بدون خلاصۀ ویرایش
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = تفسیر مأثور | |||
| عنوان مدخل = | |||
| مداخل مرتبط = | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
[[صدوق]] با سند متصل [[حدیثی]] را از [[امام حسن عسکری]] {{ع}} در [[تفسیر]] {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}} آورده که در ضمن آن نقل شده است: مردی از [[علی بن الحسین]] {{عم}} معنای {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}} را پرسید. آن | [[صدوق]] با سند متصل [[حدیثی]] را از [[امام حسن عسکری]] {{ع}} در [[تفسیر]] {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}} آورده که در ضمن آن نقل شده است: مردی از [[علی بن الحسین]] {{عم}} معنای {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}} را پرسید. آن حضرت فرمود: پدرم از برادرش حسن [[روایت]] کرد که مردی در محضر [[امیر مؤمنان]] برخاست و عرض کرد: ای امیر مؤمنان، مرا از معنای {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}}<ref>«به نام خداوند بخشنده بخشاینده» سوره فاتحه، آیه ۱.</ref>[[آگاه]] کن؟ [[امیر مؤمنان علی]] {{ع}} فرمود: {{متن حدیث|إِنَّ قَوْلَكَ اللَّهُ أَعْظَمُ اسْمٌ مِنْ أَسْمَاءِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ الِاسْمُ الَّذِي لَا يَنْبَغِي أَنْ يُسَمَّى بِهِ غَيْرُ اللَّهِ وَ لَمْ يَتَسَمَّ بِهِ مَخْلُوقٌ فَقَالَ الرَّجُلُ فَمَا تَفْسِيرُ قَوْلِهِ اللَّهُ قَالَ هُوَ الَّذِي يَتَأَلَّهُ إِلَيْهِ عِنْدَ الْحَوَائِجِ وَ الشَّدَائِدِ كُلُّ مَخْلُوقٍ عِنْدَ انْقِطَاعِ الرَّجَاءِ مِنْ جَمِيعِ مَنْ هُوَ دُونَهُ وَ تَقَطُّعِ الْأَسْبَابِ مِنْ كُلِّ مَنْ سِوَاهُ وَ ذَلِكَ أَنَّ كُلَّ مُتَرَئِّسٍ فِي هَذِهِ الدُّنْيَا وَ مُتَعَظِّمٍ فِيهَا وَ إِنْ عَظُمَ غِنَاؤُهُ وَ طُغْيَانُهُ وَ كَثُرَتْ حَوَائِجُ مَنْ دُونَهُ إِلَيْهِ فَإِنَّهُمْ سَيَحْتَاجُونَ حَوَائِجَ لَا يَقْدِرُ عَلَيْهَا هَذَا الْمُتَعَاظِمُ وَ كَذَلِكَ هَذَا الْمُتَعَاظِمُ يَحْتَاجُ حَوَائِجَ لَا يَقْدِرُ عَلَيْهَا فَيَنْقَطِعُ إِلَى اللَّهِ عِنْدَ ضَرُورَتِهِ وَ فَاقَتِهِ حَتَّى إِذَا كَفَى هَمَّهُ عَادَ إِلَى شِرْكِهِ أَ مَا تَسْمَعُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ: {{متن قرآن|قُلْ أَرَأَيْتَكُمْ إِنْ أَتَاكُمْ عَذَابُ اللَّهِ أَوْ أَتَتْكُمُ السَّاعَةُ أَغَيْرَ اللَّهِ تَدْعُونَ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ بَلْ إِيَّاهُ تَدْعُونَ فَيَكْشِفُ مَا تَدْعُونَ إِلَيْهِ إِنْ شَاءَ وَتَنْسَوْنَ مَا تُشْرِكُونَ}}<ref>«بگو مرا آگاه سازید، چنانچه عذاب خداوند، یا رستخیز شما را دریابد، اگر راست می‌گویید آیا جز خداوند را می‌خوانید؟ (نه) بلکه تنها او را می‌خوانید و او اگر بخواهد رنج و بلای شما را از میان برمی‌دارد و (در آن حال) آنچه را شریک (خداوند) می‌دانید فراموش می‌کنید» سوره انعام، آیه ۴۰-۴۱.</ref> فَقَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِعِبَادِهِ أَيُّهَا الْفُقَرَاءُ إِلَى رَحْمَتِي إِنِّي قَدْ أَلْزَمْتُكُمُ الْحَاجَةَ إِلَيَّ فِي كُلِّ حَالٍ وَ ذِلَّةَ الْعُبُودِيَّةِ فِي كُلِّ وَقْتٍ فَإِلَيَّ فَافْزَعُوا فِي كُلِّ أَمْرٍ تَأْخُذُونَ فِيهِ وَ تَرْجُونَ تَمَامَهُ وَ بُلُوغَ غَايَتِهِ فَإِنِّي إِنْ أَرَدْتُ أَنْ أُعْطِيَكُمْ لَمْ يَقْدِرْ غَيْرِي عَلَى مَنْعِكُمْ وَ إِنْ أَرَدْتُ أَنْ أَمْنَعَكُمْ لَمْ يَقْدِرْ غَيْرِي عَلَى إِعْطَائِكُمْ فَأَنَا أَحَقُّ مَنْ سُئِلَ وَ أَوْلَى مَنْ تُضُرِّعَ إِلَيْهِ فَقُولُوا عِنْدَ افْتِتَاحِ كُلِّ أَمْرٍ صَغِيرٍ أَوْ عَظِيمٍ- {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}}؛ أَيْ أَسْتَعِينُ عَلَى هَذَا الْأَمْرِ بِاللَّهِ الَّذِي لَا يَحِقُّ الْعِبَادَةُ لِغَيْرِهِ الْمُغِيثِ إِذَا اسْتُغِيثَ الْمُجِيبِ إِذَا دُعِيَ الرَّحْمَنِ الَّذِي يَرْحَمُ بِبَسْطِ الرِّزْقِ عَلَيْنَا الرَّحِيمِ بِنَا فِي أَدْيَانِنَا وَ دُنْيَانَا وَ آخِرَتِنَا خَفَّفَ عَلَيْنَا الدِّينَ وَ جَعَلَهُ سَهْلًا خَفِيفاً وَ هُوَ يَرْحَمُنَا بِتَمَيُّزِنَا}}<ref>صدوق، التوحید، ص۲۳۱ و ۲۳۲، ح۵.</ref>؛ | ||
همانا سخن تو که می‌گویی «[[الله]]»، بزرگ‌ترین نام از نام‌های [[خدای عزّ و جلّ]] است و آن نامی است که جز [[خدا]] سزاوار نیست که با آن نام برده شود و هیچ مخلوقی به آن نامگذاری نشده است. آن مرد گفت: پس [[تفسیر]] قول او که فرموده است «الله» چیست؟ فرمود: او کسی است که هر مخلوقی وقتی در نیازها و [[سختی‌ها]] امیدش از هرکسی جز او قطع و دستش از هر سببی جز او کوتاه می‌شود، به سوی او روی می‌آورد و به او [[پناه]] می‌برد؛ زیرا هرکس در این [[دنیا]] [[ریاست]] پذیرفته و خود را بزرگ [[تصور]] کرده، هرچند [[بی‌نیازی]] و سرکشی‌اش بزرگ و نیازهای افراد به او زیاد باشد، برای افراد و خود او نیازهایی پیش خواهد آمد که برای رفع آن [[قدرت]] ندارد و در وقت [[ضرورت]] و بی‌چارگی‌اش، از غیر [[خدا]] [[بریده]] و به خدا روی می‌آورد، تا وقتی که [[گرفتاری]] و اندوهش برطرف شد، به شرکش برمی‌گردد. آیا نشنیده‌ای که خدای عز و جل می‌فرماید: «بگو به نظر شما آیا اگر [[عذاب]] خدا بر شما وارد شود، یا [[روز قیامت]] شما را دریابد، آیا جز او را می‌خوانید پاسخ دهید اگر راست می‌گویید؟! بلکه تنها او را می‌خوانید؛ پس اگر بخواهد، آنچه را برای رفع آن [[دعا]] می‌کردید، برطرف می‌کند و آنچه را [[شریک]] قرار می‌دادید، فراموش می‌کنید». پس [[خدای عزّ و جلّ]] به بندگانش فرموده است: ای [[نیازمندان]] به رحمتم، همانا نیاز به خود را در هرحالتی و [[ذلّت]] [[بندگی]] را در هر وقتی ملازم شما کرده‌ام؛ پس در هر کاری