دعا برای تعجیل فرج: تفاوت میان نسخه‌ها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
}} | }} | ||
'''دعا برای تعجیل فرج''' [[امام زمان]]{{ع}} یکی از وظایف [[شیعیان]] در عصر غیبت است که در [[روایات]] بسیاری مورد تاکید قرار گرفته است مانند: {{متن حدیث|وَ أَکْثِرُوا الدُّعَاءَ بِتَعْجِیلِ الْفَرَجِ فَإِنَّ ذَلِکَ فَرَجُکُمْ}}. این نوع از [[دعا]] آثار فراوانی به دنبال دارد مانند [[نجات]] [[انسان]] از فتنه‌های آخرالزمان؛ انس با مسأله [[ظهور]] و [[فرج]] [[امام عصر]]{{ع}}؛ [[آمادگی روحی]] برای [[درک]] ظهور و... . | '''دعا برای تعجیل فرج''' [[امام زمان]] {{ع}} یکی از وظایف [[شیعیان]] در عصر غیبت است که در [[روایات]] بسیاری مورد تاکید قرار گرفته است مانند: {{متن حدیث|وَ أَکْثِرُوا الدُّعَاءَ بِتَعْجِیلِ الْفَرَجِ فَإِنَّ ذَلِکَ فَرَجُکُمْ}}. این نوع از [[دعا]] آثار فراوانی به دنبال دارد مانند [[نجات]] [[انسان]] از فتنه‌های آخرالزمان؛ انس با مسأله [[ظهور]] و [[فرج]] [[امام عصر]] {{ع}}؛ [[آمادگی روحی]] برای [[درک]] ظهور و... . | ||
==جایگاه [[دعا]] برای تعجیل فرج [[امام مهدی]]== | == جایگاه [[دعا]] برای تعجیل فرج [[امام مهدی]] == | ||
مجموعه‌ای از [[وظایف]] برای [[مسلمین]] در [[زمان غیبت]] وجود دارد که این [[وظایف]] فقط نسبت به [[امام غائب]] حتمی و ضروری است؛ از جملۀ این [[وظایف]]، [[دعا برای فرج]] [[حضرت حجت]]{{ع}} است [[دعا]] در لغت به معنای نداست. این واژه به معنی خواندن و خواستنی است که مورد توجه قرار گیرد. به طور کلی [[دعا]] و [[نیایش]]، در [[فرهنگ اسلامی]] جایگاه والایی دارد؛ به گونه ای که [[خداوند]] به [[دعا کننده]] وعدۀ [[اجابت]] داده است: {{متن قرآن|وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ}}<ref>«و چون بندگانم درباره من از تو پرسند من نزدیکم، دعاکننده چون مرا بخواند دعا (ی او) را پاسخ می‌دهم؛ پس باید دعوت مرا پاسخ دهند و به من ایمان آورند باشد که راهیاب شوند» سوره بقره، آیه ۱۸۶.</ref> در [[عظمت]] [[دعا]] همین بس که در روایتی [[امام باقر]]{{ع}} به [[نقل]] از [[پیامبر]] فرمودند: "[[دعا]] جلوی [[قضای الهی]] را می‌‌گیرد"<ref>بحار الانوار، ج۵۹، ص۲۲۸. </ref>. مراد از [[دعای فرج]] صرفاً [[خواندن]] زبانی [[دعا]] نیست؛ بلکه آرزویی برآمده از [[قلب]] و [[عشق]] به [[امام]] است؛ یعنی همچنان که [[امام عصر]]{{ع}} نماد همۀ [[آمال]] و آرزوهای [[انسان منتظر]] است، به همین ترتیب باید بزرگ‌ترین دغدغه [[انسان منتظر]] هم [[دعا]] برای تعجیل [[ظهور]] آن حضرت باشد<ref>ر.ک: [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص ۱۳۲.