استعاذه در معارف دعا و زیارات: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-==پانویس== +== پانویس ==)) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = استعاذه | |||
| عنوان مدخل = استعاذه | |||
| مداخل مرتبط = [[استعاذه در قرآن]] - [[استعاذه در معارف دعا و زیارات]] - [[استعاذه در فقه اسلامی]] - [[استعاذه در معارف و سیره سجادی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
'''استعاذه''' به معنای [[پناه]] خواستن و درخواست کمک، [[یاری]] و چنگ انداختن است<ref>التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۸، ص۳۱۵.</ref>. [[انسان]] موجودی [[ضعیف]] است، و به هنگام [[درخواست یاری]]، ناچار است به موجوی [[قوی]] پناه برد. از این روی انسانِ [[مؤمن]] به [[خداوند]] که قوی‌ترین موجود است پناه می‌برد. | '''استعاذه''' به معنای [[پناه]] خواستن و درخواست کمک، [[یاری]] و چنگ انداختن است<ref>التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۸، ص۳۱۵.</ref>. [[انسان]] موجودی [[ضعیف]] است، و به هنگام [[درخواست یاری]]، ناچار است به موجوی [[قوی]] پناه برد. از این روی انسانِ [[مؤمن]] به [[خداوند]] که قوی‌ترین موجود است پناه می‌برد. | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
[[خدای حکیم]] نیز در [[قرآن کریم]] به ما آموخته است که به وجود پاکش [[پناهنده]] شویم. به همین جهت به پیامبرش این‌گونه می‌آموزد: {{متن قرآن|قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ}}<ref>«بگو: به پروردگار سپیده‌دم پناه می‌برم» سوره فلق، آیه ۱.</ref>. | [[خدای حکیم]] نیز در [[قرآن کریم]] به ما آموخته است که به وجود پاکش [[پناهنده]] شویم. به همین جهت به پیامبرش این‌گونه می‌آموزد: {{متن قرآن|قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ}}<ref>«بگو: به پروردگار سپیده‌دم پناه می‌برم» سوره فلق، آیه ۱.</ref>. | ||
[[امام سجاد]]{{ع}} در [[صحیفه]] تنها پناه‌دهنده را خداوند دانسته، و خودش نیز از جوار [[رحمت]] [[پروردگار]] پناه می‌جوید<ref>نیایش هشتم.</ref>. و عرضه می‌دارد: به تو پناه می‌جویم، پس پناهم ده<ref>نیایش پنجاه و یکم.</ref>. | [[امام سجاد]] {{ع}} در [[صحیفه]] تنها پناه‌دهنده را خداوند دانسته، و خودش نیز از جوار [[رحمت]] [[پروردگار]] پناه می‌جوید<ref>نیایش هشتم.</ref>. و عرضه می‌دارد: به تو پناه می‌جویم، پس پناهم ده<ref>نیایش پنجاه و یکم.</ref>. | ||
[[حضرت]] [[زین‌العابدین]]{{ع}} [[نیایش هشتم]] را به استعاذه به خداوندِ [[مهربان]] از [[شر]] پلیدی‌های [[اخلاقی]] و زشتی‌های [[رفتاری]] اختصاص داده است. او در این [[دعا]] به بیش از سی مورد نازیبایی اخلاقی و رفتاری فردی و [[اجتماعی]] اشاره می‌کند که از جمله آنها این است که انسان [[خیانت]] کسی را در [[دل]] داشته باشد. ایشان از [[اصرار بر گناه]] و [[نافرمانی]] به خداوند پناه برده<ref>نیایش دوازدهم.</ref> و این چنین [[نیایش]] می‌کند: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ... وَ أَعِذْنِي مِنْ سُوءِ الرَّغْبَةِ وَ هَلَعِ أَهْلِ الْحِرْصِ}}، «خداوندا!... مرا از [[امیال]] نکوهیده و [[آزمندی]] در پناه خود دار»<ref>نیایش چهاردهم.