ابان بن ابی‌مسافر کوفی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۸ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۲۲:۱۱

آشنایی اجمالی

ابان بن ابی‌مسافر کوفی ^[۱] از راویان امامیه و از اصحاب امام صادق(ع) است. وی تنها در یک روایت در کتاب کافی به عنوان راوی از امام صادق(ع) ذکر شده است. این روایت درباره تفسیر آیه ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا﴾^[۲] است که امام فرمودند به معنای صبر بر مصائب است ^[۳].

نام «ابان بن ابی‌مسافر کوفی» در رجال برقی و شیخ طوسی نیز در شمار اصحاب امام صادق(ع) آمده است، با این تفاوت که برقی نام او را به صورت مطلق ^[۴] و شیخ طوسی با پسوند «کوفی» ^[۵] ذکر کرده است.

تاریخ ولادت و وفات او مشخص نیست. تنها شاگرد شناخته‌شده او ابراهیم بن عبدالحمید است که از طریق ابن ابی عمیر و صفوان بن یحیی روایات او را نقل کرده‌اند. آیت‌الله بروجردی او را در طبقه پنجم راویان قرار داده است ^[۶].

از نظر جایگاه حدیثی، جرح و تعدیل مشخصی درباره او گزارش نشده است. با این حال، از سیاق سند روایت کافی و اینکه ابراهیم بن عبدالحمید که از راویان معتبر است از او نقل حدیث کرده، می‌توان حسن حال او را استنباط کرد ^[۷].^[۸]

در برخی منابع از جمله تفسیر عیاشی، از این راوی با عنوان «ابان بن مسافر» نیز یاد شده است^[۹]. این احتمال وجود دارد که این نام‌گذاری ناشی از تصحیف باشد؛ زیرا نام «ابان بن مسافر» در هیچ یک از کتب رجالی و اسناد روایات دیگر مشاهده نمی‌شود^[۱۰]. اما عنوان «ابان بن ابی‌مسافر» در منابع معتبری چون رجال برقی و رجال الطوسی ثبت شده است^[۱۱].^[۱۲]

منابع

جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری ج۱

پانویس

↑ رجال البرقی، ص۳۹؛ رجال الطوسی، ص۱۶۴، ش۱۸۸۳
↑ «ای مؤمنان! شکیبایی ورزید و یکدیگر را به شکیب فرا خوانید» سوره آل عمران، آیه 200.
↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۳، ص۳۰۰
↑ رجال البرقی، ص۳۹
↑ رجال الطوسی، ص۱۶۴، ش۱۸۸۳
↑ الموسوعة الرجالیه، ج۴، ص۲۱
↑ الفهرست (طوسی)، ص۱۸، ش۱۲؛ رجال النجاشی، ص۲۰، ش۲۷
↑ ر.ک: جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۱ ص ۱۰۲.
↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۶، ص۱۳۳
↑ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۹۳، ش۴۳
↑ رجال البرقی، ص۳۹؛ رجال الطوسی، ص۱۶۴، ش۱۸۸۳
↑ ر.ک: جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۱ ص۱۵۲-۱۵۳.

[1] رجال البرقی، ص۳۹؛ رجال الطوسی، ص۱۶۴، ش۱۸۸۳

[2] «ای مؤمنان! شکیبایی ورزید و یکدیگر را به شکیب فرا خوانید» سوره آل عمران، آیه 200.

[3] تفسیر کنز الدقائق، ج۳، ص۳۰۰

[4] رجال البرقی، ص۳۹

[5] رجال الطوسی، ص۱۶۴، ش۱۸۸۳

[6] الموسوعة الرجالیه، ج۴، ص۲۱

[7] الفهرست (طوسی)، ص۱۸، ش۱۲؛ رجال النجاشی، ص۲۰، ش۲۷

[8] ر.ک: جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۱ ص ۱۰۲.

