بحث:حضرت فاطمه در قرآن

فاطمه زهرا در دانشنامه معاصر قرآن کریم

حضرت فاطمه زهرا(س) دختر حضرت محمد(ص) و حضرت خدیجه و یکی از پنج بانوی مقدس در میان زنان عالم و سرور زنان دو جهان. ابن بابویه به سند معتبر از یونس بن ظبیان روایت کرده است: امام جعفر صادق(ع) فرمود: فاطمه(س) را نُه نام است نزد حق تعالی: فاطمه(س)، صدیقه، مبارکه، طاهره، زکیه، راضیه، مرضیه، محدثه و زهرا. جابر گوید خدمت امام جعفر صادق(ع) عرض کردم: چرا فاطمة الزهرا به نام زهرا نامیده شده است؟ فرمود: «زیرا خداوند عزوجل او را از نور عظمت خویش آفرید. پس چون او جلوه کرد، آسمان‌ها و زمین به نورش روشن شدند و دیدگان ملائکه (از شدت نور) بسته شد. آنگاه به سجده افتادند و گفتند: ای خدا و سرور ما این چه نوری است؟ پس خداوند به آنها وحی کرد: این نور از نور من است و من آن را در آسمانم جای دادم. از عظمت خویش او را آفریدم. او را از صلب پیامبری از پیامبرانم که بر همه پیامبران او را برتری داده‌ام، خارج میکنم».

شیخ مفید و شیخ طوسی از طریق عامه روایت کرده‌اند: رسول خدا(ص) فرمودند: فاطمه پاره تن من است. هر که او را شاد گرداند مرا شاد گردانیده و هر که او را آزرده کند مرا آزرده است. فاطمه(س) عزیزترین مردم نزد من است».

درباره حضرت فاطمه(س) آیاتی نازل شده است، برخی از مهم‌ترین این آیات عبارتنداز:

