جهاد در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==واژه‌شناسی== | ==واژه‌شناسی== | ||
*[[جهاد]] در لغت به‌معنای [[تلاش]] همراه با [[رنج]] و نیز به‌معنای [[جنگ]] آمده است. از این ماده، شصت‌ونه مورد در [[نهج البلاغه]] وارد شده است. | *[[جهاد]] در لغت به‌معنای [[تلاش]] همراه با [[رنج]] و نیز به‌معنای [[جنگ]] آمده است. از این ماده، شصت‌ونه مورد در [[نهج البلاغه]] وارد شده است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 270.</ref>. | ||
==[[ارزش]] و [[جایگاه]] [[جهاد]]== | ==[[ارزش]] و [[جایگاه]] [[جهاد]]== | ||
*از نگاه [[امام علی]] {{ع}} [[جهاد]] دارای [[جایگاه]] ویژه‌ای است. [[جهاد]] رکن اعلای [[اسلام]]<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۰۹</ref> و یکی از چهار رکن [[ایمان]] است<ref>نهج البلاغه، حکمت ۳۰</ref>. [[جهاد]] دری از درهای [[بهشت]] است که [[خداوند]] آن را به روی [[دوستان]] ویژه خود گشوده. [[جهاد]] [[لباس]] [[تقوا]] و زره و سپر مطمئن [[خداوند]] است<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۷</ref>. [[برترین]] وسیله‌ای که متوسلین بدان به‌سوی [[خدای سبحان]] [[تمسک]] می‌جویند، [[ایمان]] به او و به رسولش و [[جهاد]] در راه اوست، زیرا [[جهاد]] قله رفیع [[اسلام]] و نشانه [[اخلاص]] مجاهدان و بر اساس سرشت توحیدی است<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۰۹</ref>. [[جهاد]]، نه تنها دری به‌سوی [[بهشت]]، بلکه درگاه رسیدن به [[خدای سبحان]] است. [[امام علی]] {{ع}} در [[تشویق]] به‌سوی [[جهاد]] می‌ماید: بشتابید به‌سوی [[جهاد]]، بشتابید به‌سوی [[جهاد]]، هرکس می‌خواهد به‌سوی [[خدا]] پر کشد پس (از سکونتگاه خویش) خارج شود<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۸۱</ref>. [[امام]] {{ع}} در فرازهای دیگر [[بهشت]] را زیر سایه نیزه‌ها<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۳۴</ref> و [[بهترین]] مرگ‌ها را [[شهادت]] می‌نامد. [[امام]] می‌فرماید: قسم به آن کسی که [[جان]] پسر ابی‌طالب در دست اوست، هزار ضربه [[شمشیر]] بر من آسان‌تر از [[مرگ]] در بستر در غیر [[طاعت]] [[پروردگار]] است<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۲۲</ref>. | *از نگاه [[امام علی]] {{ع}} [[جهاد]] دارای [[جایگاه]] ویژه‌ای است. [[جهاد]] رکن اعلای [[اسلام]]<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۰۹</ref> و یکی از چهار رکن [[ایمان]] است<ref>نهج البلاغه، حکمت ۳۰</ref>. [[جهاد]] دری از درهای [[بهشت]] است که [[خداوند]] آن را به روی [[دوستان]] ویژه خود گشوده. [[جهاد]] [[لباس]] [[تقوا]] و زره و سپر مطمئن [[خداوند]] است<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۷</ref>. [[برترین]] وسیله‌ای که متوسلین بدان به‌سوی [[خدای سبحان]] [[تمسک]] می‌جویند، [[ایمان]] به او و به رسولش و [[جهاد]] در راه اوست، زیرا [[جهاد]] قله رفیع [[اسلام]] و نشانه [[اخلاص]] مجاهدان و بر اساس سرشت توحیدی است<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۰۹</ref>. [[جهاد]]، نه تنها دری به‌سوی [[بهشت]]، بلکه درگاه رسیدن به [[خدای سبحان]] است. [[امام علی]] {{ع}} در [[تشویق]] به‌سوی [[جهاد]] می‌ماید: بشتابید به‌سوی [[جهاد]]، بشتابید به‌سوی [[جهاد]]، هرکس می‌خواهد به‌سوی [[خدا]] پر کشد پس (از سکونتگاه خویش) خارج شود<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۸۱</ref>. [[امام]] {{ع}} در فرازهای دیگر [[بهشت]] را زیر سایه نیزه‌ها<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۳۴</ref> و [[بهترین]] مرگ‌ها را [[شهادت]] می‌نامد. [[امام]] می‌فرماید: قسم به آن کسی که [[جان]] پسر ابی‌طالب در دست اوست، هزار ضربه [[شمشیر]] بر من آسان‌تر از [[مرگ]] در بستر در غیر [[طاعت]] [[پروردگار]] است<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۲۲</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 270-271.</ref>. | ||
