دلایل عصمت حضرت فاطمه چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
| (۱۶ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات پرسش | {{جعبه اطلاعات پرسش | ||
| موضوع اصلی = [[امامت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ امامت]] | | موضوع اصلی = [[امامت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ امامت]] | ||
| تصویر = 110059.jpg | | تصویر = 110059.jpg | ||
| نمایه وابسته = [[کلیاتی از امامت (نمایه)|کلیاتی از امامت]] | | نمایه وابسته = [[کلیاتی از امامت (نمایه)|کلیاتی از امامت]] | ||
| مدخل بالاتر = [[عصمت | | مدخل بالاتر = [[عصمت حضرت فاطمه]] | ||
| مدخل اصلی = [[اثبات عصمت حضرت فاطمه]] | | مدخل اصلی = [[اثبات عصمت حضرت فاطمه]] | ||
| مدخل وابسته = [[حضرت فاطمه]] | | مدخل وابسته = [[حضرت فاطمه]] | ||
| تعداد پاسخ = | | تعداد پاسخ = 7 | ||
}} | }} | ||
'''دلایل [[عصمت حضرت فاطمه]] چیست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[عصمت (پرسش)|عصمت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[عصمت]]''' مراجعه شود. | '''دلایل [[عصمت حضرت فاطمه]] چیست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[عصمت (پرسش)|عصمت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[عصمت]]''' مراجعه شود. | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۶: | ||
===== پنجم: [[برتری]] به واسطه سیادت بر سایر [[زنان]] ===== | ===== پنجم: [[برتری]] به واسطه سیادت بر سایر [[زنان]] ===== | ||
در [[روایات]] صادره از [[پیامبر اکرم]] {{صل} و اهل بیت{{ع}} از [[حضرت زهرا]]{{س}} با عنوان سیده و سرور زنان هر دو [[جهان]] و نیز سیدۀ زنان اهل بهشت نام برده شده است<ref>علل الشرائع، ص۱۸۲، باب ۱۴۶، ح۱؛ إحقاق الحقّ، ج۵، ص۴۱، ح۶۵</ref>. آنچه از این روایات برداشت میشود برتری حضرت زهرا{{س}} بر تمامی زنان حتی [[حضرت مریم]]{{س}} است و از آنجا که [[قرآن کریم]] صراحتا [[مقام]] اصفا و [[طهارت]] را که مساوی با [[عصمت]] است برای حضرت مریم{{س}}[[ ثابت]] نموده، به طریق اولی این مقام برای کسی که [[برتر]] از او است نیز به [[اثبات]] خواهد رسید؛ چراکه شخص غیر [[معصوم]] نمی‌تواند [[افضل]] از معصوم باشد. | در [[روایات]] صادره از [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و اهل بیت{{ع}} از [[حضرت زهرا]]{{س}} با عنوان سیده و سرور زنان هر دو [[جهان]] و نیز سیدۀ زنان اهل بهشت نام برده شده است<ref>علل الشرائع، ص۱۸۲، باب ۱۴۶، ح۱؛ إحقاق الحقّ، ج۵، ص۴۱، ح۶۵</ref>. آنچه از این روایات برداشت میشود برتری حضرت زهرا{{س}} بر تمامی زنان حتی [[حضرت مریم]]{{س}} است و از آنجا که [[قرآن کریم]] صراحتا [[مقام]] اصفا و [[طهارت]] را که مساوی با [[عصمت]] است برای حضرت مریم{{س}}[[ ثابت]] نموده، به طریق اولی این مقام برای کسی که [[برتر]] از او است نیز به [[اثبات]] خواهد رسید؛ چراکه شخص غیر [[معصوم]] نمی‌تواند [[افضل]] از معصوم باشد. | ||
سیده، مؤنث [[سید]] و در لغت به معنای [[شریف]]، [[فاضل]]، [[رئیس]] [[مردم]]<ref>ابن منظور، لسان العرب، ج۳، ص۲۲۸.</ref> و بزرگ و مهتر [[قوم]] است<ref>دهخدا، علی اکبر، لغتنامه، ج۹، ص۱۳۸۷۷</ref>. از [[امام صادق]]{{ع}} درباره این سخن [[رسول خدا]]{{صل}} که [[فاطمه]]{{س}} سیده زنان بهشتی و [[آسیه]] سیده زنان عالم خویش است، [[پرسش]] شد و حضرت پاسخ داد: کسی که سیده زنان عالم خویش است، [[مریم]]{{س}} است و فاطمه سیده زنان یهشتی از اولین و آخرین آنان است<ref>صدوق، الامالی، ص۱۸۷.</ref>.<ref>[[علی شاه علیزاده]]، [[علی گرامی]]، [[اسماء و اوصاف فاطمه (مقاله)|اسماء و اوصاف فاطمه]]، [[دانشنامه فاطمی ج۲ (کتاب)|دانشنامه فاطمی ج۲]]، ص۲۱.</ref> روشن است کسی که سیده و سرور زنان [[اهل بهشت]] حتی مریم{{س}} است، هرگز در [[زندگی]] خویش دچار [[لغزش]] و [[انحراف]] نشده و این همان [[مقام عصمت]] است. | سیده، مؤنث [[سید]] و در لغت به معنای [[شریف]]، [[فاضل]]، [[رئیس]] [[مردم]]<ref>ابن منظور، لسان العرب، ج۳، ص۲۲۸.</ref> و بزرگ و مهتر [[قوم]] است<ref>دهخدا، علی اکبر، لغتنامه، ج۹، ص۱۳۸۷۷</ref>. از [[امام صادق]]{{ع}} درباره این سخن [[رسول خدا]]{{صل}} که [[فاطمه]]{{س}} سیده زنان بهشتی و [[آسیه]] سیده زنان عالم خویش است، [[پرسش]] شد و حضرت پاسخ داد: کسی که سیده زنان عالم خویش است، [[مریم]]{{س}} است و فاطمه سیده زنان یهشتی از اولین و آخرین آنان است<ref>صدوق، الامالی، ص۱۸۷.</ref>.<ref>[[علی شاه علیزاده]]، [[علی گرامی]]، [[اسماء و اوصاف فاطمه (مقاله)|اسماء و اوصاف فاطمه]]، [[دانشنامه فاطمی ج۲ (کتاب)|دانشنامه فاطمی ج۲]]، ص۲۱.</ref> روشن است کسی که سیده و سرور زنان [[اهل بهشت]] حتی مریم{{س}} است، هرگز در [[زندگی]] خویش دچار [[لغزش]] و [[انحراف]] نشده و این همان [[مقام عصمت]] است. | ||
| خط ۱۷۴: | خط ۱۷۳: | ||
}} | }} | ||
{{پاسخ پرسش | {{پاسخ پرسش | ||
| عنوان پاسخ‌دهنده = 3. علی شاه علیزاده؛ | | عنوان پاسخ‌دهنده = 3. سید احمد خاتمی؛ | ||
| تصویر = 260.jpg | |||
| پاسخ‌دهنده = سید احمد خاتمی | |||
| پاسخ = آیت الله '''[[سید احمد خاتمی]]''' در کتاب ''«[[سیره فاطمی (کتاب)|سیره فاطمی]]»'' در این‌باره گفته است: | |||
«[[امام کاظم]]{{ع}} در [[روایت]] صحیحه‌ای فرموده‌اند: {{متن حدیث|اَنَّ فاطمةَ صدیقةٌ شهیدةَ}}<ref>«فاطمه صدیقه و شهیده است»، کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۴۸۹ و۴۹۰، ح۳ .</ref>. بر اساس این روایت، صدیقه کسی است که نه تنها زبانش صادق، بلکه سراسر وجودش صادق است. چنانچه برخی [[محدثین]] همچون [[علامه مجلسی]]، صدیقه را به [[معصومه]] معنا کرده<ref>مجلسی، محمد باقر، جلاء العیون، ص۱۶۲.</ref> و از این روایت [[عصمت حضرت فاطمه]]{{س}} را برداشت کرده‌اند و گفته‌اند: نمی‌شود به مقام صدیقین جز با [[عصمت]] رسید»<ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[سیره فاطمی (کتاب)|سیره فاطمی]]، ص۳۷-۳۶.</ref>. | |||
}} | |||
{{پاسخ پرسش | |||
| عنوان پاسخ‌دهنده = 4. علی شاه علیزاده؛ | |||
| تصویر = 13681319.jpg | | تصویر = 13681319.jpg | ||
| پاسخ‌دهنده = علی شاه علیزاده | | پاسخ‌دهنده = علی شاه علیزاده | ||
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[علی شاه علیزاده]]''' در مقاله ''«[[اسماء و اوصاف فاطمه (مقاله)|اسماء و اوصاف فاطمه]]»'' در این‌باره گفته است: | | پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[علی شاه علیزاده]] و [[علی گرامی]]''' در مقاله ''«[[اسماء و اوصاف فاطمه (مقاله)|اسماء و اوصاف فاطمه]]»'' در این‌باره گفته است: | ||
«'''[[برتری]] به واسطه سیادت بر سایر [[زنان]]''' | «'''[[برتری]] به واسطه سیادت بر سایر [[زنان]]''' | ||
در [[روایات]] صادره از [[پیامبر اکرم]] {{صل} و اهل بیت{{ع}} از [[حضرت زهرا]]{{س}} با عنوان سیده و سرور زنان هر دو [[جهان]] و نیز سیدۀ زنان اهل بهشت نام برده شده است<ref>علل الشرائع، ص۱۸۲، باب ۱۴۶، ح۱؛ إحقاق الحقّ، ج۵، ص۴۱، ح۶۵</ref>. آنچه از این روایات برداشت میشود برتری حضرت زهرا{{س}} بر تمامی زنان حتی [[حضرت مریم]]{{س}} است و از آنجا که [[قرآن کریم]] صراحتا | در [[روایات]] صادره از [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و اهل بیت{{ع}} از [[حضرت زهرا]]{{س}} با عنوان سیده و سرور زنان هر دو [[جهان]] و نیز سیدۀ زنان اهل بهشت نام برده شده است<ref>علل الشرائع، ص۱۸۲، باب ۱۴۶، ح۱؛ إحقاق الحقّ، ج۵، ص۴۱، ح۶۵</ref>. آنچه از این روایات برداشت میشود برتری حضرت زهرا{{س}} بر تمامی زنان حتی [[حضرت مریم]]{{س}} است و از آنجا که [[قرآن کریم]] صراحتا مقام اصفا و [[طهارت]] را که مساوی با [[عصمت]] است برای حضرت مریم{{س}} [[ثابت]] نموده، به طریق اولی این مقام برای کسی که [[برتر]] از اوست نیز به [[اثبات]] خواهد رسید؛ چراکه شخص غیر [[معصوم]] نمی‌تواند [[افضل]] از معصوم باشد. | ||
سیده، مؤنث [[سید]] و در لغت به معنای [[شریف]]، [[فاضل]]، [[رئیس]] [[مردم]]<ref>ابن منظور، لسان العرب، ج۳، ص۲۲۸.</ref> و بزرگ و مهتر [[قوم]] است<ref>دهخدا، علی اکبر، لغتنامه، ج۹، ص۱۳۸۷۷.</ref>. از [[امام صادق]]{{ع}} درباره این سخن [[رسول خدا]]{{صل}} که [[فاطمه]]{{س}} سیده زنان بهشتی و [[آسیه]] سیده زنان عالم خویش است، [[پرسش]] شد و حضرت پاسخ داد: کسی که سیده زنان عالم خویش است، [[مریم]]{{س}} است و فاطمه سیده زنان یهشتی از اولین و آخرین آنان است<ref>صدوق، الامالی، ص۱۸۷.</ref>. | سیده، مؤنث [[سید]] و در لغت به معنای [[شریف]]، [[فاضل]]، [[رئیس]] [[مردم]]<ref>ابن منظور، لسان العرب، ج۳، ص۲۲۸.</ref> و بزرگ و مهتر [[قوم]] است<ref>دهخدا، علی اکبر، لغتنامه، ج۹، ص۱۳۸۷۷.</ref>. از [[امام صادق]]{{ع}} درباره این سخن [[رسول خدا]]{{صل}} که [[فاطمه]]{{س}} سیده زنان بهشتی و [[آسیه]] سیده زنان عالم خویش است، [[پرسش]] شد و حضرت پاسخ داد: کسی که سیده زنان عالم خویش است، [[مریم]]{{س}} است و فاطمه سیده زنان یهشتی از اولین و آخرین آنان است<ref>صدوق، الامالی، ص۱۸۷.</ref>. | ||
| خط ۱۸۷: | خط ۱۹۴: | ||
'''[[طاهره]] و مطهره''' | '''[[طاهره]] و مطهره''' | ||
