انتظار چه تأثیری در تربیت عالمان دین دارد؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{پرسش غیرنهایی}} {{جعبه اطلاعات پرسش | موضوع اصلی = مهدویت (پرسش)|بانک جامع...» ایجاد کرد) |
جز (جایگزینی متن - ')| ' به ')|') |
||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
== پاسخ نخست== | == پاسخ نخست== | ||
[[پرونده:Pic3001.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[حسن عبدی‌پور]]]] | [[پرونده:Pic3001.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[حسن عبدی‌پور]]]] | ||
::::::آقای دکتر '''[[حسن عبدی‌پور]]'''، در کتاب ''«[[ نقش اجتماعی انتظار (کتاب)| نقش اجتماعی انتظار]]»'' در این‌باره گفته است: | ::::::آقای دکتر '''[[حسن عبدی‌پور]]'''، در کتاب ''«[[ نقش اجتماعی انتظار (کتاب)|نقش اجتماعی انتظار]]»'' در این‌باره گفته است: | ||
::::::«[[انتظار]]، [[اجتهاد]] را قاعده‌مند و پویا ساخت و [[فقیهان]] را مدد کرد تا در [[روزگار غیبت]] [[امام]]{{ع}} [[احکام دینی]] را به [[مردم]] برسانند. این کارکردِ مهمی است که در [[مکتب]] [[انتظار]] رقم خورد و با خود، دست‌آوردهای فراوانی به همراه آورد. در این قسمت از چگونگی این حرکت حیات‌آفرین، بحث می‌کنیم. | ::::::«[[انتظار]]، [[اجتهاد]] را قاعده‌مند و پویا ساخت و [[فقیهان]] را مدد کرد تا در [[روزگار غیبت]] [[امام]]{{ع}} [[احکام دینی]] را به [[مردم]] برسانند. این کارکردِ مهمی است که در [[مکتب]] [[انتظار]] رقم خورد و با خود، دست‌آوردهای فراوانی به همراه آورد. در این قسمت از چگونگی این حرکت حیات‌آفرین، بحث می‌کنیم. | ||
::::::بستر بحث از نظر زمانی، [[عصر انتظار]] یعنی از [[زمان غیبت صغری]] (۲۶۰ ه.) است، چون عصر قبل از [[غیبت]]، [[عصر حضور]] [[ائمه]]{{عم}} است و در [[عصر حضور]] گرچه [[فقها]] و [[عالمان دینی]] بودند، اما به [[علت]] حضور [[امامان]]{{عم}} تحت الشعاع قرار داشتند؛ بدین معنا که [[مرجعیت]] آنان در صورت دسترسی نداشتن [[مردم]] به [[ائمه]]{{عم}} بوده است و [[مردم]] در حد امکان سعی می‌کردند به منبع و [[مرجع]] اصلی مراجعه کنند. خود [[فقها]] نیز مشکلات و مسائل خود را تا حد مقدور با آن بزرگواران در میان می‌گذاشتند. | ::::::بستر بحث از نظر زمانی، [[عصر انتظار]] یعنی از [[زمان غیبت صغری]] (۲۶۰ ه.) است، چون عصر قبل از [[غیبت]]، [[عصر حضور]] [[ائمه]]{{عم}} است و در [[عصر حضور]] گرچه [[فقها]] و [[عالمان دینی]] بودند، اما به [[علت]] حضور [[امامان]]{{عم}} تحت الشعاع قرار داشتند؛ بدین معنا که [[مرجعیت]] آنان در صورت دسترسی نداشتن [[مردم]] به [[ائمه]]{{عم}} بوده است و [[مردم]] در حد امکان سعی می‌کردند به منبع و [[مرجع]] اصلی مراجعه کنند. خود [[فقها]] نیز مشکلات و مسائل خود را تا حد مقدور با آن بزرگواران در میان می‌گذاشتند. | ||
