همسران امام علی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پیامبر خدا]]، پس از سیزده سال سخت‌کوشی، تلاش در راه [[ابلاغ]] [[رسالت]] و تحمل دشواری‌ها، شکنجه‌ها و آزارها به [[مدینه]] [[هجرت]] کرد و [[حکومت اسلامی]] را بنیاد نهاد. [[علی]] {{ع}} از آغازین روزهای [[رسالت پیامبر]] {{صل}}، همگام و همراه [[پیامبر خدا]] بود و در سال اول [[هجرت]]، ۲۴ سال داشت. او باید [[ازدواج]] می‌کرد و زندگانی مشترک را آغاز می‌کرد. [[فاطمه]] {{س}} نُه ساله است. او [[دختر پیامبر]] خداست و در جایگاهی بلند از [[فضایل]] انسانی و ویژگی‌های والای ملکوتی که [[پیامبر خدا]] بارها او را ستوده و "پاره [[قلب]]" خود نامیده است.

موقعیت [[پیامبر]] {{صل}} در جایگاه [[زعامت]] [[امت]] از یک‌سوی و شخصیت والای [[فاطمه]] {{س}} از سوی دیگر، زمینه‌ای بود تا کسانِ بسیاری ـ به‌ویژه آنان‌که از این‌گونه پیوندها بیشتر در [[فکر]] رقم زدن [[آینده]] خود هستند ـ، به خواستگاری بروند. [[پیامبر]] {{صل}}، به همه جواب رد می‌داد و گاه، تصریح می‌کرد که [[منتظر]] "[[قضای الهی]]" است. برخی از [[دوستان]] [[علی]] {{ع}} و صحابیان [[پیامبر خدا]] به وی پیشنهاد کردند به خواستگاری [[فاطمه]] {{س}} برود. [[علی]] {{ع}}، قلبی دارد سرشار از [[ایمان]] و سینه‌ای آکنده از [[عشق]]؛ اما دستانی تهی و پیراسته از درهم و [[دینار]]. [[علی]] {{ع}} به خانه [[پیامبر خدا]] رفت، شکوه و عظمت [[پیامبر خدا]]، او را از سخن گفتن باز داشت. با چشمانی آمیخته با آزرم، نگاهی به [[پیامبر]] {{صل}} داشت و نگاهی دیگر به [[زمین]]. [[پیامبر]] {{صل}} با تمهیداتی [[علی]] {{ع}} را به سخن گفتن وا داشت، و چون [[علی]] {{ع}} سخن گفت، فرمود: "چیزی در [[زندگی]] داری؟". جواب، معلوم بود؛ اما مگر [[فاطمه]] {{س}} را همسانی جز [[علی]] {{ع}} و همسری لایق جز او بود؟! [[ازدواج]] (و به تعبیر [[پیامبر خدا]]: [[امر الهی]]) تحقق یافت و آن دو بزرگوار، زندگانی مشترک را در اولین سال [[هجرت]]<ref>از منابع تاریخی استفاده می‌شود که میان عقد و زفاف علی {{ع}} با فاطمه {{س}}، مدتی فاصله شده و عقد، اندکی پس از رسیدن به مدینه و زفاف، پس از جنگ بدر بوده است و توجه به این نکته می‌تواند تعارض میان روایت‌های موجود را حل نماید.</ref>، با مهریه‌ای بسیار اندک و مراسمی بس ساده و جهیزیه‌ای ساده‌تر آغاز کردند و بدین سان، شکوهمندترین خانه و نقش آفرین‌ترین زندگانی مشترک در تاریخ اسلام، رقم خورد. در کنار خانه [[پیامبر]] {{صل}}، خانه‌ای خُرد ـ که به [[راستی]] از همه [[تاریخ]]، بزرگ‌تر و غبطه‌آفرین عرشیان و زمینیان بود ـ، بر پا شد. این خانه، سرچشمه [[فضیلت‌ها]]، مکرمت‌ها، [[عشق]]، [[ایمان]]، [[ایثار]]، [[جهاد]]، ساده زیستی،... بود و به [[راستی]] خانه‌ای بود که سر بر [[عرش]] می‌سایید. [[علی]] {{ع}}، این پارسای شب و زمزمه‌گر خلوت‌های آن، شیر بیشه [[نبرد]] بود و هنوز زخم‌های نشسته بر پیکرش التیام نیافته، در [[جنگی]] دیگر حاضر بود و رزم آورترین و بزرگ‌ترین هماوردجوی میدان. و [[فاطمه]] {{س}}، آرام و پرشکیب، بار [[زندگی]] را بر دوش داشت، با کم‌ترین امکانات می‌ساخت، زخم‌های [[همسر]] و [[پدر]] را می‌شست و افزون بر همسری [[علی]] {{ع}}، به تعبیر لطیف [[پیامبر خدا]]، "برای پدر، مادری می‌کرد"<ref>شاید بدین جهت، یکی از کنیه‌های ایشان، «ام أبیها» است. ر.ک: تهذیب الکمال، ج ۳۵، ص ۲۴۷ ش ۷۸۹۹.</ref>. اولین ثمر این پیوند [[الهی]]، به سال سوم هجری دیده به [[جهان]] گشود که [[حسن]] {{ع}} نام گرفت و دومین آن، [[حسین]] {{ع}} بود که در سال چهارم به [[دنیا]] آمد. [[زینب]] و [[ام کلثوم]] {{عم}} پس از برادرها پای به [[دنیا]] گذاردند و آخرین آنها، [[محسن]]، سقط گردید و شهد [[شهادت]] نوشید. [[پیامبر خدا]] {{صل}}: من هم انسانی مانند شما هستم، از شما [[زن]] می‌گیرم و به شما [[زن]] می‌دهم، مگر [[فاطمه]] را که ازدواجش از [[آسمان]] نازل شده است<ref>رسول الله {{صل}}: {{متن حدیث|إنما أنَا بَشَرٌ مِثلُکم أتَزَوجُ فیکم وازَوجُکم، إلافاطِمَةَ فَإِن تَزویجَها نَزَلَ مِنَ السماءِ}}، الکافی، ج ۵، ص ۵۶۸، ح ۵۴.</ref>.

