عبدالله بن مسعود: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

دیداریویکی‌متن

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۵:۲۲

تغییرمسیر به:

عبدالله بن مسعود هذلی

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{امامت}}
+#تغییر_مسیر [[عبدالله بن مسعود هذلی]]
-<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
-<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[عبدالله بن مسعود در تاریخ اسلامی]] - [[عبدالله بن مسعود در علوم قرآنی]]</div>
-==مقدمه==
-نام و [[نسب]] او [[عبدالله بن مسعود بن غافل بن حبیب بن ابی عبدالرحمن الهذلی]] است. [[اهل مکه]] بود و از [[قبیله]] [[هذیل]] هم [[پیمان]] قبیله [[بنی‌زهره]] و پدرش [[مسعود بن غافل]] و مادرش [[ام‌عبد بنت عبدود بن سواء]] از قبیله [[بنی‌هذیل]] بودند و به همین [[دلیل]] عبدالله بن مسعود به نام [[مادر]] خود [[ابن ام‌عبد]] نیز معروف بوده است<ref>الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۳، ص۹۸۷؛ اسد الغابه، این اثیر، ج۳، ص۲۸۰؛ الاصابه، ابن حجر، ج۴، ص۱۹۹.</ref>.
-[[ابن مسعود]] از نظر قد و قامت خیلی کوتاه و لاغر و کوچک بود ولی مردی [[منظم]] و آراسته بود، دارای گیسوانی در پشت گوش بود که همیشه مرتب و آرایش داده شده بود، مثل اینکه به وسیله چسب آنها را منظم نگاه داشته‌اند و به قدری [[عطر]] استعمال می‌کرد که در [[تاریکی]] از بوی عطر شناخته می‌شد. [[عبدالله]] چون کار مهمی نمی‌توانست انجام دهد در [[خدمت]] [[پیامبر]]{{صل}} بود و مخصوصا [[کفش]] بردار [[حضرت]] محسوب می‌شد؛ هر کجا که پیامبر{{صل}} تشریف می‌برد عبدالله را نیز همراه می‌برد، او کفش آن حضرت را بر می‌داشت و هنگام بازگشت کفش را پای حضرت می‌کرد.
-او ششمین کسی است که [[اسلام]] آورد و در این باره [[نقل]] می‌کند: من [[جوانی]] بودم که برای [[عتبة بن ابی معیط]] گوسفند می‌چرانیدم. یکی از روزها [[رسول خدا]]{{صل}} نزد من آمد و از من مقداری شیر [[طلب]] کرد. من برای ایشان شیر آوردم و عرضه داشتم: از [[قرآن]] چیزی به من یاد دهید و آن حضرت هفتاد [[سوره]] از قرآن را به من آموخت<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۳، ص۱۳۲-۱۳۷.</ref>.
-او نخستین [[مسلمانی]] است که در [[مکه]] با صدای بلند قرآن را در میان [[مردم]] خواند. گفته شده، روزی [[اصحاب پیامبر]]{{صل}} گرد آمده، گفتند: [[قریش]] قرآن را نشنیده‌اند، اگر کسی باشد که قرآن را برای ایشان بخواند ممکن است به آن [[ایمان]] بیاورند. ابن مسعود گفت: "من این کار را می‌کنم"؛ آنها گفتند: برای مثل تو خطرناک است؛ این کار را کسی می‌تواند بکند که [[قبیله]] داشته باشد تا از او [[حمایت]] کنند، [[عبدالله]] گفت: "هر چند خطرناک است ولی این کار را خواهم کرد.
-عبدالله به داخل [[مسجد]] رفت و در [[مقام ابراهیم]] ایستاد و با صدای بلند این [[آیات]] را خواند: {{متن قرآن|الرَّحْمَنِ * عَلَّمَ الْقُرْآنَ * خُلِقَ الْإِنْسَانُ * عَلَّمَهُ الْبَيَانَ * الشَّمْسُ وَالْقَمَرُ بِحُسْبَانٍ * وَالنَّجْمُ وَالشَّجَرُ يَسْجُدَانِ * وَالسَّمَاءَ رَفَعَهَا وَوَضَعَ الْمِيزَانَ * أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزَانِ}}<ref>«به نام خداوند بخشنده بخشاینده * قرآن را آموخت * خداوند بر آن است تا بر شما آسان گیرد و آدمی را ناتوان آفریده‌اند * بدو سخن گفتن آموخت * خورشید و ماه دارای شمارگانند * و گیاه و درخت سجده می‌آورند * و آسمان را برافراشت و ترازو را بگذاشت * که در ترازو تجاوز نکنید» سوره فاتحه، آیه ۱-۸.</ref>.
