شناخت‌نامه حدیث ج۱ (کتاب)

شناخت‌نامه حدیث، ج۱
زبان	فارسی[[رده:کتاب به زبان فارسی]]
نویسنده	محمد م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌
مترجم	عبدالهادی مسعودی
موضوع	احادیث
ناشر	[[:رده:انتشارات انتشارات مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث|انتشارات انتشارات مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث]][[رده:انتشارات انتشارات مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث]]
محل نشر	قم، ایران
سال نشر	۱۳۹۷ ش
شماره ملی	۵۲۷۷۴۰۷

این کتاب، جلد اول از مجموعهٔ سه جلدی شناخت‌نامه حدیث است و با زبان فارسی به بررسی احادیث می‌پردازد. این کتاب اثر محمد م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌ است و انتشارات مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث انتشار آن را به عهده داشته است. آماده‌سازی جلدهای سه‌گانهٔ این اثر برای انتشار با همکاری جمعی از پژوهشگران و ترجمه عبدالهادی مسعودی همراه بوده است.

دربارهٔ کتاب

در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.

فهرست کتاب

• مقدمه مترجم
• درآمد
• «شناخت‌نامه حدیث» در یک نگاه
• فصل یکم: شناخت سنت نبوی
• فصل دوم: حجیت سنت نبوی
• فصل سوم: معیار شناخت سنت نبوی
• فصل چهارم: اهمیت حدیث‌شناسی
• فصل پنجم: نقل حدیث
• فصل ششم: کتابت حدیث
• فصل هفتم:فهم حدیث
• فصل هشتم: ملاک‌های درستی احادیث
• فصل نهم: عرضه حدیث
• فصل دهم: اختلاف حدیث
• فصل یازدهم: حدیث‌سازی
• فصل دوازدهم: برخی احادیث ناب و برگزیده
• فصل سیزدهم: محدثان برجسته پیرو اهل‌بیت(ع)
• فصل شانزدهم: مؤلفان برجسته منابع حدیثی اهل سنت
• قدردانی
• فصل یکم: شناختسنت

۱/۱. معانی سنت

• الف) در برابر «بدعت»
• ب) در برابر «فریضه»
• ج) واجب‌های غیرقرآنی
• د) معارف غیرقرآنی
• هـ) روش و شیوه
• تبیین معانی سنت
• درباره سنت

۱. سنت در برابر بدعت

۲. سنت به معنای عمل مستحب

۳. سنت، به معنای واجب غیرقرآنی

۴. سنت، به معنای سبک رفتار

• فرق سنت و حدیث

۱/۲. استناد سنت به وحی

۱/۳. همه چیز در کتاب و سنت، آمده است

• پژوهشی درباره جامعیت قرآن

۱. جامعیت مطلق

۲. جامعیت هدایتی

۳. جامعیت قرآن در برابر دیگر کتاب‌های الهی

• نتیجه

۱/۴.حکمت پوشیده داشتن برخی دانش‌ها و احکام

• فصل دوم: حجیت سنت

۲/۱. وجوب تمسک به سنت

۲/۲. فضیلت و برکات تمسک به سنت

۲/۳. حرمت مخالفت با سنت

۲/۴. اطاعت از پیامبر(ص)،اطاعت از خداست

۲/۵. اطاعت از اهل‌بیت(ع)، اطاعت از پیامبر(ص) است

• تبیین حجیت سنت نبوی
• دلایل اعتبار سنت

۱. رسالت پیامبر(ص)

۲. عصمت پیامبر(ص)

۳. تأکید قرآن بر لزوم اطاعت از پیامبر(ص)

۴. تصریح قرآن بر اسوه بودن پیامبر(ص)

۵. تأکید قرآن بر وحیانی بودن سخنان پیامبر(ص)

۶. وظیفه تبیین‌گری پیامبر(ص)

۷. اعتماد سیره عقلا بر خبر ثقه

۸. سیره متشرعه در اعتبار سنت نبوی

۹. روایات نبوی

• فصل سوم: ملاک شناخت سنت

۳/۱. مراجعه به اهل‌بیت(ع)

