انتظار فرج در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[انتظار]] در لغت به معنای چشم‌ داشت پیدا کردن<ref>المنجد، ج ۲، ص۱۹۵۸؛ دهخدا، علی اکبر، لغتنامه، کلمه انتظار؛ ابن منظور، لسان العرب، ج ۵، ص۲۱۹؛ فرهنگ فارسی معین، کلمه انتظار.</ref> و چشم ‌به راه بودن آینده‌ای مطلوب است. عصارۀ عنوان انتظار عبارت است از [[ثبات]] و دوام داشتن در هر موضوعی<ref>دهخدا، علی اکبر، لغتنامه، ذیل کلمه انتظار؛ معین، محمد، فرهنگ فارسی، ذیل کلمه انتظار؛ ابن منظور، لسان العرب، ج ۵، ص۲۱۹.</ref>.

انتظار در اصطلاح [[مهدویت]]، به معنای [[انتظار ظهور امام زمان]]{{ع}} برای [[اقامۀ عدل]] و تشکیل [[حکومت واحد جهانی]] با حاکمیت قرآن و [[اسلام]] است. "[[انتظار فرج]]" یعنی [[امید]] و آرزوی تحقق نوید کلی جهانی مبتنی بر [[فطرت الهی]]] برای رسیدن [[انسان]] به [[زندگی]] عادلانه. انتظار یعنی [[وجوب]] آماده‌سازی و [[زمینه‌سازی برای ظهور]] [[امام]] [[منتظر]] که هر قدر انتظار بیشتر شود، آمادگی نیز بیشتر می‌گردد و هر اندازه که حادثه برای [[منتظِر]] دوست‌داشتنی‌تر باشد و وقوع آن نزدیک‌تر، او بر آمادگی خویش می‌افزاید<ref>ر.ک: [[سید علی حسینی خامنه‌ای|حسینی خامنه‌ای، سید علی]]، [[ما منتظریم (کتاب)|ما منتظریم]]، ص۹۵-۹۶؛ [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۳۵۴، ۳۵۵؛ [[عباس رحیمی|رحیمی، عباس]]، [[امید فردا (کتاب)|امید فردا]]، ص۳۰.</ref>.

# انتظار، تمنا و [[آرزو]] نیست، به طوری که روشی برای رسیدن به آن وجود نداشته باشد و در حد یک آرزو باقی بماند؛ مثلا یک کشاورز بدون تلاش و کشت و کار، [[آرزو]] می‌‌کند محصول فراوانی به دست بیاورد. این را انتظار نمی‌گویند. چنانکه در مسئلۀ [[انتظار ظهور]] حضرت با [[اعراض]] از [[کتاب خدا]] و سنت انبیا نمی‌توان به محصولی رسید و این امر در حد آرزو باقی می‌‌ماند<ref>ر.ک: [[سید محسن خرازی|خرازی، سید محسن]]، [[انتظار ریشه اصلاحات فردی و اجتماعی (مقاله)|انتظار ریشه اصلاحات فردی و اجتماعی]].</ref>.