-[[قریش]] پس از شنیدن این آیات، با هم گفتند: ابن ام عبد چه می‌خواند؟ گفته شد: از آنچه [[محمد]]{{صل}} آورده است می‌خواند. پس همگی به او [[حمله]] کرده و او را کتک زدند و صورتش را زخمی کردند<ref>السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۳۱۴؛ تاریخ نامه طبری بلعمی، ج۳، ص۵۶؛ اسدالغابه، ابن اثیر، ج۳، ص۲۸۱.</ref>.
-[[ابن مسعود]] از [[اصحاب]] قدیمی [[پیامبر اکرم]]{{صل}} است که بسیار قانع و [[متقی]] و بردبار و [[حافظ قرآن]] [[کریم]] بود. او هم در [[هجرت به حبشه]] همراه [[مسلمانان]] بود و هم در [[هجرت به مدینه]] و به هر دو [[قبله]] [[نماز]] گزارد<ref>السیرة النبویة، ابن هشام، ج۱، ص۳۲۵.</ref>. او در [[مدینه]] به [[منزل]] [[معاذ بن جبل]] یا [[سعد بن خیثمه]] وارد شد و [[پیامبر]]{{صل}} میان او و [[زبیر]] [[برادری]] قرار داد<ref> الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۳، ص۹۹۴؛ الاصابه، ابن حجر، ج۴، ص۱۹۹.</ref> او در تمام [[جنگ‌ها]] و [[غزوات]] حضور داشت<ref>الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۳، ص۹۸۸؛ الاصابه، ابن حجر، ج۴، ص۱۹۹.</ref>. وی بعد از [[وفات پیامبر]]{{صل}} نیز در غزوہ [[تبوک]] و همچنین در [[نماز]] و [[دفن]] [[حضرت]] [[صدیقه طاهره]]{{ع}}<ref>قاموس الرجال، شوشتری، ج۶، ص۶۰۵؛ ریحانة الادب، مدرس تبریزی، ج۷، ص۳۹۱.</ref> و در [[زمان]] دفن [[ابوذر غفاری]] حاضر بوده است<ref>السیرة النبویة، ابن هشام (ترجمه: رسولی)، ج۲، ص۳۶؛ تاریخ الطبری، طبری (ترجمه: پاینده)، ج۵، ص۲۱۶۳.</ref>. همچنین [[عمر]] او را برای [[تعلیم]] [[قرآن]] و [[احکام دینی]] به [[کوفه]] فرستاد و او [[وزارت]] [[عمار بن یاسر]] را که [[حکومت]] آنجا را به عهده داشت، بر عهده گرفت<ref>الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۳، ص۹۹۲؛ الاصابه، ابن حجر، ج۴، ص۲۰۱؛ اسدالغابه، ابن اثیر، ج۳، ص۲۸۴.</ref>.<ref>[[رحمان فتاح‌زاده|فتاح‌زاده، رحمان]]، [[عبدالله بن مسعود (مقاله)|مقاله «عبدالله بن مسعود»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۶ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]،  ج۶، ص۱۶۳-۱۶۵.</ref>
-==عبدالله بن مسعود و [[قرآن]]==
-وی ششمین [[ایمان]] آورنده به پیامبر{{صل}} <ref>حلیة الاولیاء، ج ۱، ص۱۷۴؛ الاصابه، ج ۴، ص۱۹۹.</ref> و نخستین کسی است که پس از رسول خدا{{صل}} آشکارا و با صدای بلند در [[مکه]] قرآن [[تلاوت]] کرد. <ref>الطبقات، ج ۳، ص۱۱۲ السیرة النبویه، ج ۱، ص۳۱۴؛ اسدالغابه، ج ۳، ص۳۸۳.</ref> وی در هر دو [[هجرت]] شرکت جست و در همه [[غزوه‌ها]] همراه [[پیامبر]]{{صل}} حضور داشت <ref>الطبقات، ج ۳، ص۱۱۲ - ۱۱۳؛ الاصابه، ص۴، ص۱۹۹؛ اسدالغابه، ج ۳، ص۳۸۳.