۳/۲. گنجینه‌های احادیث پیامبر(ص) نزد خاندان اوست

۳/۳. چگونگی انتقال احادیث پیامبر(ص) به اهل‌بیت(ع)

۳/۴. استناد احادیث اهل‌بیت(ع) به پیامبر(ص)

۳/۵. سازواری

۳/۶. علم صحیح یافت نمی‌شود، جز آنچه از اهل‌بیت(ع) صادر می‌شود

• تبیین ملاک احراز سنت
• فصل چهارم: اهمیت شناختن حدیث

۴/۱. فراگیریحدیث و حدیث‌آموزی

۴/۲. حدیث‌آموزی به فرزندان

۴/۳. گفت و شنود حدیث

۴/۴. برکت‌های گفتگوی حدیثی

• تبیین آموزش همگانی حدیث

۴/۵. برکت‌های حفظ چهل حدیث

• حکمت تأکید بر حفظ چهل حدیث
• مقصود از «حفظ»
• مراد از عدد «چهل»
• مفاد احادیث محفوظ
• سیر چهل حدیث‌نویسی در اهل‌سنت
• سابقه چهل حدیث‌نویسی شیعیان
• برخی از مهم‌ترین چهل حدیث‌های شیعی

۱. اربعینحدیث شیخ بهایی

۲. اربعین حدیث امام خمینی

۴/۶. آداب رو به رو شدن با گونه‌های حدیث

• الف) فهمیدن
• ب)تکذیب نکردن
• ج) توقف هنگام نفهمیدن حدیث
• د) بازگرداندن به اهل‌بیت(ع)
• فصل پنجم: نقل حدیث

۵/۱. ترغیب به نقل حدیث

۵/۲. گونه‌های راویان حدیث

• آسیب‌های صدور و نقل حدیث
• الف) آسیب‌های مرحله صدور حدیث

۱. بیان تدریجی

۲. نسخ

۳.تقیه و توریه

• ب) آسیب‌های مرحله نقل حدیث

۱. تصحیف

• گونه‌ها و نمونه‌ها
• ـ تصحیف دیداری
• ـ تصحیف شنیداری

۲.تحریف

• نمونه‌ها

۳. قلب

• نمونه

۴. ادراج

۵. سقط

۶. تقطیع

۷. نقل معنا

۸. ابهام در آهنگ سخن

• نمونه
• ج) آسیب‌های سندی

۱. سستیِ حلقه‌های سند

۲. گسست حلقه‌های سند

• روایت اول
• روایت دوم

۵/۳. فضیلت راویان متعهد حدیث

۵/۴. ویژگی‌های لازمِ روایان

• تبیین شرایط قبول خبر از منظر قدما و متأخرین
• رویکردهای اعتبارسنجی

۱. وثوق سندی

۲. وثوق صدوری

• الف) رویکرد عقلایی در پذیرش خبر
• ب) رویکرد عقلایی در پذیرش حدیث
• ـ ویژگی‌های منبع و مصدرِ حدیث
• ـ ویژگی‌های سند و راوی
• ـ ویژگی‌های محتوا
• ـ دیگر ویژگی‌ها
• کاربست ویژگی‌ها
• رابطه ویژگی راوی و وثوق صدور
• تطور تاریخی
• تقسیم‌بندی روایات از منظر وثاقت سندی
• شرایط دیگر راوی در کتاب‌های درایه
• نتیجه

۵/۵. آنچه باید در نقل حدیث رعایت شود

• الف) اخلاص
• ب)راستگویی
• ج) دقت داشتن در بازگویی
• د) روشن گفتن
• هـ) ذکر کردن سند
• و) طهارت
• ز) عمل
• ح) رعایت شایستگی مخاطب
• ط) رعایت ظرفیت مخاطب
• تبیین روایت «لَو عَلِمَ أبوذر ما فی قَلبِ سلمان لَقَتلَه»
• درآمد
• اعتبار روایت
• وجوه معنایی
• قرینه‌های معنای نخست