{{اصلی|فضیلت انتظار}}

انتظار یکی از مهم‌ترین و پرارزش‌ترین [[وظایف]] و [[تکالیف]] [[شیعه]] در عصر غیبت است. [[انتظار فرج]] از اصل کلی [[اسلامی]] و [[قرآنی]] "حرمت یأس از روح الله" [[استنتاج]] می‌‌شود بدان معنا که لازمۀ [[امیدواری]] به [[لطف]] و عنایت خداوند، ایجاد جهانی مبتنی بر [[آموزه‌های دینی]] و [[عقلی]] و براساس [[فطرت]] خداوندی است. از آنجا که انتظار فرج، جامعۀ منتظر و مهدوی را به جامعه‌ای فعال و پویا تبدیل می‌‌کند و با رکود و [[تحجر]] در تضاد است، مهم‌ترین عامل رشد و شکوفایی [[اخلاقی]] برشمرده می‌‌شود؛ از این رو همواره مورد تأکید و توجه تمام حضرات [[معصومین]] از شخص [[پیامبر اکرم]]{{صل}} تا [[حضرت مهدی]]{{ع}} بوده است. علاوه بر اینکه انتظار فرج زمینۀ [[امید]] و کنار گذاشتن یأس و پوچ‌گرایی است. این موضوع تا به امروز مهم‌ترین عامل شکوفایی و درخشندگی [[مکتب]] و [[تفکر]] [[اهل بیت]]{{ع}} بوده است. پیامبر اکرم{{صل}} و [[امامان]]{{ع}} انتظار فرج را عملی [[جهادی]]<ref>.{{متن حدیث|أَفْضَلُ أَعْمَالِ أُمَّتِی انْتِظَارُ الْفَرَجِ}}؛ بحارالأنوار، ج۵۲، ص۱۲۸؛ {{متن حدیث|أَفْضَلُ جِهَادِ أُمَّتِی انْتِظَارُ الْفَرَجِ}}؛ بحارالأنوار، ج۷۴، ص۱۴۱.</ref>، [[برترین]] [[عبادت]]<ref>{{متن حدیث|أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ انْتِظَارُ الْفَرَجِ}}؛ بحارالأنوار، ج۵۲، ص۱۲۵.</ref>، بهترین و محبوب‌ترین<ref>{{متن حدیث|أَحَبَّ الْأَعْمَالِ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ انْتِظَارُ الْفَرَجِ}}؛ بحارالأنوار، ج۱۰، ص۹۴.</ref> [[اعمال]] نزد [[خداوند]] معرفی نموده‌اند. در روایتی آمده است از [[امام صادق]]{{ع}} درباره [[فضیلت]] کسی می‌پرسند که دارای ولایت امامان است و به حال [[انتظار حضرت مهدی]]{{ع}} از [[دنیا]] می‌رود. حضرت پاسخ می‌دهد: «او همانند کسی است که با [[حضرت مهدی]] در یک [[خیمه]] همنشین است»<ref>{{متن حدیث|مَنْ مَاتَ مُنْتَظِراً لِهَذَا اَلْأَمْرِ کَانَ کَمَنْ کَانَ مَعَ اَلْقَائِمِ فِی فُسْطَاطِهِ}}؛ دانشنامه امام مهدی، ج ۵، ص۳۴۴، ح ۹۳۳.</ref>. آن گاه می‌فرماید: «او همانند کسی است که در رکاب [[پیامبر]]{{صل}} جنگیده است»<ref>بحارالانوار، ج ۵۲، ص۱۲۵-۱۲۹.</ref> البته این [[پاداش‌ها]] برای منتظرانی است که [[صادقانه]] در [[انتظار]] اویند و هر قدر [[شرایط انتظار]] در [[منتظران]] بیشتر شود و آمادگی آنان فزونی یابد، بر [[پاداش]] نیز افزوده می‌گردد<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۳۶؛ [[علی رضا رجالی تهرانی|رجالی تهرانی، علی رضا]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۲۴۰ ـ ۲۴۲.</ref>.

انتظار فرج، خود [[فرج]] است<ref>{{متن حدیث|انْتِظَارُ الْفَرَجِ مِنْ أَعْظَمِ الْفَرَجِ}}؛ الاحتجاج، ۱۷۳؛ بحار، ج۳۶، ص۳۸۷.</ref> و انتظار فرج نه منحصر به عصر غیبت است و نه منحصر به فرج [[امام]]، بلکه هر عملی را در برمی‌گیرد؛ گرچه انتظار [[حضرت بقیة الله]]{{ع}} در عصر غیبت، بالاترین انتظارهاست و در [[حقیقت انتظار]] فرج، صبری توأم با حرکت به سوی [[مقتدا]] و در نتیجه متلبس شدن به [[صفات امام]] عصر{{ع}} معرفی شده است. [[امام رضا]]{{ع}} می‌فرمایند: «[[منتظران]] باید [[انتظار]] خود را با [[صبر]]، معاشرت نیکو، حسن همجواری، ترویج معروف، خودداری از [[اذیت]] دیگران، [[گشاده‌رویی]]، [[پندپذیری]] و [[رحمت]] برای [[مؤمنان]] همراه نمایند»<ref>{{متن حدیث|انْتِظَارَ الْفَرَجِ بِالصَّبْرِ وَ حُسْنَ الصُّحْبَةِ وَ حُسْنَ الْجِوَارِ وَ بَذْلَ الْمَعْرُوفِ وَ کَفَّ الْأَذَی وَ بَسْطَ الْوَجْهِ وَ النَّصِیحَةَ وَ الرَّحْمَةَ لِلْمُؤْمِنِینَ}}؛ بحارالأنوار، ج۱۰، ص۳۶۱.</ref>.<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص۱۰۵.</ref>

