علی بن قرظه انصاری: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۴۹

علی (یا: زبیر) بن قَرَظَة بن کعب انصاری خزرجی، یکی از سربازان و نیروهای تحت امر عمر بن سعد بود که در کربلا حضور داشت.

مقدمه

پدرش قَرَظَة بن کعب انصاری خزرجی از اصحاب پیامبر (ص) و امام علی (ع) و همچنین از راویان احادیث آن بزرگواران بود. برادرش عمرو بن قرظه انصاری در سپاه امام حسین (ع) اما او در سپاه عمر بن سعد بود.^[۱]

برادرش عمرو بن قرظه انصاری با هشیاری تمام در برابر تیرها و نیزه‌ها می‌ایستاد، تا از امامش دفاع کند. سرانجام در اثر خون‌ریزی بسیار از میدان بازگشت و از امام بزرگوارش پرسید: «آیا وظیفه خود را به‌جا آوردم‌؟» حضرت فرمودند: «آری‌! سلام مرا به پیامبر (ص) برسان که من نیز به زودی در پیشگاه او حاضر خواهم شد». او چند لحظه بعد به شهادت رسید.^[۲] زبیر بن قرظه بن کعب انصاری فریاد زد و امام حسین (ع) را به گمراه کردن برادرش عمرو بن قرظه انصاری متهم کرد. امام فرمود: «خدا او را هدایت‌ کرده است‌». زبیر بن قرظه بن کعب انصاری بر امام حمله آورد، اما نافع بن هلال بجلی با ضربه‌ای او را مجروح کرد^[۳].^[۴]

پس از شهادت عمرو بن قرظة بن کعب انصاری، برادرش «علی»^[۵] که از سربازان سپاه دشمن به شمار می‌آمد، از صف سپاه خارج شد و پس از جسارت به ساحت مقدس امام (ع) و پدر گرامی آن حضرت (ع)، خطاب به امام (ع) گفت: «ای حسین (ع)! برادر مرا فریفتی و او را کشتی!»؛ امام (ع) فرمود: «من برادرت را فریب ندادم، بلکه خداوند او را هدایت فرمود و تو به گمراهی کشیده شدی».

در این هنگام علی خطاب به امام (ع) گفت: «خداوند مرا بکشد اگر تو را نکشم و یا به دست تو کشته نشوم!» سپس با نیزه‌اش به سوی امام (ع) حمله‌ور شد. یکی از یاران امام (ع) به نام نافع بن هلال بجلی پیش دستی کرد و او را به ضرب نیزه بر زمین انداخت دوستان و اطرافیان علی به کمکش شتافتند و او را از معرکه خارج ساختند و به درمانش پرداختند^[۶].^[۷]

علی یا زبیر بن قرظه؟

جز بلاذری^[۸] تمامی منابع متقدم و متاخر از «علی» به عنوان نام برادر «عمرو بن قرظه انصاری» نام برده‌اند؛ نه «زبیر». این امر ممکن است ناشی از اشتباه در استنساخ کتاب بلاذری بوده باشد. بی‌توجهی و عدم استفاده از روایت بلاذری توسط دیگر منابع هم می‌‌تواند یا به جهت آگاهی نویسندگان بزرگ به این اشتباه در استنساخ (یا در گذشته یا در زمان حال) باشد و یا می‌‌تواند دلیل بر ضعف مطلب (ذکر زبیر به جای علی) در کتاب بلاذری باشد. در هر صورت، به نظر می رسد ترجیح نام «علی» بر «زبیر» اولی است. البته این احتمال نیز وجود دارد که متعرض نشدن و استناد نکردن به قول بلاذری از سوی پیشینیان شاید دلیل بر این باشد که این اشتباه در استنساخ مربوط به زمان فعلی باشد؛ نه در گذشته. شاید در نسخ قدیمی نام «علی» ذکر شده بود؛ نه «زبیر»^[۹].