</ref> و در ملازمت و [[همراهی]] پیامبر{{صل}} کم‌نظیر بود و در بیشتر [[کارها]] به آن [[حضرت]] [[خدمت]] می‌‌کرد. <ref> مسند احمد، ج ۶، ص۴۴۹؛ الطبقات، ج ۳، ص۱۱۳؛ الاستیعاب، ج ۳، ص۱۱۱.</ref> پیامبر{{صل}} خوش می‌‌داشت که [[قرآن]] را با تلاوت او بشنود. <ref> صحیح مسلم، ج ۲، ص۱۹۵؛ مسند احمد، ج ۱، ص۷؛ سفینة البحار، ج ۳، ص۳۴۶ - ۳۴۸.</ref> [[ابن مسعود]] به کسب [[دانش]] به ویژه [[معارف قرآن]] بسیار اهتمام می‌ورزید و به گفته خود، [[آموختن]] [[آیات قرآن]] را با [[شناخت]] مفاهیم آنها و نحوه عمل بدان‌ها همراه می‌‌کرد،<ref>مقدمة فی اصول التفسیر، ص۳۵ - ۳۶.</ref> از همین رو از [[داناترین]] [[صحابه]] به [[معانی قرآن]] بود. همه صحابه به [[فضیلت]] و دانش او به کتاب و [[سنّت]] اعتراف کرده‌اند. <ref>حلیة الاولیاء، ج ۱، ص۱۷۰ - ۱۷۸؛ صفه الصفوه، ج ۱، ص۱۷۰ - ۱۷۱؛ اسدالغابه، ج ۳، ص۳۸۵ - ۳۸۶.</ref> [[امام علی]]{{ع}} درباره او فرموده است: قرآن و [[سنت]] را آموخت و به پایان برد. <ref> صفة الصفوه، ج ۱، ص۱۷۱؛ کنزالعمال، ج ۱۳، ص۱۶۰؛ مناهل العرفان، ج ۲، ص۱۸.</ref> ابن مسعود پس از [[وفات پیامبر]]{{صل}} و به ویژه زمانی که [[خلیفه دوم]] او را برای [[تعلیم]] قرآن و [[احکام اسلام]] به [[کوفه]] فرستاد <ref> تاریخ بغداد، ج ۱، ص۱۵۸؛ الاصابة، ج ۴، ص۲۰۱.</ref> به [[تفسیر قرآن]] برای [[مردم]] [[همت]] گماشت و [[شاگردان]] برجسته‌ای [[تربیت]] کرد. <ref> تاریخ بغداد، ج ۱، ص۱۵۸؛ مقدمة فی اصول التفسیر، ص۶۱.</ref> او را باید پایه‌گذار [[مکتب تفسیری]] کوفه دانست؛ زیرا [[مفسران]] کوفه در [[زمان]] [[تابعان]] از [[تفسیر]] او [[پیروی]] می‌‌کردند. <ref> التفسیر والمفسرون، ذهبی، ج ۱، ص۱۲۱ - ۱۲۲.</ref> از [[مفسران]] بزرگ [[تابعی]] [[علقمة بن قیس نخعی]]، [[اسود بن یزید نخعی]]، [[مسروق بن اجدع]]، [[ابووائل]] [[شقیق بن سلمه اسدی]] [[کوفی]]، [[عبیدة بن عمرو سلمانی]]، [[قیس بن ابی حازم]] و دیگران از [[اصحاب]] و [[شاگردان]] او هستند. <ref>التفسیر والمفسرون، معرفت، ج ۱، ص۳۱۷.</ref> از او در [[تفسیر]] مطالب فراوانی بر جای مانده و سندهای منتهی به وی را [[قوی]] دانسته‌اند. <ref> التفسیر والمفسرون، معرفت، ج ۱، ص۲۱۸.</ref> [[ابن مسعود]] از [[صحابه]] [[دوستدار]] علی{{ع}} بود که [[ابوبکر]] را برای [[سبقت]] بر [[امام علی]]{{ع}} در مسئله [[خلافت]] [[سرزنش]] کرد. <ref> الخصال، ج ۲، ص۴۶۱.</ref> [[شأن نزول آیه]] [[تبلیغ]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ}}<ref>«ای پیامبر!  آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان و اگر نکنی پیام او را نرسانده‌ای؛ و خداوند تو را از (گزند) مردم در پناه می‌گیرد، خداوند گروه کافران را راهنمایی نمی‌کند» سوره مائده، آیه ۶۷.