دو [[لقب]] [[طاهره]] و مطهَره از ریشه «طُهر» به معنای [[پاکی]] در مقابل [[آلودگی]] است<ref>ابن فارس، معجم مقاییس الللغة، ج۳، ص۴۲۸.</ref> که در برخی از [[روایات]] در [[شأن]] حضرت [[فاطمه]]{{س}} آمده است<ref>ر.ک: صدوق، الامالی، ص۶۹۲-۶۹۱؛ فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ص۱۴۴؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۷۹. به عنوان نمونه [[اسماء بنت عمیس]] می‌گوید: "پیامبر{{صل}} فرمود:{{متن حدیث|قال النبی: أما علمت ان ابنتى طاهره مطهره}}«آیا نمی‌دانی که دخترم [[پاک]] و [[پاکیزه]] است"، صحیفه الإمام الرضا، علی بن موسی امام هشتم، محقق: محمد مهدی نجف، ص۹۰؛ فاطمه الزهراء من المهد الی اللحد، سید کاظم حائری قزوینی، ص۱۲۱؛ نزهه المجالس و منتخب النفائس، عبدالرحمن بن عبدالسلام صفوری شافعی بغدادی، ص۲۲۷</ref> این دو لقب به آن معناست که [[خدای متعال]]، حضرت فاطمه{{س}} را از هر [[پلیدی]] ظاهری و [[باطنی]] در گفتار، [[رفتار]]، [[اخلاق]] و [[اعتقاد]]، پاک و مطهَر داشته و این درجه از [[طهارت]]، همان است که از آن با وصف [[عصمت]] یاد میشود. | دو [[لقب]] [[طاهره]] و مطهَره از ریشه «طُهر» به معنای [[پاکی]] در مقابل [[آلودگی]] است<ref>ابن فارس، معجم مقاییس الللغة، ج۳، ص۴۲۸.</ref> که در برخی از [[روایات]] در [[شأن]] حضرت [[فاطمه]]{{س}} آمده است<ref>ر.ک: صدوق، الامالی، ص۶۹۲-۶۹۱؛ فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ص۱۴۴؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۷۹. به عنوان نمونه [[اسماء بنت عمیس]] می‌گوید: "پیامبر{{صل}} فرمود:{{متن حدیث|قال النبی: أما علمت ان ابنتى طاهره مطهره}} «آیا نمی‌دانی که دخترم [[پاک]] و [[پاکیزه]] است"، صحیفه الإمام الرضا، علی بن موسی امام هشتم، محقق: محمد مهدی نجف، ص۹۰؛ فاطمه الزهراء من المهد الی اللحد، سید کاظم حائری قزوینی، ص۱۲۱؛ نزهه المجالس و منتخب النفائس، عبدالرحمن بن عبدالسلام صفوری شافعی بغدادی، ص۲۲۷.</ref> این دو لقب به آن معناست که [[خدای متعال]]، حضرت فاطمه{{س}} را از هر [[پلیدی]] ظاهری و [[باطنی]] در گفتار، [[رفتار]]، [[اخلاق]] و [[اعتقاد]]، پاک و مطهَر داشته و این درجه از [[طهارت]]، همان است که از آن با وصف [[عصمت]] یاد میشود. | ||
'''زکیه''' | '''زکیه''' | ||
| خط ۱۹۹: | خط ۲۰۶: | ||
'''[[تقیه]] و نقیه''' | '''[[تقیه]] و نقیه''' | ||
[[پرهیزگاری]] بی‌بدیل حضرت [[فاطمه]]{{س}} در میان [[زنان]] عالم، آن حضرت را به «[[تقیه]]» ملقب کرده و چون آن حضرت از هر گونه [[پلیدی]] و ناخالصی، [[پاک]] و | [[پرهیزگاری]] بی‌بدیل حضرت [[فاطمه]]{{س}} در میان [[زنان]] عالم، آن حضرت را به «[[تقیه]]» ملقب کرده و چون آن حضرت از هر گونه [[پلیدی]] و ناخالصی، [[پاک]] و مبراست، به «[[نقی]]» ملقب شده است. واضح است که این [[القاب]] نیز بر [[عصمت]] آن حضرت دلالت می‌کنند. | ||
'''[[صفیه]]''' | '''[[صفیه]]''' | ||
| خط ۲۱۱: | خط ۲۱۸: | ||
اطلاق «راضیه» بر حضرت به سبب رضایت کامل آن حضرت از خدا و [[رسول]] او بوده است. برخی با استفاده از [[روایات]] بسیاری وجه رضایت آن حضرت از [[خدای متعال]] را اعطای [[قرب]] و [[منزلت]] و [[طهارت]] [[باطن]] و [[مقام شفاعت]] از سوی خدای متعال به ایشان و بالا بردن مراتب آن حضرت در [[دنیا]] و [[آخرت]] دانسته‌اند. و اطلاق صفت «مرضیه» نیز از آن رو است که خدا و رسول و [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} پیوسته از آن حضرت راضی بودند<ref>تبریزی انصاری، اللمعة البیضاء فی شرح خطبة الزهراء، ص۲۰۶-۲۰۵.</ref>. | اطلاق «راضیه» بر حضرت به سبب رضایت کامل آن حضرت از خدا و [[رسول]] او بوده است. برخی با استفاده از [[روایات]] بسیاری وجه رضایت آن حضرت از [[خدای متعال]] را اعطای [[قرب]] و [[منزلت]] و [[طهارت]] [[باطن]] و [[مقام شفاعت]] از سوی خدای متعال به ایشان و بالا بردن مراتب آن حضرت در [[دنیا]] و [[آخرت]] دانسته‌اند. و اطلاق صفت «مرضیه» نیز از آن رو است که خدا و رسول و [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} پیوسته از آن حضرت راضی بودند<ref>تبریزی انصاری، اللمعة البیضاء فی شرح خطبة الزهراء، ص۲۰۶-۲۰۵.</ref>. | ||
صفت «رضیه» نیز مانند دو صفت قبل است. روشن است که [[رضایت خدا]] و رسول از شخصی حاکی از [[تقوا]]، [[پاکی]] و [[پرهیزکاری]] آن شخص و [[ایمان]] والای وی بوده و چنانچه این رضایت به قید استمرار به کار رود، از [[عصمت]] آن شخص حکایت | صفت «رضیه» نیز مانند دو صفت قبل است. روشن است که [[رضایت خدا]] و رسول از شخصی حاکی از [[تقوا]]، [[پاکی]] و [[پرهیزکاری]] آن شخص و [[ایمان]] والای وی بوده و چنانچه این رضایت به قید استمرار به کار رود، از [[عصمت]] آن شخص حکایت می‌کند»<ref>[[علی شاه علیزاده]]، [[علی گرامی]]، [[اسماء و اوصاف فاطمه (مقاله)|اسماء و اوصاف فاطمه]]، [[دانشنامه فاطمی ج۲ (کتاب)|دانشنامه فاطمی ج۲]]، ص۲۱ ـ ۲۵.</ref>. | ||
}} | |||
{{پاسخ پرسش | |||
| عنوان پاسخ‌دهنده = 5. خدامراد سلیمیان؛ | |||
| تصویر = 136863.JPG | |||
| پاسخ‌دهنده = خدامراد سلیمیان | |||
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[خدامراد سلیمیان]]''' در کتاب ''«[[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]»'' در این‌باره گفته است: | |||
«از آنجا که در [[روایات]] [[اهل بیت]]{{ع}} عنوان {{متن حدیث|حجة الله علی الحجج}} یعنی [[حجت خدا]] بر سایر [[حجت‌ها]] که مراد همان [[امامان معصوم]]{{ع}} است، بر [[حضرت فاطمه]] {{س}} اطلاق شده<ref>در روایتی از امام عسكرى {{ع}} نقل شده كه آن حضرت فرمود: {{متن حدیث|نَحْنُ حُجَجُ اللّهِ عَلى خَلْقِهِ وَ فاطمةُ حُجةٌ عَليَنا}}، «ما حجّتها و برگزيدگان خدا بر آفريدگانش هستیم و فاطمه، حجّت راستين و پُرشكوه خدا بر ما است»، طیب، تفسير أطيب البيان، ج ۱۳، ص ۲۳۶.</ref>، می‌توان در اثبات عقلی [[عصمت]] آن حضرت به برخی ادله عقلی [[لزوم عصمت]] [[حجج الهی]] اعم از پیامبران و امامان، استناد کرد. | |||
علاوه بر آن می‌توان از این [[روایت]] نیز استفاده کرد که میفرماید: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ عَرِّفْنِي حُجَّتَكَ فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِي حُجَّتَكَ ضَلَلْتُ عَنْ دِينِي}}»<ref>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۲، ص۵۱۲.</ref>.<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص۲۲۱-۲۲۳.</ref> | |||
}} | |||
{{پاسخ پرسش | |||
| عنوان پاسخ‌دهنده = 6. مجتبی انصاری مقدم؛ | |||
| تصویر = IM010547.jpg | |||
| پاسخ‌دهنده = مجتبی انصاری مقدم | |||
| پاسخ = خانم '''[[ریحانه لطیفی]] و آقایان [[مجتبی انصاری مقدم]] و [[محمد مهدی کریمی‌نیا]]''' در مقاله ''«[[عصمت حضرت فاطمه زهرا از دیدگاه آیات و روایات (مقاله)|عصمت حضرت فاطمه زهرا از دیدگاه آیات و روایات]]»'' در این‌باره گفته است: | |||
«[[قرآن کریم]] در [[فضیلت]] حضرت مریم{{س}} میفرماید: {{متن قرآن|وَإِذْ قَالَتِ الْمَلائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاء الْعَالَمِينَ}}<ref>«و (به یاد آورید) هنگامی را که فرشتگان گفتند: «ای مریم! خدا تو را برگزیده و پاک ساخته؛ و بر تمام زنان جهان، برتری داده است».، سوره آل عمران، آیه ۴۲.</ref>. با توجه به این آیه روشن است که [[خداوند]] حضرت مریم{{س}} را [[پاک]] و [[مطهر]] کرده و او را از میان [[زنان]] [[جهان]] برگزیده است. چه اینکه [[برگزیده خدا]] کسی است که دارای [[مقام عصمت]] باشد مثل [[انبیاء]] و [[اوصیاء]] انبیاء و این آیه دلالت دارد بر اینکه [[حضرت مریم]]{{س}} دارای مقام عصمت بوده است. [[طهارت]] مطلقه عبارت از طهارت ظاهریه از کثافات و نجاسات مثل حیض و نفاس و طهارت [[باطنیه]] از [[معاصی]] و [[اخلاق]] [[رذیله]] و طهارت معنویه از توجّه به غیر [[خدا]]ست و حضرت مریم{{س}} دارای جمیع این مراتب بود<ref>طیب، سید عبدالحسین، تفسیر اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ص۱۹۳.</ref>. | |||
با این حال اطلاق آیه مورد بحث دربارهِ فضیلت نفسی حضرت مریم با [[روایات]] وارده در [[افضلیت]] [[حضرت فاطمه]]{{س}} مقید میشود، چون متعلق (اِصطفی) ذکر نشده، هم می‌‌تواند منظور زنان عصر مریم باشد و هم زنان همه اعصار؛ ولی به قرینه روایات، متعلق آن، زنان عصر خودش خواهد بود<ref>جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، ص۲۴۷.</ref>. بنابراین وقتی ثابت شود که [[حضرت زهرا]]{{س}} افضل از تمام زنان عالم هستند، پس بر حضرت مریم{{س}} نیز [[برتری]] خواهند داشت. در این صورت اگر ویژگی [[عصمت]] برای حضرت مریم [[ثابت]] گردد، این ویژگی به طریق اولی برای حضرت زهرا{{س}} به [[اثبات]] خواهد رسید. چنانچه در روایتی از [[امام صادق]]{{ع}} نیز چنین نقل شده است که [[فرشتگان الهی]] نزد [[فاطمه زهرا]]{{س}} میآمدند با او حرف می‌‌زدند و [[آیات الهی]] را بر او می‌‌خواندند و همان تعبیراتی که نسبت به مریم{{س}} در [[قرآن]] آمده را به فاطمه زهرا{{س}} خطاب کرده و می‌‌گفتند: {{متن حدیث|یا فاطمه إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاک وَ طَهَّرَک وَ اصْطَفاک عَلی نِساءِ الْعالَمِینَ}}»<ref>حسینی، سید محمد باقر، قطره از دریا نشانی می‌‌دهد، ص۴۰.</ref>.<ref>[[ریحانه لطیفی]]، [[محمد مهدی کریمی‌نیا]]، [[مجتبی انصاری مقدم]]، [[عصمت حضرت فاطمه زهرا از دیدگاه آیات و روایات (مقاله)|عصمت حضرت فاطمه زهرا{{س}} از دیدگاه آیات و روایات]].</ref> | |||
}} | |||
{{پاسخ پرسش | |||
| عنوان پاسخ‌دهنده = 7. جواد شفیعیان حیدری؛ | |||