جستارهای وابسته

قرظة بن کعب انصاری (پدر)
عمرو بن قرظه انصاری (برادر)

منابع

پانویس

↑ انساب الاشراف، ج۳، ص۳۳۹.
↑ فرهنگ جامع سخنان امام حسین (ع)، ص۴۹۶-۴۹۷.
↑ انساب الاشراف، ج۳، ص۱۹۲؛ تاریخ طبری، ج۵، ص۴۳۴.
↑ محمدزاده، مرضیه، دوزخیان جاوید، ص۱۹۷-۱۹۸.
↑ در کتاب انساب الاشراف از او با نام زبیر یاد شده است.
↑ البلاذری، احمد بن یحیی؛ انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷، ج۳، ص۱۹۲؛ الطبری، محمد بن جریر؛ تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷، ج۵، ص۴۳۴ و ابن‌اثیر، علی بن ابی‌الکرم؛ الکامل فی التاریخ، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵، ج۴، ص۶۷.
↑ حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مقاله «قاتلان امام حسین (ع)، ش۹»، پایگاه پژوهه.
↑ البلاذری، احمد بن یحیی؛ انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷، ج۳، ص۱۹۲.
↑ حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مکاتبه اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت.

[1] انساب الاشراف، ج۳، ص۳۳۹.

[2] فرهنگ جامع سخنان امام حسین (ع)، ص۴۹۶-۴۹۷.

[3] انساب الاشراف، ج۳، ص۱۹۲؛ تاریخ طبری، ج۵، ص۴۳۴.

[4] محمدزاده، مرضیه، دوزخیان جاوید، ص۱۹۷-۱۹۸.

[5] در کتاب انساب الاشراف از او با نام زبیر یاد شده است.

[6] البلاذری، احمد بن یحیی؛ انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷، ج۳، ص۱۹۲؛ الطبری، محمد بن جریر؛ تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷، ج۵، ص۴۳۴ و ابن‌اثیر، علی بن ابی‌الکرم؛ الکامل فی التاریخ، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵، ج۴، ص۶۷.

[7] حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مقاله «قاتلان امام حسین (ع)، ش۹»، پایگاه پژوهه.

[8] البلاذری، احمد بن یحیی؛ انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷، ج۳، ص۱۹۲.

[9] حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مکاتبه اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