</ref> که درباره اعلام [[ولایت علی]]{{ع}} در [[روز غدیر]] است از او نقل شده است. <ref> الدرالمنثور، ج ۲، ص۲۹۸؛ روح المعانی، ج ۶، ص۲۸۲.</ref> او از [[راویان حدیث غدیر]] است <ref> الغدیر، ج ۱، ص۵۳.</ref> و همو بود که [[حدیث]] {{متن حدیث| اَلْخُلَفَاءُ اِثْنَا عَشَرَ }} را در [[کوفه]] و پیرامون آن رواج داد. <ref> الخصال، ج ۲، ص۴۶۶ - ۴۶۹.</ref> وی مطالب [[تفسیری]] بسیاری را نیز از امام علی{{ع}} فرا گرفته است. <ref> سعد السعود، ص۵۵۸؛ تاریخ دمشق، ج ۴۲، ص۴۰۰ - ۴۰۱؛ بحارالانوار، ج ۸۹، ص۱۰۵.</ref> ابن مسعود مصحفی ویژه خود داشت که شامل ۱۱۱ [[سوره]] بود و سوره‌های [[فاتحة الکتاب]] و معوّذتین ([[سوره فلق]] و [[سوره ناس]]) را نداشت. <ref>الاتقان، ج ۱، ص۱۴۲، ۱۷۲ - ۱۷۳؛ التمهید، ج ۱، ص۳۱۲ - ۳۱۵.</ref> وی فاتحه را جزء [[قرآن]] می‌‌دانست؛ ولی [[معتقد]] بود چون همواره در نمازهای یومیّه خوانده می‌‌شود [[حفظ]] خواهد شد؛ ولی دو سوره معوّذتین را از تعویذات [[پیامبر]]{{صل}} می‌‌دانست و از قرآن به شمار نمی‌آورد. <ref>مسند احمد، ج ۵، ص۱۲۹ - ۱۳۰؛ الاتقان، ج ۱، ص۱۷۳.</ref> [[مصحف]] او افزوده‌هایی نیز داشت که به [[عقیده]] بسیاری از [[دانشمندان]] و محققان [[علوم قرآنی]] نکات تفسیری بوده است و نه الفاظ قرآن<ref>مذاهب التفسیر الاسلامی، ص۱۵ - ۱۶؛ التمهید، ج ۱، ص۳۱۹ - ۳۲۱؛ تاریخ قرآن، ص۳۵۰ - ۳۵۳.</ref>.<ref>[[سید حبیب دشتی|دشتی، سید حبیب]]، [[تفسیر علمی (مقاله)|مقاله «تفسیر علمی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۸ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۸.</ref>
-==عبدالله بن مسعود و [[عثمان]]==
-==عبدالله بن مسعود و [[امیرالمؤمنین علی]]{{ع}}==
-==سرانجام عبدالله بن مسعود==
-==عبدالله بن مسعود و [[جنگ بدر]]==
-== جستارهای وابسته ==
-{{مدخل‌ وابسته}}
-* [[دانش تفسیر قرآن]]
-* [[مفسران اهل سنت]]
-{{پایان مدخل‌ وابسته}}
-== منابع ==
-{{منابع}}
-# [[پرونده:1100356.jpg|22px]] [[رحمان فتاح‌زاده|فتاح‌زاده، رحمان]]، [[عبدالله بن مسعود (مقاله)|مقاله «عبدالله بن مسعود»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۶ (کتاب)|'''دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۶''']]
-#[[پرونده:000059.jpg|22px]] [[سید حبیب دشتی|دشتی، سید حبیب]] [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۸ (کتاب)|'''دائرة المعارف قرآن کریم ج۸''']]
-{{پایان منابع}}
-== پانویس ==
-{{پانویس}}
-{{صحابه}}
-[[رده:اعلام]]
-[[رده:عبدالله بن مسعود]]
-[[رده:مفسران]]
-[[رده:مفسران طبقه اول]]
-{{مهاجران به مدینه}}
-[[رده:صحابه پیامبر]]