::::::[[عالمان دینی]] در سِمَت [[جانشین پیامبر]]{{صل}} و [[امامان معصوم]]{{عم}} از آغاز [[غیبت صغری]] تاکنون با [[تحمل]] [[رنج‌ها]] و سختی‌های "[[تفقه]] در [[دین]]" و نیل به [[مقام]] [[اجتهاد]] و نیز برقراری رابطه [[معنوی]] و پیوند ولایی با [[امام زمان]] خویش و تخلق به [[اخلاق]] [[رسول الله]] و [[الگوگیری]] از خط مشی عملی و [[زندگی]] زاهدانه و مجاهدانه [[امیر مؤمنان]]{{ع}} توانسته‌اند پاسداران [[امین]] و مخلصی برای [[اسلام]] [[عزیز]]، تکیه‌گاه مورد اعتمادی برای [[پیروان مکتب اهل بیت]]{{عم}} و [[پیشگامان]] [[جهاد]] و [[مبارزه]] با [[ستمگران]]، [[طاغوت‌ها]] و تجاوزگران به [[حریم]] [[اسلام]] و مرزهای [[مسلمانان]] در عرصه‌های [[فکری]] و [[فرهنگی]]، بلکه [[نظامی]] باشند. | ::::::[[عالمان دینی]] در سِمَت [[جانشین پیامبر]]{{صل}} و [[امامان معصوم]]{{عم}} از آغاز [[غیبت صغری]] تاکنون با [[تحمل]] [[رنج‌ها]] و سختی‌های "[[تفقه]] در [[دین]]" و نیل به [[مقام]] [[اجتهاد]] و نیز برقراری رابطه [[معنوی]] و پیوند ولایی با [[امام زمان]] خویش و تخلق به [[اخلاق]] [[رسول الله]] و [[الگوگیری]] از خط مشی عملی و [[زندگی]] زاهدانه و مجاهدانه [[امیر مؤمنان]]{{ع}} توانسته‌اند پاسداران [[امین]] و مخلصی برای [[اسلام]] [[عزیز]]، تکیه‌گاه مورد اعتمادی برای [[پیروان مکتب اهل بیت]]{{عم}} و [[پیشگامان]] [[جهاد]] و [[مبارزه]] با [[ستمگران]]، [[طاغوت‌ها]] و تجاوزگران به [[حریم]] [[اسلام]] و مرزهای [[مسلمانان]] در عرصه‌های [[فکری]] و [[فرهنگی]]، بلکه [[نظامی]] باشند. | ||
::::::بخشی از رسالت‌ها و ویژگی‌های [[عالمان دینی]] در [[مرزبانی]] از [[عقیده]] [[اسلامی]] است؛ توضیح آن‌که: [[دشمنان]] [[عقیده]] و [[اندیشه]] [[اسلامی]] همواره -به صورت فردی و گروهی- می‌کوشیدند افکار و اذهان [[مردم]] را از [[اعتقادات]] و [[معارف]] حقه [[دین]]، [[نهی]] کنند. این تلاش در [[دوران غیبت]]، ابعاد گسترده‌تری پیدا کرد. فقهای [[اسلام]]، شاخص‌ترین قشری بودند که در سنگر [[هدایت]] و [[ارشاد]] و [[تعلیم و تربیت]] به [[مرزبانی]] [[عقیده]] [[اسلامی]] [[همت]] گمارند و در هر عصری با استفاده از [[جایگاه]] وعظ و [[خطابه]]، [[نوشتن]] کتاب‌های ارزنده، تشکیل حوزه‌های بزرگ [[علمی]] و درسی و بحث و [[مناظره]] با سران [[مخالفان]] و مکاتب [[الحادی]] [[جوامع اسلامی]] و تشنگان [[حقیقت]] را از چشمه‌سارهای [[قرآن]] و [[سنت]] [[معصومین]]{{عم}} سیراب نموده، [[شیاطین]] انس و رهزنان [[ایمان]] و [[عقیده]] [[مسلمانان]] را از دست‌یابی به اهداف شوم خود مأیوس می‌کردند. [[امام عسکری]]{{ع}} در این باره از قول [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرماید: "علمای [[شیعیان]] ما مرزبانان مرزی هستند که [[شیطان]] و لشکریانش از آنجا قصد [[هجوم]] دارند. آنان [[شیاطین]] را از یورش به [[حریم]] [[شیعیان]] ما باز می‌دارند و نمی‌گذارند او و [[پیروان]] معاندش بر [[پیروان]] ما مسلط شوند"<ref>بحارالانوار، ج ۲، ص ۵.