که وارد می‌شوید و تمام شدن و رسیدن به انتهای آن را [[امید]] دارید، به من پناه آورید؛ زیرا اگر من بخواهم به شما عطا کنم، هیچ‌کس غیر از من بر منع آن از شما قدرت ندارد و اگر بخواهم از شما منع کنم، هیچ‌کس جز من بر اعطای آن به شما قدرت ندارد؛ پس من [[شایسته‌ترین]] کسی هستم که باید از او سؤال شود و اولی‌ترین کسی هستم که باید به درگاه او [[تضرّع]] شود؛ پس در وقت شروع هر کار کوچک و بزرگی بگویید: | همانا سخن تو که می‌گویی «[[الله]]»، بزرگ‌ترین نام از نام‌های [[خدای عزّ و جلّ]] است و آن نامی است که جز [[خدا]] سزاوار نیست که با آن نام برده شود و هیچ مخلوقی به آن نامگذاری نشده است. آن مرد گفت: پس [[تفسیر]] قول او که فرموده است «الله» چیست؟ فرمود: او کسی است که هر مخلوقی وقتی در نیازها و [[سختی‌ها]] امیدش از هرکسی جز او قطع و دستش از هر سببی جز او کوتاه می‌شود، به سوی او روی می‌آورد و به او [[پناه]] می‌برد؛ زیرا هرکس در این [[دنیا]] [[ریاست]] پذیرفته و خود را بزرگ [[تصور]] کرده، هرچند [[بی‌نیازی]] و سرکشی‌اش بزرگ و نیازهای افراد به او زیاد باشد، برای افراد و خود او نیازهایی پیش خواهد آمد که برای رفع آن [[قدرت]] ندارد و در وقت [[ضرورت]] و بی‌چارگی‌اش، از غیر [[خدا]] [[بریده]] و به خدا روی می‌آورد، تا وقتی که [[گرفتاری]] و اندوهش برطرف شد، به شرکش برمی‌گردد. آیا نشنیده‌ای که خدای عز و جل می‌فرماید: «بگو به نظر شما آیا اگر [[عذاب]] خدا بر شما وارد شود، یا [[روز قیامت]] شما را دریابد، آیا جز او را می‌خوانید پاسخ دهید اگر راست می‌گویید؟! بلکه تنها او را می‌خوانید؛ پس اگر بخواهد، آنچه را برای رفع آن [[دعا]] می‌کردید، برطرف می‌کند و آنچه را [[شریک]] قرار می‌دادید، فراموش می‌کنید». پس [[خدای عزّ و جلّ]] به بندگانش فرموده است: ای [[نیازمندان]] به رحمتم، همانا نیاز به خود را در هرحالتی و [[ذلّت]] [[بندگی]] را در هر وقتی ملازم شما کرده‌ام؛ پس در هر کاری که وارد می‌شوید و تمام شدن و رسیدن به انتهای آن را [[امید]] دارید، به من پناه آورید؛ زیرا اگر من بخواهم به شما عطا کنم، هیچ‌کس غیر از من بر منع آن از شما قدرت ندارد و اگر بخواهم از شما منع کنم، هیچ‌کس جز من بر اعطای آن به شما قدرت ندارد؛ پس من [[شایسته‌ترین]] کسی هستم که باید از او سؤال شود و اولی‌ترین کسی هستم که باید به درگاه او [[تضرّع]] شود؛ پس در وقت شروع هر کار کوچک و بزرگی بگویید: | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۷: | ||