1. فاطمه صدیقه‌(س) یکی از اهل بیت مذکور در آیه ۳۳ سوره احزاب است: ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا﴾.
2. حضرت فاطمه(س) یکی از پنج شخصیت حاضر در جریان مباهله بوده است. آیه مباهله درباره پیامبر اکرم، علی، فاطمه و حسنین(ع) نازل شد و از فاطمه(س) در این آیه به عنوان ﴿نِسَاءَنَا﴾ (زنان ما) یاد شده است.
3. شیعه و سنی روایت کرده‌اند: سوره انسان یا دهر در شأن حضرات معصومین علی، فاطمه، حسن و حسین(ع) و فضه نازل شده است. برخی تمام آیات این سوره را (مجموع ۳۱ آیه) و بعضی دیگر ۱۸ آیه از این سوره (﴿إِنَّ الأَبْرَارَ يَشْرَبُونَ مِن كَأْسٍ كَانَ مِزَاجُهَا كَافُورًا عَيْنًا يَشْرَبُ بِهَا عِبَادُ اللَّهِ يُفَجِّرُونَهَا تَفْجِيرًا يُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَيَخَافُونَ يَوْمًا كَانَ شَرُّهُ مُسْتَطِيرًا وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لا نُرِيدُ مِنكُمْ جَزَاء وَلا شُكُورًا إِنَّا نَخَافُ مِن رَّبِّنَا يَوْمًا عَبُوسًا قَمْطَرِيرًا فَوَقَاهُمُ اللَّهُ شَرَّ ذَلِكَ الْيَوْمِ وَلَقَّاهُمْ نَضْرَةً وَسُرُورًا وَجَزَاهُم بِمَا صَبَرُوا جَنَّةً وَحَرِيرًا مُتَّكِئِينَ فِيهَا عَلَى الأَرَائِكِ لا يَرَوْنَ فِيهَا شَمْسًا وَلا زَمْهَرِيرًا وَدَانِيَةً عَلَيْهِمْ ظِلالُهَا وَذُلِّلَتْ قُطُوفُهَا تَذْلِيلا وَيُطَافُ عَلَيْهِم بِآنِيَةٍ مِّن فِضَّةٍ وَأَكْوَابٍ كَانَتْ قَوَارِيرَا قَوَارِيرَ مِن فِضَّةٍ قَدَّرُوهَا تَقْدِيرًا وَيُسْقَوْنَ فِيهَا كَأْسًا كَانَ مِزَاجُهَا زَنجَبِيلا عَيْنًا فِيهَا تُسَمَّى سَلْسَبِيلا وَيَطُوفُ عَلَيْهِمْ وِلْدَانٌ مُّخَلَّدُونَ إِذَا رَأَيْتَهُمْ حَسِبْتَهُمْ لُؤْلُؤًا مَّنثُورًا وَإِذَا رَأَيْتَ ثَمَّ رَأَيْتَ نَعِيمًا وَمُلْكًا كَبِيرًا عَالِيَهُمْ ثِيَابُ سُندُسٍ خُضْرٌ وَإِسْتَبْرَقٌ وَحُلُّوا أَسَاوِرَ مِن فِضَّةٍ وَسَقَاهُمْ رَبُّهُمْ شَرَابًا طَهُورًا إِنَّ هَذَا كَانَ لَكُمْ جَزَاء وَكَانَ سَعْيُكُم مَّشْكُورًا﴾) را درباره آنها می‌دانند، زمخشری در کشاف؛ قندوزی حنفی در ینابیع الموده؛ آلوسی در روح المعانی بنابر روایت عطا از ابن عباس؛ بیضاوی در انوارالتنزیل و ابوجعفر اسکافی در رساله‌ای در ردّ برجاحظ، همگی معتقدند تمام سوره درباره حضرات نام برده نازل شده است. نظام الدین قمی نیشابوری در تفسیر بر حاشیه تفسیر طبری می‌نویسد: واحدی در کتاب بسیط و زمخشری در کشاف و همین طور امامیه اتفاق دارند. این سوره به خصوص این آیات (هجده‌گانه) درباره اهل بیت پیامبر نازل شده است. سپس داستان اطعام را ذکر می‌کند: روایت شده سائل در آن شب‌ها، جبرئیل بود که به اذن خدای سبحان میخواست آنها را بیازماید. علی بن ابراهیم نیز، روایتی از امام جعفر صادق(ع) در این باره با سند معتبر نقل کرده است.
4. به عقیده اکثر مفسران شیعه و برخی از مفسرین اهل سنت، در برخی از آیات از قبیل: ﴿ذَلِكَ الَّذِي يُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى وَمَنْ يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَكُورٌ﴾، ﴿إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِيتَاءِ ذِي الْقُرْبَى وَيَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَالْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ﴾ مراد از ذی القربی و قربی؛ حضرت فاطمه(س)است.