</ref>. و نیز در روایتی دیگر از زبان پدرش [[امام هادی]]{{ع}} فرمود: "اگر بعد از [[غیبت]] [[قائم]] ما عالمانی نباشند که از [[دین]] [[حمایت]] کنند و [[مردم]] را به سوی [[قائم]] ما فرا خوانند و [[شیعیان]] [[ناتوان]] را از وقوع در [[دام‌های شیطان]] و [[پیروان]] [[سرکش]] او برهانند، کسی [[باقی]] نمی‌ماند مگر آن که از [[دین خدا]] برمی‌گردد. لیکن [[عالمان دینی]] زمام دل‌های [[شیعیان]] ضعیف را در دست می‌گیرند و همچون سکان‌داران [[کشتی]]، آنان را از خطرات و تهدیدها را [[نجات]] می‌دهند. آنان [[بهترین]] [[انسان‌ها]] در پیشگاه [[خداوند]] هستند"<ref>بحارالانوار، ج ۶، ص ۵.</ref>. | ::::::بخشی از رسالت‌ها و ویژگی‌های [[عالمان دینی]] در [[مرزبانی]] از [[عقیده]] [[اسلامی]] است؛ توضیح آن‌که: [[دشمنان]] [[عقیده]] و [[اندیشه]] [[اسلامی]] همواره -به صورت فردی و گروهی- می‌کوشیدند افکار و اذهان [[مردم]] را از [[اعتقادات]] و [[معارف]] حقه [[دین]]، [[نهی]] کنند. این تلاش در [[دوران غیبت]]، ابعاد گسترده‌تری پیدا کرد. فقهای [[اسلام]]، شاخص‌ترین قشری بودند که در سنگر [[هدایت]] و [[ارشاد]] و [[تعلیم و تربیت]] به [[مرزبانی]] [[عقیده]] [[اسلامی]] [[همت]] گمارند و در هر عصری با استفاده از [[جایگاه]] وعظ و [[خطابه]]، [[نوشتن]] کتاب‌های ارزنده، تشکیل حوزه‌های بزرگ [[علمی]] و درسی و بحث و [[مناظره]] با سران [[مخالفان]] و مکاتب [[الحادی]] [[جوامع اسلامی]] و تشنگان [[حقیقت]] را از چشمه‌سارهای [[قرآن]] و [[سنت]] [[معصومین]]{{عم}} سیراب نموده، [[شیاطین]] انس و رهزنان [[ایمان]] و [[عقیده]] [[مسلمانان]] را از دست‌یابی به اهداف شوم خود مأیوس می‌کردند. [[امام عسکری]]{{ع}} در این باره از قول [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرماید: "علمای [[شیعیان]] ما مرزبانان مرزی هستند که [[شیطان]] و لشکریانش از آنجا قصد [[هجوم]] دارند. آنان [[شیاطین]] را از یورش به [[حریم]] [[شیعیان]] ما باز می‌دارند و نمی‌گذارند او و [[پیروان]] معاندش بر [[پیروان]] ما مسلط شوند"<ref>بحارالانوار، ج ۲، ص ۵.</ref>. و نیز در روایتی دیگر از زبان پدرش [[امام هادی]]{{ع}} فرمود: "اگر بعد از [[غیبت]] [[قائم]] ما عالمانی نباشند که از [[دین]] [[حمایت]] کنند و [[مردم]] را به سوی [[قائم]] ما فرا خوانند و [[شیعیان]] [[ناتوان]] را از وقوع در [[دام‌های شیطان]] و [[پیروان]] [[سرکش]] او برهانند، کسی [[باقی]] نمی‌ماند مگر آن که از [[دین خدا]] برمی‌گردد. لیکن [[عالمان دینی]] زمام دل‌های [[شیعیان]] ضعیف را در دست می‌گیرند و همچون سکان‌داران [[کشتی]]، آنان را از خطرات و تهدیدها را [[نجات]] می‌دهند. آنان [[بهترین]] [[انسان‌ها]] در پیشگاه [[خداوند]] هستند"<ref>بحارالانوار، ج ۶، ص ۵.</ref>. | ||