[9] تفسیر کنز الدقائق، ج۶، ص۱۳۳

[10] مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۹۳، ش۴۳

[11] رجال البرقی، ص۳۹؛ رجال الطوسی، ص۱۶۴، ش۱۸۸۳

[12] ر.ک: جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۱ ص۱۵۲-۱۵۳.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = ابان بن ابی‌مسافر کوفی | مداخل مرتبط = [[ابان بن ابی‌مسافر کوفی در تراجم و رجال]]| پرسش مرتبط  = }}
+{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = ابان بن ابی‌مسافر کوفی | مداخل مرتبط = [[ابان بن ابی‌مسافر کوفی در تراجم و رجال]]| پرسش مرتبط =}}
-== مقدمه ==
-ابان بن ابی‌مسافر<ref>ر. ک: رجال البرقی، ص۳۹؛ رجال الطوسی، ص۱۶۴، ش۱۸۸۳؛ نقد الرجال، ج۱، ص۳۹، ش۱۱؛ جامع الرواة، ج۱، ص۹؛ أعیان الشیعه، ج۲، ص۹۶؛ معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۳۰، ش۲۳.</ref> در سند یک [[روایت]] [[تفسیر کنز الدقائق]] به گزارش از [[کتاب کافی]] آمده است:
-{{متن حدیث|عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ أَبَانِ بْنِ أَبِي مُسَافِرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا}}<ref>«ای مؤمنان! شکیبایی ورزید و یکدیگر را به شکیب فرا خوانید» سوره آل عمران، آیه ۲۰۰.</ref> قَالَ اصْبِرُوا عَلَى الْمَصَائِبِ}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۳، ص۳۰۰. به گزارش از الکافی، ج۲، ص۹۲، ح۱۹.</ref><ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص ۱۰۱.</ref>
+== آشنایی اجمالی==
+ابان بن ابی‌مسافر کوفی <ref>رجال البرقی، ص۳۹؛ رجال الطوسی، ص۱۶۴، ش۱۸۸۳</ref> از [[راویان]] [[امامیه]] و از [[اصحاب امام صادق]]{{ع}} است. وی تنها در یک [[روایت]] در [[کتاب کافی]] به عنوان [[راوی]] از [[امام صادق]]{{ع}} ذکر شده است. این روایت درباره [[تفسیر آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا}}<ref>«ای مؤمنان! شکیبایی ورزید و یکدیگر را به شکیب فرا خوانید» سوره آل عمران، آیه 200.</ref> است که [[امام]] فرمودند به معنای [[صبر بر مصائب]] است <ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۳، ص۳۰۰</ref>.
-== شرح حال [[راوی]] ==
+نام «ابان بن ابی‌مسافر کوفی» در [[رجال برقی]] و [[شیخ طوسی]] نیز در شمار اصحاب امام صادق{{ع}} آمده است، با این تفاوت که [[برقی]] نام او را به صورت مطلق <ref>رجال البرقی، ص۳۹</ref> و شیخ طوسی با پسوند «کوفی» <ref>رجال الطوسی، ص۱۶۴، ش۱۸۸۳</ref> ذکر کرده است.
-نام یاد شده، تنها در سند همین روایت کافی ثبت گردیده و در [[رجال البرقی (کتاب)|رجال برقی]] و رجال «[[شیخ طوسی]]» نیز در [[اصحاب امام صادق]] {{ع}} ذکر شده؛ با این تفاوت که برقی اسم راوی را به صورت مطلق<ref>ر. ک: رجال البرقی، ص۳۹.</ref>؛ ولی «شیخ طوسی» با وصف «الکوفی»<ref>ر. ک: رجال الطوسی، ص۱۶۴، ش۱۸۸۳.</ref> در اصحاب امام صادق {{ع}} ذکر کرده‌اند. گزارش دیگری درباره این راوی در دست نیست.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص ۱۰۱.</ref>
-== طبقه راوی ==
+[[تاریخ]] ولادت و [[وفات]] او مشخص نیست. تنها [[شاگرد]] شناخته‌شده او [[ابراهیم بن عبدالحمید]] است که از طریق [[ابن ابی عمیر]] و [[صفوان بن یحیی]] [[روایات]] او را نقل کرده‌اند. [[آیت‌الله بروجردی]] او را در [[طبقه پنجم راویان]] قرار داده است <ref>الموسوعة الرجالیه، ج۴، ص۲۱</ref>.
-[[تاریخ]] ولادت و [[وفات]] این راوی روشن نیست؛ ولی به استناد سخن [[برقی]] و [[شیخ طوسی]] و [[سند روایت]] الکافی، وی از اصحاب امام صادق {{ع}} بوده و تنها یک روایت از ایشان دارد؛ همچنین [[ابراهیم بن عبدالحمید]] را می‌‌توان تنها [[شاگرد]] ایشان دانست.
-[[آیت الله بروجردی]] او را از طبقه پنجم شمرده است<ref>ر. ک: الموسوعة الرجالیه (طبقات رجال الکافی)، ج۴، ص۲۱.</ref><ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص ۱۰۲.</ref>
