قطبه طایی]] بر [[عون بن عبدالله بن جعفر بن ابو طالب]] [[یورش]] برد و او را به شهادت رساند.

[[عامر بن نهشل تمیمی]] با [[حمله]] بر [[محمد بن عبدالله بن جعفر بن ابوطالب]]، وی را به شهادت رساند. [[عبدالرحمان بن عقیل بن ابوطالب]]، با حمله [[عثمان بن خالد]] به شهادت رسید. [[حمید بن مسلم]] می‌گوید: در همین گیرودار بودیم، [[نوجوانی]] که چهره‌اش چون پاره ماه می‌درخشید، [[شمشیر]] به دست و پیراهن و ردا و [[کفش]] خویش را پوشیده بود، از خیمه‌ها بیرون آمد. بند یکی از کفش‌هایش باز شده بود. [[عمر بن سعید بن نفیل ازدی]] به من گفت: به [[خدا]] [[سوگند]]! بر او حمله خواهم کرد. بدو گفتم: سبحان [[الله]]! با این کار می‌خواهی چه کنی؟ او را به خود واگذار، همان سربازانی که با او درگیرند و کسی را از آنها زنده نگذاشته‌اند، برایش کافی است. وی در پاسخ گفت: به خدا! حتما بر او حمله‌ور خواهم شد و چنین کرد و با شمشیر بر او یورش برد و فرق مبارکش را شکافت و [[جوان]] به صورت روی‌ [[زمین]] افتاد و صدا زد: عمو [[جان]]! مرا دریاب. [[حسین]] {{ع}} چون باز شکاری بر بالین وی حاضر شد و سپس چونان شیری [[خشمگین]] بر [[دشمن]] یورش برد و شمشیری بر دست عمر بن سعید بن نفیل فرود آورد و آن را از آرنج به پوست آویزان کرد. مرد فریادی برآورد که [[لشکریان]] همه شنیدند و آن‌گاه حسین {{ع}} از او فاصله گرفت و [[سپاه کوفه]] با حمله‌ای خواستند وی را [[نجات]] دهند که زیر سم ستوران به [[هلاکت]] رسید.

راوی می‌گوید: گردوغبار میدان که فرونشست، دیدم [[حسین]] بالین آن [[جوان]] ایستاده و او از شدّت درد، پای خود را به [[زمین]] می‌ساید و حسین می‌گوید: از [[رحمت الهی]] دور باد مردمی که تو را کشتند و [[روز رستاخیز]] جدّت [[رسول خدا]] با آنان [[دشمنی]] خواهد کرد. سپس اظهار داشت: به [[خدا]] [[سوگند]]! بر عمویت چقدر دشوار است که از او [[یاری]] بخواهی و نتواند به تو پاسخ مثبت دهد و یا زمانی که پاسخ دهد سودی به حالت نبخشد، به خدا سوگند! صدای یاری‌خواهی‌ات به کسی می‌ماند که کشته شده‌گانش زیاد و [[یار]] و یارانش اندک باشند. آن‌گاه حسین آن جوان را به سینه گرفت و به سمت خیمه‌ها برد، گویی می‌بینم که پاهای آن [[نوجوان]] به زمین کشیده می‌شود. [[امام]] جنازه وی را به خیمه‌ها آورد و کنار پیکر فرزندش [[علی اکبر]] و دیگر شهدای [[اهل بیت]] قرار داد. پرسیدم صاحب آن جنازه کیست؟ گفتند: وی [[قاسم بن حسن بن علی بن ابی‌طالب]] {{ع}} است.

سپس حسین {{ع}} مقابل [[خیمه]] نشست و فرزند خردسالش [[عبدالله]] را نزدش آوردند و حضرت او را روی زانوی [[محبّت]] خود نشانید که ناگاه مردی از [[بنی اسد]] با شلیک تیری گلوی او را پاره کرد. حسین [[خون]] گلوی آن [[کودک]] را برگرفت وقتی دستش پر از خون شد آن را به زمین ریخت و سپس به پیشگاه [[حضرت حق]] عرضه داشت: پروردگارا! اگر در [[دنیا]] [[ظفر]] و [[پیروزی]] آسمانی‌ات را از ما دریغ داشتی در عوض بهتر از پیروزی را در [[آخرت]] نصیبمان گردان و [[انتقام]] ما را از ستم‌پیشگان بستان. این را گفت و جنازه کودک را بغل گرفت و در کنار جنازه‌های دیگر اعضای خاندانش قرار داد.

[[عبدالله بن عقبه غنوی]]، [[ابو بکر بن حسن بن علی بن ابی طالب]] {{ع}} را با شلیک تیری به [[شهادت]] رساند. [[عباس بن علی]] با [[مشاهده]] تعداد زیاد شهدای خاندانش رو به [[برادران]] مادری خود عبدالله، [[جعفر]]، [[عثمان]]، نمود و بدانان فرمود: ای [[فرزندان]] مادر! به میدان بشتابید تا خود [[شاهد]] باشم که خیرخواهانه در [[راه خدا]] و رسولش [[جان]] باخته‌اید؛ زیرا شما دارای [[فرزندی]] پس از خود نیستید.

نخست [[عبدالله]] به میدان رفت و پیکاری سخت آغاز کرد و با [[هانی بن ثبیت حضرمی]] درگیر و دو ضربت بین آنان ردوبدل شد و توسط هانی به [[شهادت]] رسید. پس از او [[جعفر بن علی]] به صحنه [[کارزار]] شتافت و او نیز توسط هانی به شهادت رسید و [[خولی بن یزید]] اصبحی با [[عثمان بن علی]] که در جایگاه برادرانش ایستاده بود، به [[نبرد]] پرداخت و با تیری که به سوی او شلیک کرد وی را بر [[زمین]] افکنده و مردی از بنی دارم، بر او حمله‌ور شد و سر از بدن او جدا کرد.

[[لشکریان]] یکپارچه بر [[حسین]] [[یورش]] بردند تا او را به اردوگاهش عقب برانند. در اینجا [[تشنگی]] بر [[امام]] چیره شد و به اتفاق برادرش [[عباس]] از دژی خاکی عبور کرد تا به آب [[فرات]] دست یابد. ولی جمعی از سپاهیان ابن سعد مانع حضرت شدند. و مردی از [[قبیله]] دارم از جمع [[سپاه]] خطاب به آن [[جمعیت]] گفت: وای بر شما! بین او و آب فرات فاصله بیندازید و نگذارید به آب دست یابد. [[امام حسین]] {{ع}} به پیشگاه [[خدا]] عرضه داشت: «خدایا! او را همواره تشنه‌کام‌ بدار» مرد دارمی از [[سخن امام]] به [[خشم]] آمد و با شلیک تیری گلوی [[مبارک]] حضرت را نشانه رفت. امام حسین {{ع}} تیر را از گلو خارج و دستان مبارکش را زیر گلوی خود گشود، پر از [[خون]] که شدند، آنها را به [[آسمان]] پاشید و عرضه داشت: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ إِنِّي أَشْكُو إِلَيْكَ مَا يُفْعَلُ بِابْنِ بِنْتِ نَبِيِّكَ}}<ref>«خدایا! از مردمی که با فرزند دخت پیامبرت چنین رفتار کردند، نزدت شکایت می‌آورم»</ref>.<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۵ (کتاب)|پیشوایان هدایت ج۵]]، ص۲۶۰-۲۷۰.</ref>