</ref>. دعا برای تعجیل فرج بیانگر آماده‌سازی برای [[ظهور منجی]] نیز هست؛ چراکه [[دعا]] افزون بر اینکه [[یاری]] و کمک خواستن از [[خداوند]] [[قادر]] و تواناست، موجب آمادگی فکری و [[قلبی]] شده، نوعی توجه به [[وظایف]] و [[عهد]] و [[پیمان]] را به دنبال دارد. | مجموعه‌ای از [[وظایف]] برای [[مسلمین]] در [[زمان غیبت]] وجود دارد که این [[وظایف]] فقط نسبت به [[امام غائب]] حتمی و ضروری است؛ از جملۀ این [[وظایف]]، [[دعا برای فرج]] [[حضرت حجت]] {{ع}} است [[دعا]] در لغت به معنای نداست. این واژه به معنی خواندن و خواستنی است که مورد توجه قرار گیرد. به طور کلی [[دعا]] و [[نیایش]]، در [[فرهنگ اسلامی]] جایگاه والایی دارد؛ به گونه ای که [[خداوند]] به [[دعا کننده]] وعدۀ [[اجابت]] داده است: {{متن قرآن|وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ}}<ref>«و چون بندگانم درباره من از تو پرسند من نزدیکم، دعاکننده چون مرا بخواند دعا (ی او) را پاسخ می‌دهم؛ پس باید دعوت مرا پاسخ دهند و به من ایمان آورند باشد که راهیاب شوند» سوره بقره، آیه ۱۸۶.</ref> در [[عظمت]] [[دعا]] همین بس که در روایتی [[امام باقر]] {{ع}} به [[نقل]] از [[پیامبر]] فرمودند: "[[دعا]] جلوی [[قضای الهی]] را می‌‌گیرد"<ref>بحار الانوار، ج۵۹، ص۲۲۸. </ref>. مراد از [[دعای فرج]] صرفاً [[خواندن]] زبانی [[دعا]] نیست؛ بلکه آرزویی برآمده از [[قلب]] و [[عشق]] به [[امام]] است؛ یعنی همچنان که [[امام عصر]] {{ع}} نماد همۀ [[آمال]] و آرزوهای [[انسان منتظر]] است، به همین ترتیب باید بزرگ‌ترین دغدغه [[انسان منتظر]] هم [[دعا]] برای تعجیل [[ظهور]] آن حضرت باشد<ref>ر. ک: [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص ۱۳۲.</ref>. دعا برای تعجیل فرج بیانگر آماده‌سازی برای [[ظهور منجی]] نیز هست؛ چراکه [[دعا]] افزون بر اینکه [[یاری]] و کمک خواستن از [[خداوند]] [[قادر]] و تواناست، موجب آمادگی فکری و [[قلبی]] شده، نوعی توجه به [[وظایف]] و [[عهد]] و [[پیمان]] را به دنبال دارد. | ||
==دعا برای تعجیل فرج در [[روایات]]== | == دعا برای تعجیل فرج در [[روایات]] == | ||
برخی از [[روایات]] دربارۀ دعای برای تعجیل فرج [[امام مهدی]]{{ع}} عبارت‌اند از: | برخی از [[روایات]] دربارۀ دعای برای تعجیل فرج [[امام مهدی]] {{ع}} عبارت‌اند از: | ||
# [[امام زمان]]{{ع}} در ضمن توقیعی که از [[ناحیۀ مقدسه]] صادر شد فرمودند: {{متن حدیث|وَ أَکْثِرُوا الدُّعَاءَ بِتَعْجِیلِ الْفَرَجِ فَإِنَّ ذَلِکَ فَرَجُکُمْ}}<ref> شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۴۸۳، ح ۲.</ref>؛ «و برای تعجیل فرج بسیار دعا کنید». گرچه کلمۀ [[فرج]] به معنای مطلق [[گشایش]] است؛ اما در اینجا به قرینه [[سیاق]] [[توقیع]] و کلمه [[تعجیل]] این را می‌‌رساند که در اینجا مراد دعای برای [[ظهور]] [[حضرت]] است<ref>ر.ک: [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص ۱۳۲.</ref>. | # [[امام زمان]] {{ع}} در ضمن توقیعی که از [[ناحیۀ مقدسه]] صادر شد فرمودند: {{متن حدیث|وَ أَکْثِرُوا الدُّعَاءَ بِتَعْجِیلِ الْفَرَجِ فَإِنَّ ذَلِکَ فَرَجُکُمْ}}<ref> شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۴۸۳، ح ۲.</ref>؛ «و برای تعجیل فرج بسیار دعا کنید». گرچه کلمۀ [[فرج]] به معنای مطلق [[گشایش]] است؛ اما در اینجا به قرینه [[سیاق]] [[توقیع]] و کلمه [[تعجیل]] این را می‌‌رساند که در اینجا مراد دعای برای [[ظهور]] [[حضرت]] است<ref>ر. ک: [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص ۱۳۲.