| تصویر = 13681311.jpg | |||
| پاسخ‌دهنده = جواد شفیعیان حیدری | |||
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[عبدالحسین کافی]] و [[جواد شفیعیان حیدری]]''' در مقاله ''«[[عصمت فاطمه (مقاله)|عصمت فاطمه]]»'' در این‌باره گفته است: | |||
«'''احادیث صریح بر [[عصمت اهل بیت]]''' | |||
[[پیامبراکرم]]{{صل}} در [[حدیثی]] در [[مقام]] بیان مصادیق [[معصومان]] به معصوم بودن حضرت فاطمه{{س}} تصریح کرده‌اند آنجا که فرمودند: «پنج نفر از میان ما [[اهل بیت]]، [[معصوم]] هستند، به آن حضرت عرض شد، آنها چه کسانی هستند؟ [[پیامبر اکرم]]{{صل}} فرمود: آنها من، علی، [[فاطمه]]، حسن و حسین هستیم<ref>{{متن حدیث|منّا خمسة معصومون، قيل: يا رسول الله! من هم؟ قال: أنا و علي و فاطمة و الحسن و الحسين{{ع}}}}. ر.ک: العوالم، ج۱۱، ص۸۶، ح۱ و ۲. مشابه این حدیث از امام باقر {{ع}} نیز نقل شده است.</ref>. | |||
'''حدیث دال بر وجوب اطاعت همه مخلوقات از حضرت فاطمه''' | |||
از روایاتی که بر وجوب اطاعت از حضرت{{س}} دلالت دارند<ref>طبری امامی، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ص۱۰۶.</ref>، نیز عصمت آن حضرت برداشت شده است. در روایتی به نقل از [[محمد بن سنان]]، از [[امام محمد تقی]] {{ع}} درباره [[اختلاف]] [[شیعه]] سؤال شده و آن حضرت، پس از اشاره به [[خلقت]] [[پیامبر]]{{صل}}، علی{{ع}}، فاطمه{{س}} و خلقت دیگر موجودات پس از آنان، فرموده است که [[خداوند]] [[اطاعت]] از ایشان را برای [[مخلوقات]] [[واجب]] کرد و کارهای مخلوقات را به ایشان واگذاشت<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، ج۱، ص۴۴۱؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۱۵، ص۱۹.</ref>. بنابر این [[روایت]]، همه [[بندگان]] ملزم شدند که از فاطمه{{س}} نیز اطاعت کنند و این [[الزام]] اطاعت، به صورت مطلق و در هر شرایطی مساوی با عصمت آن شخصی است که به اطاعت مطلق از او امر شده‌ایم و الا تناقض لازم می‌آید»<ref>ر.ک: [[عبدالحسین کافی|کافی]] و [[جواد شفیعیان حیدری|شفیعیان حیدری]]، [[عصمت فاطمه (مقاله)|مقاله «عصمت فاطمه»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۲ (کتاب)|دانشنامه فاطمی ج۲]]، ص۸۰.</ref>. | |||
}} | }} | ||
| خط ۲۲۷: | خط ۲۶۸: | ||
[[رده:پرسمان امامت]] | [[رده:پرسمان امامت]] | ||
[[رده:پرسمان عصمت]] | [[رده:پرسمان عصمت]] | ||
[[رده:(اا): پرسش‌های | [[رده:(اا): پرسش‌های عصمت با ۷ پاسخ]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۳ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۱۷
| دلایل عصمت حضرت فاطمه چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ امامت |
| مدخل بالاتر | عصمت حضرت فاطمه |
| مدخل اصلی | اثبات عصمت حضرت فاطمه |
| مدخل وابسته | حضرت فاطمه |
| تعداد پاسخ | ۷ پاسخ |
دلایل عصمت حضرت فاطمه چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث عصمت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی عصمت مراجعه شود.
پاسخ جامع اجمالی
اثبات عقلی عصمت حضرت فاطمه
از آنجا که در روایات اهل بیت(ع) عنوان «حجة الله علی الحجج» یعنی حجت خدا بر سایر حجت‌ها که مراد همان امامان معصوم(ع) است، بر آن حضرت اطلاق شده[۱]، می‌توان در اثبات عقلی عصمت آن حضرت به برخی ادله عقلی لزوم عصمت حجج الهی اعم از پیامبران و امامان، استناد کرد.
علاوه بر آن می‌توان از این روایت نیز استفاده کرد که میفرماید: «اللَّهُمَّ عَرِّفْنِي حُجَّتَكَ فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِي حُجَّتَكَ ضَلَلْتُ عَنْ دِينِي»[۲].[۳]؛ با این دو مقدمه که به تصریح برخی روایات، حضرت فاطمه(س)، یکی از حجج الهی است، از طرفی در این روایت تصریح شده که عدم شناخت حجت الهی مساوی با گمراهی و ضلالت در دین است، نتیجه روشن است و آن اینکه خود حجت الهی قطعا معصوم از هر گناه، خطا و لغزشی خواهد بود؛ چراکه در غیر این صورت گمراهی دیگران از دین در صورت عدم شناخت و تبعیت از او، معنا نخواهد داشت.
اثبات نقلی عصمت حضرت فاطمه
آیات
آیه تطهیر
خداوند متعال در قرآن مجید می‌فرمایند: ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا﴾[۴]. این آیه از اراده خداوند به از بین بردن رجس از اهل بیت(ع) خبر داده است. بر اساس روایات معتبر، مراد از اهل بیت(ع) در آیه تطهیر، پنج تن آل عبا هستند که خداوند متعال افزون بر اراده از بین بردن رجس، تحقق این فعل را نیز در مورد آنها در نظر داشته است؛ زیرا آیه در مقام مدح و منقبت اهل بیت(ع) است. (یعنی اراده خدا در آیه اراده تکوینی است) و از بین بردن رجس و پلیدی از اهل بیت(ع)، به معنای عصمت آنهاست[۵]. چه اینکه واژه «الرِجسَ» نیز (به معنای پلیدی) به دلیل اینکه با «الف و لام جنس» آمده است، مفید عموم بوده و هرگونه پلیدی ظاهری و باطنی را شامل میشود و از بین بردن این چنینی هر گونه پلیدی تنها با عصمت منطبق است[۶].
به تعبیر دیگر از آنجا که در شأن نزول این آیه چنین آمده که در شأن حضرت فاطمه، امام علی و امام حسن و امام حسین (ع) نازل شده[۷]، پس بر حضرت فاطمه زهرا (س) نیز که در شمار پنج تن است صدق کرده و لذا آن حضرت هم همچون دیگر مصادیق آیه، از رجس و پلیدی به دور است و کسی که از منظر الهی از رجس و پلیدی، مبرا باشد، معصوم خواهد بود[۸].
آیه اصطفای حضرت مریم
قرآن کریم در فضیلت حضرت مریم(س) میفرماید: ﴿وَإِذْ قَالَتِ الْمَلائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاء الْعَالَمِينَ﴾[۹]. با توجه به این آیه روشن است که خداوند حضرت مریم(س) را پاک و مطهر کرده و او را از میان زنان جهان برگزیده است. چه اینکه برگزیده خدا کسی است که دارای مقام عصمت باشد مثل انبیاء و اوصیاء انبیاء و این آیه دلالت دارد بر اینکه حضرت مریم(س) دارای مقام عصمت بوده است. طهارت مطلقه عبارت از طهارت ظاهریه از کثافات و نجاسات مثل حیض و نفاس و طهارت باطنیه از معاصی و اخلاق رذیله و طهارت معنویه از توجّه به غیر خداست و حضرت مریم(س) دارای جمیع این مراتب بود[۱۰].
با این حال اطلاق آیه مورد بحث دربارهِ فضیلت نفسی حضرت مریم با روایات وارده در افضلیت حضرت فاطمه(س) مقید میشود، چون متعلق (اِصطفی) ذکر نشده، هم می‌‌تواند منظور زنان عصر مریم باشد و هم زنان همه اعصار؛ ولی به قرینه روایات، متعلق آن، زنان عصر خودش خواهد بود[۱۱]. بنابراین وقتی ثابت شود که حضرت زهرا(س) افضل از تمام زنان عالم هستند، پس بر حضرت مریم(س) نیز برتری خواهند داشت. در این صورت اگر ویژگی عصمت برای حضرت مریم ثابت گردد، این ویژگی به طریق اولی برای حضرت زهرا(س) به اثبات خواهد رسید. چنانچه در روایتی از امام صادق(ع) نیز چنین نقل شده است که فرشتگان الهی نزد فاطمه زهرا(س) میآمدند با او حرف می‌‌زدند و آیات الهی را بر او می‌‌خواندند و همان تعبیراتی که نسبت به مریم(س) در قرآن آمده را به فاطمه زهرا(س) خطاب کرده و می‌‌گفتند: «یا فاطمه إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاک وَ طَهَّرَک وَ اصْطَفاک عَلی نِساءِ الْعالَمِینَ»[۱۲].[۱۳]
روایات
اول: احادیث دال بر لزوم تمسک به اهل بیت
احادیثی که عصمت اهل بیت(ع) را اثبات می‌کنند مانند حدیث ثقلین و حدیث سفینه نیز از جمله دلایل عصمت فاطمه (س) شمرده شده‌اند[۱۴]. این احادیث که بر عصمت اهل بیت(ع) دلالت دارند، به طریق اولی عصمت حضرت زهرا (س) را اثبات می‌کنند؛ زیرا فاطمه(س) به طور مسلم از اهل بیت(ع) است[۱۵]. به گفته علامه مجلسی، احادیثی که بر وجوب تمسک به اهل بیت (ع) دلالت دارند مانند حدیث ثقلین و حدیث سفینه، بر عصمت حضرت فاطمه (س) نیز دلالت دارند؛ زیرا وجوب تمسک فقط برای معصومان ثابت است. شخصی که مرتکب گناه میشود، نه تنها تمسک و پیروی از او واجب نیست، بلکه از باب نهی از منکر، منع و انکار او واجب است[۱۶].
دوم: احادیث صریح بر عصمت اهل بیت
پیامبراکرم(ص) در حدیثی در مقام بیان مصادیق معصومان به معصوم بودن حضرت فاطمه(س) تصریح کرده‌اند آنجا که فرمودند: «پنج نفر از میان ما اهل بیت، معصوم هستند، به آن حضرت عرض شد، آنها چه کسانی هستند؟ پیامبر اکرم(ص) فرمود: آنها من، علی، فاطمه، حسن و حسین هستیم[۱۷].
سوم: حدیث دال بر وجوب اطاعت همه مخلوقات از حضرت فاطمه
از روایاتی که بر وجوب اطاعت از حضرت(س) دلالت دارند[۱۸]، نیز عصمت آن حضرت برداشت شده است. در روایتی به نقل از محمد بن سنان، از امام محمد تقی (ع) درباره اختلاف شیعه سؤال شده و آن حضرت، پس از اشاره به خلقت پیامبر(ص)، علی(ع)، فاطمه(س) و خلقت دیگر موجودات پس از آنان، فرموده است که خداوند اطاعت از ایشان را برای مخلوقات واجب کرد و کارهای مخلوقات را به ایشان واگذاشت[۱۹]. بنابر این روایت، همه بندگان ملزم شدند که از فاطمه(س) نیز اطاعت کنند و این الزام اطاعت، به صورت مطلق و در هر شرایطی مساوی با عصمت آن شخصی است که به اطاعت مطلق از او امر شده‌ایم و الا تناقض لازم می‌آید[۲۰].
چهارم: حدیث فاطمة بضعة منی
حدیث نبوی «فاطمه بضعة منی» یکی از روایات دال بر عصمت حضرت زهرا(س) است[۲۱]. بر اساس این حدیث که در جوامع روایی فریقین به اتفاق نقل شده، پیغمبر اکرم(ص) در شأن دختر گرامی خویش فرموده است: «فاطمة بضعة منی فمن ءاذاها فقد ءاذانی و من ءاذانی فقد ءاذی الله»؛ «فاطمه پارۀ تن من است؛ هر کس او را بیازارد مرا آزرده و هر کس مرا بیازارد خدا را آزرده است» البته صدر و ذیل این روایت به نقل‌های مختلفی در منابع آمده که البته برغم اختلاف در الفاظ، اما مفهوم همه آنها یکی است[۲۲].
