شر در جامعه‌شناسی اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
(←پانویس) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = شر | |||
| عنوان مدخل = شر | |||
| مداخل مرتبط = [[شر در قرآن]] - [[شر در کلام اسلامی]] - [[شر در فقه سیاسی]] - [[شر در جامعه‌شناسی اسلامی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
به [[اعتقاد]] [[اهل]] لغت ماده (ش.ر) در اصل بر انتشار و تطایر به کار می‌رود و از همین جهت شر، خلاف خیر است<ref>ابن فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۴، ص۱۸۱.</ref> | به [[اعتقاد]] [[اهل]] لغت ماده (ش. ر) در اصل بر انتشار و تطایر به کار می‌رود و از همین جهت شر، خلاف خیر است<ref>ابن فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۴، ص۱۸۱.</ref>. | ||
==آیات قرآنی مرتبط== | “شر” در مقابل “خیر” و با همان گستره معنایی، تقریباً همه اموری را که از جهتی [[ناپسند]]، نامطلوب، زیان‌بخش و [[انحرافی]] باشند، شامل می‌گردد<ref>ر. ک: حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۴۸.</ref>. برخی لغت‌شناسان در توضیح این واژه برآنند که “شر” در مقابل “خیر” صفت مشبه است و بر هر چیزی که در آن ضرر، آثار منفی و [[فساد]] وجود داشته باشد، یا هر عملی که از [[راه]] [[نظم]] طبیعی [[تکوین]] و [[تشریع]] خارج شود، گفته می‌شود. به بیان دیگر، شر نتیجه [[انحراف]] در [[افکار]]، [[اخلاق]]، [[اعمال]] و [[آداب]] است که دامنگیر صاحبش می‌شود<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۶، ص۴۲.</ref>؛ البته “شر” در حوزه [[ارزش‌های اخلاقی]] ناظر به [[افعال]] اختیاری است و با کاربرد [[کلامی]] آن در حوزه تکوین کاملاً متمایز است. | ||
== آیات قرآنی مرتبط == | |||
# [[آزمون]] [[بندگان]] با [[خیر و شر]]: {{متن قرآن|وَنَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَالْخَيْرِ فِتْنَةً وَإِلَيْنَا تُرْجَعُونَ}}<ref>«هر کسی (مزه) مرگ را می‌چشد و شما را با بد و نیک می‌آزماییم و به سوی ما بازگردانده می‌شوید» سوره انبیاء، آیه ۳۵.</ref>. | # [[آزمون]] [[بندگان]] با [[خیر و شر]]: {{متن قرآن|وَنَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَالْخَيْرِ فِتْنَةً وَإِلَيْنَا تُرْجَعُونَ}}<ref>«هر کسی (مزه) مرگ را می‌چشد و شما را با بد و نیک می‌آزماییم و به سوی ما بازگردانده می‌شوید» سوره انبیاء، آیه ۳۵.</ref>. | ||
در آیاتی نیز، به [[پناه]] بردن مستمر و [[طلب]] فریادرسی از [[خداوند]] برای در امان ماندن از شر شرارت‌پیشگان، توصیه شده است<ref>{{متن قرآن|وَمِنْ شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ}} «و از بدی تاریکی شباهنگامی که فرا رسد» سوره فلق، آیه ۳.</ref> و در برخی، فاعلان شر، به صورت ضمنی به [[عذاب اخروی]] [[تهدید]] شده‌اند<ref>{{متن قرآن|وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ}} «و هر کس همسنگ ذره‌ای بدی کند، آن را خواهد دید» سوره زلزال، آیه ۸.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۱۷۶.</ref> | در آیاتی نیز، به [[پناه]] بردن مستمر و [[طلب]] فریادرسی از [[خداوند]] برای در امان ماندن از شر شرارت‌پیشگان، توصیه شده است<ref>{{متن قرآن|وَمِنْ شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ}} «و از بدی تاریکی شباهنگامی که فرا رسد» سوره فلق، آیه ۳.</ref> و در برخی، فاعلان شر، به صورت ضمنی به [[عذاب اخروی]] [[تهدید]] شده‌اند<ref>{{متن قرآن|وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ}} «و هر کس همسنگ ذره‌ای بدی کند، آن را خواهد دید» سوره زلزال، آیه ۸.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۱۷۶.</ref> | ||
== | == منابع == | ||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:1100695.jpg|22px]] [[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|'''ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | |||
[[رده:مفاهیم]] | |||
{{ارزش‌های اجتماعی}} | {{ارزش‌های اجتماعی}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۳ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۴۱
این مدخل زیرشاخهٔ بحث شر است. شر از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: شر در قرآن - شر در کلام اسلامی - شر در فقه سیاسی - شر در جامعه‌شناسی اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
به اعتقاد اهل لغت ماده (ش. ر) در اصل بر انتشار و تطایر به کار می‌رود و از همین جهت شر، خلاف خیر است[۱].
“شر” در مقابل “خیر” و با همان گستره معنایی، تقریباً همه اموری را که از جهتی ناپسند، نامطلوب، زیان‌بخش و انحرافی باشند، شامل می‌گردد[۲]. برخی لغت‌شناسان در توضیح این واژه برآنند که “شر” در مقابل “خیر” صفت مشبه است و بر هر چیزی که در آن ضرر، آثار منفی و فساد وجود داشته باشد، یا هر عملی که از راه نظم طبیعی تکوین و تشریع خارج شود، گفته می‌شود. به بیان دیگر، شر نتیجه انحراف در افکار، اخلاق، اعمال و آداب است که دامنگیر صاحبش می‌شود[۳]؛ البته “شر” در حوزه ارزش‌های اخلاقی ناظر به افعال اختیاری است و با کاربرد کلامی آن در حوزه تکوین کاملاً متمایز است.
آیات قرآنی مرتبط
- آزمون بندگان با خیر و شر: ﴿وَنَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَالْخَيْرِ فِتْنَةً وَإِلَيْنَا تُرْجَعُونَ﴾[۴].
در آیاتی نیز، به پناه بردن مستمر و طلب فریادرسی از خداوند برای در امان ماندن از شر شرارت‌پیشگان، توصیه شده است[۵] و در برخی، فاعلان شر، به صورت ضمنی به عذاب اخروی تهدید شده‌اند[۶].[۷]
منابع
پانویس
- ↑ ابن فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۴، ص۱۸۱.
- ↑ ر. ک: حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۴۸.
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۶، ص۴۲.
- ↑ «هر کسی (مزه) مرگ را می‌چشد و شما را با بد و نیک می‌آزماییم و به سوی ما بازگردانده می‌شوید» سوره انبیاء، آیه ۳۵.
- ↑ ﴿وَمِنْ شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ﴾ «و از بدی تاریکی شباهنگامی که فرا رسد» سوره فلق، آیه ۳.
- ↑ ﴿وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ﴾ «و هر کس همسنگ ذره‌ای بدی کند، آن را خواهد دید» سوره زلزال، آیه ۸.
- ↑ شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۱۷۶.