[[امام صادق]] {{ع}}: اگر خداوند- تبارک و تعالی- [[امیر مؤمنان]] {{ع}} را برای [[فاطمه]] {{س}} نیافریده بود، برای او هیچ همسری بر روی [[زمین]] نبود، از [[آدم]] تا کنون<ref>الإمام الصادق {{ع}}: {{متن حدیث|لَولا أن اللهَ- تَبارَک وتَعالی‌- خَلَقَ أمیرَ المُؤمِنینَ {{ع}} لِفاطِمَةَ، ما کانَ لَها کفوٌ عَلی‌ ظَهرِ الأَرضِ مِن آدَمَ ومَن دونَهُ}}، الکافی، ج ۱، ص ۴۶۱، ح ۱۰.</ref>.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۳۳-۳۷؛ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش اول ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش اول ج۲]] ص ۱۸؛ [[ابوالفضل سلمانی گواری|سلمانی گواری، ابوالفضل]]، [[سیره خانوادگی ائمه معصوم (کتاب)|سیره خانوادگی ائمه معصوم]]، ص ۷۲.</ref>

# '''[[امامه بنت ابی‌العاص]]:''' امامه [[همسر]] [[امیرالمؤمنین]] و دختر [[زینب]] خواهر [[فاطمه زهرا]] {{س}} و دختر [[ابوالعاص]] (داماد [[رسول خدا]] {{صل}}) بود. وی در عهد رسول خدا {{صل}} به [[دنیا]] آمد و مورد توجه [[خاندان پیامبر]] {{صل}} قرار داشت، لذا [[فاطمه زهرا]] {{س}} موقع شهادتش به [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} [[وصیت]] کرد که بعد از او با امامه [[ازدواج]] کند و فرمود: "چون امامه برای فرزندانم مثل خودم است"؛ [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} نیز به [[وصیت]] [[حضرت فاطمه]] {{س}} عمل کرد و پس از رحلت آن بانوی دو سرا با امامه دختر خواهر [[فاطمه]] [[ازدواج]] کرد<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۲ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۲، ص۱۴۷۲-۱۴۷۳.</ref>.

# '''[[اسماء بنت عمیس]]:''' ایشان از [[بانوان]] بسیار مجلّل و [[خردمندی]] بود که در [[خاندان]] بزرگ و با [[شخصیت]] پرورش یافت. اوایل [[بعثت]] [[مسلمان]] شد و از [[اصحاب]] باوفای [[رسول خدا]]{{صل}} و [[یاران]] [[مخلص]] و محرم اسرار [[خاندان رسالت]] گردید. ابتدا با [[جعفر طیار]] [[ازدواج]] کرد و پس از [[شهادت]] ایشان [[همسر]] [[ابوبکر]] و سپس همسر [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} شد. لحظات [[احتضار]] [[حضرت زهرا]]{{س}} بر بالین آن حضرت حاضر بود. اسماء با [[تربیت]] فرزندانی [[صالح]] و با [[ایمان]] همواره خود و فرزندانش در خدمت [[خاندان پیامبر]]{{صل}} بود و هیچ‌گاه از راه و رسمی که برگزیده بود، پا عقب نگذاشت<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۲ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۲، ص۱۴۵۹ ـ ۱۴۶۷.</ref>.