5. پس از نزول آیه: ﴿وَآتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ وَالْمِسْكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَلَا تُبَذِّرْ تَبْذِيرًا﴾. پیامبر(ص) حضرت فاطمه(س) را فرا خواند. فدک را به او بخشید و فرمود: «این برای تو و فرزندان پس از تو است».
6. روزی پیامبر(ص) این آیه را تلاوت فرمودند: ﴿فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَيُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ يُسَبِّحُ لَهُ فِيهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ﴾ مردی پرسید: «کدام خانه‌ها؟» پیامبر(ص) فرمودند: «خانه‌های پیامبران» ابوبکر به خانه علی و فاطمه(ع) اشاره کرد و پرسید: «این خانه هم از آنها است؟» پیامبر(ص) فرمودند: «آری از بهترین آنها است».
7. در شأن نزول آیه ﴿وَلَسَوْفَ يُعْطِيكَ رَبُّكَ فَتَرْضَى﴾ گزارش شده است: «رسول خدا(ص) بر فاطمه(س) وارد شدند در حالی که آن حضرت با دست خویش (گندم یا جو) آسیاب می‌کردند و فرزند خود را شیر می‌دادند. چون رسول خدا(ص) ایشان را به این حال دیدند گریستند و فرمودند: «دخترم عجله کن (در تحمل) تلخی‌های دنیا به شیرینی آخرت». پس خداوند این آیه را نازل کرد ﴿وَلَسَوْفَ يُعْطِيكَ رَبُّكَ فَتَرْضَى﴾، «به زودی خداوند به تو عطا کند تا تو را خشنود سازد».
8. کوثر: مشهور است منظور از «کوثر» در آیه ۱ سوره کوثر، حضرت فاطمه(س) است؛ زیرا طبق قراین منظور از «کوثر» و «خیر کثیر»، فرزندان حضرت فاطمه‌(س) هستند. روایاتی در این باره از پیامبر(ص) نقل شده که منظور از «کوثر»، منازل من و اهل بیت من در بهشت است. فخر رازی از علمای اهل تسنن در کتاب تفسیر خود در این باره می‌گوید: و قول سوم (در معنای) کوثر، فرزندان او است. گفته‌اند: چون سوره درباره کسی نازل شد که به آن حضرت(ص) ایراد گرفت که فرزند ندارد. پس معنای کوثر این است که خداوند به او نسلی را عطا می‌کند که با گذشت زمان باقی میمانند بنابراین باید توجه کرد که چقدر از اهل بیت کشته شدند، اما باز جهان از آنان پُر است و از بنی‌امیه احدی باقی نمانده که در دنیا مورد توجه قرار گیرد. آنگاه بنگر چه اندازه در بین بزرگان علما همچون امام محمدباقر، جعفر صادق، موسی کاظم و امام رضا(ع) و نفس زکیه و امثال آنان وجود دارد.
9. فاطمه(س) یکی از دو دریا است: ﴿مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ يَلْتَقِيَانِ * بَيْنَهُمَا بَرْزَخٌ لَا يَبْغِيَانِ * فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ﴾. حافظ قندوزی در ینابیع المودة می‌نویسد: ابونعیم حافظ و ثعلبی و مالکی و سفیان ثوری از ابی سعید خدری و ابن عباس و انس بن مالک از جعفر بن محمد در تفسیر این آیه روایت کرده‌اند: علی و فاطمه(ع) دو دریایی هستند که یکی بر دیگری تجاوز نمی‌کند و بین آن دو برزخی است که رسول خدا(ص) است. از آن دو دریا، لؤلؤ و مرجان بیرون می‌آید، که امام حسن و امام حسین(ع) هستند. پس امام جعفر صادق(ع) فرمودند: دوست ندارد آنان را، جز مؤمن و بغض و کینه آنان را ندارد، جز کافر. پس با دوستی آنان جزو مؤمنان باشید و با دشمنی آنان کافر نشوید که در نتیجه به آتش می‌افتید» . این مطلب را طبرسی، قمی و سیوطی نیز در تفاسیر خود روایت کرده‌اند.