::::::نتیجه این که مسئله [[انتظار]]، زمینه [[تربیت]] [[علمای دینی]] را در بخش‌های مختلف فراهم کرد و تلاش مستمر و سازمان‌یافته [[علما]] را در ایفای نقش‌ها و مسئولیت‌هایی که در فقدان [[معصوم]] متوجه ایشان بوده، به وجود آورد. از همین‌رو، [[علما]] نقش مشخص‌تر و جدی‌تری را در [[جامعه]] عهده‌دار شدند و سازمان [[روحانیت]]، [[نهاد وکالت]] و [[حوزه‌های علمیه]] در این راستا شکل گرفتند و نقش‌ها سریع‌تر و تعریف شده‌تر مطرح شد. از آن طرف [[مردم]] هم در [[زمان غیبت]] احساس و اعتقادشان این است که تنها مرجعی که می‌تواند [[دین]] را از آنان اخذ نماید [[علمای دینی]] هستند [[علما]] هم نگاهشان به این بوده که بتواند در غیاب [[معصوم]] پاسخگوی نیازها باشند»<ref>[[حسن عبدی‌پور|عبدی‌پور، حسن]]، [[ نقش اجتماعی انتظار (کتاب)| نقش اجتماعی انتظار]]، ص 83-88.</ref>. | ::::::نتیجه این که مسئله [[انتظار]]، زمینه [[تربیت]] [[علمای دینی]] را در بخش‌های مختلف فراهم کرد و تلاش مستمر و سازمان‌یافته [[علما]] را در ایفای نقش‌ها و مسئولیت‌هایی که در فقدان [[معصوم]] متوجه ایشان بوده، به وجود آورد. از همین‌رو، [[علما]] نقش مشخص‌تر و جدی‌تری را در [[جامعه]] عهده‌دار شدند و سازمان [[روحانیت]]، [[نهاد وکالت]] و [[حوزه‌های علمیه]] در این راستا شکل گرفتند و نقش‌ها سریع‌تر و تعریف شده‌تر مطرح شد. از آن طرف [[مردم]] هم در [[زمان غیبت]] احساس و اعتقادشان این است که تنها مرجعی که می‌تواند [[دین]] را از آنان اخذ نماید [[علمای دینی]] هستند [[علما]] هم نگاهشان به این بوده که بتواند در غیاب [[معصوم]] پاسخگوی نیازها باشند»<ref>[[حسن عبدی‌پور|عبدی‌پور، حسن]]، [[ نقش اجتماعی انتظار (کتاب)|نقش اجتماعی انتظار]]، ص 83-88.</ref>. | ||
{{مدخل انتظار}} | {{مدخل انتظار}} | ||
نسخهٔ ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۸:۱۲
| انتظار چه تأثیری در تربیت عالمان دین دارد؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت / کارکردها، ویژگی‌ها و آثار انتظار |
| مدخل اصلی | تأثیر انتظار |
انتظار چه تأثیری در تربیت عالمان دین دارد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ نخست
- آقای دکتر حسن عبدی‌پور، در کتاب «نقش اجتماعی انتظار» در این‌باره گفته است:
- «انتظار، اجتهاد را قاعده‌مند و پویا ساخت و فقیهان را مدد کرد تا در روزگار غیبت امام(ع) احکام دینی را به مردم برسانند. این کارکردِ مهمی است که در مکتب انتظار رقم خورد و با خود، دست‌آوردهای فراوانی به همراه آورد. در این قسمت از چگونگی این حرکت حیات‌آفرین، بحث می‌کنیم.