</ref>. | ||
# یکی از یاران حضرت هادی{{ع}} از آن بزرگوار دربارۀ برنامه عملی و [[وظیفه]] عموم [[شیعیان]] در زمان [[غیبت امام عصر]] سؤال میکند: در [[زمان غیبت]]، [[شیعیان]] شما چه کاری انجام دهند؟ [[امام هادی]]{{ع}} می‌فرماید: «بر شما باد [[دعا]] و [[نیایش]]، و [[حفظ]] حالت [[انتظار]]»<ref>{{متن حدیث|عَلَیْکُمْ بِالدُّعَاءِ وَ انْتِظَارِ الْفَرَجِ}}؛ بحارالأنوار، ج ۹۵، ص ۳۳۶، به نقل از صحیفه مهدیه، ص ۹۹.</ref>. | # یکی از یاران حضرت هادی {{ع}} از آن بزرگوار دربارۀ برنامه عملی و [[وظیفه]] عموم [[شیعیان]] در زمان [[غیبت امام عصر]] سؤال میکند: در [[زمان غیبت]]، [[شیعیان]] شما چه کاری انجام دهند؟ [[امام هادی]] {{ع}} می‌فرماید: «بر شما باد [[دعا]] و [[نیایش]]، و [[حفظ]] حالت [[انتظار]]»<ref>{{متن حدیث|عَلَیْکُمْ بِالدُّعَاءِ وَ انْتِظَارِ الْفَرَجِ}}؛ بحارالأنوار، ج ۹۵، ص ۳۳۶، به نقل از صحیفه مهدیه، ص ۹۹.</ref>. | ||
# [[امام حسن عسکری]]{{ع}} به احمدبن [[اسحاق]] فرمود: «[[سوگند]] به خداکه فرزندم [[مهدی]]{{ع}} [[غیبت]] خواهد کرد؛ غیبتی که در آن [[مسلمانان]] گرفتار می‌‌شوند، مگر کسی که [[خدای عزوجل]] او را بر [[اعتقاد به امامت]] وی [[استوار]] کند و به او [[توفیق]] دهند که برای [[تعجیل در فرج]] او [[دعا]] کند»<ref>{{متن حدیث|وَ اللَّهُ لیغیبن غیبة لَا ینجو فیها مِنْ التهلکة إِلَّا مَنْ یثبته اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ علی الْقَوْلِ بِإِمَامَتِهِ وَ وَفَّقَهُ لِلدُّعَاءِ بتعجیل فَرْجَهُ}} کمال الدین، ج ۲، ص ۴۸۵.</ref>. | # [[امام حسن عسکری]] {{ع}} به احمدبن [[اسحاق]] فرمود: «[[سوگند]] به خداکه فرزندم [[مهدی]] {{ع}} [[غیبت]] خواهد کرد؛ غیبتی که در آن [[مسلمانان]] گرفتار می‌‌شوند، مگر کسی که [[خدای عزوجل]] او را بر [[اعتقاد به امامت]] وی [[استوار]] کند و به او [[توفیق]] دهند که برای [[تعجیل در فرج]] او [[دعا]] کند»<ref>{{متن حدیث|وَ اللَّهُ لیغیبن غیبة لَا ینجو فیها مِنْ التهلکة إِلَّا مَنْ یثبته اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ علی الْقَوْلِ بِإِمَامَتِهِ وَ وَفَّقَهُ لِلدُّعَاءِ بتعجیل فَرْجَهُ}} کمال الدین، ج ۲، ص ۴۸۵.</ref>. | ||
# [[امام صادق]]{{ع}} در روایتی یکی از [[آثار دعا]] برای [[تعجیل فرج امام عصر]] را اینگونه [[نقل]] کرده است: «هر کس بعد از [[نماز صبح]] و [[نماز ظهر]] بگوید: خداوندا! بر [[محمد]] و [[خاندان]] او [[درود]] فرست و در [[فرج]] ایشان [[تعجیل]] کن، نمیرد تا [[قائم]]{{ع}} را [[درک]] کند»<ref>{{متن حدیث|مَنْ قَالَ بَعْدَ صَلَاةِ الْفَجْرِ وَ بَعْدَ صَلَاةِ الظُّهْرِ: اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ لَمْ یَمُتْ حَتَّی یُدْرِکَ الْقَائِمَ}}؛ ابو جعفر محمد بن الحسن الطوسی (شیخ طوسی)، مصباح المتهجد، بیروت، ۱۴۱۱، ص ۳۲۸. </ref>. | # [[امام صادق]] {{ع}} در روایتی یکی از [[آثار دعا]] برای [[تعجیل فرج امام عصر]] را اینگونه [[نقل]] کرده است: «هر کس بعد از [[نماز صبح]] و [[نماز ظهر]] بگوید: خداوندا! بر [[محمد]] و [[خاندان]] او [[درود]] فرست و در [[فرج]] ایشان [[تعجیل]] کن، نمیرد تا [[قائم]] {{ع}} را [[درک]] کند»<ref>{{متن حدیث|مَنْ قَالَ بَعْدَ صَلَاةِ الْفَجْرِ وَ بَعْدَ صَلَاةِ الظُّهْرِ: اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ لَمْ یَمُتْ حَتَّی یُدْرِکَ الْقَائِمَ}}؛ ابو جعفر محمد بن الحسن الطوسی (شیخ طوسی)، مصباح المتهجد، بیروت، ۱۴۱۱، ص ۳۲۸. </ref>. | ||
==شرایط [[دعای فرج]]== | == شرایط [[دعای فرج]] == | ||
[[دعا برای فرج]] | [[دعا برای فرج]] [[امام مهدی]] {{ع}} شرایطی دارد و صرفاً گفتن الفاظ بدون توجه به معنا و مفهوم آن کافی نیست. بر اساس آموزه‌های [[اسلام]] شرایط [[دعای فرج]] عبارت‌اند از: | ||
# [[مسلمان]] واقعی با صراحت از [[خدای تعالی]]، [[ظهور]] [[حضرت]] را درخواست میکند. به هر زبانی که باشد عربی، فارسی یا زبان‌های دیگر. | # [[مسلمان]] واقعی با صراحت از [[خدای تعالی]]، [[ظهور]] [[حضرت]] را درخواست میکند. به هر زبانی که باشد عربی، فارسی یا زبان‌های دیگر. | ||
# [[منتظر]] هنگامی که [[دعای فرج]] را از کسی می‌شنود، آمین می‌‌گوید؛ چون آمین گفتن به منزله [[دعا]] است. | # [[منتظر]] هنگامی که [[دعای فرج]] را از کسی می‌شنود، آمین می‌‌گوید؛ چون آمین گفتن به منزله [[دعا]] است. | ||
# [[منتظر]] برای [[آمرزش]] گناهانی که [[ظهور]] و [[فرج]] [[امام]] را به تأخیر می‌‌اندازد، [[دعا]] کند یا گفته شده است: [[دعای فرج]] زمانی می‌‌تواند برای [[مسلمین]] در [[جایگاه]] خاص قرار بگیرد که [[دعای فرج]] به واسطۀ [[حضرت]] در درگاه [[خدا]] عرضه شود؛ یعنی اینکه [[مسلمین]] به خاطر شان والای [[امام]] از [[امام]] بخواهند که در پیشگاه [[خداوند]]، برای [[ظهور]] [[دعا]] کند<ref>صحیفه امام، ج ۱۴، ص ۴۷۵- ۴۷۶؛ ر.ک: [[ابوالفضل هدایتی فخرداود|هدایتی فخرداود، ابوالفضل]]، [[مهدویت در منظر امام خمینی (کتاب)|مهدویت در منظر امام خمینی، صحیفه امام]]، ج ۱۴، ص ۴۷۵- ۴۷۶.</ref>. | # [[منتظر]] برای [[آمرزش]] گناهانی که [[ظهور]] و [[فرج]] [[امام]] را به تأخیر می‌‌اندازد، [[دعا]] کند یا گفته شده است: [[دعای فرج]] زمانی می‌‌تواند برای [[مسلمین]] در [[جایگاه]] خاص قرار بگیرد که [[دعای فرج]] به واسطۀ [[حضرت]] در درگاه [[خدا]] عرضه شود؛ یعنی اینکه [[مسلمین]] به خاطر شان والای [[امام]] از [[امام]] بخواهند که در پیشگاه [[خداوند]]، برای [[ظهور]] [[دعا]] کند<ref>صحیفه امام، ج ۱۴، ص ۴۷۵- ۴۷۶؛ ر. ک: [[ابوالفضل هدایتی فخرداود|هدایتی فخرداود، ابوالفضل]]، [[مهدویت در منظر امام خمینی (کتاب)|مهدویت در منظر امام خمینی، صحیفه امام]]، ج ۱۴، ص ۴۷۵- ۴۷۶.</ref>. | ||
==نتیجه== | == نتیجه== | ||
