محمد بن حسن طوسی (پدیدآورنده)

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

شیخ طوسی (ابوجعفر محمد بن حسن طوسی)
لقب	شیخ طوسی
تاریخ درگذشت	۴۶۰ ق
آرامگاه	نجف (عراق)
محل زندگی	نجف
ملیت	ایرانی
زبان	عربی
پیشه	مرجع تقلید
منصب	محدث، فقیه، متکلم
دین	اسلام
مذهب	شیعه اثناعشری
اطلاعات علمی
تحصیلات	اجتهاد
استادان	شیخ مفید، سید مرتضی، ابن الحاشر، ابن صلت اهوازی، ابوالحسین علی بن احمد بن محمد بن أبی جید
شاگردان	ابوعلی طوسی، سعد الدین بن براج، منصور بن حسین آبی ابوالفتح کراجکی زین بن داعی حسینی
آثار	«تهذیب الاحکام» «الاستبصار» «التبیان فی تفسیر القرآن» «المسائل الرحبیه» «تلخیص‌الشافی» «المفصح فی الامامة» «الاقتصاد فی ما یجب علی العباد» «تمهید الاصول» «تعلیق ما لا یسع» «المبسوط» «مختصر فی عمل یوم و لیله»

ابوجعفر محمد بن حسن طوسی (۳۸۵ ق، طوس - ۴۶۰ ق، نجف) مشهور به به شیخ الطائفة و شیخ طوسی، بزرگ‌ترین دانشمندان شیعی در طول تاریخ است. شیخ طوسی همواره مورد احترام دانشمندان و بزرگان شیعه و سنی بود و علمای فریقین از محضر درس او استفاده می‌کردند؛ تا آنجا که شاگردان وی از مجتهدان شیعه به سیصد تن می‌رسید. عظمت شیخ تا آنجا بود که خلیفه وقت، القائم بامر الله، کرسی تدریس در بغداد را به او واگذار کرد. اهمیت این کرسی به آن است که به کسی تعلق می‌گرفت که علامه دهر و یگانه عصر باشد. با کاهش قدرت آل‌بویه، افزایش قدرت دستگاه خلافت عباسی، بروز درگیری‌های فرقه‌ای در بغداد و سرانجام چیره شدن سلجوقیان بر بغداد، عرصه بر شیخ طوسی چنان تنگ شد که در سال ۴۴۸ق مجبور به ترک بغداد و مهاجرت به نجف اشرف شد.

حضور شیخ طوسی در نجف اشرف موجب پی‌ریزی حوزه علمیه در آن شهر شد که تا امروز پابرجاست. اگرچه شیخ طوسی در علوم و فنون مختلف، تألیفات فراوانی دارد، شهرت وی در جهان اسلام، به‌ویژه نزد امامیه بیشتر به سبب توانایی در دانش فقه است. به‌طور کلی، اندیشه‌های وی سرفصل دوره‌ای نو در تاریخ تحول فکری شیعه، به‌ویژه در عرصه فقه و اصول به‌شمار می‌رود و مدت‌ها پس از وفات شیخ، دیدگاه‌های او بلامعارض بود. ازاین‌روست که ابن‌ادریس حلی، علمای پس از شیخ طوسی را دانشمندانی مقلد به‌شمار می‌آورد

استادان

او تحصیلات دینی خود را نزد اساتیدی همچون: شیخ مفید، سید مرتضی، ابن الحاشر ابن صلت اهوازی، ابوالحسین علی بن احمد بن محمد بن أبی جید به اتمام رساند.

کتاب‌های منتشر شده

به زبان عربی

1. تهذیب الاحکام؛
2. الاستبصار؛
3. التبیان فی تفسیر القرآن؛
4. المسائل الرحبیه؛
5. تلخیص‌الشافی؛
6. المفصح فی الامامة؛
7. الاقتصاد فی ما یجب علی العباد؛
8. تمهید الاصول؛
9. تعلیق ما لا یسع؛
10. المبسوط؛
11. مختصر فی عمل یوم و لیله.

شاگردان

• ابوعلی طوسی؛
• سعد الدین بن براج؛
• ابوالفتح کراجکی؛
• منصور بن حسین آبی؛
• زین بن داعی حسینی.

جستارهای وابسته

• همه آثار معرفی‌شده شیخ طوسی