در این روایت، خشنودی و ناخشنودی حضرت زهرا(س) محور و ملاک خشنودی و ناخشنودی خدا و رسولش شمرده شده و از آنجا که خداوند جز به اعمال صالح خشنود نمی‌شود و به گناه و نافرمانی از دستوراتش رضایت نمی‌دهد، اگر حضرت زهرا(س) گناهی مرتکب می‌شد یا حتی فکر انجام آن را در سر می‌پروراند، در این صورت به چیزی خشنود شده بود که خدا از آن ناخشنود است؛ در حالی که حدیث بضعة، رضایت الهی را با خشنودی حضرت فاطمه(س) پیوند داده است. بنابراین این روایت به عصمت هم جانبه آن حضرت دلالت دارد[۲۳].
برخی از حدیث بضعة، تنها عصمت حضرت فاطمه (س) از گناه را برداشت کرده‌اند اما برخی دیگر[۲۴] (عصمت از گناه و خطا، نسیان و اشتباه) را برداشت کرده[۲۵].
پنجم: برتری به واسطه سیادت بر سایر زنان
در روایات صادره از پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت(ع) از حضرت زهرا(س) با عنوان سیده و سرور زنان هر دو جهان و نیز سیدۀ زنان اهل بهشت نام برده شده است[۲۶]. آنچه از این روایات برداشت میشود برتری حضرت زهرا(س) بر تمامی زنان حتی حضرت مریم(س) است و از آنجا که قرآن کریم صراحتا مقام اصفا و طهارت را که مساوی با عصمت است برای حضرت مریم(س)ثابت نموده، به طریق اولی این مقام برای کسی که برتر از او است نیز به اثبات خواهد رسید؛ چراکه شخص غیر معصوم نمی‌تواند افضل از معصوم باشد.
سیده، مؤنث سید و در لغت به معنای شریف، فاضل، رئیس مردم[۲۷] و بزرگ و مهتر قوم است[۲۸]. از امام صادق(ع) درباره این سخن رسول خدا(ص) که فاطمه(س) سیده زنان بهشتی و آسیه سیده زنان عالم خویش است، پرسش شد و حضرت پاسخ داد: کسی که سیده زنان عالم خویش است، مریم(س) است و فاطمه سیده زنان یهشتی از اولین و آخرین آنان است[۲۹].[۳۰] روشن است کسی که سیده و سرور زنان اهل بهشت حتی مریم(س) است، هرگز در زندگی خویش دچار لغزش و انحراف نشده و این همان مقام عصمت است.
ششم: لزوم معرفت آن حضرت برانبیای سلف
در برخی از روایات به لزوم معرفت حضرت زهرا(س) بر سایر انبیا(ع) از هر جهت و از جمله از جهت عصمت، تاکید شده است. [۳۱] حال با توجه به معصوم بودن انبیای الهی(ع)، این روایات بر افضلیت حضرت زهرا(س) بر سایر انبیا(ع) دلالت دارند؛ چراکه در غیر این صورت معنا نمی‌دهد که بر معرفت شخص غیر معصوم بر شخص معصوم واجب و لازم باشد.
هفتم: حدیث «یغضب لغضبها»
در حدیث دیگری از رسول خدا(ص) چنین نقل شده که فرمودند: «ان اللّه تَبارَکَ وَ تَعالی یَغضِبُ لِغَضَب فاطِمَة وَ یَرضی لِرِضاها» «همانا خداوند بلند مرتبه با غضب فاطمه غضب ناک و با رضایت او خشنود میشود»[۳۲].
بر اساس این روایت، رضایت و نارضایتی حضرت فاطمه زهرا(س)، محور خشنودی و ناخشنودی خداوند قرار داده شده و این حقیقت، بیانگر عصمت مطلق و همه جانبه آن حضرت، است. چه اینکه خداوند جز به اعمال صالح خشنود نمی‌گردد و هیچ گاه به گناه و سرپیچی از فرمانش رضایت نمی‌دهد. اگر حضرت زهرا(ص) به گناه دست می‌زد و یا فکر انجام آن را در سر می‌پروراند، به چیزی خشنود گردیده بود که خدا از آن خشنود نیست؛ در حالی که در این روایت، رضایت الهی پیوندی ناگسستنی با خشنودی فاطمه(س) یافته است[۳۳].
هشتم: روایت اسوه بودن حضرت فاطمه(س) برای امام زمان(ع)
امام زمان (ع) در روایتی، حضرت فاطمه(س) را به عنوان اسوه و الگوی خویش معرفی فرموده‌اند: «اِنَّ لی فی ابنة رسولِ الله اُسوةٌ حَسَنَةٌ»، الگو و اسوۀ نیکوی من دختر فرستاده خدا (فاطمه زهرا(س)) است[۳۴].
بدیهی است که فاطمه زهرا (س) پرورش یافته مکتب نبوی و جان پیامبر(ص) است؛ لذا اگر حضرت مهدی(ع) فاطمه زهرا(س) را الگوی خویش معرفی میفرماید، در حقیقت پیامبر گرامی اسلام(ص) را الگو دانسته است؛ چون مکارم اخلاقی پیامبر در پاره تن وی جمع است و فاطمه(س) آئینه تمام نمای پیامبر(ص) است. از طرفی اگر امام که شکی در عصمت او نیست، شخص دیگری غیر از امام را به عنوان الگوی خویش معرفی نماید، بدان معناست که آن شخص نیز حجت بوده و در نتیجه معصوم است یعنی هرگز خطا و اشتباهی از او سر نمی‌زند و الا الگوگیری شخص معصوم از غیر معصوم عقلا و شرعا مردود است.
نهم: حدیث کساء
یکی از جریاناتی که در زمان پیامبر خاتم(ص) اتفاق افتاد، ماجرای جمع شدن پنج نور مقدس؛ پیامبر خاتم، امیرالمؤمنین، حضرت زهرا، امام حسن و امام حسین(ع) در زیر عبا یا کسای رسول خدا(ص) در خانه حضرت فاطمه(س) است. در حدیثی با همین نام نقل شده که هنگامی که پیامبر اکرم(ص) و چهار نفر از اهل بیت آن حضرت زیر عبا جمع شدند، پیامبر(ص)دست به سوی آسمان بلند کرد و چنین دعا کرد «پروردگارا! اینان اهل بیت من هستند، آنها را از هر رجس و پلیدی پاک گردان» سپس آیه ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا﴾[۳۵] نازل گشت و این چنین خدا دعای پیامبرش را مستجاب کرد.
از چنین شان نزولی، پیرامون این جریان به روشنی دو نکته قابل استفاده است
- نخست اینکه مراد از اهل بیت(ع) همین کسانی هستند که زیر عبا قرار گرفته‌اند که حضرت فاطمه(س) هم یکی از آنهاست[۳۶].
- دوم اینکه خداوند اراده کرده است که هر گونه پلیدی را از اهل بیت(ع) دور کند. از این روی اهل بیت(ع) در دو مقام اعتقاد و عمل، به عصمت رسیده‌اند[۳۷].[۳۸]
گذشته از آنچه گفته شد عبارت «اِلاّ فی مَحَبَّةِ هؤُلاَّءِ الْخَمْسَةِ الَّذینَ هُمْ تَحْتَ الْکساَّءِ» «مگر به خاطر دوستی این پنج نفری که زیر عبا هستند». در حدیث معروف کساء و سیاق این حدیث، به خصوص دو جمله‌ای که میفرماید: آسمان‌ها، زمین، ستارگان و افلاک و... را به خاطر محبت این پنج نور مقدس آفریدم، نیز دلالت بر عصمت آنها دارد. توضیح اینکه در اینجا خداوند متعال آفرینش تمام کائنات را با کلمه «إلّا» که بعد از نفی آمده، به خاطر محبت اهل بیت(ع) دانسته است. حصر، عبارت است از اثبات حکمی برای موردی معین و نفی آن حکم از موارد دیگر[۳۹]. بر این اساس در اینجا معنا چنین میشود: آفرینش فقط به خاطر محبت اهل بیت(ع) است، نه کسی دیگر! به عبارت دیگر؛ غرض از آفرینش جهان، محبت اهل بیت(ع) است، این انحصار نشان دهنده عصمت کامل آنهاست؛ زیرا محبت تبعیت‌آور است[۴۰]. یعنی بدون چون و چرا از محبوب باید پیروی کرد، حال اگر آن محبوب، معصوم نباشد، پیروی از او موجب گمراهی است و گمراهی هرگز مورد تائید الهی نخواهد بود. پس انحصار محبت در اهل بیت(ع)، به معنای پیروی بی‌چون و چرا از آنهاست و این همان عصمت اهل بیت(ع) است.
دهم: روایات برخی از القاب حضرت فاطمه
در برخی روایات القابی برای حضرت فاطمه (س) نقل شده که یا به صراحت بر عصمت آن حضرت دلالت می‌کنند و یا به صورت غیر مستقیم این معنا را می‌رسانند. برخی از آن القاب عبارت‌اند از:
فاطمه
امام صادق (ع) فرمود: فاطمه نامیده شده چون از هر گونه شر و بدی بریده شده است[۴۱]. امام صادق (ع) از طریق پدران گرامیش نقل کردند که: رسول خدا به فاطمه فرمود: آیا می‌دانی چرا فاطمه نامیده شده‌ای؟ على (ع) پرسید: یا رسول الله! علت این نام‌گذاری چیست؟ فرمود: زیرا فاطمه و پیروانش از آتش بازداشته شده‌اند[۴۲].[۴۳]
صدیقه
امام کاظم(ع) در روایت صحیحه‌ای فرموده‌اند: «اَنَّ فاطمةَ صدیقةٌ شهیدةَ»[۴۴]. بر اساس این روایت، صدیقه کسی است که نه تنها زبانش صادق، بلکه سراسر وجودش صادق است. چنانچه برخی محدثین همچون علامه مجلسی، صدیقه را به معصومه معنا کرده[۴۵] و از این روایت عصمت حضرت فاطمه(س) را برداشت کرده‌اند و گفته‌اند: نمی‌شود به مقام صدیقین جز با عصمت رسید[۴۶].
ملقب شدن خضرت زهرا (س) به این «صدیقه» به سبب برخورداری آن بانو از این ویژگی در حد اعلای آن بوده و حکایت از عصمت دخت پیامبر خاتم (ص)دارد. زیرا حق محور بودن و نلغزیدن از حق در رفتار، اخلاق، اعتقاد و گفتار فقط از ویژگی‌های معصومان (ع) است[۴۷].
طاهره و مطهره
دو لقب طاهره و مطهَره از ریشه «طُهر» به معنای پاکی در مقابل آلودگی است[۴۸] که در برخی از روایات در شأن حضرت فاطمه(س) آمده است[۴۹] این دو لقب به آن معناست که خدای متعال، حضرت فاطمه(س) را از هر پلیدی ظاهری و باطنی در گفتار، رفتار، اخلاق و اعتقاد، پاک و مطهَر داشته و این درجه از طهارت، همان است که از آن با وصف عصمت یاد میشود[۵۰].
بتول
در مورد علت نام‌گذاری ایشان به بتول، از علی (ع) روایت شده که فرمود: از پیامبر سوال شد که معنای بتول چیست؟ زیرا ما از شما شنیدیم که می‌گفتید مریم و فاطمه بتول هستند. پیامبر فرمود: بتول زنی است که هرگز عادت ماهیانه نمی‌شود. همانا حیض در دختران انبیاء مکروه است. همچنین در علت انتخاب لقب بتول برای آن حضرت از امام جواد (ع) روایت شده است که: "به این علت فاطمه را بتول نامیدند که از زرق و برق دنیا گسسته بود و به عبادت خداوند پیوسته بود"[۵۱].[۵۲]
معصومه
در برخی منابع روایی، لقب «معصومه» به معنای کسی که معصوم از هر گناه و خطایی است نیز به حضرت فاطمه(س) نسبت داده شده است که صریح در عصمت آن حضرت است[۵۳].
حوراء انسیه
از ابن‌عباس روایت شده که پیامبر خدا (ص) فرمود: «دخترم فاطمه حوریه‌ای در چهره آدمیان است. او هیچ‌گاه خون ندید و مردی با او تماس نگرفت. خداوند بدین سبب او را فاطمه نامید که او و دوستدارانش را از آتش دوزخ رهایی بخشید»[۵۴].[۵۵] از آنجا که فرشتگان الهی هرگز به گناه آلوده نشده و معصوم‌اند، پس کسی که در خلقتش نیز به حوریه، که نوعی فرشته پاک است، تشبیه شده، از آلودگی‌ها نیز منزه است.