روایاتی درباره تفسیر برخی از آیات از حضرت فاطمه(س) به دست رسیده که نمونه‌ای از احادیث مسند آن را جلال‌الدین سیوطی و عطاردی در «مسند فاطمة الزهرا(س)» ذکر کرده‌اند.

مقام و فضیلت حضرت فاطمه(س) در قرآن

با تأمل در شأن نزول آیات قرآن می‌توان آیات فراوانی را در شأن و منزلت فاطمه زهرا(س) مشاهده نمود. در این اثر هدف ما بیان تمام آیات نیست بلکه هدف اصلی، اثبات مقام حجّیت برای صدّیقه طاهره، در ذیل آیات قرآن است که برای نمونه به دو آیه اشاره می‌شود.

جایگاه حضرت فاطمه(س) در آیه مباهله

﴿فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ... نِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ﴾ موضوع این آیه اثبات حقانیت دین اسلام در برابر رهبران دینی مسیحیّت است. خداوند به پیامبر(ص) دستور می‌دهد: ﴿فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ﴾. این آیه شریفه یکی از مهمترین آیاتی است که مقام حجیت را برای فاطمه(س) اثبات می‌کند. موضوع این آیه، اثبات حقانیت دین اسلام و نسخ شدن دین مسیح است. با تأمل در بیان این آیه می‌توان دریافت که غیر از رسول خدا(ص) که مدعی رسالت و مخاطب اصلی نجرانیان بود، سه طائفه دیگر؛ یعنی پسران، دختران و نفس نیز در این جریان نقش داشته‌اند. چنانچه رسول خدا(ص) حسنین(ع) را به عنوان مصداق پسران، فاطمه(س) را به عنوان مصداق دختران، و امیرالمؤمنین را به عنوان مصداق ﴿أَنْفُسَنَا﴾ برگزید و با هیأتی خاص، روانه جایگاه تعیین‌شده جهت مباهله گردید. شیخ مفید در کتاب اختصاص، از امام موسی بن جعفر(ع) نقل نموده است که آن حضرت در گفتگویی با هارون الرشید درباره اثبات فضیلت مباهله‌کنندگان از جمله حضرت فاطمه(س)، به آیه مباهله استناد کرده و فرمودند: امت اسلامی به‌طور عموم اجماع بر این مطلب دارند که حدیث نجرانی (مباهله با اهل نجران) منحصراً در شأن پیامبر(ص)، علی، فاطمه و حسنین(ع) بود. شکل و هیأت حرکت پیامبر و همراهانش به سمت محل مباهله بدین‌گونه بود که رسول خدا(ص) در حالی که دست حسنین(ع) در دستش بود، پیشاپیش، فاطمه(س) پشت سر پیامبر(ص) و علی(ع) پشت سر فاطمه(س) به عنوان نفر آخر قرار گرفته بود. در حدیثی از رسول خدا(ص) نقل شده است: هرگاه خداوند می‌دانست که بندگانی شایسته‌تر از علی، فاطمه و حسنین(ع) در روی زمین وجود دارد، به من دستور می‌داد به واسطه آنان مباهله نمایم؛ بلکه به من فرمود: با اینان (علی، فاطمه وحسنین(ع)) مباهله را انجام دهم. بنابراین، معلوم می‌شود که آنان بهترین مخلوقات بودند، که من به واسطه آنان بر نصاری ظفر یافتم.

در این حدیث رسول اکرم(ص) انتخاب امیرالمؤمنین، فاطمه و حسنین(ع) را به امر خداوند و وجود آنان را تأثیرگزار در پیروزی بر نجرانیان دانسته است. آن حضرت هنگام حرکت به سوی مباهله به عترت خود فرمود: هرگاه من دعا کردم شما آمین بگوئید. آلوسی درباره دلالت این آیه می‌نویسد: دلالت این آیه بر فضیلت اهل بیت(ع) از امور مسلم است که هیچ اهل ایمانی نمی‌تواند در آن شک نماید. حضور اهل بیت در کنار رسول خدا(ص)، چنان تأثیرگزار بود که وقتی سرگروه نجرانیان آن چهره‌های مؤمن و خداجو را دید دچار هراس شد و به یارانش خطاب نمود: من چهره‌هایی را مشاهده می‌کنم که هرگاه از خداوند درخواست نمایند که کوه را از جایگاهش بردارد، هر آینه برخواهد داشت. پس با آنان مباهله ننمایید که از بین خواهیم رفت. به این ترتیب نجرانیان دست از مباهله برداشته و با رسول خدا(ص) صلح نمودند.