۵/۶. آنچه باید در نقل حدیث از آن پرهیز کرد

• الف) انگیزه‌های غیر الهی داشتن
• ب) نقل کردن آنچه دروغ بودنش را می‌داند
• ج) بی‌پروایی در نقل
• د) نقل کردن آنچه تفسیرش معلوم نیست
• هـ) نقل کردن آنچه خِردها، تاب آن را ندارند
• و)افشای اسرار اهل‌بیت(ع)
• تبیین آداب ایجابی و سلبی نقل حدیث
• الف) آداب ایجابی

۱. اخلاص

۲. طهارت

۳. بیان سند و منبع

۴. تلفظ صحیح

۵. نقل دقیق

۶. عمل کردن به روایت

• ب) آداب سلبی

۱. انگیزه‌های غیرالهی

۲. بی‌پروایی در نقل

۳. رعایت نکردن ظرفیت مخاطب

۴. افشای راز

۵/۷. مجاز بودنِ نقل معنای حدیث

۵/۸. مجاز بودن نقل روایت یک امام از امامی دیگر

۵/۹. شیوه‌های دریافت حدیث

• الف) سِماع
• ب) قرائت
• ج) اجازه
• د) مُناوله
• هـ) مکاتبه
• و) اِعلام
• ز) وِجاده
• تبیینِ راه‌های تحمل حدیث
• فواید شناخت طرق تحمل حدیث

۱. شناخت طرق معتبر و غیرمعتبر

۲. ترجیح روایات

۳. تعیین طبقه راوی

۴. شناخت تدلیس

• گزارش تحمل حدیث
• طرق تحمل حدیث
• فصل ششم: نگارش حدیث

۶/۱. ترغیب پیامبر(ص) به نگارش دانش

۶/۲. ترغیب اهل‌بیت(ع) به نگارش و نگاهداری کتاب‌ها

۶/۳. نگارش حدیث پیامبر(ص) در روزگار ایشان

۶/۴. نگارش حدیث اهل‌بیت(ع) در روزگار آنان

• تحلیلی درباره نگارش حدیث پس از پیامبر(ص)

۱. نگارش حدیث در عصر پیامبر(ص)

• امام علی(ع) و نگارش احادیث پیامبر(ص)
• کتابت فرمان‌های پیامبر(ص)
• نگارش حدیث از سوی دیگر اصحاب

۲. نگارش حدیث در عصر خلفا

• دوران خلفا

۳. آثار منع تدوین حدیث

۱. مخفی ماندن شمار بسیاری از سخنان پیامبراکرم(ص)

۲. رواج احادیث جعلی

۳.اختلاف میان احادیث

۴. اعتبار یافتن آرای خطاپذیر

۵. دور کردن اهل‌بیت(ع) از صحنه سیاسی جامعه

۶. زمینه‌سازی برای متهم کردن فرهنگ اسلامی

۴. آغاز مجدد نگارش حدیث

۶/۵. گزارش‌هایی در نهی از نگارش حدیث

۶/۶. عدم نقل و نگارش حدیث، پس از وفات پیامبر(ص)

• توجیهاتِ ممنوعیت نگارش حدیث

۱. ترس از ترک قرآن

۲. ترس از اختلاط قرآن و حدیث

۳. حافظه قوی اعراب در نگهداری کلام نبوی

۴. استناد به سخن پیامبر(ص)

• انگیزه اصلی منع تدوین حدیث
• نظر برگزیده
• فصل هفتم:فهم حدیث

۷/۱. ترغیب به فهم حدیث

• تبیین مقصود از درایت حدیث
• پیش‌نیاز: اطمینان از صحت متن
• مرحله اول: فهم متن
• الف) فهم مفردات
• ب) فهم ترکیبات
• مرحله دوم: فهم مقصود

۲ـ۱. قرینه‌های کلامی متصل (قرینه‌های لفظی داخلی)

۲ـ۲. قرینه‌های کلامی منفصل (خانوادهحدیث)

۲ـ۳. قرینه‌های مقامی متصل (اسباب ورود حدیث)