از مجموعه معارفی که در [[دعاها]] آمده می‌توان برداشت کرد [[دعا]] در [[تحقق ظهور]] مؤثر است؛ به عبارت دیگر، [[دعا]] یکی از اسباب [[الهی]] برای [[فرج]] [[مردم]] و [[ظهور امام مهدی]]{{ع}} است. [[شایسته]] است برای [[دعا کردن]]، شرایط آن نیز رعایت شود؛ زیرا به زبان آوردن و زمزمه کردنِ [[دعا]] بدون دقت در معانی و عمل به محتوای آن کافی نیست و چه‌بسا فایده چندانی نداشته باشد<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج2، ص ۲۲۸-۲۳۳؛ [[سید علی موسوی|موسوی، سید علی]]، [[فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن (مقاله)|فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن]]، ص ۲۴۴؛ [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۳۹۷؛ [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص ۱۳۲؛ [[محمد حسین رحیمیان|رحیمیان، محمد حسین]]، [[مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر ۲ (کتاب)|مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر]]، ص ۳۶؛ [[محمود ملکی راد|ملکی راد، محمود]]، [[خانواده و زمینه‌سازی ظهور (کتاب)|خانواده و زمینه‌سازی ظهور]]، ص۳۱۰.</ref>. | از مجموعه معارفی که در [[دعاها]] آمده می‌توان برداشت کرد [[دعا]] در [[تحقق ظهور]] مؤثر است؛ به عبارت دیگر، [[دعا]] یکی از اسباب [[الهی]] برای [[فرج]] [[مردم]] و [[ظهور امام مهدی]] {{ع}} است. [[شایسته]] است برای [[دعا کردن]]، شرایط آن نیز رعایت شود؛ زیرا به زبان آوردن و زمزمه کردنِ [[دعا]] بدون دقت در معانی و عمل به محتوای آن کافی نیست و چه‌بسا فایده چندانی نداشته باشد<ref>ر. ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج2، ص ۲۲۸-۲۳۳؛ [[سید علی موسوی|موسوی، سید علی]]، [[فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن (مقاله)|فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن]]، ص ۲۴۴؛ [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۳۹۷؛ [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص ۱۳۲؛ [[محمد حسین رحیمیان|رحیمیان، محمد حسین]]، [[مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر ۲ (کتاب)|مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر]]، ص ۳۶؛ [[محمود ملکی راد|ملکی راد، محمود]]، [[خانواده و زمینه‌سازی ظهور (کتاب)|خانواده و زمینه‌سازی ظهور]]، ص۳۱۰.</ref>. | ||
==پرسش مستقیم== | == پرسش مستقیم == | ||
{{پرسش وابسته}} | {{پرسش وابسته}} | ||
* [[آیا دعا برای تعجیل فرج از وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)]] | * [[آیا دعا برای تعجیل فرج از وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)]] | ||
نسخهٔ ۲۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۰۰:۰۵
این مدخل زیرشاخهٔ بحث امام مهدی است. امام مهدی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: امام مهدی در قرآن - امام مهدی در حدیث - امام مهدی در کلام اسلامی - پرسش‌های مرتبطدعا برای تعجیل فرج امام زمان (ع) یکی از وظایف شیعیان در عصر غیبت است که در روایات بسیاری مورد تاکید قرار گرفته است مانند: «وَ أَکْثِرُوا الدُّعَاءَ بِتَعْجِیلِ الْفَرَجِ فَإِنَّ ذَلِکَ فَرَجُکُمْ». این نوع از دعا آثار فراوانی به دنبال دارد مانند نجات انسان از فتنه‌های آخرالزمان؛ انس با مسأله ظهور و فرج امام عصر (ع)؛ آمادگی روحی برای درک ظهور و... .