- بستر بحث از نظر زمانی، عصر انتظار یعنی از زمان غیبت صغری (۲۶۰ ه.) است، چون عصر قبل از غیبت، عصر حضور ائمه(ع) است و در عصر حضور گرچه فقها و عالمان دینی بودند، اما به علت حضور امامان(ع) تحت الشعاع قرار داشتند؛ بدین معنا که مرجعیت آنان در صورت دسترسی نداشتن مردم به ائمه(ع) بوده است و مردم در حد امکان سعی می‌کردند به منبع و مرجع اصلی مراجعه کنند. خود فقها نیز مشکلات و مسائل خود را تا حد مقدور با آن بزرگواران در میان می‌گذاشتند.
- عالمان دینی در سِمَت جانشین پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) از آغاز غیبت صغری تاکنون با تحمل رنج‌ها و سختی‌های "تفقه در دین" و نیل به مقام اجتهاد و نیز برقراری رابطه معنوی و پیوند ولایی با امام زمان خویش و تخلق به اخلاق رسول الله و الگوگیری از خط مشی عملی و زندگی زاهدانه و مجاهدانه امیر مؤمنان(ع) توانسته‌اند پاسداران امین و مخلصی برای اسلام عزیز، تکیه‌گاه مورد اعتمادی برای پیروان مکتب اهل بیت(ع) و پیشگامان جهاد و مبارزه با ستمگران، طاغوت‌ها و تجاوزگران به حریم اسلام و مرزهای مسلمانان در عرصه‌های فکری و فرهنگی، بلکه نظامی باشند.
- بخشی از رسالت‌ها و ویژگی‌های عالمان دینی در مرزبانی از عقیده اسلامی است؛ توضیح آن‌که: دشمنان عقیده و اندیشه اسلامی همواره -به صورت فردی و گروهی- می‌کوشیدند افکار و اذهان مردم را از اعتقادات و معارف حقه دین، نهی کنند. این تلاش در دوران غیبت، ابعاد گسترده‌تری پیدا کرد. فقهای اسلام، شاخص‌ترین قشری بودند که در سنگر هدایت و ارشاد و تعلیم و تربیت به مرزبانی عقیده اسلامی همت گمارند و در هر عصری با استفاده از جایگاه وعظ و خطابه، نوشتن کتاب‌های ارزنده، تشکیل حوزه‌های بزرگ علمی و درسی و بحث و مناظره با سران مخالفان و مکاتب الحادی جوامع اسلامی و تشنگان حقیقت را از چشمه‌سارهای قرآن و سنت معصومین(ع) سیراب نموده، شیاطین انس و رهزنان ایمان و عقیده مسلمانان را از دست‌یابی به اهداف شوم خود مأیوس می‌کردند. امام عسکری(ع) در این باره از قول امام صادق(ع) می‌فرماید: "علمای شیعیان ما مرزبانان مرزی هستند که شیطان و لشکریانش از آنجا قصد هجوم دارند. آنان شیاطین را از یورش به حریم شیعیان ما باز می‌دارند و نمی‌گذارند او و پیروان معاندش بر پیروان ما مسلط شوند"[۱]. و نیز در روایتی دیگر از زبان پدرش امام هادی(ع) فرمود: "اگر بعد از غیبت قائم ما عالمانی نباشند که از دین حمایت کنند و مردم را به سوی قائم ما فرا خوانند و شیعیان ناتوان را از وقوع در دام‌های شیطان و پیروان سرکش او برهانند، کسی باقی نمی‌ماند مگر آن که از دین خدا برمی‌گردد. لیکن عالمان دینی زمام دل‌های شیعیان ضعیف را در دست می‌گیرند و همچون سکان‌داران کشتی، آنان را از خطرات و تهدیدها را نجات می‌دهند. آنان بهترین انسان‌ها در پیشگاه خداوند هستند"[۲].