+از نظر جایگاه [[حدیثی]]، [[جرح و تعدیل]] مشخصی درباره او گزارش نشده است. با این [[حال]]، از [[سیاق]] [[سند روایت]] کافی و اینکه ابراهیم بن عبدالحمید که از [[راویان معتبر]] است از او [[نقل حدیث]] کرده، می‌توان [[حسن حال]] او را [[استنباط]] کرد <ref>الفهرست (طوسی)، ص۱۸، ش۱۲؛ رجال النجاشی، ص۲۰، ش۲۷</ref>.<ref>ر.ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص ۱۰۲.</ref>
-== جایگاه [[حدیثی]] راوی ==
+در برخی منابع از جمله [[تفسیر عیاشی]]، از این [[راوی]] با عنوان «[[ابان بن مسافر]]» نیز یاد شده است<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۶، ص۱۳۳</ref>. این احتمال وجود دارد که این نام‌گذاری ناشی از [[تصحیف]] باشد؛ زیرا نام «ابان بن مسافر» در هیچ یک از [[کتب رجالی]] و [[اسناد روایات]] دیگر [[مشاهده]] نمی‌شود<ref>مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۹۳، ش۴۳</ref>. اما عنوان «[[ابان بن ابی‌مسافر]]» در منابع معتبری چون [[رجال برقی]] و [[رجال الطوسی]] ثبت شده است<ref>رجال البرقی، ص۳۹؛ رجال الطوسی، ص۱۶۴، ش۱۸۸۳</ref>.<ref>ر.ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص۱۵۲-۱۵۳.</ref>
-[[جرح]] و تعدیلی از [[رجالیان]] درباره «ابان بن ابی مسافر» گزارش نشده است، از این رو طبق قاعده باید راوی مجهول یا مهمل شمرده گردد؛ ولی شاید از [[سیاق]] سند روایت کافی بتوان [[حُسن]] حال وی را برداشت کرد؛ زیرا [[ابراهیم بن عبدالحمید]] که از ابان بن ابی‌مسافر [[حدیث]] نقل کرده، کسی است که [[ابن ابی‌عمیر]] و [[صفوان بن یحیی]] کتابش را [[روایت]] کرده‌اند<ref>ر. ک: الفهرست (طوسی)، ص۱۸، ش۱۲؛ رجال النجاشی، ص۲۰، ش۲۷.</ref><ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص ۱۰۲.</ref>
-== ابان بن مسافر ==
-[[ابان بن مسافر]]<ref>مصحف «ابان بن ابی مسافر» است. ر. ک: مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۹۳، ش۴۳.</ref> در سند ۱ [[روایت]] [[تفسیر کنز الدقائق]] به نقل از کتاب [[تفسیر عیاشی]] ذکر شده: {{متن حدیث|وَ فِي، تفسير العياشي عَنْ أَبَانٍ عَنْ مُسَافِرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} فِي قَوْلِ اللَّهِ: {{متن قرآن|وَلَئِنْ أَخَّرْنَا عَنْهُمُ الْعَذَابَ إِلَى أُمَّةٍ مَعْدُودَةٍ}}<ref>«و اگر عذاب را از آنان چندگاهی پس افکنیم» سوره هود، آیه ۸.</ref> يَعْنِي عِدَّةً كَعِدَّةِ بَدْرٍ {{متن قرآن|لَيَقُولُنَّ مَا يَحْبِسُهُ أَلَا يَوْمَ يَأْتِيهِمْ لَيْسَ مَصْرُوفًا عَنْهُمْ}}<ref>«به یقین می‌گویند: چه آن را باز داشت؟ آگاه باشید روزی که به آنان برسد از ایشان بازگردانده نمی‌شود» سوره هود، آیه ۸.</ref> قَالَ الْعَذَابُ}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۶، ص۱۳۳ به گزارش از تفسیر العیاشی، ج۲، ص۱۴۰، ح۷.</ref>.
-در [[تفاسیر]] [[نور الثقلین]] و [[البرهان]] این [[حدیث]] به همین الفاظ از تفسیر عیاشی نقل شده است<ref>ر. ک: البرهان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۸۳، ح۵۰۲۳؛ تفسیر نورالثقلین، ج۲، ص۳۴۱، ح۲۵.</ref>.
-[[گمان]] می‌رود در نام [[راوی]] تصحیف رخ داده و عنوان صحیح ابان بن ابی‌مسافر باشد؛ زیرا این نام، برخلاف عنوان ابان بن مسافر که در هیچ یک از کتب رجالی و [[اسناد روایات]] دیده نمی‌شود، در [[رجال برقی]]<ref>ر. ک: رجال البرقی، ص۳۹.</ref> و [[رجال الطوسی (کتاب)|رجال الطوسی]]<ref>ر. ک: رجال الطوسی، ص۱۶۴، ش۱۸۸۳.</ref> در [[اصحاب امام صادق]] {{ع}} نیز در سند یک روایت [[کتاب کافی]]<ref>{{متن حدیث|عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ أَبَانِ بْنِ أَبِي مُسَافِرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا}} قَالَ اصْبِرُوا عَلَى الْمَصَائِبِ}}؛ (الکافی، ج۲، ص۹۲، ح۱۹).</ref> یاد شده است.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص ۱۵۲-۱۵۳.</ref>
 == منابع ==