{{متن حدیث| إنَّ الْعَبْدَ إذا اَرادَ اَنْ يَقْرَأَ أَوْ يَعْمَلَ عَمَلاً فَيَقُولُ: {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}}؛ أي بِهذَا الاِسمِ أعمَلُ هذَا العَمَلَ، فَكُلُّ أمرٍ يَعمَلُهُ يَبدَأُ فيهِ ب {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}} فَإِنَّهُ يُبارَكُ لَهُ فيهِ }}<ref>بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۱۰۹، آخر ح۱۱.</ref>؛ همانا [[بنده]] وقتی که بخواهد [نوشته‌ای را] قرائت کند یا عملی را انجام دهد، می‌گوید: {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}}؛ یعنی با این نام این عمل را انجام می‌دهم؛ پس هر عملی را که انجام می‌دهد؛ اگر با {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}} آغاز کند، حتما آن عمل [[برکت]] داده خواهد شد». | {{متن حدیث| إنَّ الْعَبْدَ إذا اَرادَ اَنْ يَقْرَأَ أَوْ يَعْمَلَ عَمَلاً فَيَقُولُ: {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}}؛ أي بِهذَا الاِسمِ أعمَلُ هذَا العَمَلَ، فَكُلُّ أمرٍ يَعمَلُهُ يَبدَأُ فيهِ ب {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}} فَإِنَّهُ يُبارَكُ لَهُ فيهِ }}<ref>بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۱۰۹، آخر ح۱۱.</ref>؛ همانا [[بنده]] وقتی که بخواهد [نوشته‌ای را] قرائت کند یا عملی را انجام دهد، می‌گوید: {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}}؛ یعنی با این نام این عمل را انجام می‌دهم؛ پس هر عملی را که انجام می‌دهد؛ اگر با {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}} آغاز کند، حتما آن عمل [[برکت]] داده خواهد شد». | ||
در تفسیر {{متن قرآن|الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ}}<ref>«سپاس، خداوند، پروردگار جهانیان را» سوره فاتحه، آیه ۲.</ref> نیز سخن مفصّلی از آن | در تفسیر {{متن قرآن|الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ}}<ref>«سپاس، خداوند، پروردگار جهانیان را» سوره فاتحه، آیه ۲.</ref> نیز سخن مفصّلی از آن حضرت نقل شده که به ذکر آدرس آن اکتفا می‌شود <ref>بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۱۱۵-۱۱۷، ح۱۸.</ref>. | ||
برخی دیگر از تفسیر و تأویل‌های آن حضرت را در مصادر زیر بنگرید<ref>بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۱۲۲، ح۳۹، ص۱۶۲، ح۱؛ مجلسی، بحار الانوار، ج۳، ص۲۲۰، ح۲۱؛ ج۵، ص۱۷۴؛ ج۱۰، ص۶۰، ح۴؛ ج۵۱، ص۵۷، ح۴۸؛ ج۵۳، ص۶۰، ح۴۸ و ص۸۱، ح۸۶؛ ج۹۲، ص۱۰۵.</ref>.<ref>[[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|تاریخ تفسیر قرآن]]، ص ۵۸-۶۱.</ref> | برخی دیگر از تفسیر و تأویل‌های آن حضرت را در مصادر زیر بنگرید<ref>بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۱۲۲، ح۳۹، ص۱۶۲، ح۱؛ مجلسی، بحار الانوار، ج۳، ص۲۲۰، ح۲۱؛ ج۵، ص۱۷۴؛ ج۱۰، ص۶۰، ح۴؛ ج۵۱، ص۵۷، ح۴۸؛ ج۵۳، ص۶۰، ح۴۸ و ص۸۱، ح۸۶؛ ج۹۲، ص۱۰۵.</ref>.<ref>[[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|تاریخ تفسیر قرآن]]، ص ۵۸-۶۱.</ref> | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۹: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:تفسیر مأثور]] | [[رده:تفسیر مأثور]] | ||