@@ خط ۲: / خط ۲: @@
 '''علی (یا: زبیر) بن قَرَظَة بن کعب انصاری خزرجی'''، یکی از [[سربازان]] و نیروهای تحت امر [[عمر بن سعد]] بود که در [[کربلا]] حضور داشت.
-==مقدمه==
+== مقدمه ==
-پدرش [[قرظة بن کعب انصاری|قَرَظَة بن کعب انصاری خزرجی]] از [[اصحاب پیامبر]]{{صل}} و [[امام علی]]{{ع}} و همچنین از [[راویان احادیث]] آن بزرگواران بود. برادرش [[عمرو بن قرظه انصاری]] در [[سپاه امام حسین]]{{ع}} اما او در [[سپاه عمر بن سعد]] بود.<ref>انساب الاشراف، ج۳، ص۳۳۹. </ref>
+پدرش [[قرظة بن کعب انصاری|قَرَظَة بن کعب انصاری خزرجی]] از [[اصحاب پیامبر]] {{صل}} و [[امام علی]] {{ع}} و همچنین از [[راویان احادیث]] آن بزرگواران بود. برادرش [[عمرو بن قرظه انصاری]] در [[سپاه امام حسین]] {{ع}} اما او در [[سپاه عمر بن سعد]] بود.<ref>انساب الاشراف، ج۳، ص۳۳۹. </ref>
-برادرش [[عمرو بن قرظه انصاری]] با [[هشیاری]] تمام در برابر تیرها و نیزه‌ها می‌ایستاد، تا از امامش [[دفاع]] کند. سرانجام در اثر [[خون‌ریزی]] بسیار از میدان بازگشت و از [[امام]] بزرگوارش پرسید: «آیا [[وظیفه]] خود را به‌جا آوردم‌؟» [[حضرت]] فرمودند: «آری‌! [[سلام]] مرا به [[پیامبر]]{{صل}} برسان که من نیز به زودی در پیشگاه او حاضر خواهم شد». او چند لحظه بعد به [[شهادت]] رسید.<ref>فرهنگ جامع سخنان امام حسین{{ع}}، ص۴۹۶-۴۹۷. </ref> زبیر بن قرظه بن کعب انصاری فریاد زد و [[امام حسین]]{{ع}} را به [[گمراه کردن]] برادرش [[عمرو بن قرظه انصاری]] متهم کرد. [[امام]] فرمود: «[[خدا]] او را [[هدایت‌]] کرده است‌». زبیر بن قرظه بن کعب انصاری بر [[امام]] [[حمله]] آورد، اما [[نافع بن هلال بجلی]] با ضربه‌ای او را مجروح کرد<ref>انساب الاشراف، ج۳، ص۱۹۲؛ تاریخ طبری، ج۵، ص۴۳۴.</ref>.<ref>[[مرضیه محمدزاده|محمدزاده، مرضیه]]، [[دوزخیان جاوید (کتاب)|دوزخیان جاوید]]، ص۱۹۷-۱۹۸.</ref>
+برادرش [[عمرو بن قرظه انصاری]] با [[هشیاری]] تمام در برابر تیرها و نیزه‌ها می‌ایستاد، تا از امامش [[دفاع]] کند. سرانجام در اثر [[خون‌ریزی]] بسیار از میدان بازگشت و از [[امام]] بزرگوارش پرسید: «آیا [[وظیفه]] خود را به‌جا آوردم‌؟» [[حضرت]] فرمودند: «آری‌! [[سلام]] مرا به [[پیامبر]] {{صل}} برسان که من نیز به زودی در پیشگاه او حاضر خواهم شد». او چند لحظه بعد به [[شهادت]] رسید.<ref>فرهنگ جامع سخنان امام حسین {{ع}}، ص۴۹۶-۴۹۷. </ref> زبیر بن قرظه بن کعب انصاری فریاد زد و [[امام حسین]] {{ع}} را به [[گمراه کردن]] برادرش [[عمرو بن قرظه انصاری]] متهم کرد. [[امام]] فرمود: «[[خدا]] او را [[هدایت‌]] کرده است‌». زبیر بن قرظه بن کعب انصاری بر [[امام]] [[حمله]] آورد، اما [[نافع بن هلال بجلی]] با ضربه‌ای او را مجروح کرد<ref>انساب الاشراف، ج۳، ص۱۹۲؛ تاریخ طبری، ج۵، ص۴۳۴.</ref>.<ref>[[مرضیه محمدزاده|محمدزاده، مرضیه]]، [[دوزخیان جاوید (کتاب)|دوزخیان جاوید]]، ص۱۹۷-۱۹۸.</ref>
-پس از [[شهادت]] [[عمرو بن قرظة بن کعب انصاری]]، برادرش «علی»<ref>در کتاب انساب الاشراف از او با نام زبیر یاد شده است.</ref> که از [[سربازان]] [[سپاه]] [[دشمن]] به شمار می‌آمد، از صف سپاه خارج شد و پس از [[جسارت به ساحت مقدس امام]]{{ع}} و [[پدر]] گرامی آن حضرت{{ع}}، خطاب به امام{{ع}} گفت: «ای [[حسین]]{{ع}}! [[برادر]] مرا فریفتی و او را کشتی!»؛ امام{{ع}} فرمود: «من برادرت را [[فریب]] ندادم، بلکه [[خداوند]] او را [[هدایت]] فرمود و تو به [[گمراهی]] کشیده شدی».