شبهه رشید رضا در مفهوم نسائنا و پاسخ آن

رشید رضا یکی از علمای معاصر اهل سنت، در تفسیر آیه مباهله، ضمن اعتراف بر اینکه طبق روایات، رسول خدا(ص) برای مباهله علی، فاطمه و حسنین(ع) را انتخاب فرمودند، در ادامه این اشکال را مطرح نموده است که این روایات ساخته و پرداخته علمای شیعه است؛ ولی جعل‌کنندگان این احادیث نتوانستند قصه جعلی خود را با آیه مباهله تطبیق دهند؛ چون هیچ عرب‌زبانی کلمه ﴿نِسَاءَنَا﴾ را در مورد دختر گوینده به کار نمی‌برد، آن هم گوینده‌ای که خود زنان متعدد دارد. عرب از کلام گوینده وقتی که می‌گوید: ﴿نِسَاءَنَا﴾ دختر به ذهنش نمی‌رسد. علامه طباطبایی در جواب رشید رضا می‌نویسد: اولاً این روایات را شیعه و سنی با استناد به روایات چندین تن از صحابه نقل نموده است و ثانیاً این مفسر، در کلمه ﴿نِسَاءَنَا﴾ بین مفهوم و مصداق اشتباه نموده است؛ زیرا هیچ کسی نگفته است که مفهوم ﴿نِسَاءَنَا﴾ دختر است؛ بلکه طبق روایات، رسول خدا(ص) برای ﴿نِسَاءَنَا﴾ مصداقی جز فاطمه(س) را انتخاب ننمود. علاوه بر پاسخ علامه، نکته مهم دیگر در مفهوم ﴿نِسَاءَنَا﴾ آن است که با تتبع در موارد استعمال کلمه ﴿نِسَاءَنَا﴾ می‌توان دریافت که این کلمه اگر به «تنهایی» و یا همراه «رجال» به کار رود به معنای زنان است و هرگاه در کنار کلمه «ابناء» به کار رود به معنای دختر می‌آید؛ مانند آیه ﴿يُذَبِّحُونَ أَبْنَاءَكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَاءَكُمْ﴾؛ فرعونیان، هنگام پاره‌کردن شکم مادران دختران را زنده نگه می‌داشتند و پسران را به قتل می‌رساندند. و نیز در سوره اعراف گوید: ﴿وَإِذْ أَنْجَيْنَاكُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذَابِ يُقَتِّلُونَ أَبْنَاءَكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَاءَكُمْ﴾.

و در آیه دیگر گوید: ﴿وَقَالَ الْمَلَأُ مِنْ قَوْمِ فِرْعَوْنَ أَتَذَرُ مُوسَى وَقَوْمَهُ لِيُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ وَيَذَرَكَ وَآلِهَتَكَ قَالَ سَنُقَتِّلُ أَبْنَاءَهُمْ وَنَسْتَحْيِي نِسَاءَهُمْ وَإِنَّا فَوْقَهُمْ قَاهِرُونَ﴾. در این سه آیه به یک جریان تاریخی که عبارت است از برخورد ظالمانه فرعونیان در پیشگیری از تولد حضرت موسی اشاره نموده است که فرعونیان در این رفتارشان ابناء (پسران) بنی‌اسرائیل را به قتل رسانده و نساء (دختران) آنها را زنده می‌گذاشتند و نسبت به معنای نساء در این آیات از امام عسکری(ع) نقل شده است: قوم حضرت موسی نزد او شکایت نمودند که فرعونیان دختران و خوهران ما را به جهت لذت بردن نگه می‌دارند. این دلیلی است بر اینکه مراد از نسائنا در این آیات بنات (دختران) است. ‌در مجمع البیان واژه نسائنا به معنای بنات (دختران) تفسیر شده است، و برخی دیگر از مفسرین و نیز کلمه نساء را در این آیات به معنای دختران گرفته‌اند. در تفسیر بیان السعادة گوید: قرینه مقابله بین ذبح ابناء و باقی‌گذاشتن نساء دلالت دارد بر اینکه دختران را باقی می‌گذاشتند.

اضافه بر آیات نگارش‌یافته، در آیه ﴿يَتَامَى النِّسَاءِ اللَّاتِي لَا تُؤْتُونَهُنَّ﴾، منظور از ﴿يَتَامَى النِّسَاءِ﴾، دختران یتیم هستند. و در سوره نساء می‌فرماید: ﴿لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَيَيْنِ فَإِنْ كُنَّ نِسَاءً فَوْقَ اثْنَتَيْنِ...﴾ مراد از نساء در اینجا نیز دختر است. شوکانی در این زمینه می‌نگارد کلمه نسائنا جنس است، بر دختر نیز صدق می‌کند. بنابراین طبق شواهد کلمه بنات هرگاه در کنار کلمه ابناء استعمال شود به معنای بنات (دختران) می‌آید. این معنا در آیه مباهله نیز قابل توجه و دقت است که مراد از نسائنا در کنار ابنائنا همان معنای دختر بودن است؛ بنابراین مفهوم و مصداق نسائنا در آیه مباهله حضرت زهرا(س) می‌باشد.