جایگاه دعا برای تعجیل فرج امام مهدی
مجموعه‌ای از وظایف برای مسلمین در زمان غیبت وجود دارد که این وظایف فقط نسبت به امام غائب حتمی و ضروری است؛ از جملۀ این وظایف، دعا برای فرج حضرت حجت (ع) است دعا در لغت به معنای نداست. این واژه به معنی خواندن و خواستنی است که مورد توجه قرار گیرد. به طور کلی دعا و نیایش، در فرهنگ اسلامی جایگاه والایی دارد؛ به گونه ای که خداوند به دعا کننده وعدۀ اجابت داده است: ﴿وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ﴾[۱] در عظمت دعا همین بس که در روایتی امام باقر (ع) به نقل از پیامبر فرمودند: "دعا جلوی قضای الهی را می‌‌گیرد"[۲]. مراد از دعای فرج صرفاً خواندن زبانی دعا نیست؛ بلکه آرزویی برآمده از قلب و عشق به امام است؛ یعنی همچنان که امام عصر (ع) نماد همۀ آمال و آرزوهای انسان منتظر است، به همین ترتیب باید بزرگ‌ترین دغدغه انسان منتظر هم دعا برای تعجیل ظهور آن حضرت باشد[۳]. دعا برای تعجیل فرج بیانگر آماده‌سازی برای ظهور منجی نیز هست؛ چراکه دعا افزون بر اینکه یاری و کمک خواستن از خداوند قادر و تواناست، موجب آمادگی فکری و قلبی شده، نوعی توجه به وظایف و عهد و پیمان را به دنبال دارد.
دعا برای تعجیل فرج در روایات
برخی از روایات دربارۀ دعای برای تعجیل فرج امام مهدی (ع) عبارت‌اند از:
- امام زمان (ع) در ضمن توقیعی که از ناحیۀ مقدسه صادر شد فرمودند: «وَ أَکْثِرُوا الدُّعَاءَ بِتَعْجِیلِ الْفَرَجِ فَإِنَّ ذَلِکَ فَرَجُکُمْ»[۴]؛ «و برای تعجیل فرج بسیار دعا کنید». گرچه کلمۀ فرج به معنای مطلق گشایش است؛ اما در اینجا به قرینه سیاق توقیع و کلمه تعجیل این را می‌‌رساند که در اینجا مراد دعای برای ظهور حضرت است[۵].
- یکی از یاران حضرت هادی (ع) از آن بزرگوار دربارۀ برنامه عملی و وظیفه عموم شیعیان در زمان غیبت امام عصر سؤال میکند: در زمان غیبت، شیعیان شما چه کاری انجام دهند؟ امام هادی (ع) می‌فرماید: «بر شما باد دعا و نیایش، و حفظ حالت انتظار»[۶].
- امام حسن عسکری (ع) به احمدبن اسحاق فرمود: «سوگند به خداکه فرزندم مهدی (ع) غیبت خواهد کرد؛ غیبتی که در آن مسلمانان گرفتار می‌‌شوند، مگر کسی که خدای عزوجل او را بر اعتقاد به امامت وی استوار کند و به او توفیق دهند که برای تعجیل در فرج او دعا کند»[۷].
- امام صادق (ع) در روایتی یکی از آثار دعا برای تعجیل فرج امام عصر را اینگونه نقل کرده است: «هر کس بعد از نماز صبح و نماز ظهر بگوید: خداوندا! بر محمد و خاندان او درود فرست و در فرج ایشان تعجیل کن، نمیرد تا قائم (ع) را درک کند»[۸].
شرایط دعای فرج
دعا برای فرج امام مهدی (ع) شرایطی دارد و صرفاً گفتن الفاظ بدون توجه به معنا و مفهوم آن کافی نیست. بر اساس آموزه‌های اسلام شرایط دعای فرج عبارت‌اند از:
- مسلمان واقعی با صراحت از خدای تعالی، ظهور حضرت را درخواست میکند. به هر زبانی که باشد عربی، فارسی یا زبان‌های دیگر.
- منتظر هنگامی که دعای فرج را از کسی می‌شنود، آمین می‌‌گوید؛ چون آمین گفتن به منزله دعا است.
- منتظر برای آمرزش گناهانی که ظهور و فرج امام را به تأخیر می‌‌اندازد، دعا کند یا گفته شده است: دعای فرج زمانی می‌‌تواند برای مسلمین در جایگاه خاص قرار بگیرد که دعای فرج به واسطۀ حضرت در درگاه خدا عرضه شود؛ یعنی اینکه مسلمین به خاطر شان والای امام از امام بخواهند که در پیشگاه خداوند، برای ظهور دعا کند[۹].
