جهان‌بینی مادی در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '== جستارهای وابسته == == پانویس ==' به '== پانویس ==') |
جز (جایگزینی متن - '\<div\sstyle\=\"background\-color\:\srgb\(252\,\s252\,\s233\)\;\stext\-align\:center\;\sfont\-size\:\s85\%\;\sfont\-weight\:\snormal\;\"\>(.*)\'\'\'\[\[(.*)\]\]\'\'\'(.*)\"\'\'\'(.*)\'\'\'\"(.*)\<\/div\> \<div\sstyle\=\"background\-color\:\srgb\(255\,\s245\,\s227\)\;\stext\-align\:center\;\sfont\-size\:\s85\%\;\sfont\-weight\:\snormal\;\"\>(.*)\<\/div\> \<div\sstyle\=\"background\-color\:\srgb\(206\,242\,\s299\)\;\stext\-align\:center\;\sfont\-size\:\s85\%\;\sfont\-weight\:\sn...) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{نبوت}} | {{نبوت}} | ||
{{مدخل مرتبط | |||
| موضوع مرتبط = جهان‌بینی مادی | |||
| عنوان مدخل = [[جهان‌بینی مادی]] | |||
| مداخل مرتبط = [[جهان‌بینی مادی در قرآن]] - [[جهان‌بینی مادی در حدیث]] - [[جهان‌بینی مادی در نهج البلاغه]] - [[جهان‌بینی مادی در معارف دعا و زیارات]] - [[جهان‌بینی مادی در کلام اسلامی]] - [[جهان‌بینی مادی در اخلاق اسلامی]] - [[جهان‌بینی مادی در عرفان اسلامی]] | |||
| پرسش مرتبط = جهان‌بینی مادی (پرسش) | |||
}} | |||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
نسخهٔ ۳۱ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۷:۳۶
این مدخل زیرشاخهٔ بحث جهان‌بینی مادی است. جهان‌بینی مادی از چند منظر متفاوت، بررسی میشود: جهان‌بینی مادی در قرآن - جهان‌بینی مادی در حدیث - جهان‌بینی مادی در نهج البلاغه - جهان‌بینی مادی در معارف دعا و زیارات - جهان‌بینی مادی در کلام اسلامی - جهان‌بینی مادی در اخلاق اسلامی - جهان‌بینی مادی در عرفان اسلامی - پرسش‌های مرتبطمقدمه
- از میان جهان‌بینی ها، تنها جهان‌بینی مادی است که در تضاد با جهان‌بینی توحیدی و جهان‌بینی دینی است و همواره چالش‌آفرین بوده است.
- مبنای تقسیم جهان‌بینی ها، ماوراءالطبیعیه است؛ بدان معنا که تمام آنها را می‌‌توان بر اساس اعتقاد و انکار ماوراءالطبیعیه به دو بخش "جهان‌بینی الهی" و "جهان‌بینی مادی" تقسیم کرد.
- در گذشته، پیرو جهان‌بینی مادی، "طبیعی"، "دهری" و احیاناً "زندیق" و "ملحد" نامیده می‌‌شد و در زمان ما "مادی" یا "ماتریالیست" نامیده میشود[۱].
- ماتریالیسم به مکتب‌هایی اشاره دارد که پیروانشان به نوعی به تقدم عوامل مادی بر عوامل روحی قائل هستند. این باور در قلمروهای گوناگونی صورت پذیرفته است: در مابعد الطبیعه، فلسفه ارزش و معرفت‌شناسی.
- همچنین از نظر ماتریالیست، چیزی واقعی است که زمانمند و مکانمند و دارای حرکت و به واسطه داشتن این ویژگی‌ها به وسیله حواس ظاهری قابل ادراک باشد. علاوه بر این بعد عقیدتی، معیار تصمیم‌گیری شخص مادی‌گرا یا ماتریالیست در مقام عملی و عرفی بی‌توجهی به امور معنویی و غیر مادی است[۲].
- در جهان‌بینی مادی، اختلاف بر سر وجود واقعیت است. مادی، واقعیت را در ماده، در آنچه جسم و جسمانی است، در آنچه به نحوی دارای طول، یا طول و عرض، یا حلول و عرض و عمق است، در آنچه قابل اشاره حسی است، در آنچه محسوس است، در آنچه زمانی و مکانی است، در آنچه متغیر است، در آنچه فانی‌شونده است و در آنچه محدود و نسبی است منحصر می‌‌داند و به واقعیتی ماورای این واقعیت‌ها قائل نیست.
- از نظر اندیشمند مادی، نظامات و نیروهای حاکم بر واقعیت‌ها، در انحصار روابط و نیروهای مادی است. در واقع مکتب مادی، چه از نظر واقعیت‌ها و چه از نظر نظامات حاکم بر واقعیت‌ها، مکتب انحصار است [۳].
- شاید بتوان گفت که مهم‌ترین رکن جهان‌بینی مادی در معنای وسیع آن "انسان محوری" است که امروزه با کم رنگ شدن فضای ماتریالیستی و مارکسیستی، بیشتر در مکاتب با بن‌مایه‌های لیبرالیستی و سکولاریستی نمود پیدا کرده است.
- از این‌رو، توجه به اهم مؤلفه‌های اومانیسم به عنوان یک نگرش پر نفوذ و مؤثر بر فضای مادی‌گرایی دارای اهمیت است. این مؤلفه‌ها عبارتند از:
- اعتقاد به عقل، شک‌گرایی و روش عملی به عنوان ابزار مناسب برای کشف حقیقت و ساختن جامعه انسانی؛
- عقل و اختیار ابعاد بنیادی وجود انسان؛
- بنیاد اخلاق و جامعه بر مبنای خودمختاری و برابری اخلاقی؛
- اعتقاد به جامعه باز و تکثرگرا؛
- دموکراسی، بهترین تضمین‌کننده حقوق انسانی؛
- التزام به اصل جدایی نهادهای دینی از دولت؛
- اومانیسم، جایگزینی واقع‌بینانه و معقول برای الهیات ناامیدکننده و ایدئولوژی‌های زیان‌آور.
- در این میان، بی‌همتایی فرد انسانی، خرد و روش علمی هسته مرکزی و کانونی اومانیسم را تشکیل می‌دهد [۴][۵].
منابع
پانویس
- ↑ مصباح یزدی، آموزش عقاید، ص۳۰.
- ↑ بیات و دیگران، فرهنگ واژه‌ها (مجموعه مقالات)، ص۳۸۲ -۳۸۰.
- ↑ مطهری، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی، ج۲، ص۲۸۶.
- ↑ بیات و دیگران، فرهنگ واژه‌ها (مجموعه مقالات)، ص۴۵ - ۴۴.
- ↑ محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۰۲-۱۰۴.