زکیه
اصل آن به معنای نمو و زیاد شدن است. برخی نیز آن را به معنای طهارت و پاکی دانسته‌اند؛ لذا هم شامل نمو میشود و هم طهارت[۵۶]گفته شده فاطمه زهرا(س)، طاهره و زکیه است زیرا معصوم و پاکیزه از هر گناه و آلودگی است[۵۷] و شجره طیبه‌ای است که نمو داشته و از او میوه امامت به قمر نشسته است[۵۸].[۵۹]
طیبه
در برخی منابع روایی، لقب «طیبه» به معنای پاکدامن نیز به حضرت فاطمه(س) نسبت داده شده است که بر عصمت آن حضرت دلالت دارد[۶۰].
تقیه و نقیه
پرهیزگاری بی‌بدیل حضرت فاطمه(س) در میان زنان عالم، آن حضرت را به «تقیه» ملقب کرده و چون آن حضرت از هر گونه پلیدی و ناخالصی، پاک و مبرا است، به «نقی» ملقب شده است[۶۱]. واضح است که این القاب نیز بر عصمت آن حضرت دلالت می‌کنند.
صفیه
از ریشه صفو و به معنای خلوص از هر گونه ناخالصی است[۶۲]. صفی برگزیده‌ای از غنایم است که فرمانده لشکر پیش از تقسیم، برای خویش اختیار می‌کند[۶۳]. فاطمه (س) از آن روی صفیه لقب گرفته که خدای متعال از میان همه زنان عالم، او را برگزید. زیرا در برتری و بندگی، خالص‌تر از همه بود. امام صادق (ع) در حدیثی یادآور شده که فرشتگان از آسمان پایین میآمدند و فاطمه (س) را صدا می‌کردند، همانگونه که مریم (س) را صدا می‌کردند و برگزیدگی، طهارت و برتری وی را بر تمامی زنان بشارت می‌دادند[۶۴].[۶۵]
راضیه، رضیه و مرضیه
راضیه اسم فاعل و به معنای خشنود و مرضیه اسم مفعول، مؤنث مرضی و به معنای کسی است که مورد پسند و رضایت است[۶۶]. حضرت فاطمه(س) بنده خالص خدا و راضی و خشنود محض در برابر خواست خدا بود و به همین سبب خدواند نیز از او خشنود و راضی شد[۶۷].
اطلاق «راضیه» بر حضرت به سبب رضایت کامل آن حضرت از خدا و رسول او بوده است. برخی با استفاده از روایات بسیاری وجه رضایت آن حضرت از خدای متعال را اعطای قرب و منزلت و طهارت باطن و مقام شفاعت از سوی خدای متعال به ایشان و بالا بردن مراتب آن حضرت در دنیا و آخرت دانسته‌اند. و اطلاق صفت «مرضیه» نیز از آن رو است که خدا و رسول و امیرالمؤمنین(ع) پیوسته از آن حضرت راضی بودند[۶۸].[۶۹]
صفت «رضیه» نیز مانند دو صفت قبل است. روشن است که رضایت خدا و رسول از شخصی حاکی از تقوا، پاکی و پرهیزکاری آن شخص و ایمان والای وی بوده و چنانچه این رضایت به قید استمرار به کار رود، از عصمت آن شخص حکایت می‌کند.
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| 1. سید منذر حکیم؛ |
|---|
|
آیت الله سید منذر حکیم در کتاب «درسنامه زندگانی و سیره حضرت زهرا» در این‌باره گفته است:
خداوند متعال در قرآن مجید می‌فرمایند: ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا﴾[۷۰]. این آیه از اراده خداوند به از بین بردن رجس از اهل بیت(ع) خبر داده است. بر اساس روایات معتبر، مراد از اهل بیت(ع) در آیه تطهیر، پنج تن آل عبا هستند که خداوند متعال افزون بر اراده از بین بردن رجس، تحقق این فعل را نیز در مورد آنها در نظر داشته است؛ زیرا آیه در مقام مدح و منقبت اهل بیت(ع) است. (یعنی اراده خدا در آیه اراده تکوینی است) و از بین بردن رجس و پلیدی از اهل بیت(ع)، به معنای عصمت آنهاست[۷۱]. چه اینکه واژه «الرِجسَ» نیز (به معنای پلیدی) به دلیل اینکه با «الف و لام جنس» آمده است، مفید عموم بوده و هرگونه پلیدی ظاهری و باطنی را شامل میشود و از بین بردن این چنینی هر گونه پلیدی تنها با عصمت منطبق است[۷۲]. به تعبیر دیگر از آنجا که در شأن نزول این آیه چنین آمده که در شأن حضرت فاطمه، امام علی و امام حسن و امام حسین (ع) نازل شده[۷۳]، پس بر حضرت فاطمه زهرا (س) نیز که در شمار پنج تن است صدق کرده و لذا آن حضرت هم همچون دیگر مصادیق آیه، از رجس و پلیدی به دور است و کسی که از منظر الهی از رجس و پلیدی، مبرا باشد، معصوم خواهد بود. لزوم معرفت حضرت فاطمه بر انبیای سلف در برخی از روایات به لزوم معرفت حضرت زهرا(س) بر سایر انبیا(ع) از هر جهت و از جمله از جهت عصمت، تاکید شده است. [۷۴] حال با توجه به معصوم بودن انبیای الهی(ع)، این روایات بر افضلیت حضرت زهرا(س) بر سایر انبیا(ع) دلالت دارند؛ چراکه در غیر این صورت معنا نمی‌دهد که بر معرفت شخص غیر معصوم بر شخص معصوم واجب و لازم باشد. حدیث «یغضب لغضبها» در حدیث دیگری از رسول خدا(ص) چنین نقل شده که فرمودند: «ان اللّه تَبارَکَ وَ تَعالی یَغضِبُ لِغَضَب فاطِمَة وَ یَرضی لِرِضاها» «همانا خداوند بلند مرتبه با غضب فاطمه غضب ناک و با رضایت او خشنود میشود»[۷۵]. بر اساس این روایت، رضایت و نارضایتی حضرت فاطمه زهرا(س)، محور خشنودی و ناخشنودی خداوند قرار داده شده و این حقیقت، بیانگر عصمت مطلق و همه جانبه آن حضرت، است. چه اینکه خداوند جز به اعمال صالح خشنود نمی‌گردد و هیچ گاه به گناه و سرپیچی از فرمانش رضایت نمی‌دهد. اگر حضرت زهرا(ص) به گناه دست می‌زد و یا فکر انجام آن را در سر می‌پروراند، به چیزی خشنود گردیده بود که خدا از آن خشنود نیست؛ در حالی که در این روایت، رضایت الهی پیوندی ناگسستنی با خشنودی فاطمه(س) یافته است. روایت اسوه بودن حضرت فاطمه(س) برای امام زمان(ع) امام زمان (ع) در روایتی، حضرت فاطمه(س) را به عنوان اسوه و الگوی خویش معرفی فرموده‌اند: «اِنَّ لی فی ابنة رسولِ الله اُسوةٌ حَسَنَةٌ»، الگو و اسوۀ نیکوی من دختر فرستاده خدا (فاطمه زهرا(س)) است[۷۶]. بدیهی است که فاطمه زهرا (س) پرورش یافته مکتب نبوی و جان پیامبر(ص) است؛ لذا اگر حضرت مهدی(ع) فاطمه زهرا(س) را الگوی خویش معرفی میفرماید، در حقیقت پیامبر گرامی اسلام(ص) را الگو دانسته است؛ چون مکارم اخلاقی پیامبر در پاره تن وی جمع است و فاطمه(س) آئینه تمام نمای پیامبر(ص) است. از طرفی اگر امام که شکی در عصمت او نیست، شخص دیگری غیر از امام را به عنوان الگوی خویش معرفی نماید، بدان معناست که آن شخص نیز حجت بوده و در نتیجه معصوم است یعنی هرگز خطا و اشتباهی از او سر نمی‌زند و الا الگوگیری شخص معصوم از غیر معصوم عقلا و شرعا مردود است. یکی از جریاناتی که در زمان پیامبر خاتم(ص) اتفاق افتاد، ماجرای جمع شدن پنج نور مقدس؛ پیامبر خاتم، امیرالمؤمنین، حضرت زهرا، امام حسن و امام حسین(ع) در زیر عبا یا کسای رسول خدا(ص) در خانه حضرت فاطمه(س) است. در حدیثی با همین نام نقل شده که هنگامی که پیامبر اکرم(ص) و چهار نفر از اهل بیت آن حضرت زیر عبا جمع شدند، پیامبر(ص)دست به سوی آسمان بلند کرد و چنین دعا کرد «پروردگارا! اینان اهل بیت من هستند، آنها را از هر رجس و پلیدی پاک گردان» سپس آیه ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا﴾[۷۷] نازل گشت و این چنین خدا دعای پیامبرش را مستجاب کرد. از چنین شان نزولی، پیرامون این جریان به روشنی دو نکته قابل استفاده است:
گذشته از آنچه گفته شد عبارت «اِلاّ فی مَحَبَّةِ هؤُلاَّءِ الْخَمْسَةِ الَّذینَ هُمْ تَحْتَ الْکساَّءِ» «مگر به خاطر دوستی این پنج نفری که زیر عبا هستند». در حدیث معروف کساء و سیاق این حدیث، به خصوص دو جمله‌ای که میفرماید: آسمان‌ها، زمین، ستارگان و افلاک و... را به خاطر محبت این پنج نور مقدس آفریدم، نیز دلالت بر عصمت آنها دارد. توضیح اینکه در اینجا خداوند متعال آفرینش تمام کائنات را با کلمه «إلّا» که بعد از نفی آمده، به خاطر محبت اهل بیت(ع) دانسته است. حصر، عبارت است از اثبات حکمی برای موردی معین و نفی آن حکم از موارد دیگر[۸۱]. بر این اساس در اینجا معنا چنین میشود: آفرینش فقط به خاطر محبت اهل بیت(ع) است، نه کسی دیگر! به عبارت دیگر؛ غرض از آفرینش جهان، محبت اهل بیت(ع) است، این انحصار نشان دهنده عصمت کامل آنهاست؛ زیرا محبت تبعیت‌آور است[۸۲]. یعنی بدون چون و چرا از محبوب باید پیروی کرد، حال اگر آن محبوب، معصوم نباشد، پیروی از او موجب گمراهی است و گمراهی هرگز مورد تائید الهی نخواهد بود. پس انحصار محبت در اهل بیت(ع)، به معنای پیروی بی‌چون و چرا از آنهاست و این همان عصمت اهل بیت(ع) است. روایات برخی از القاب حضرت فاطمه در برخی روایات القابی برای حضرت فاطمه (س) نقل شده که یا به صراحت بر عصمت آن حضرت دلالت می‌کنند و یا به صورت غیر مستقیم این معنا را می‌رسانند. برخی از آن القاب عبارت‌اند از:
|
| 2. جعفر سبحانی؛ |
|---|
|
آیت الله جعفر سبحانی در کتاب «پژوهشی در شناخت و عصمت امام» در این‌باره گفته است:
حدیث نبوی «فاطمه بضعة منی» یکی از روایات دال بر عصمت حضرت زهرا(س) است[۸۹]. بر اساس این حدیث که در جوامع روایی فریقین به اتفاق نقل شده، پیغمبر اکرم(ص) در شأن دختر گرامی خویش فرموده است: «فاطمة بضعة منی فمن ءاذاها فقد ءاذانی و من ءاذانی فقد ءاذی الله»؛ «فاطمه پارۀ تن من است؛ هر کس او را بیازارد مرا آزرده و هر کس مرا بیازارد خدا را آزرده است» البته صدر و ذیل این روایت به نقل‌های مختلفی در منابع آمده که البته برغم اختلاف در الفاظ، اما مفهوم همه آنها یکی است[۹۰]. در این روایت، خشنودی و ناخشنودی حضرت زهرا(س) محور و ملاک خشنودی و ناخشنودی خدا و رسولش شمرده شده و از آنجا که خداوند جز به اعمال صالح خشنود نمی‌شود و به گناه و نافرمانی از دستوراتش رضایت نمی‌دهد، اگر حضرت زهرا(س) گناهی مرتکب می‌شد یا حتی فکر انجام آن را در سر می‌پروراند، در این صورت به چیزی خشنود شده بود که خدا از آن ناخشنود است؛ در حالی که حدیث بضعة، رضایت الهی را با خشنودی حضرت فاطمه(س) پیوند داده است. بنابراین این روایت به عصمت هم جانبه آن حضرت دلالت دارد»[۹۱]. |
| 3. سید احمد خاتمی؛ |
|---|
|
آیت الله سید احمد خاتمی در کتاب «سیره فاطمی» در این‌باره گفته است:
«امام کاظم(ع) در روایت صحیحه‌ای فرموده‌اند: «اَنَّ فاطمةَ صدیقةٌ شهیدةَ»[۹۲]. بر اساس این روایت، صدیقه کسی است که نه تنها زبانش صادق، بلکه سراسر وجودش صادق است. چنانچه برخی محدثین همچون علامه مجلسی، صدیقه را به معصومه معنا کرده[۹۳] و از این روایت عصمت حضرت فاطمه(س) را برداشت کرده‌اند و گفته‌اند: نمی‌شود به مقام صدیقین جز با عصمت رسید»[۹۴].
