سنت الهی در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-==منابع== +== منابع ==)) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = سنت الهی | |||
| عنوان مدخل = سنت الهی | |||
| مداخل مرتبط = [[سنت الهی در قرآن]] - [[سنت الهی در فقه سیاسی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
==معناشناسی== | == معناشناسی == | ||
سنت الهی عبارت است از: [[ظهور]] [[صفات الهی]] بر اساس ضوابط خاصی که [[خداوند]] از روی [[حکمت]] خویش، به مقتضای [[رفتار]] و سلوکی که [[مردم]] نسبت به [[دعوت]] او و [[رسولان الهی]] دارند، اِعمال می‌کند. اصل آن "سنَّ" به معنای جریان چیزی و فراگیری آن در محیط اطراف<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۶۰.</ref> و جاری شدن امری سامان‌مند (اعم از | سنت الهی عبارت است از: [[ظهور]] [[صفات الهی]] بر اساس ضوابط خاصی که [[خداوند]] از روی [[حکمت]] خویش، به مقتضای [[رفتار]] و سلوکی که [[مردم]] نسبت به [[دعوت]] او و [[رسولان الهی]] دارند، اِعمال می‌کند. اصل آن "سنَّ" به معنای جریان چیزی و فراگیری آن در محیط اطراف<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۶۰.</ref> و جاری شدن امری سامان‌مند (اعم از وصف، عمل یا قول) است<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۵، ص۲۴۰.</ref>. [[سنت]] یعنی [[سیره]]، روش<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ج۱۳، ص۲۲۵.</ref>، [[قانون]] و قاعده. | ||
==ویژگی [[سنت‌های الهی]]== | == ویژگی [[سنت‌های الهی]] == | ||
[[سنت‌های الهی]] دو ویژگی بسیار مهم دارند: | [[سنت‌های الهی]] دو ویژگی بسیار مهم دارند: | ||
#فراگیر و همگانی‌اند: {{متن قرآن|قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ سُنَنٌ فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ}}<ref>«پیش از شما سنّت‌هایی (بوده و) از میان رفته‌اند پس روی زمین گردش کنید تا بنگرید سرانجام دروغ‌انگاران چگونه بوده است» سوره آل عمران، آیه ۱۳۷.</ref>. | # فراگیر و همگانی‌اند: {{متن قرآن|قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ سُنَنٌ فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ}}<ref>«پیش از شما سنّت‌هایی (بوده و) از میان رفته‌اند پس روی زمین گردش کنید تا بنگرید سرانجام دروغ‌انگاران چگونه بوده است» سوره آل عمران، آیه ۱۳۷.</ref>. | ||
#ثابت و تغییر ناپذیرند: {{متن قرآن|سُنَّةَ اللَّهِ فِي الَّذِينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلًا}}<ref>«بنا به سنّت خداوند در میان کسانی که پیش‌تر درگذشته‌اند؛ و برای سنّت خداوند هرگز دگر کردنی | # ثابت و تغییر ناپذیرند: {{متن قرآن|سُنَّةَ اللَّهِ فِي الَّذِينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلًا}}<ref>«بنا به سنّت خداوند در میان کسانی که پیش‌تر درگذشته‌اند؛ و برای سنّت خداوند هرگز دگر کردنی نخواهی یافت» سوره احزاب، آیه ۶۲.</ref>. | ||
==سنن الهی عامل تغییرات سیاسی و اجتماعی== | == سنن الهی عامل تغییرات سیاسی و اجتماعی == | ||