و ممکن است طبق این معنا برای بهانه‌جویان این توهم پیش آید که اگر مراد از نسائنا در کنار ابنائنا «دختر» بوده است پس چرا به جای نسائنا در کنار «ابنائنا»، «بناتنا» «نیاورده است؟ جواب اینکه کلمه ابنائنا برای حسنین(ع) که در سن طفولیت قرار داشتند مناسب است و نسبت به حضرت زهرا(س) نسائنا تعبیر نموده است. چون همان‌گونه که نگارش یافت کلمه نساء یا به جهت قرینه مقابله با ابنائنا و یا به جهت «اسم جنس» بودن به معنای دختران هم می‌آید کما اینکه درباره دختران حضرت شعیب هر دو تعبیر «دختران» و «زنان» وجود دارد. چنانچه هنگامی که خداوند حکایت آن دو دختر را بازگو نموده است، ابتدا از آنها به «امرأتین» «دو زن» تعبیر نموده می‌فرماید: ﴿وَوَجَدَ مِنْ دُونِهِمُ امْرَأَتَيْنِ تَذُودَانِ﴾؛ و در کنار آنان دو زن را دید که مراقب گوسفندان خویشند و این دو، دختران شعیب بودند که تا هنوز به خانه شوهر نرفته بودند و در چهار آیه بعد از زبان حضرت شعیب از آن دو به «ابنتین» «دو دختر» تعبیر نموده است. ﴿قَالَ إِنِّي أُرِيدُ أَنْ أُنْكِحَكَ إِحْدَى ابْنَتَيَّ هَاتَيْنِ﴾. علاوه بر اینکه تعبیر به نساء نسبت به حضرت زهرا(س) به جهت حفظ عظمت مقام و نیز به جهت سن بالای ایشان که در زمان نزول آیه مباهله به خانه شوهر رفته و دارای فرزندان بود مناسب‌تر است از کلمه بنت (دختر). سرانجام اینکه، آیه شریفه مباهله، بر حجت بودن اهل بیت(ع) دلالت دارد و حضرت فاطمه زهرا(س) نیز جزء همان کسانی است که به عنوان حجت خداوند حقانیت دین اسلام را در برابر نصرانیان ثابت نمود.

منزلت و عصمت حضرت فاطمه(س) در آیه تطهیر

﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ...﴾ یکی دیگر از آیاتی که بر فضیلت حضرت فاطمه(س) اشاره دارد، آیه تطهیر است. خداوند در این آیه می‌فرماید: ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا﴾. مسلمانان اتفاق نظر دارند که این آیه در شأن خمسه طیبه (پیامبر(ص)، امیرالمؤمنین، فاطمه و حسنین(ع)) نازل شده است. محدثان شیعی و اهل سنت نیز در آثار مکتوب خود بر این نکته تاکید کرده‌اند. امام صادق(ع) در تفسیر این آیه می‌فرماید: اهل کساء از جهت حجّیت مشترک و همه آنها حجت الهی هستند و آیه تطهیر در مورد آنها نازل شده است؛ زیرا دورگردانیدن رجس و پلیدی از آنها خصوصیتی است که حجت بودن آنها را ثابت می‌کند. حضرت فاطمه زهرا(س) نیز حجیتش برگرفته شده از آیه تطهیر است. این آیه علاوه بر این که عصمت و طهارت اهل بیت(ع) را اثبات می‌کند بر این نکته نیز دلالت دارد که آنها حجت و برگزیدگان خداوند برای مردم هستند. پیامبر(ص) در تفسیر آیه تطهیر فرمودند: «فَأَنَا وَ أَهْلُ بَيْتِي مُطَهَّرُونَ مِنَ الْآفَاتِ وَ الذُّنُوبِ»؛ من و اهل بیتم از معصیت و گناه پاک هستیم. مقام عصمت حضرت فاطمه(س) همچنین در برخی زیارات وارده این‌گونه انعکاس یافته است: «السَّلَامُ عَلَيْكِ أَيَّتُهَا الْمَعْصُومَةُ الْمَظْلُومَةُ السَّلَامُ عَلَيْكِ أَيَّتُهَا الطَّاهِرَةُ الْمُطَهَّرَةُ... اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ صَلِّ عَلَى الْبَتُولِ الطَّاهِرَةِ الصِّدِّيقَةِ الْمَعْصُومَةِ التَّقِيَّةِ النَّقِيَّةِ الرَّضِيَّةِ الزَّكِيَّةِ الرَّشِيدَةِ...». استفاده از واژگانی هم چون معصومه، طاهره مطهره، تقیه، نقیه، زکیه، صدّیقه... گویای مقام عصمت حضرت زهرا(س) این است که زائران هنگام زیارت ایشان به آن اعتراف می‌نمایند.