== اقسام انتظار ==

دو نوع انتظار وجود دارد:

برای انتظار تقسیم‌های دیگری هم ذکر شده است مانند:

== [[ارکان انتظار]] ==

{{اصلی|ارکان انتظار}}

[[حقیقت انتظار]] دارای پنج رکن است:

== آمادگی‌های انتظار ==

یکی از عوامل اصلی [[غیبت]] و طول کشیدن آن، آماده نبودن [[مردم]] است، این [[اشتباه]] است اگر کسی خیال کند همۀ کارها با [[اعجاز]] و [[دعا]] انجام می‌‌شود؛ بلکه از اسباب ظاهری و آدم‌های لایق و شایسته کمک گرفته می‌‌شود. براین اساس، آنکه بخواهد به واقع منتظر وجود [[مبارک]] آن حضرت باشد لازم است آمادگی‌های ذیل را خویشتن را مهیا سازد:

البته باید توجه داشت [[امامان معصوم]]{{ع}} در همان حال که [[شیعیان]] را به [[دعای تعجیل فرج]] برمی‌انگیختند، آنان را [[پند]] می‌دادند که در [[ظهور امام زمان]]{{ع}} [[شتاب]] نکنند و [[تسلیم]] [[قضای الهی]] شوند؛ زیرا شتاب مایه [[یأس]] و نامیدی از ظهور و [[راضی]] نبودن به قضای الهی و [[انکار]] [[حکمت]] [[خداوند متعال]] و [[پیروی]] از [[گمراهان]] است<ref>ر.ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص۴۳-۴۴؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۳۷.</ref>.

در [[دنیای اسلام]] نیز همه [[مذاهب]] و نحله‌ها اصل این مسئله را پذیرفته و به منظور تبیین و [[دفاع]] از این [[باور]] کتاب‌های بسیاری نوشته‌اند<ref>الإمام المهدی عند أهل السنة، ص۳۹۷ و موسوعة الإمام المهدی، ص۱۲.</ref>.

== جستارهای وابسته ==

== منابع ==

{{منابع}}

# [[پرونده:440259451.jpg|22px]] [[ناصر فروهی|فروهی، ناصر]]، [[انتظار - فروهی (مقاله)|مقاله «انتظار»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه کلام اسلامی ج۱''']]

# [[پرونده:152033.jpg|22px]] [[میرتقی حسینی گرگانی|حسینی گرگانی، میرتقی]]، [[نزول مسیح و ظهور موعود (کتاب)|'''نزول مسیح و ظهور موعود''']]

# [[پرونده:151863.jpg|22px]] [[عباس رحیمی|رحیمی، عباس]]، [[امید فردا (کتاب)|'''امید فردا''']]

# [[پرونده:10032344.jpg|22px]] [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|'''تاریخ غیبت کبری''']]

# [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[سید محسن خرازی|خرازی، سید محسن]]، [[انتظار ریشه اصلاحات فردی و اجتماعی (مقاله)|'''انتظار ریشه اصلاحات فردی و اجتماعی''']]

# [[پرونده:136857.jpg|22px]] [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|'''موعودشناسی و پاسخ به شبهات''']]

# [[پرونده:152023.jpg|22px]] [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[گفتارهای مهدوی (کتاب)|'''گفتارهای مهدوی''']]

# [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[معصوم علی قنبری|قنبری، معصوم علی]]، [[بررسی مسأله انتظار ادله فوائد و نقش آن‌ (مقاله)|'''بررسی مسأله انتظار ادله فوائد و نقش آن‌''']]

# [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']]

# [[پرونده:1368298.jpg|22px]] [[علی رضا رجالی تهرانی|رجالی تهرانی، علی رضا]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|'''یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان''']]

# [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']]