از دیدگاه [[قرآن کریم]]، عامل اصلی تغییرات و تحولات [[سیاسی]] و [[اجتماعی]] مهم در [[تاریخ]] [[بشر]] [[سنن الهی]] بوده‌اند. از جمله [[سنت الهی]]، [[ظهور]] [[انبیا]] و ارسال رُسل است که در [[تاریخ]] [[بشر]]، نقاط عطف عمده و سوق‌دهنده [[بشر]] به سوی [[هدایت]] و [[تکامل]] بوده است؛ مانند [[ظهور]] [[ابراهیم]] {{ع}} و [[دین حنیف]]، [[ظهور]] [[موسی]] {{ع}} و نابودی قبطیان و [[فرعون]] و [[حاکمیت]] [[بنی‌اسرائیل]]، [[ظهور عیسی]] [[مسیح]] {{ع}} و همچنین [[ظهور اسلام]] و [[دین خاتم]] که تحولات اساسی در [[جهان]] ایجاد کرد و بر اثر آن، دو امپراتوری [[عظیم]] آن دوره متحوّل شدند و [[جهان]] دستخوش تغییرات و تحولات عظیمی گردید و [[تمدن اسلامی]] قرن‌ها درخشید. | از دیدگاه [[قرآن کریم]]، عامل اصلی تغییرات و تحولات [[سیاسی]] و [[اجتماعی]] مهم در [[تاریخ]] [[بشر]] [[سنن الهی]] بوده‌اند. از جمله [[سنت الهی]]، [[ظهور]] [[انبیا]] و ارسال رُسل است که در [[تاریخ]] [[بشر]]، نقاط عطف عمده و سوق‌دهنده [[بشر]] به سوی [[هدایت]] و [[تکامل]] بوده است؛ مانند [[ظهور]] [[ابراهیم]] {{ع}} و [[دین حنیف]]، [[ظهور]] [[موسی]] {{ع}} و نابودی قبطیان و [[فرعون]] و [[حاکمیت]] [[بنی‌اسرائیل]]، [[ظهور عیسی]] [[مسیح]] {{ع}} و همچنین [[ظهور اسلام]] و [[دین خاتم]] که تحولات اساسی در [[جهان]] ایجاد کرد و بر اثر آن، دو امپراتوری [[عظیم]] آن دوره متحوّل شدند و [[جهان]] دستخوش تغییرات و تحولات عظیمی گردید و [[تمدن اسلامی]] قرن‌ها درخشید. | ||
==سنن الهی در قرآن== | == سنن الهی در قرآن == | ||
برخی از [[سنن الهی]] در [[قرآن کریم]] عبارت‌اند از: | برخی از [[سنن الهی]] در [[قرآن کریم]] عبارت‌اند از: | ||
#جریان امور هستی بر اسباب و مسببات: {{متن قرآن|وَآتَيْنَاهُ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ سَبَبًا}}<ref>«ما به او روی زمین توانمندی | # جریان امور هستی بر اسباب و مسببات: {{متن قرآن|وَآتَيْنَاهُ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ سَبَبًا}}<ref>«ما به او روی زمین توانمندی بخشیدیم و سررشته هر کار را به او دادیم» سوره کهف، آیه ۸۴.</ref>. | ||
#[[هدایت الهی]]: {{متن قرآن|قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدَى}}<ref>«بگو تنها رهنمود خداوند، رهنمود | # [[هدایت الهی]]: {{متن قرآن|قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدَى}}<ref>«بگو تنها رهنمود خداوند، رهنمود است» سوره بقره، آیه ۱۲۰.</ref>. | ||
#درگیری [[حق]] و [[باطل]] و [[نابودی باطل]]: {{متن قرآن|وَيَمْحُ اللَّهُ الْبَاطِلَ وَيُحِقُّ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ}}<ref> | # درگیری [[حق]] و [[باطل]] و [[نابودی باطل]]: {{متن قرآن|وَيَمْحُ اللَّهُ الْبَاطِلَ وَيُحِقُّ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ}}<ref>«خداوند باطل را از میان برمی‌دارد و حقّ را با کلمات خویش استوار می‌دارد» سوره شوری، آیه ۲۴.</ref>. | ||
#[[نصرت]] [[مؤمنان]]: {{متن قرآن|وَكَانَ حَقًّا عَلَيْنَا نَصْرُ الْمُؤْمِنِينَ}}<ref> | # [[نصرت]] [[مؤمنان]]: {{متن قرآن|وَكَانَ حَقًّا عَلَيْنَا نَصْرُ الْمُؤْمِنِينَ}}<ref>«و یاری مؤمنان بر ما واجب است» سوره روم، آیه ۴۷.</ref>. | ||