و نیز در پیوست آیه تطهیر ابن عباس گوید: روزی رسول خدا(ص) با امیرالمؤمنین، فاطمه(س) و حسنین(ع) نشسته بودند. آن حضرت فرمود: «اللَّهُمَّ إِنَّكَ تَعْلَمُ أَنَّ هَؤُلَاءِ أَهْلُ بَيْتِي وَ أَكْرَمُ النَّاسِ عَلَيَّ فَأَحِبَّ مَنْ أَحَبَّهُمْ وَ أَبْغِضْ مَنْ أَبْغَضَهُمْ وَ وَالِ مَنْ وَالاهُمْ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُمْ وَ أَعِنْ مَنْ أَعَانَهُمْ وَ اجْعَلْهُمْ مُطَهَّرِينَ مِنْ كُلِّ رِجْسٍ مَعْصُومِينَ مِنْ كُلِّ ذَنْبٍ وَ أَيِّدْهُمْ بِرُوحِ الْقُدُسِ مِنْكَ»؛ خدایا تو می‌دانی اینان اهل بیت من و گرامی‌ترین مردم نزد من هستند. دوستشان را دوست بدار و دشمنشان را دشمن. با مهربانانِ به آنها مهربانی کن و بدخواهان آنها را بد بدار. کمک کار آنها را کمک کن و آنها را از پلیدی پاک کن و معصوم دار از هر گناهی و به واسطه روح القدس تأیید نما. و همچنین جابر ابن عبدالله انصاری نقل نموده است که رسول خدا(ص) درباره محافظت حضرت فاطمه(س) توسط فرشتگان الهی فرمود: «إِنَّ اللَّهَ قَدْ وَكَّلَ بِهَا رَعِيلًا مِنَ الْمَلَائِكَةِ يَحْفَظُونَهَا مِنْ بَيْنِ يَدَيْهَا وَ مِنْ خَلْفِهَا وَ عَنْ يَمِينِهَا وَ عَنْ شِمَالِهَا وَ هُمْ مَعَهَا فِي حَيَاتِهَا وَ عِنْدَ قَبْرِهَا بَعْدَ مَوْتِهَا يُكْثِرُونَ الصَّلَاةَ عَلَيْهَا وَ عَلَى أَبِيهَا وَ بَعْلِهَا وَ بَنِيهَا»؛ خداوند متعال گروهی از فرشتگان را مأموریت داده که فاطمه(س) را از هر چهار طرف محافظت نمایند. این فرشتگان در زمان حیات فاطمه(س) و همچنین پس از رحلتش در قبر همراه او هستند و سلام و درودهای فراوان را نثار او، پدر، شوهر و فرزندانش می‌نمایند. علاوه بر دو آیه مذکور، آیات فراوان دیگری نیز درباره مقام و فضیلت حضرت فاطمه(س) وجود دارد که به جهت رعایت اختصار از نگارش آنها خودداری کرده و علاقه‌مندان به تحقیق در این زمینه را به کتابی تحت عنوان «فاطمة الزهرا(س) آیة عظمة الله» ارجاع می‌دهیم. در این کتاب با توجه به روایات معصومین، ١۶۴ آیه از آیات قرآن در شأن و مقام حضرت زهرا(س) تطبیق و تفسیر شده است. از مجموع این آیات می‌توان این مسئله را اثبات نمود که موضع‌گیری‌ها و سخنان حضرت فاطمه(س) در تمام زمینه‌ها از جمله در باب مسئله امامت حجیت شرعی داشته و تأیید شده از جانب خداوند است.

منابع

1. مظفری، محمد حیدر، امامت در بیان حضرت فاطمه
2. علوی مهوش‌السادات، مقاله «فاطمه زهرا»، دانشنامه معاصر قرآن کریم