• گام آخر: بهره‌گیری از دانش بشری
• نکته

۷/۲. موانع فهم حدیث

• الف) قصور فهم
• ب)تحریف لفظی
• ج) تحریف معنوی
• تحلیلی درباره آسیب‌های فهم حدیث

۱. چند معنایی

• الف) چند معنایی ماده
• ب) اشتراک در هیئت
• ج) همراهی حروف

۲. آمیختگی زبانی

۳. خلط لغت و اصطلاح

۳ـ۱. نشاندن معنای اصطلاحی به جای معنای لغوی

۳ـ۲. نشاندن معنای لغوی به جای معنای اصطلاحی

۴. تحول زبان

۵. کاربردهای مجازی

۶. تتبع ناقص

• نکته

دربارهٔ پدیدآورندگان

• 

  عبدالهادی مسعودی
  (مترجم)

• 

  محمد محمدی ری‌شهری
  (نویسنده)

• آیت‌الله محمد محمدی ری‌شهری (متولد ۱۳۲۵ ش، شهر‌ ری)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: علی مشکینی، محمد فاضل‌ لنکرانی، سید محمد باقر طباطبایی سلطانی، محمد علی اراکی، حسین وحید خراسانی، جواد تبریزی، سید محمد رضا گلپایگانی و مرتضی حائری یزدی به اتمام رساند. تولیت آستان حضرت عبدالعظیم حسنی (ع)، نمایندگی مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری (دوره پنجم)، عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام، نمایندگی ولی فقیه و سرپرستی حجاج ایرانی، ریاست مؤسسه علمی فرهنگی دار‌الحدیث، ریاست دانشگاه قرآن و حدیث و ریاست پژوهشگاه قرآن و حدیث از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر انجام فعالیت‌های علمی و اجرایی به تألیف آثار فراوان با موضوعات دینی و اعتقادی اهتمام ورزیده است. «اهل بیت در قرآن و حدیث»، «تداوم انقلاب اسلامی ایران تا انقلاب جهانی مهدی»، «حکمت‌نامهٔ پيامبر اعظم(ص)»، «سیرهٔ پیامبر خاتم (ص)»، «دانشنامهٔ امیرالمؤمنین‌ بر پایهٔ قرآن، حدیث و تاریخ»، «سيری در سيرهٔ حکومتی امام علی(ع)»، «فلسفه امامت و رهبری»، «سیاست‌نامهٔ امام علی(ع)»، «فلسفه وحی و نبوت»، «حکمت‌نامهٔ امام حسین(ع)»، «فرهنگ‌نامهٔ مرثيه‌سرايی و عزاداری حضرت سيدالشهدا(ع)»، «مبانی خداشناسی»، «حکمت‌نامهٔ رضوی»، «دانشنامهٔ امام مهدی(ع)»، «شرح زیارت جامعهٔ کبیره»، «ویژگی‌های صراط مستقیم در قرآن» و «گونه‌شناسی هدایت الهی در قرآن و حدیث» برخی از این آثار است.

• حجت الاسلام و المسلمین عبدالهادی مسعودی (متولد ۱۳۴۳، قم)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون: جواد تبریزی، حسین وحید خراسانی، سید موسی شبیری زنجانی پیگیری کرد. عضو هیئت مؤسس دارالحدیث؛ مدیریت مرکز تحقیقات دارالحدیث؛ مدیر گروه علوم حدیث دانشکده دارالحدیث؛ مدرس دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی شریف، دانشکده علوم حدیث، دانشگاه علوم پزشکی قم، دانشکده اصول دین قم، دانشگاه تقریب مذاهب تهران از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس دانشگاهی تاکنون چندین کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «وضع و نقد حدیث»، «حکمت‌نامه ادب»، «حکمت‌نامه شادی» ، «اکسیر المحبه» ، «راهنمای محبت» ، «سیمای اهل بیت» برخی از این آثار است

کتاب‌های وابسته

• اصل مجموعه؛
• شناخت‌نامه حدیث ج۲ (کتاب)؛
• شناخت‌نامه حدیث ج۳ (کتاب).

پیوند به بیرون

• وبگاه سازمان اسناد و کتابخانهٔ ملی ایران