</ref>. [[امام چهارم]] از [[روز قیامت]] و [[آتش جهنم]] - آن بزرگ‌ترین [[حسرت]] و [[مصیبت]] - به پروردگار [[رحیم]] پناه برده<ref>نیایش هشتم.</ref> و خطاب به خداوند می‌گوید: «ای خداوند، به تو پناه می‌برم از کژدم‌های سهمناک آنکه دهان‌ها گشوده‌اند و از مارهای دهشت‌افزای آنکه نیش‌ها آخته‌اند و از آن آب جوشان که احشا و امعای [[دوزخیان]] را شرحه‌شرحه کند و دل‌هایشان را از جای برکند»<ref>نیایش سی و دوم.</ref>. | [[حضرت]] [[زین‌العابدین]] {{ع}} [[نیایش هشتم]] را به استعاذه به خداوندِ [[مهربان]] از [[شر]] پلیدی‌های [[اخلاقی]] و زشتی‌های [[رفتاری]] اختصاص داده است. او در این [[دعا]] به بیش از سی مورد نازیبایی اخلاقی و رفتاری فردی و [[اجتماعی]] اشاره می‌کند که از جمله آنها این است که انسان [[خیانت]] کسی را در [[دل]] داشته باشد. ایشان از [[اصرار بر گناه]] و [[نافرمانی]] به خداوند پناه برده<ref>نیایش دوازدهم.</ref> و این چنین [[نیایش]] می‌کند: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ... وَ أَعِذْنِي مِنْ سُوءِ الرَّغْبَةِ وَ هَلَعِ أَهْلِ الْحِرْصِ}}، «خداوندا!... مرا از [[امیال]] نکوهیده و [[آزمندی]] در پناه خود دار»<ref>نیایش چهاردهم.</ref>. [[امام چهارم]] از [[روز قیامت]] و [[آتش جهنم]] - آن بزرگ‌ترین [[حسرت]] و [[مصیبت]] - به پروردگار [[رحیم]] پناه برده<ref>نیایش هشتم.</ref> و خطاب به خداوند می‌گوید: «ای خداوند، به تو پناه می‌برم از کژدم‌های سهمناک آنکه دهان‌ها گشوده‌اند و از مارهای دهشت‌افزای آنکه نیش‌ها آخته‌اند و از آن آب جوشان که احشا و امعای [[دوزخیان]] را شرحه‌شرحه کند و دل‌هایشان را از جای برکند»<ref>نیایش سی و دوم.</ref>. | ||
حضرت در دعای [[روز]] [[عید قربان]] و [[جمعه]] نیز از [[خشم]] و [[سخط]] خداوند به او پناه می‌برد<ref>نیایش‌های سی و ششم و چهل و هشتم.</ref>. | حضرت در دعای [[روز]] [[عید قربان]] و [[جمعه]] نیز از [[خشم]] و [[سخط]] خداوند به او پناه می‌برد<ref>نیایش‌های سی و ششم و چهل و هشتم.</ref>. | ||
[[رنج]] و مشقت‌های [[مالی]] در [[زندگی]] [[دنیایی]] یکی دیگر از محورهایی است که علی‌بن‌الحسین{{ع}} از آن به [[خداوند]] [[پناه]] می‌برد، ایشان با اشاره به [[سختی]] [[قرض]] و وام [[مالی]] برای [[مؤمنین]]، خطاب به [[پروردگار]] می‌گوید: «خداوندا، به تو پناه می‌آورم از [[اندوه]] وام‌داری و [[اندیشه]] آن و دل‌مشغولی برای آن و بی‌خوابی کشیدن در [[غم]] آن. خدایا... مرا از وام در پناه خود دار»<ref>نیایش سی‌ام.</ref>. | [[رنج]] و مشقت‌های [[مالی]] در [[زندگی]] [[دنیایی]] یکی دیگر از محورهایی است که علی‌بن‌الحسین {{ع}} از آن به [[خداوند]] [[پناه]] می‌برد، ایشان با اشاره به [[سختی]] [[قرض]] و وام [[مالی]] برای [[مؤمنین]]، خطاب به [[پروردگار]] می‌گوید: «خداوندا، به تو پناه می‌آورم از [[اندوه]] وام‌داری و [[اندیشه]] آن و دل‌مشغولی برای آن و بی‌خوابی کشیدن در [[غم]] آن. خدایا... مرا از وام در پناه خود دار»<ref>نیایش سی‌ام.</ref>. | ||