نتیجه
از مجموعه معارفی که در دعاها آمده می‌توان برداشت کرد دعا در تحقق ظهور مؤثر است؛ به عبارت دیگر، دعا یکی از اسباب الهی برای فرج مردم و ظهور امام مهدی (ع) است. شایسته است برای دعا کردن، شرایط آن نیز رعایت شود؛ زیرا به زبان آوردن و زمزمه کردنِ دعا بدون دقت در معانی و عمل به محتوای آن کافی نیست و چه‌بسا فایده چندانی نداشته باشد[۱۰].
پرسش مستقیم
- وظیفه مسلمانان نسبت به امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف شیعیان برای زمینه‌سازی ظهور در غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف شخصی شیعیان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف فردی شیعیان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف اجتماعی شیعیان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف شیعیان در حوزه امنیت اجتماعی در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف علما در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف دانشجویان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف مستمعان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف کنهسالان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف جوانان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف زنان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف ثروتمندان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف اقشار آسیب‌پذیر در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف حاکمان و فرماندهان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف نیروی انتظامی در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف توده مردم در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- وظایف عام مسلمانان نسبت به امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- مسلمانان نسبت به شناخت امام مهدی چه وظیفه‌ای دارند؟ (پرسش)
- مسلمانان درباره تولی به امام مهدی چه وظیفه‌ای دارند؟ (پرسش)
- مسلمانان نسبت به تبری از دشمنان امام مهدی چه وظیفه‌ای دارند؟ (پرسش)
- مسلمانان نسبت به زیارت و یاد امام مهدی چه وظیفه‌ای دارند؟ (پرسش)
- مسلمانان درباره دعا برای امام مهدی چه وظیفه‌ای دارند؟ (پرسش)
- مسلمانان نسبت به اقتدا به سنت و سیره امام مهدی در امور استحبابی چه وظیفه‌ای دارند؟ (پرسش)
- مسلمانان نسبت به انجام اعمال عبادی به نیابت از امام مهدی چه وظیفه‌ای دارند؟ (پرسش)
- وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج از وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا صبر بر سختی‌های دوران غیبت از وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور از وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)
- انواع آمادگی برای ظهور کدامند؟ (پرسش)
- آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی در عرصه فکری و اعتقادی یا علمی و معرفتی چیست؟ و چگونه محقق می‌شود؟ (پرسش)
- آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی در عرصه روحی و روانی چیست؟ و چگونه محقق می‌شود؟ (پرسش)
- آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی در عرصه اخلاقی و رفتاری چیست؟ و چگونه محقق می‌شود؟ (پرسش)
- آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی در عرصه سیاسی چیست؟ و چگونه محقق می‌شود؟ (پرسش)
- آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی در عرصه اقتصادی چیست؟ و چگونه محقق می‌شود؟ (پرسش)
- آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی در عرصه نظامی و انتظامی چیست؟ و چگونه محقق می‌شود؟ (پرسش)
- انواع آمادگی برای ظهور کدامند؟ (پرسش)
- آیا پیروی از نواب عام از وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا دعا برای تعجیل فرج از وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا غمگین بودن در دوران غیبت و اشتیاق به ظهور از وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)