|
| 4. علی شاه علیزاده؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین علی شاه علیزاده و علی گرامی در مقاله «اسماء و اوصاف فاطمه» در این‌باره گفته است:
«برتری به واسطه سیادت بر سایر زنان در روایات صادره از پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت(ع) از حضرت زهرا(س) با عنوان سیده و سرور زنان هر دو جهان و نیز سیدۀ زنان اهل بهشت نام برده شده است[۹۵]. آنچه از این روایات برداشت میشود برتری حضرت زهرا(س) بر تمامی زنان حتی حضرت مریم(س) است و از آنجا که قرآن کریم صراحتا مقام اصفا و طهارت را که مساوی با عصمت است برای حضرت مریم(س) ثابت نموده، به طریق اولی این مقام برای کسی که برتر از اوست نیز به اثبات خواهد رسید؛ چراکه شخص غیر معصوم نمی‌تواند افضل از معصوم باشد. سیده، مؤنث سید و در لغت به معنای شریف، فاضل، رئیس مردم[۹۶] و بزرگ و مهتر قوم است[۹۷]. از امام صادق(ع) درباره این سخن رسول خدا(ص) که فاطمه(س) سیده زنان بهشتی و آسیه سیده زنان عالم خویش است، پرسش شد و حضرت پاسخ داد: کسی که سیده زنان عالم خویش است، مریم(س) است و فاطمه سیده زنان یهشتی از اولین و آخرین آنان است[۹۸]. طاهره و مطهره دو لقب طاهره و مطهَره از ریشه «طُهر» به معنای پاکی در مقابل آلودگی است[۹۹] که در برخی از روایات در شأن حضرت فاطمه(س) آمده است[۱۰۰] این دو لقب به آن معناست که خدای متعال، حضرت فاطمه(س) را از هر پلیدی ظاهری و باطنی در گفتار، رفتار، اخلاق و اعتقاد، پاک و مطهَر داشته و این درجه از طهارت، همان است که از آن با وصف عصمت یاد میشود. زکیه اصل آن به معنای نمو و زیاد شدن است. برخی نیز آن را به معنای طهارت و پاکی دانسته‌اند؛ لذا هم شامل نمو میشود و هم طهارت[۱۰۱]گفته شده فاطمه زهرا(س)، طاهره و زکیه است زیرا معصوم و پاکیزه از هر گناه و آلودگی است[۱۰۲] و شجره طیبه‌ای است که نمو داشته و از او میوه امامت به قمر نشسته است[۱۰۳]. در برخی منابع روایی، لقب «طیبه» به معنای پاکدامن نیز به حضرت فاطمه(س) نسبت داده شده است که بر عصمت آن حضرت دلالت دارد[۱۰۴]. تقیه و نقیه پرهیزگاری بی‌بدیل حضرت فاطمه(س) در میان زنان عالم، آن حضرت را به «تقیه» ملقب کرده و چون آن حضرت از هر گونه پلیدی و ناخالصی، پاک و مبراست، به «نقی» ملقب شده است. واضح است که این القاب نیز بر عصمت آن حضرت دلالت می‌کنند. از ریشه صفو و به معنای خلوص از هر گونه ناخالصی است[۱۰۵]. صفی برگزیده‌ای از غنایم است که فرمانده لشکر پیش از تقسیم، برای خویش اختیار می‌کند[۱۰۶]. فاطمه (س) از آن روی صفیه لقب گرفته که خدای متعال از میان همه زنان عالم، او را برگزید. زیرا در برتری و بندگی، خالص‌تر از همه بود. امام صادق (ع) در حدیثی یادآور شده که فرشتگان از آسمان پایین میآمدند و فاطمه (س) را صدا می‌کردند، همانگونه که مریم (س) را صدا می‌کردند و برگزیدگی، طهارت و برتری وی را بر تمامی زنان بشارت می‌دادند[۱۰۷]. راضیه، رضیه و مرضیه راضیه اسم فاعل و به معنای خشنود و مرضیه اسم مفعول، مؤنث مرضی و به معنای کسی است که مورد پسند و رضایت است[۱۰۸]. حضرت فاطمه(س) بنده خالص خدا و راضی و خشنود محض در برابر خواست خدا بود و به همین سبب خدواند نیز از او خشنود و راضی شد[۱۰۹]. اطلاق «راضیه» بر حضرت به سبب رضایت کامل آن حضرت از خدا و رسول او بوده است. برخی با استفاده از روایات بسیاری وجه رضایت آن حضرت از خدای متعال را اعطای قرب و منزلت و طهارت باطن و مقام شفاعت از سوی خدای متعال به ایشان و بالا بردن مراتب آن حضرت در دنیا و آخرت دانسته‌اند. و اطلاق صفت «مرضیه» نیز از آن رو است که خدا و رسول و امیرالمؤمنین(ع) پیوسته از آن حضرت راضی بودند[۱۱۰]. صفت «رضیه» نیز مانند دو صفت قبل است. روشن است که رضایت خدا و رسول از شخصی حاکی از تقوا، پاکی و پرهیزکاری آن شخص و ایمان والای وی بوده و چنانچه این رضایت به قید استمرار به کار رود، از عصمت آن شخص حکایت می‌کند»[۱۱۱]. |
| 5. خدامراد سلیمیان؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان در کتاب «درسنامه مهدویت» در این‌باره گفته است:
«از آنجا که در روایات اهل بیت(ع) عنوان «حجة الله علی الحجج» یعنی حجت خدا بر سایر حجت‌ها که مراد همان امامان معصوم(ع) است، بر حضرت فاطمه (س) اطلاق شده[۱۱۲]، می‌توان در اثبات عقلی عصمت آن حضرت به برخی ادله عقلی لزوم عصمت حجج الهی اعم از پیامبران و امامان، استناد کرد. علاوه بر آن می‌توان از این روایت نیز استفاده کرد که میفرماید: «اللَّهُمَّ عَرِّفْنِي حُجَّتَكَ فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِي حُجَّتَكَ ضَلَلْتُ عَنْ دِينِي»»[۱۱۳].[۱۱۴] |
| 6. مجتبی انصاری مقدم؛ |
|---|
|
خانم ریحانه لطیفی و آقایان مجتبی انصاری مقدم و محمد مهدی کریمی‌نیا در مقاله «عصمت حضرت فاطمه زهرا از دیدگاه آیات و روایات» در این‌باره گفته است:
«قرآن کریم در فضیلت حضرت مریم(س) میفرماید: ﴿وَإِذْ قَالَتِ الْمَلائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاء الْعَالَمِينَ﴾[۱۱۵]. با توجه به این آیه روشن است که خداوند حضرت مریم(س) را پاک و مطهر کرده و او را از میان زنان جهان برگزیده است. چه اینکه برگزیده خدا کسی است که دارای مقام عصمت باشد مثل انبیاء و اوصیاء انبیاء و این آیه دلالت دارد بر اینکه حضرت مریم(س) دارای مقام عصمت بوده است. طهارت مطلقه عبارت از طهارت ظاهریه از کثافات و نجاسات مثل حیض و نفاس و طهارت باطنیه از معاصی و اخلاق رذیله و طهارت معنویه از توجّه به غیر خداست و حضرت مریم(س) دارای جمیع این مراتب بود[۱۱۶]. با این حال اطلاق آیه مورد بحث دربارهِ فضیلت نفسی حضرت مریم با روایات وارده در افضلیت حضرت فاطمه(س) مقید میشود، چون متعلق (اِصطفی) ذکر نشده، هم می‌‌تواند منظور زنان عصر مریم باشد و هم زنان همه اعصار؛ ولی به قرینه روایات، متعلق آن، زنان عصر خودش خواهد بود[۱۱۷]. بنابراین وقتی ثابت شود که حضرت زهرا(س) افضل از تمام زنان عالم هستند، پس بر حضرت مریم(س) نیز برتری خواهند داشت. در این صورت اگر ویژگی عصمت برای حضرت مریم ثابت گردد، این ویژگی به طریق اولی برای حضرت زهرا(س) به اثبات خواهد رسید. چنانچه در روایتی از امام صادق(ع) نیز چنین نقل شده است که فرشتگان الهی نزد فاطمه زهرا(س) میآمدند با او حرف می‌‌زدند و آیات الهی را بر او می‌‌خواندند و همان تعبیراتی که نسبت به مریم(س) در قرآن آمده را به فاطمه زهرا(س) خطاب کرده و می‌‌گفتند: «یا فاطمه إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاک وَ طَهَّرَک وَ اصْطَفاک عَلی نِساءِ الْعالَمِینَ»»[۱۱۸].[۱۱۹] |
| 7. جواد شفیعیان حیدری؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین عبدالحسین کافی و جواد شفیعیان حیدری در مقاله «عصمت فاطمه» در این‌باره گفته است:
«احادیث صریح بر عصمت اهل بیت پیامبراکرم(ص) در حدیثی در مقام بیان مصادیق معصومان به معصوم بودن حضرت فاطمه(س) تصریح کرده‌اند آنجا که فرمودند: «پنج نفر از میان ما اهل بیت، معصوم هستند، به آن حضرت عرض شد، آنها چه کسانی هستند؟ پیامبر اکرم(ص) فرمود: آنها من، علی، فاطمه، حسن و حسین هستیم[۱۲۰]. حدیث دال بر وجوب اطاعت همه مخلوقات از حضرت فاطمه از روایاتی که بر وجوب اطاعت از حضرت(س) دلالت دارند[۱۲۱]، نیز عصمت آن حضرت برداشت شده است. در روایتی به نقل از محمد بن سنان، از امام محمد تقی (ع) درباره اختلاف شیعه سؤال شده و آن حضرت، پس از اشاره به خلقت پیامبر(ص)، علی(ع)، فاطمه(س) و خلقت دیگر موجودات پس از آنان، فرموده است که خداوند اطاعت از ایشان را برای مخلوقات واجب کرد و کارهای مخلوقات را به ایشان واگذاشت[۱۲۲]. بنابر این روایت، همه بندگان ملزم شدند که از فاطمه(س) نیز اطاعت کنند و این الزام اطاعت، به صورت مطلق و در هر شرایطی مساوی با عصمت آن شخصی است که به اطاعت مطلق از او امر شده‌ایم و الا تناقض لازم می‌آید»[۱۲۳]. |
منبع‌شناسی جامع عصمت
پانویس
- ↑ در روایتی از امام عسكرى (ع) نقل شده كه آن حضرت فرمود: «نَحْنُ حُجَجُ اللّهِ عَلى خَلْقِهِ وَ فاطمةُ حُجةٌ عَليَنا»، «ما حجّتها و برگزيدگان خدا بر آفريدگانش هستیم و فاطمه، حجّت راستين و پُرشكوه خدا بر ما است»، طیب، تفسير أطيب البيان، ج ۱۳، ص ۲۳۶.
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص۵۱۲.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص۲۲۱-۲۲۳؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۲۶۸.
- ↑ «جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳.
- ↑ فاریاب، محمد حسین، عصمت امام، ص۳۳۵ و ۳۳۶.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ج۱۶، ص۳۱۲.