#[[امتحان]] و [[ابتلاء]]: {{متن قرآن|وَنَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَالْخَيْرِ فِتْنَةً}}<ref>«هر کسی (مزه) مرگ را می‌چشد و شما را با بد و نیک می‌آزماییم و به سوی ما بازگردانده می‌شوید» سوره انبیاء، آیه ۳۵.</ref>. | # [[امتحان]] و [[ابتلاء]]: {{متن قرآن|وَنَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَالْخَيْرِ فِتْنَةً}}<ref>«هر کسی (مزه) مرگ را می‌چشد و شما را با بد و نیک می‌آزماییم و به سوی ما بازگردانده می‌شوید» سوره انبیاء، آیه ۳۵.</ref>. | ||
#[[هلاکت]] [[ظالمان]]، گردن‌کشان، [[کفار]] و مترفین: {{متن قرآن|وَكَمْ قَصَمْنَا مِنْ قَرْيَةٍ كَانَتْ ظَالِمَةً}}<ref>«و بسا شهرهایی را در هم کوفتیم که (مردم آنها) ستمگر بودند و پس از آنها گروهی دیگر پدید آوردیم» سوره انبیاء، آیه ۱۱.</ref>. | # [[هلاکت]] [[ظالمان]]، گردن‌کشان، [[کفار]] و مترفین: {{متن قرآن|وَكَمْ قَصَمْنَا مِنْ قَرْيَةٍ كَانَتْ ظَالِمَةً}}<ref>«و بسا شهرهایی را در هم کوفتیم که (مردم آنها) ستمگر بودند و پس از آنها گروهی دیگر پدید آوردیم» سوره انبیاء، آیه ۱۱.</ref>. | ||
#[[تغییر]]: {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ}}<ref>«بی‌گمان خداوند آنچه را که گروهی دارند دگرگون نمی‌کند (و از آنان نمی‌ستاند) مگر آنها آنچه را که در خویش دارند دگرگون سازند» سوره رعد، آیه ۱۱.</ref>.<ref>مسعود انصاری، «سنت‌های الهی در قرآن کریم»، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۲، ص۱۲۲۱-۱۲۳۱.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص | # [[تغییر]]: {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ}}<ref>«بی‌گمان خداوند آنچه را که گروهی دارند دگرگون نمی‌کند (و از آنان نمی‌ستاند) مگر آنها آنچه را که در خویش دارند دگرگون سازند» سوره رعد، آیه ۱۱.</ref>.<ref>مسعود انصاری، «سنت‌های الهی در قرآن کریم»، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۲، ص۱۲۲۱-۱۲۳۱.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص ۳۵۰-۳۵۲.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۲: | ||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:سنت]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۴ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۱۹
این مدخل زیرشاخهٔ بحث سنت الهی است. سنت الهی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: سنت الهی در قرآن - سنت الهی در فقه سیاسی - پرسش مرتبط نداردمعناشناسی
سنت الهی عبارت است از: ظهور صفات الهی بر اساس ضوابط خاصی که خداوند از روی حکمت خویش، به مقتضای رفتار و سلوکی که مردم نسبت به دعوت او و رسولان الهی دارند، اِعمال می‌کند. اصل آن "سنَّ" به معنای جریان چیزی و فراگیری آن در محیط اطراف[۱] و جاری شدن امری سامان‌مند (اعم از وصف، عمل یا قول) است[۲]. سنت یعنی سیره، روش[۳]، قانون و قاعده.
ویژگی سنت‌های الهی
سنت‌های الهی دو ویژگی بسیار مهم دارند:
- فراگیر و همگانی‌اند: ﴿قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ سُنَنٌ فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ﴾[۴].
- ثابت و تغییر ناپذیرند: ﴿سُنَّةَ اللَّهِ فِي الَّذِينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلًا﴾[۵].