- آثار نزدیک شمردن ظهور چیست؟ (پرسش)
- آفات دور دانستن ظهور چیست؟ (پرسش)
- آرزوها چگونه در شخصیت منتظران امام مهدی تأثیر می‌گذارد؟ (پرسش)
- برای ایجاد ارتباط قلبی با امام مهدی به جز تکالیف شرعی و دینی چه اعمالی لازم است تا بفهمیم ایشان از ما راضی هستند؟ (پرسش)
- وظیفه جامعه اسلامی در برابر اخباری که از سوی امام مهدی می‌رسد چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی از نوجوانان جامعه امروز چه انتظاری دارند؟ (پرسش)
- دانش‌آموزان چگونه باید منتظر امام مهدی باشند؟ (پرسش)
- چگونه می‌توان برپایه خواست حقیقی امام مهدی عمل کرد؟ (پرسش)
- وظیفه مردم در عصر غیبت کبری برای برپایی عدالت چیست؟ (پرسش)
- آیا تکریم اماکن منسوب به امام مهدی از تکالیف عصر غیبت است؟ (پرسش)
- چرا رسیدگی به نیازهای مؤمنان مصداقی از برآوردن حوائج امام مهدی است؟ (پرسش)
- مرابطه با امام مهدی به چه معناست؟ (پرسش)
- آیا حفظ پیوند با مقام ولایت از وظایف خاص منتظران امام مهدی است؟ (پرسش)
- وظیفه مسلمانان نسبت به امام مهدی
- وظایف شخصی شیعیان در عصر غیبت
- وظایف شیعیان در عرصه امنیت اجتماعی
- وظایف علما در عصر غیبت
- وظایف دانشجویان در عصر غیبت
- وظایف مستمعان در عصر غیبت
- وظایف کهنسالان در عصر غیبت
- وظایف جوانان در عصر غیبت
- وظایف زنان در عصر غیبت
- وظایف حاکمان و فرماندهان در عصر غیبت
- وظایف نیروی انتظامی
- وظایف توده مردم در عصر غیبت
- وظایف اقشار آسیب‌پذیر در عصر غیبت
- وظایف عام منتظران
- وظایف خاص منتظران
- آثار نزدیک شمردن ظهور
- آفات دور دانستن ظهور
- تأثیر آرزوها در شخصیت منتظر
- ارتباط قلبی با امام مهدی
- انتظار امام مهدی از نوجوانان
- تکریم اماکن منسوب به امام مهدی
- مرابطه با امام مهدی
منابع
ملکی راد، محمود، خانواده و زمینه‌سازی ظهور
رحیمیان، محمد حسین، مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر
موسوی، سید علی، فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن
صمدی، قنبر علی، آخرین منجی
سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۲
هدایتی فخرداود، ابوالفضل، مهدویت در منظر امام خمینی
رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات
پانویس
- ↑ «و چون بندگانم درباره من از تو پرسند من نزدیکم، دعاکننده چون مرا بخواند دعا (ی او) را پاسخ می‌دهم؛ پس باید دعوت مرا پاسخ دهند و به من ایمان آورند باشد که راهیاب شوند» سوره بقره، آیه ۱۸۶.
- ↑ بحار الانوار، ج۵۹، ص۲۲۸.
- ↑ ر. ک: صمدی، قنبر علی، آخرین منجی، ص ۱۳۲.
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۴۸۳، ح ۲.
- ↑ ر. ک: صمدی، قنبر علی، آخرین منجی، ص ۱۳۲.
- ↑ «عَلَیْکُمْ بِالدُّعَاءِ وَ انْتِظَارِ الْفَرَجِ»؛ بحارالأنوار، ج ۹۵، ص ۳۳۶، به نقل از صحیفه مهدیه، ص ۹۹.
- ↑ «وَ اللَّهُ لیغیبن غیبة لَا ینجو فیها مِنْ التهلکة إِلَّا مَنْ یثبته اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ علی الْقَوْلِ بِإِمَامَتِهِ وَ وَفَّقَهُ لِلدُّعَاءِ بتعجیل فَرْجَهُ» کمال الدین، ج ۲، ص ۴۸۵.
- ↑ «مَنْ قَالَ بَعْدَ صَلَاةِ الْفَجْرِ وَ بَعْدَ صَلَاةِ الظُّهْرِ: اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ لَمْ یَمُتْ حَتَّی یُدْرِکَ الْقَائِمَ»؛ ابو جعفر محمد بن الحسن الطوسی (شیخ طوسی)، مصباح المتهجد، بیروت، ۱۴۱۱، ص ۳۲۸.
- ↑ صحیفه امام، ج ۱۴، ص ۴۷۵- ۴۷۶؛ ر. ک: هدایتی فخرداود، ابوالفضل، مهدویت در منظر امام خمینی، صحیفه امام، ج ۱۴، ص ۴۷۵- ۴۷۶.
- ↑ ر. ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج2، ص ۲۲۸-۲۳۳؛ موسوی، سید علی، فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن، ص ۲۴۴؛ رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۳۹۷؛ صمدی، قنبر علی، آخرین منجی، ص ۱۳۲؛ رحیمیان، محمد حسین، مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر، ص ۳۶؛ ملکی راد، محمود، خانواده و زمینه‌سازی ظهور، ص۳۱۰.