[[سیدالساجدین]] {{ع}} از [[دشمنان]] و [[شماتت]] آنان به [[خدا]] پناهجو می‌شود<ref>نیایش چهل و هفتم.</ref> و [[نیایش هفدهم صحیفه]] را به [[استعاذه]] از [[دشمن]] آشکار ۔ یعنی [[شیطان]] - و حیله‌های او؛ اختصاص می‌دهد. | [[سیدالساجدین]] {{ع}} از [[دشمنان]] و [[شماتت]] آنان به [[خدا]] پناهجو می‌شود<ref>نیایش چهل و هفتم.</ref> و [[نیایش هفدهم صحیفه]] را به [[استعاذه]] از [[دشمن]] آشکار ۔ یعنی [[شیطان]] - و حیله‌های او؛ اختصاص می‌دهد. | ||
همچنین در نیایش‌های خویش از [[سرنوشت]] [[بدی]] که برای [[انسان]] رقم می‌خورد<ref>نیایش پنجاه و چهارم.</ref> و شکستن [[توبه]] مداوم توسط [[بنده]]<ref>نیایش سی و یکم.</ref>؛ به [[خالق]] یکتای عالم [[پناهنده]] می‌شود<ref>التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، مصطفوی، بیروت، دارالکتب العلمیه- مرکز نشر آثار علامه مصطفوی، چاپ سوم، ۱۴۳۰ ق؛ الصحیفة السجادیة، امام سجاد{{ع}}، قم، الهادی، چاپ اول، ۱۴۱۸ ق؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش؛ ترجمه آیتی، تهران، چاپ دوم، ۱۴۱۷ ق.</ref> | همچنین در نیایش‌های خویش از [[سرنوشت]] [[بدی]] که برای [[انسان]] رقم می‌خورد<ref>نیایش پنجاه و چهارم.</ref> و شکستن [[توبه]] مداوم توسط [[بنده]]<ref>نیایش سی و یکم.</ref>؛ به [[خالق]] یکتای عالم [[پناهنده]] می‌شود<ref>التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، مصطفوی، بیروت، دارالکتب العلمیه- مرکز نشر آثار علامه مصطفوی، چاپ سوم، ۱۴۳۰ ق؛ الصحیفة السجادیة، امام سجاد {{ع}}، قم، الهادی، چاپ اول، ۱۴۱۸ ق؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش؛ ترجمه آیتی، تهران، چاپ دوم، ۱۴۱۷ ق.</ref><ref>[[سید مهدی بهشتی|بهشتی، سید مهدی]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «استعاذه»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۴۵.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:استعاذه | [[رده:استعاذه]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۳ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۲۳
این مدخل زیرشاخهٔ بحث استعاذه است. استعاذه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: استعاذه در قرآن - استعاذه در معارف دعا و زیارات - استعاذه در فقه اسلامی - استعاذه در معارف و سیره سجادی - پرسش مرتبط ندارداستعاذه به معنای پناه خواستن و درخواست کمک، یاری و چنگ انداختن است[۱]. انسان موجودی ضعیف است، و به هنگام درخواست یاری، ناچار است به موجوی قوی پناه برد. از این روی انسانِ مؤمن به خداوند که قوی‌ترین موجود است پناه می‌برد.
مقدمه
خدای حکیم نیز در قرآن کریم به ما آموخته است که به وجود پاکش پناهنده شویم. به همین جهت به پیامبرش این‌گونه می‌آموزد: ﴿قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ﴾[۲]. امام سجاد (ع) در صحیفه تنها پناه‌دهنده را خداوند دانسته، و خودش نیز از جوار رحمت پروردگار پناه می‌جوید[۳]. و عرضه می‌دارد: به تو پناه می‌جویم، پس پناهم ده[۴].