- نتیجه این که مسئله انتظار، زمینه تربیت علمای دینی را در بخش‌های مختلف فراهم کرد و تلاش مستمر و سازمان‌یافته علما را در ایفای نقش‌ها و مسئولیت‌هایی که در فقدان معصوم متوجه ایشان بوده، به وجود آورد. از همین‌رو، علما نقش مشخص‌تر و جدی‌تری را در جامعه عهده‌دار شدند و سازمان روحانیت، نهاد وکالت و حوزه‌های علمیه در این راستا شکل گرفتند و نقش‌ها سریع‌تر و تعریف شده‌تر مطرح شد. از آن طرف مردم هم در زمان غیبت احساس و اعتقادشان این است که تنها مرجعی که می‌تواند دین را از آنان اخذ نماید علمای دینی هستند علما هم نگاهشان به این بوده که بتواند در غیاب معصوم پاسخگوی نیازها باشند»[۳].
بخش نخست: فلسفه انتظار فصل اول: چیستی انتظار
- معنای انتظار
- ارکان و عناصر انتظار
- نقطه مقابل انتظار
- برداشت‌ها از انتظار:
- ویژگی های انتظار راستین (ویژگی‌های منتظران راستین):
- اقسام انتظار:
فصل دوم: ضرورت انتظار (وجوب انتظار)
- ضرورت عقلی انتظار (وجوب عقلی)
- ضرورت نقلی انتظار (وجوب نقلی)
- اهمیت و ارزش انتظار
- فضیلت انتظار (مقام و منزلت منتظران راستین)
فصل سوم: چرایی انتظار
فصل چهارم: انتظار در ادیان و ملل
بخش دوم: ابعاد و آثار انتظار فصل اول: ابعاد انتظار
- بعد فکری و اعتقادی انتظار
- بعد روحی و روانی انتظار
- بعد اخلاقی و رفتاری انتظار
- بعد سیاسی انتظار
- بعد اقتصادی انتظار
- بعد نظامی و انتظامی انتظار
فصل دوم: آثار و کارکردهای انتظار (فواید و برکات انتظار)
- آثار فردی انتظار
- آثار اجتماعی انتظار
- آثار تربیتی انتظار
- آثار فکری و اعتقادی انتظار
- آثار سیاسی انتظار
- آثار اقتصادی انتظار
- آثار نظامی انتظار
- آثار روان‌شناختی انتظار
- پیشگیری از بیماری روانی و کسب بهداشت و سلامت روانی
- رشد شخصیت
- رشد تجربه‌های معنوی
- رشد روحیه خودشکوفایی
- رشد روحیه هدف‌‌مندی
- رشد روحیه خلاقیت
- رشد روحیه و میل به فضائل اخلاقی
- رشد روحیه پرهیز از رذائل اخلاقی
- رشد روحیه خودمهارگری و خودکنترلی
- رشد روحیه صبر و استقامت
- رشد روحیه قانون‌مداری
- رشد روحیه سخت‌کوشی و تلاش مضاعف
- رشد روحیه جهادی
- اصلاح سبک زندگی
- رشد روحیه مسئولیت‌پذیری اجتماعی
- رشد روحیه محبت و عشق‌ورزی
- رشد روحیه ظلم‌ستیزی
- رشد روحیه اصلاح اجتماعی
- رشد روحیه انسجام و همگرایی با جامعه
- انطابق سازنده با محیط
- نمادهای انتظار
بخش سوم: لوازم انتظار (وظایف منتظران راستین)
- شرایط انتظار
- وظایف عام منتظران
- شناخت امام مهدی
- تولی نسبت به امام مهدی
- تبری از دشمنان امام مهدی
- زیارت امام مهدی و به یاد او بودن
- دعا برای امام مهدی
- اقتدا به سنت و سیره امام مهدی در امور استحبابی
- انجام اعمال عبادی به نیابت از امام مهدی
- یفرحون لفرحنا و یحزنون لحزننا
- وظایف خاص منتظران
- به دست آوردن ارکان انتظار راستین
- به دست آوردن ویژگی‌های منتظران راستین
- وظایف الهی نسبت به ولایت با مؤمنان
- وظایف الهی نسبت به امت اسلامی
بخش چهارم: آسیب‌های انتظار
بخش پنجم: سرانجام انتظار
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ بحارالانوار، ج ۲، ص ۵.
- ↑ بحارالانوار، ج ۶، ص ۵.
- ↑ عبدی‌پور، حسن، نقش اجتماعی انتظار، ص 83-88.