سنن الهی عامل تغییرات سیاسی و اجتماعی
از دیدگاه قرآن کریم، عامل اصلی تغییرات و تحولات سیاسی و اجتماعی مهم در تاریخ بشر سنن الهی بوده‌اند. از جمله سنت الهی، ظهور انبیا و ارسال رُسل است که در تاریخ بشر، نقاط عطف عمده و سوق‌دهنده بشر به سوی هدایت و تکامل بوده است؛ مانند ظهور ابراهیم (ع) و دین حنیف، ظهور موسی (ع) و نابودی قبطیان و فرعون و حاکمیت بنی‌اسرائیل، ظهور عیسی مسیح (ع) و همچنین ظهور اسلام و دین خاتم که تحولات اساسی در جهان ایجاد کرد و بر اثر آن، دو امپراتوری عظیم آن دوره متحوّل شدند و جهان دستخوش تغییرات و تحولات عظیمی گردید و تمدن اسلامی قرن‌ها درخشید.
سنن الهی در قرآن
برخی از سنن الهی در قرآن کریم عبارت‌اند از:
- جریان امور هستی بر اسباب و مسببات: ﴿وَآتَيْنَاهُ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ سَبَبًا﴾[۶].
- هدایت الهی: ﴿قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدَى﴾[۷].
- درگیری حق و باطل و نابودی باطل: ﴿وَيَمْحُ اللَّهُ الْبَاطِلَ وَيُحِقُّ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ﴾[۸].
- نصرت مؤمنان: ﴿وَكَانَ حَقًّا عَلَيْنَا نَصْرُ الْمُؤْمِنِينَ﴾[۹].
- امتحان و ابتلاء: ﴿وَنَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَالْخَيْرِ فِتْنَةً﴾[۱۰].
- هلاکت ظالمان، گردن‌کشان، کفار و مترفین: ﴿وَكَمْ قَصَمْنَا مِنْ قَرْيَةٍ كَانَتْ ظَالِمَةً﴾[۱۱].
- تغییر: ﴿إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ﴾[۱۲].[۱۳].[۱۴]
منابع
پانویس
- ↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۶۰.
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۵، ص۲۴۰.
- ↑ ابن‌منظور، لسان العرب، ج۱۳، ص۲۲۵.
- ↑ «پیش از شما سنّت‌هایی (بوده و) از میان رفته‌اند پس روی زمین گردش کنید تا بنگرید سرانجام دروغ‌انگاران چگونه بوده است» سوره آل عمران، آیه ۱۳۷.
- ↑ «بنا به سنّت خداوند در میان کسانی که پیش‌تر درگذشته‌اند؛ و برای سنّت خداوند هرگز دگر کردنی نخواهی یافت» سوره احزاب، آیه ۶۲.
- ↑ «ما به او روی زمین توانمندی بخشیدیم و سررشته هر کار را به او دادیم» سوره کهف، آیه ۸۴.
- ↑ «بگو تنها رهنمود خداوند، رهنمود است» سوره بقره، آیه ۱۲۰.
- ↑ «خداوند باطل را از میان برمی‌دارد و حقّ را با کلمات خویش استوار می‌دارد» سوره شوری، آیه ۲۴.
- ↑ «و یاری مؤمنان بر ما واجب است» سوره روم، آیه ۴۷.
- ↑ «هر کسی (مزه) مرگ را می‌چشد و شما را با بد و نیک می‌آزماییم و به سوی ما بازگردانده می‌شوید» سوره انبیاء، آیه ۳۵.
- ↑ «و بسا شهرهایی را در هم کوفتیم که (مردم آنها) ستمگر بودند و پس از آنها گروهی دیگر پدید آوردیم» سوره انبیاء، آیه ۱۱.
- ↑ «بی‌گمان خداوند آنچه را که گروهی دارند دگرگون نمی‌کند (و از آنان نمی‌ستاند) مگر آنها آنچه را که در خویش دارند دگرگون سازند» سوره رعد، آیه ۱۱.
- ↑ مسعود انصاری، «سنت‌های الهی در قرآن کریم»، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۲، ص۱۲۲۱-۱۲۳۱.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص ۳۵۰-۳۵۲.