حضرت زین‌العابدین (ع) نیایش هشتم را به استعاذه به خداوندِ مهربان از شر پلیدی‌های اخلاقی و زشتی‌های رفتاری اختصاص داده است. او در این دعا به بیش از سی مورد نازیبایی اخلاقی و رفتاری فردی و اجتماعی اشاره می‌کند که از جمله آنها این است که انسان خیانت کسی را در دل داشته باشد. ایشان از اصرار بر گناه و نافرمانی به خداوند پناه برده[۵] و این چنین نیایش می‌کند: «اللَّهُمَّ... وَ أَعِذْنِي مِنْ سُوءِ الرَّغْبَةِ وَ هَلَعِ أَهْلِ الْحِرْصِ»، «خداوندا!... مرا از امیال نکوهیده و آزمندی در پناه خود دار»[۶]. امام چهارم از روز قیامت و آتش جهنم - آن بزرگ‌ترین حسرت و مصیبت - به پروردگار رحیم پناه برده[۷] و خطاب به خداوند می‌گوید: «ای خداوند، به تو پناه می‌برم از کژدم‌های سهمناک آنکه دهان‌ها گشوده‌اند و از مارهای دهشت‌افزای آنکه نیش‌ها آخته‌اند و از آن آب جوشان که احشا و امعای دوزخیان را شرحه‌شرحه کند و دل‌هایشان را از جای برکند»[۸].
حضرت در دعای روز عید قربان و جمعه نیز از خشم و سخط خداوند به او پناه می‌برد[۹]. رنج و مشقت‌های مالی در زندگی دنیایی یکی دیگر از محورهایی است که علی‌بن‌الحسین (ع) از آن به خداوند پناه می‌برد، ایشان با اشاره به سختی قرض و وام مالی برای مؤمنین، خطاب به پروردگار می‌گوید: «خداوندا، به تو پناه می‌آورم از اندوه وام‌داری و اندیشه آن و دل‌مشغولی برای آن و بی‌خوابی کشیدن در غم آن. خدایا... مرا از وام در پناه خود دار»[۱۰].
سیدالساجدین (ع) از دشمنان و شماتت آنان به خدا پناهجو می‌شود[۱۱] و نیایش هفدهم صحیفه را به استعاذه از دشمن آشکار ۔ یعنی شیطان - و حیله‌های او؛ اختصاص می‌دهد. همچنین در نیایش‌های خویش از سرنوشت بدی که برای انسان رقم می‌خورد[۱۲] و شکستن توبه مداوم توسط بنده[۱۳]؛ به خالق یکتای عالم پناهنده می‌شود[۱۴][۱۵]
منابع
پانویس
- ↑ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۸، ص۳۱۵.
- ↑ «بگو: به پروردگار سپیده‌دم پناه می‌برم» سوره فلق، آیه ۱.
- ↑ نیایش هشتم.
- ↑ نیایش پنجاه و یکم.
- ↑ نیایش دوازدهم.
- ↑ نیایش چهاردهم.
- ↑ نیایش هشتم.
- ↑ نیایش سی و دوم.
- ↑ نیایش‌های سی و ششم و چهل و هشتم.
- ↑ نیایش سی‌ام.
- ↑ نیایش چهل و هفتم.
- ↑ نیایش پنجاه و چهارم.
- ↑ نیایش سی و یکم.
- ↑ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، مصطفوی، بیروت، دارالکتب العلمیه- مرکز نشر آثار علامه مصطفوی، چاپ سوم، ۱۴۳۰ ق؛ الصحیفة السجادیة، امام سجاد (ع)، قم، الهادی، چاپ اول، ۱۴۱۸ ق؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش؛ ترجمه آیتی، تهران، چاپ دوم، ۱۴۱۷ ق.
- ↑ بهشتی، سید مهدی، مقاله «استعاذه»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۴۵.