- ↑ به عنوان نمونه در کتاب الدرالمنثور آمده است: ام سلمه همسر رسول خدا (ص) فرمود: پیامبر (ص) در خانه من بود، فاطمه زهرا (س) در حالی که دست فرزندان خود را گرفته بود به همراه علی (ع) به خدمت پیامبر خدا (ص) آمدند. پیامبر (ص) حسن و حسین را در آغوش گرفت. آنگاه علی (ع) در سمت راست و حضرت فاطمه زهرا (س) در سمت چپ ایشان نشستند. جبرئیل نازل شد و آیه تطهیر را بر رسول خدا (ص) نازل کرد. در این هنگام پیامبر (ص) عبایی را که شب‌ها به روی خود می‌کشید برداشت و همه را به زیر آن برد، سپس دست مبارک خویش را بیرون آورد و رو به سمت آسمان کرد و فرمود: «اللَّهُمَّ هَؤُلَاءِ أَهْلُ بَيْتِي وَ خَاصَّتِي فَأَذْهِبْ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهِّرْهُمْ تَطْهِيراً». آنگاه من ام‌سلمه، با شنیدن این جمله آرزو کردم به جمع آنها بپیوندم و صاحب این فضیلت گردم وقتی که گوشه عبا را بالا زدم تا وارد آن شوم پیامبر آن را کشید. عرضه داشتم: ای رسول خدا من از اهل بیت تو نیستم؟ پیامبر (ص) فرمود: «إِنَّكِ عَلَى خَيْرٍ، إِنَّكِ مِنْ أَزْوَاجِ النَّبِيِّ»؛ تو زن نیکی هستی و از همسران پیامبری، جلال الدین سیوطی، الدرالمنثور، ج۵، ص۱۹۸. بیهقی از قول ام سلمه می‌نویسد: آیه تطهیر در خانه من، در حالی که پنج تن آل عبا (رسول خدا، فاطمه، على، حسن و حسین) حاضر بودند نازل گردید، رسول خدا (ص) عبایی را بر روی آنان افکند، سپس عرضه داشت: خدایا اینان اهل بیت من هستند، پروردگارا! رجس و پلیدی را از آنان دور کن و ایشان را پاک و مطهر گردان. احمد بن حسن بیهقی، السنن الکبری، ج۲، ص۱۵۰. در مستدرک علی الصحیحین آمده است: رسول خدا (ص) فرمودند: به سوی من بخوانید. صفیه گفت: چه کسی را ای پیامبر اسلام؟ آن گرامی فرمود: اهل بیتم: فاطمه و علی و حسن و حسین را. آن حضرت عبای خویش را بر روی آنان افکند، سپس دستانش را بالا برد و عرض کرد: خداوندا اینان اهل بیت من هستند. سپس صلوات فرستاد. در آن هنگام خدای حکیم این آیه را نازل فرمود: ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا﴾، «جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳. ر.ک: محمد بن عبدالله حاکم نیشابوری، مستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۴۷-۱۴۸.
- ↑ حکیم، سید منذر، درسنامه زندگانی و سیره حضرت زهرا، ص۳۶.
- ↑ «و (به یاد آورید) هنگامی را که فرشتگان گفتند: «ای مریم! خدا تو را برگزیده و پاک ساخته؛ و بر تمام زنان جهان، برتری داده است».، سوره آل عمران، آیه ۴۲.
- ↑ طیب، سید عبدالحسین، تفسیر اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ص۱۹۳.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، ص۲۴۷.
- ↑ حسینی، سید محمد باقر، قطره از دریا نشانی می‌‌دهد، ص۴۰.
- ↑ ریحانه لطیفی، محمد مهدی کریمی‌نیا، مجتبی انصاری مقدم، عصمت حضرت فاطمه زهرا(س) از دیدگاه آیات و روایات.
- ↑ سبحانی، جعفر، پژوهشی در شناخت و عصمت امام، ص۲۷؛ محقق، فاطمه، عصمت از دیدگاه شیعه و اهل تسنن، ص۲۵۶.
- ↑ محقق، فاطمه، عصمت از دیدگاه شیعه و اهل تسنن، ص۲۵۶.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۹، ص۳۴۰.
- ↑ «منّا خمسة معصومون، قيل: يا رسول الله! من هم؟ قال: أنا و علي و فاطمة و الحسن و الحسين(ع).».ر.ک: العوالم، ج۱۱، ص۸۶، ح۱ و ۲.مشابه این حدیث از امام باقر (ع) نیز نقل شده است.
- ↑ طبری امامی، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ص۱۰۶.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، ج۱، ص۴۴۱؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۱۵، ص۱۹.
- ↑ ر.ک: کافی و شفیعیان حیدری، مقاله «عصمت فاطمه»، دانشنامه فاطمی ج۲، ص۸۰.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به سید مرتضی، الشافی فی الامامة، ج۴، ص۹۵؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ج۳، ص۳۳۳؛ مجلسی، بحار الانوار، ج۲۹، ص۳۳۵.
- ↑ جهت مشاهده تمامی نقل‌ها ر.ک: امینی، نظرة فی کتاب البدایة و النهایة، بی‌تا، ص١٠۶؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۶، ص۲۸۳؛ جلالی، محمدرضا، المنهج الرجالی و العمل الرائد فی الموسوعة الرجالیة لسید البروجردی، ص٢٧۶؛ متقی هندی، کنزالعمال، ج۱۲، ص۱۱۱.
- ↑ سبحانی، جعفر، پژوهشی در شناخت و عصمت امام، ص۲۷.
- ↑ مثل آیت الله شیخ حسین وحید خراسانی عصمت مطلق
- ↑ نگاه کنید به: روحی برندق، کاوس، قلمرو عصمت فاطمه زهرا در حدیث فاطمه بضعه منی، فصلنامه پژوهش‌های اعتقادی کلامی، ص۸۳-۸۵.
- ↑ علل الشرائع، ص۱۸۲، باب ۱۴۶، ح۱؛ إحقاق الحقّ، ج۵، ص۴۱، ح۶۵
- ↑ ابن منظور، لسان العرب، ج۳، ص۲۲۸.
- ↑ دهخدا، علی اکبر، لغتنامه، ج۹، ص۱۳۸۷۷
- ↑ صدوق، الامالی، ص۱۸۷.
- ↑ علی شاه علیزاده، علی گرامی، اسماء و اوصاف فاطمه، دانشنامه فاطمی ج۲، ص۲۱.
- ↑ مجلسی،محمد باقر، بحار الأنوار، ج۴۳، ص۱۰۵، ب۵، ح۱۹.
- ↑ متقی هندی، علی بن حسام، کنزالعمال، ج۱۲، ص۱۱۱؛ حاکم نیشابوری، محمد، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۶۷؛ هیتمی، ابن حجر، الصواعق المحرقه، ص۱۷۵؛ هیثمی‌نور الدین علی، مجمع الزوائد، ج۹، ص۲۰۳؛ طبری، محب الدین، ذخایر العقبی، ص۳۹؛ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة، ج۸، ص۲۶۶؛ ابن اثیر، علی بن ابی الکرم، اسد الغابة، ج۶، ص۲۲۴؛ ذهبی، ابی عبدالله محمد، میزان الاعتدال، ج۲، ص۴۹۲.
- ↑ حکیم، سید منذر، درسنامه زندگانی و سیره حضرت زهرا، ص۳۶.
- ↑ طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، ص۲۸۶.
- ↑ «خداوند فقط مى خواهد پليدى و گناه را از شما اهل بيت دور كند و كاملًا شما را پاک سازد» سوره احزاب، آیه ۳۳.
- ↑ اگر چه در این مورد بین اهل سنت اختلاف نظر وجود دارد. ر.ک: تفسیر کبیر، فخر رازی، ج۲۵، ص۱۶۸؛ البدایة و النهایة، ابن کثیر، ج۳، ص۴۹۲، ولی مشهور بین آنها با توجه به شان نزولی که برخی دیگر از اهل سنت نقل کرده‌اند این است که: «مراد از اهل بیت همسران پیامبر، علی، فاطمه، حسن و حسین(ع) هستند. رک، ارشیف ملتقی اهل الحدیث، ج۲۳، ص۴۱۰.
- ↑ مفاتیح الغیب، فخر رازی، ج۲۵، ص۱۶۸.
- ↑ المیزان، علامه طباطبائی، ج۱۹، ص۳۰۹.
- ↑ جواهر البلاغه، ص ۱۳۵.
- ↑ سوره آل عمران، آیه۳۱.
- ↑ «سُمِّيَتْ فَاطِمَةُ لِأَنَّهَا فُطِمَتْ مِنَ الشَّرِّ»، علی بن عیسی اربلی، کشف الغمه، ج۱، ص۴۶۳.
- ↑ «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) يَا فَاطِمَةُ أَ تَدْرِينَ لِمَ سُمِّيتِ فَاطِمَةَ قَالَ عَلِيٌّ يَا رَسُولَ اللَّهِ لِمَ سُمِّيَتْ قَالَ لِأَنَّهَا فُطِمَتْ هِيَ وَ شِيعَتُهَا مِنَ النَّارِ»؛ علی بن عیسی اربلی، کشف الغمه، ج۱، ص۴۶۳.
- ↑ حکیم، سید منذر، درسنامه زندگانی و سیره حضرت زهرا، ص۵۰.
- ↑ «فاطمه صدیقه و شهیده است»، کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۴۸۹ و۴۹۰، ح۳ .
- ↑ مجلسی، محمد باقر، جلاء العیون، ص۱۶۲.
- ↑ خاتمی، سید احمد، سیره فاطمی، ص۳۷-۳۶.
- ↑ علی شاه علیزاده، علی گرامی، اسماء و اوصاف فاطمه، دانشنامه فاطمی ج۲، ص۲۰-۱۹.
- ↑ ابن فارس، معجم مقاییس الللغة، ج۳، ص۴۲۸.
- ↑ ر.ک: صدوق، الامالی، ص۶۹۲-۶۹۱؛ فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ص۱۴۴؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۷۹. به عنوان نمونه اسماء بنت عمیس می‌گوید: "پیامبر(ص) فرمود:«قال النبی: أما علمت ان ابنتى طاهره مطهره»«آیا نمی‌دانی که دخترم پاک و پاکیزه است"، صحیفه الإمام الرضا، علی بن موسی امام هشتم، محقق: محمد مهدی نجف، ص۹۰؛ فاطمه الزهراء من المهد الی اللحد، سید کاظم حائری قزوینی، ص۱۲۱؛ نزهه المجالس و منتخب النفائس، عبدالرحمن بن عبدالسلام صفوری شافعی بغدادی، ص۲۲۷
- ↑ علی شاه علیزاده، علی گرامی، اسماء و اوصاف فاطمه، دانشنامه فاطمی ج۲، ص۲۳.
- ↑ «سُمِّيَتْ فَاطِمَةُ (س) بِالْبَتُول: لِانْقِطَاعِهَا إِلَى اللَّهِ تَعَالَی»، عبدالله بن نورالله بحرانی اصفهانی، عوالم العلوم والمعارف و الأحوال من الآیات والأخبار والأقوال، مستدرک فاطمه از امام جواد، ص۸۰.
- ↑ حکیم، سید منذر، درسنامه زندگانی و سیره حضرت زهرا، ص۵۰.
- ↑ ر.ک: ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۳۵۷؛ سید بن طاووس، اقبال الاعمال، فی زیارة السیدة الزهراء، ۱۴۱۷ق، ص۱۱۲.
- ↑ احمد بن علی خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۳۳۱، ح۶۷۷۲؛ علی بن حسام الدین متقی هندی، کنزالعمال، ج۱۲، ص۱۰۹.
- ↑ حکیم، سید منذر، درسنامه زندگانی و سیره حضرت زهرا، ص۵۰.
- ↑ ابن فارس ، معجم مقاییس الللغة، ج۳، ص۱۷.
- ↑ تبریزی انصاری، اللمعة البیضاء فی شرح خطبة البیضاء، ص۲۰۵.
- ↑ مسعودی، الاسرار الفاطمیه، ص۴۰۹.
- ↑ علی شاه علیزاده، علی گرامی، اسماء و اوصاف فاطمه، دانشنامه فاطمی ج۲، ص۲۳.
- ↑ ر.ک: ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۳۵۷؛ سید بن طاووس، اقبال الاعمال، فی زیارة السیدة الزهراء، ۱۴۱۷ق، ص۱۱۲.
- ↑ علی شاه علیزاده، علی گرامی، اسماء و اوصاف فاطمه، دانشنامه فاطمی ج۲، ص۳۰.
- ↑ ابن فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۲۹۲.
- ↑ ابن اثیر، اسدالغابة، ج۳، ص۴۰.
- ↑ «یا فاطمة انّ الله اصطفاکِ و طهرک و اصطفاک علی نساء العالمین»، مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۴۳، ص۷۸.
- ↑ علی شاه علیزاده، علی گرامی، اسماء و اوصاف فاطمه، دانشنامه فاطمی ج۲، ص۲۹.
- ↑ جوهری، صحاح اللغة، ج۶، ص۲۳۵۷؛ ابن منظور، لسان العرب، ج۱۴، ص۳۲۴-۳۲۳.
- ↑ تبریزی انصاری، اللمعة البیضاء فی شرح خطبة الزهراء، ص ۲۰۶-۲۰۵؛ مسعودی، الاسرار الفاطمیة، ص۴۱۱-۴۱۰.