+پس از [[شهادت]] [[عمرو بن قرظة بن کعب انصاری]]، برادرش «علی»<ref>در کتاب انساب الاشراف از او با نام زبیر یاد شده است.</ref> که از [[سربازان]] [[سپاه]] [[دشمن]] به شمار می‌آمد، از صف سپاه خارج شد و پس از [[جسارت به ساحت مقدس امام]] {{ع}} و [[پدر]] گرامی آن حضرت {{ع}}، خطاب به امام {{ع}} گفت: «ای [[حسین]] {{ع}}! [[برادر]] مرا فریفتی و او را کشتی!»؛ امام {{ع}} فرمود: «من برادرت را [[فریب]] ندادم، بلکه [[خداوند]] او را [[هدایت]] فرمود و تو به [[گمراهی]] کشیده شدی».
-در این هنگام علی خطاب به امام{{ع}} گفت: «خداوند مرا بکشد اگر تو را نکشم و یا به دست تو کشته نشوم!» سپس با نیزه‌اش به سوی امام{{ع}} حمله‌ور شد. یکی از [[یاران امام حسین|یاران امام]]{{ع}} به نام [[نافع بن هلال بجلی]] پیش دستی کرد و او را به ضرب نیزه بر [[زمین]] انداخت [[دوستان]] و اطرافیان علی به کمکش شتافتند و او را از معرکه خارج ساختند و به درمانش پرداختند<ref>البلاذری، احمد بن یحیی؛ انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷، ج۳، ص۱۹۲؛ الطبری، محمد بن جریر؛ تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷، ج۵، ص۴۳۴ و ابن‌اثیر، علی بن ابی‌الکرم؛ الکامل فی التاریخ، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵، ج۴، ص۶۷.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [http://pajoohe.ir/%D9%82%D8%A7%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%B99__a-44553.aspx#_ftn2 مقاله «قاتلان امام حسین (ع)، ش۹»، پایگاه پژوهه].</ref>
+در این هنگام علی خطاب به امام {{ع}} گفت: «خداوند مرا بکشد اگر تو را نکشم و یا به دست تو کشته نشوم!» سپس با نیزه‌اش به سوی امام {{ع}} حمله‌ور شد. یکی از [[یاران امام حسین|یاران امام]] {{ع}} به نام [[نافع بن هلال بجلی]] پیش دستی کرد و او را به ضرب نیزه بر [[زمین]] انداخت [[دوستان]] و اطرافیان علی به کمکش شتافتند و او را از معرکه خارج ساختند و به درمانش پرداختند<ref>البلاذری، احمد بن یحیی؛ انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷، ج۳، ص۱۹۲؛ الطبری، محمد بن جریر؛ تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷، ج۵، ص۴۳۴ و ابن‌اثیر، علی بن ابی‌الکرم؛ الکامل فی التاریخ، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵، ج۴، ص۶۷.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [http://pajoohe.ir/%D9%82%D8%A7%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%B99__a-44553.aspx#_ftn2 مقاله «قاتلان امام حسین (ع)، ش۹»، پایگاه پژوهه].</ref>
-==علی یا زبیر بن قرظه؟==
+== علی یا زبیر بن قرظه؟ ==
 جز [[بلاذری]]<ref>البلاذری، احمد بن یحیی؛ انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷، ج۳، ص۱۹۲.</ref> تمامی منابع متقدم و متاخر از «علی» به عنوان نام برادر «[[عمرو بن قرظه انصاری]]» نام برده‌اند؛ نه «زبیر». این امر ممکن است ناشی از [[اشتباه]] در استنساخ کتاب بلاذری بوده باشد. بی‌توجهی و عدم استفاده از [[روایت]] بلاذری توسط دیگر منابع هم می‌‌تواند یا به جهت [[آگاهی]] نویسندگان بزرگ به این اشتباه در استنساخ (یا در گذشته یا در [[زمان]] حال) باشد و یا می‌‌تواند دلیل بر ضعف مطلب (ذکر زبیر به جای علی) در کتاب بلاذری باشد. در هر صورت، به نظر می رسد ترجیح نام «علی» بر «زبیر» اولی است. البته این احتمال نیز وجود دارد که متعرض نشدن و استناد نکردن به قول بلاذری از سوی پیشینیان شاید دلیل بر این باشد که این [[اشتباه]] در استنساخ مربوط به زمان فعلی باشد؛ نه در گذشته. شاید در نسخ قدیمی نام «علی» ذکر شده بود؛ نه «زبیر»<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>.