# [[فاطمه ام البنین]]: فاطمه بنت حزام بن خالد کلابیه معروف به "ام‌البنین" همسر [[امام علی]] {{ع}}، ادیب و [[شاعری]] [[فصیح]] است و نزد [[مسلمانان]] جایگاه ویژه‌ای دارد. علی {{ع}} به سبب اهداف بلندی که آثارش در [[کربلا]] ظاهر شد، او را به همسری خود برگزید و ثمره آن چهار فرزند است که ارشدشان [[عباس بن علی بن ابی طالب]] بود. بعد از [[حادثه عاشورا]] هر روز به [[بقیع]] رفته و برای فرزندانش [[سوگواری]] و [[مرثیه‌سرایی]] می‌کرد<ref>[[محمد صادق مزینانی|مزینانی، محمد صادق]]، [[نقش زنان در حماسه عاشورا (کتاب)|نقش زنان در حماسه عاشورا]]، ص۳۰۶-۳۰۸؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص۶۰.</ref>.

# '''خوله، دختر جعفر بن قیس:''' وی از اسیرانی بود که سپاه اسلام وی را به [[اسارت]] گرفت و خوله به عنوان بخشی از [[غنایم]]، [تسلیم امام علی{{ع}} شد و بعد از آن به ازدواج این بزرگوار درآمد<ref>امین عاملی، سیره معصومان، ج۳، ص۱۵.</ref>.

# '''[[صهباء]]، دختر [[ربیعه]]:''' یکی دیگر از [[همسران]] [[امیرمؤمنان]]{{ع}}، ام‌حبیب، موسوم به «صهبا» دختر [[ربیعه]] تغلبیه بوده است. وی در اصل از [[مردم]] یمامه بود. این [[زن]] از [[قبیله]] «سبی» بود که [[خالد بن ولید]]، در [[عین التمر]] بر آنها حمله برد و ایشان را به اسیری گرفته بود. [[حضرت علی]]{{ع}} او را به چهل دینار خرید و به ازدواج خویش درآورد. صهبا زنی [[فصیح]] و [[بلیغ]] و خوش [[قلب]] و [[وفادار]] بود<ref>طبرسی، تاج الموالید، ص۷۶؛ بابایی آملی، داستان ازدواج معصومین، ص۱۶۱.</ref>.

# '''لیلی دختر مسعود:''' پس از ام البنین، آن حضرت با [[لیلی]]، دختر [[مسعود بن خالد]] النهشلیه تمیمه دارمیه ازدواج کرد<ref>ابن طولون، الأئمة اثنی عشر، ص۵۹؛ امین عاملی، سیره معصومان، ج۳، ص۱۵. </ref>. وی بعد از اسارت، از ارمنستان به دست [[مسلمین]] افتاد. [[امام علی]]{{ع}} وی را [[آزاد]] و با او ازدواج کرد و از او صاحب دو فرزند شد که در [[حادثه کربلا]] به [[شهادت]] رسیدند<ref>بابایی آملی، داستان ازدواج معصومین، ۱۳۹۰، ص۱۵۷.</ref>.

# '''محیاه (مخبأة)، دختر [[امرء القیس]]:''' [[بلاذری]] در [[کتاب انساب الاشراف]] داستان [[ازدواج علی]]{{ع}} با دختر امرئ القیس را چنین می‌آورد: پدرش امرئ القیس، چون حضرت را می‌شناخت عرض کرد: ما میل داریم با شما [[خویشاوند]] شویم و علاقه دارم دختر خود محیا را به [[عقد]] شما در بیاورم. [[امام]]{{ع}} برای جلب [[محبت]] [[خاندان]] او قبول کردند<ref>بابایی آملی، داستان ازدواج معصومین، ص۱۶۰؛ حسینی عاملی، تاج الدین، ص۵۶؛ امین عاملی، سیره معصومان، ج۱، ص۳۲۶.</ref>.<ref>[[ابوالفضل سلمانی گواری|سلمانی گواری، ابوالفضل]]، [[سیره خانوادگی ائمه معصوم (کتاب)|سیره خانوادگی ائمه معصوم]]، ص ۷۲.</ref>

# '''ام سعید، دختر [[عروة بن مسعود ثقفی]]'''.

افزون بر اینها، هفده کنیز هم داشت که برخی برای وی، [[فرزند]] آوردند. [[همسران]] [[امام]] {{ع}} در هنگام شهادتش: امامه، [[ام البنین]]، [[اسماء بنت عمیس]] و لیلی بنت مسعود بودند<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۳۷؛ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش اول ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش اول ج۲]] ص ۱۸؛ [[ابوالفضل سلمانی گواری|سلمانی گواری، ابوالفضل]]، [[سیره خانوادگی ائمه معصوم (کتاب)|سیره خانوادگی ائمه معصوم]]، ص ۷۲.</ref>.