- ↑ تبریزی انصاری، اللمعة البیضاء فی شرح خطبة الزهراء، ص۲۰۶-۲۰۵.
- ↑ علی شاه علیزاده، علی گرامی، اسماء و اوصاف فاطمه، دانشنامه فاطمی ج۲، ص۲۵.
- ↑ «جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳.
- ↑ فاریاب، محمد حسین، عصمت امام، ص۳۳۵ و ۳۳۶.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ج۱۶، ص۳۱۲.
- ↑ به عنوان نمونه در کتاب الدرالمنثور آمده است: ام سلمه همسر رسول خدا (ص) فرمود: پیامبر (ص) در خانه من بود، فاطمه زهرا (س) در حالی که دست فرزندان خود را گرفته بود به همراه علی (ع) به خدمت پیامبر خدا (ص) آمدند. پیامبر (ص) حسن و حسین را در آغوش گرفت. آنگاه علی (ع) در سمت راست و حضرت فاطمه زهرا (س) در سمت چپ ایشان نشستند. جبرئیل نازل شد و آیه تطهیر را بر رسول خدا (ص) نازل کرد. در این هنگام پیامبر (ص) عبایی را که شب‌ها به روی خود می‌کشید برداشت و همه را به زیر آن برد، سپس دست مبارک خویش را بیرون آورد و رو به سمت آسمان کرد و فرمود: «اللَّهُمَّ هَؤُلَاءِ أَهْلُ بَيْتِي وَ خَاصَّتِي فَأَذْهِبْ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهِّرْهُمْ تَطْهِيراً». آنگاه من ام‌سلمه، با شنیدن این جمله آرزو کردم به جمع آنها بپیوندم و صاحب این فضیلت گردم وقتی که گوشه عبا را بالا زدم تا وارد آن شوم پیامبر آن را کشید. عرضه داشتم: ای رسول خدا من از اهل بیت تو نیستم؟ پیامبر (ص) فرمود: «إِنَّكِ عَلَى خَيْرٍ، إِنَّكِ مِنْ أَزْوَاجِ النَّبِيِّ»؛ تو زن نیکی هستی و از همسران پیامبری، جلال الدین سیوطی، الدرالمنثور، ج۵، ص۱۹۸. بیهقی از قول ام سلمه می‌نویسد: آیه تطهیر در خانه من، در حالی که پنج تن آل عبا (رسول خدا، فاطمه، على، حسن و حسین) حاضر بودند نازل گردید، رسول خدا (ص) عبایی را بر روی آنان افکند، سپس عرضه داشت: خدایا اینان اهل بیت من هستند، پروردگارا! رجس و پلیدی را از آنان دور کن و ایشان را پاک و مطهر گردان. احمد بن حسن بیهقی، السنن الکبری، ج۲، ص۱۵۰. در مستدرک علی الصحیحین آمده است: رسول خدا (ص) فرمودند: به سوی من بخوانید. صفیه گفت: چه کسی را ای پیامبر اسلام؟ آن گرامی فرمود: اهل بیتم: فاطمه و علی و حسن و حسین را. آن حضرت عبای خویش را بر روی آنان افکند، سپس دستانش را بالا برد و عرض کرد: خداوندا اینان اهل بیت من هستند. سپس صلوات فرستاد. در آن هنگام خدای حکیم این آیه را نازل فرمود: ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا﴾، «جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳. ر.ک: محمد بن عبدالله حاکم نیشابوری، مستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۴۷-۱۴۸.
- ↑ مجلسی،محمد باقر، بحار الأنوار، ج۴۳، ص۱۰۵، ب۵، ح۱۹.
- ↑ متقی هندی، علی بن حسام، کنزالعمال، ج۱۲، ص۱۱۱؛ حاکم نیشابوری، محمد، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۶۷؛ هیتمی، ابن حجر، الصواعق المحرقه، ص۱۷۵؛ هیثمی‌نور الدین علی، مجمع الزوائد، ج۹، ص۲۰۳؛ طبری، محب الدین، ذخایر العقبی، ص۳۹؛ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة، ج۸، ص۲۶۶؛ ابن اثیر، علی بن ابی الکرم، اسد الغابة، ج۶، ص۲۲۴؛ ذهبی، ابی عبدالله محمد، میزان الاعتدال، ج۲، ص۴۹۲.
- ↑ طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، ص۲۸۶.
- ↑ «خداوند فقط مى خواهد پليدى و گناه را از شما اهل بيت دور كند و كاملًا شما را پاک سازد» سوره احزاب، آیه ۳۳.
- ↑ اگر چه در این مورد بین اهل سنت اختلاف نظر وجود دارد. ر.ک: تفسیر کبیر، فخر رازی، ج۲۵، ص۱۶۸؛ البدایة و النهایة، ابن کثیر، ج۳، ص۴۹۲، ولی مشهور بین آنها با توجه به شان نزولی که برخی دیگر از اهل سنت نقل کرده‌اند این است که: «مراد از اهل بیت همسران پیامبر، علی، فاطمه، حسن و حسین(ع) هستند. رک، ارشیف ملتقی اهل الحدیث، ج۲۳، ص۴۱۰.
- ↑ مفاتیح الغیب، فخر رازی، ج۲۵، ص۱۶۸.
- ↑ المیزان، علامه طباطبائی، ج۱۹، ص۳۰۹.
- ↑ جواهر البلاغه، ص ۱۳۵.
- ↑ سوره آل عمران، آیه۳۱.
- ↑ «سُمِّيَتْ فَاطِمَةُ لِأَنَّهَا فُطِمَتْ مِنَ الشَّرِّ»، علی بن عیسی اربلی، کشف الغمه، ج۱، ص۴۶۳.
- ↑ «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) يَا فَاطِمَةُ أَ تَدْرِينَ لِمَ سُمِّيتِ فَاطِمَةَ قَالَ عَلِيٌّ يَا رَسُولَ اللَّهِ لِمَ سُمِّيَتْ قَالَ لِأَنَّهَا فُطِمَتْ هِيَ وَ شِيعَتُهَا مِنَ النَّارِ»؛ علی بن عیسی اربلی، کشف الغمه، ج۱، ص۴۶۳.
- ↑ «سُمِّيَتْ فَاطِمَةُ (س) بِالْبَتُول: لِانْقِطَاعِهَا إِلَى اللَّهِ تَعَالَی»، عبدالله بن نورالله بحرانی اصفهانی، عوالم العلوم والمعارف و الأحوال من الآیات والأخبار والأقوال، مستدرک فاطمه از امام جواد، ص۸۰.
- ↑ ر.ک: ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۳۵۷؛ سید بن طاووس، اقبال الاعمال، فی زیارة السیدة الزهراء، ۱۴۱۷ق، ص۱۱۲.
- ↑ احمد بن علی خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۳۳۱، ح۶۷۷۲؛ علی بن حسام الدین متقی هندی، کنزالعمال، ج۱۲، ص۱۰۹.
- ↑ حکیم، سید منذر، درسنامه زندگانی و سیره حضرت زهرا، ص۳۶ ـ ۵۰.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به سید مرتضی، الشافی فی الامامة، ج۴، ص۹۵؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ج۳، ص۳۳۳؛ مجلسی، بحار الانوار، ج۲۹، ص۳۳۵.
- ↑ جهت مشاهده تمامی نقل‌ها ر.ک: امینی، نظرة فی کتاب البدایة و النهایة، بی‌تا، ص١٠۶؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۶، ص۲۸۳؛ جلالی، محمدرضا، المنهج الرجالی و العمل الرائد فی الموسوعة الرجالیة لسید البروجردی، ص٢٧۶؛ متقی هندی، کنزالعمال، ج۱۲، ص۱۱۱.
- ↑ سبحانی، جعفر، پژوهشی در شناخت و عصمت امام، ص۲۷.
- ↑ «فاطمه صدیقه و شهیده است»، کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۴۸۹ و۴۹۰، ح۳ .
- ↑ مجلسی، محمد باقر، جلاء العیون، ص۱۶۲.
- ↑ خاتمی، سید احمد، سیره فاطمی، ص۳۷-۳۶.
- ↑ علل الشرائع، ص۱۸۲، باب ۱۴۶، ح۱؛ إحقاق الحقّ، ج۵، ص۴۱، ح۶۵
- ↑ ابن منظور، لسان العرب، ج۳، ص۲۲۸.
- ↑ دهخدا، علی اکبر، لغتنامه، ج۹، ص۱۳۸۷۷.
- ↑ صدوق، الامالی، ص۱۸۷.
- ↑ ابن فارس، معجم مقاییس الللغة، ج۳، ص۴۲۸.
- ↑ ر.ک: صدوق، الامالی، ص۶۹۲-۶۹۱؛ فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ص۱۴۴؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۷۹. به عنوان نمونه اسماء بنت عمیس می‌گوید: "پیامبر(ص) فرمود:«قال النبی: أما علمت ان ابنتى طاهره مطهره» «آیا نمی‌دانی که دخترم پاک و پاکیزه است"، صحیفه الإمام الرضا، علی بن موسی امام هشتم، محقق: محمد مهدی نجف، ص۹۰؛ فاطمه الزهراء من المهد الی اللحد، سید کاظم حائری قزوینی، ص۱۲۱؛ نزهه المجالس و منتخب النفائس، عبدالرحمن بن عبدالسلام صفوری شافعی بغدادی، ص۲۲۷.
- ↑ ابن فارس ، معجم مقاییس الللغة، ج۳، ص۱۷.
- ↑ تبریزی انصاری، اللمعة البیضاء فی شرح خطبة البیضاء، ص۲۰۵.
- ↑ مسعودی، الاسرار الفاطمیه، ص۴۰۹.
- ↑ ر.ک: ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۳۵۷؛ سید بن طاووس، اقبال الاعمال، فی زیارة السیدة الزهراء، ۱۴۱۷ق، ص۱۱۲.
- ↑ ابن فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۲۹۲.
- ↑ ابن اثیر، اسدالغابة، ج۳، ص۴۰.
- ↑ «یا فاطمة انّ الله اصطفاکِ و طهرک و اصطفاک علی نساء العالمین»، مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۴۳، ص۷۸.
- ↑ جوهری، صحاح اللغة، ج۶، ص۲۳۵۷؛ ابن منظور، لسان العرب، ج۱۴، ص۳۲۴-۳۲۳.
- ↑ تبریزی انصاری، اللمعة البیضاء فی شرح خطبة الزهراء، ص ۲۰۶-۲۰۵؛ مسعودی، الاسرار الفاطمیة، ص۴۱۱-۴۱۰.
- ↑ تبریزی انصاری، اللمعة البیضاء فی شرح خطبة الزهراء، ص۲۰۶-۲۰۵.
- ↑ علی شاه علیزاده، علی گرامی، اسماء و اوصاف فاطمه، دانشنامه فاطمی ج۲، ص۲۱ ـ ۲۵.
- ↑ در روایتی از امام عسكرى (ع) نقل شده كه آن حضرت فرمود: «نَحْنُ حُجَجُ اللّهِ عَلى خَلْقِهِ وَ فاطمةُ حُجةٌ عَليَنا»، «ما حجّتها و برگزيدگان خدا بر آفريدگانش هستیم و فاطمه، حجّت راستين و پُرشكوه خدا بر ما است»، طیب، تفسير أطيب البيان، ج ۱۳، ص ۲۳۶.
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص۵۱۲.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص۲۲۱-۲۲۳.
- ↑ «و (به یاد آورید) هنگامی را که فرشتگان گفتند: «ای مریم! خدا تو را برگزیده و پاک ساخته؛ و بر تمام زنان جهان، برتری داده است».، سوره آل عمران، آیه ۴۲.
- ↑ طیب، سید عبدالحسین، تفسیر اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ص۱۹۳.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، ص۲۴۷.
- ↑ حسینی، سید محمد باقر، قطره از دریا نشانی می‌‌دهد، ص۴۰.
- ↑ ریحانه لطیفی، محمد مهدی کریمی‌نیا، مجتبی انصاری مقدم، عصمت حضرت فاطمه زهرا(س) از دیدگاه آیات و روایات.
- ↑ «منّا خمسة معصومون، قيل: يا رسول الله! من هم؟ قال: أنا و علي و فاطمة و الحسن و الحسين(ع)». ر.ک: العوالم، ج۱۱، ص۸۶، ح۱ و ۲. مشابه این حدیث از امام باقر (ع) نیز نقل شده است.
- ↑ طبری امامی، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ص۱۰۶.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، ج۱، ص۴۴۱؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۱۵، ص۱۹.
- ↑ ر.ک: کافی و شفیعیان حیدری، مقاله «عصمت فاطمه»، دانشنامه فاطمی ج۲، ص۸۰.