==عواقب ترک [[جهاد]]== | ==عواقب ترک [[جهاد]]== | ||
*در نگاه [[نهج البلاغه]] ترک [[جهاد]]، بازخوردهای منفی دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از: | *در نگاه [[نهج البلاغه]] ترک [[جهاد]]، بازخوردهای منفی دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از: | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
#از دست دادن استعدادها و [[خردورزی]] در امور؛ | #از دست دادن استعدادها و [[خردورزی]] در امور؛ | ||
#پایمال شدن [[حقوق]]<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۷</ref>؛ | #پایمال شدن [[حقوق]]<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۷</ref>؛ | ||
#از دست دادن [[آخرت]] و [[سعادت]] ابدی<ref>نهج البلاغه، خطبه ۳۴</ref>. | #از دست دادن [[آخرت]] و [[سعادت]] ابدی<ref>نهج البلاغه، خطبه ۳۴</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 271.</ref>. | ||
==مراتب [[جهاد]]== | ==مراتب [[جهاد]]== | ||
*[[جهاد]] بر اساس اقسام آن و بر اساس [[مکلفین]] به مراتبی تقسیم می‌شود. [[امام]] می‌فرماید: [[خدا]] را، [[خدا]] را [در نظر داشته باشید] در مورد [[جهاد]] با [[اموال]] و جان‌ها و زبان‌هایتان در [[راه خدا]]<ref>نهج البلاغه، نامه ۴۷</ref>. | *[[جهاد]] بر اساس اقسام آن و بر اساس [[مکلفین]] به مراتبی تقسیم می‌شود. [[امام]] می‌فرماید: [[خدا]] را، [[خدا]] را [در نظر داشته باشید] در مورد [[جهاد]] با [[اموال]] و جان‌ها و زبان‌هایتان در [[راه خدا]]<ref>نهج البلاغه، نامه ۴۷</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 271.</ref>. | ||
==اقسام [[جهاد]]== | ==اقسام [[جهاد]]== | ||
*[[نهج البلاغه]] سه نوع [[جهاد]] را مورد توجه قرار می‌دهد: [[جهاد]] مالی، [[جهاد]] جانی و [[جهاد]] زبانی، نزد [[امام]] بالاترین مرتبه [[جهاد]]، ادای سخن [[حق]] نزد [[حاکم]] [[ستمگر]] بیان شده است<ref>نهج البلاغه، حکمت ۳۶۶</ref>. از این‌رو [[امر به معروف و نهی از منکر]] با [[جهاد]] زبانی، [[انفاق]] و [[بذل و بخشش]] با [[جهاد]] مالی و پیکار در [[راه خدا]] و [[مجاهدت]] در میدان‌های [[مبارزه]] با [[جهاد]] جانی مطابقت دارد. افزون بر این، [[امام]] [[جهاد]] با [[دل]] را نیز در کنار [[جهاد]] با دست و زبان بیان می‌کند، که آن [[نکوهش]] زشتی‌ها در [[دل]] دارد<ref>نهج البلاغه، حکمت ۳۶۷</ref>. | *[[نهج البلاغه]] سه نوع [[جهاد]] را مورد توجه قرار می‌دهد: [[جهاد]] مالی، [[جهاد]] جانی و [[جهاد]] زبانی، نزد [[امام]] بالاترین مرتبه [[جهاد]]، ادای سخن [[حق]] نزد [[حاکم]] [[ستمگر]] بیان شده است<ref>نهج البلاغه، حکمت ۳۶۶</ref>. از این‌رو [[امر به معروف و نهی از منکر]] با [[جهاد]] زبانی، [[انفاق]] و [[بذل و بخشش]] با [[جهاد]] مالی و پیکار در [[راه خدا]] و [[مجاهدت]] در میدان‌های [[مبارزه]] با [[جهاد]] جانی مطابقت دارد. افزون بر این، [[امام]] [[جهاد]] با [[دل]] را نیز در کنار [[جهاد]] با دست و زبان بیان می‌کند، که آن [[نکوهش]] زشتی‌ها در [[دل]] دارد<ref>نهج البلاغه، حکمت ۳۶۷</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 271.</ref>. | ||
*[[جهاد]] به فراخور افراد تغییر می‌یابد. برای مثال [[جهاد]] [[زن]] از نگاه [[حضرت]]، خوب شوهرداری است<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۳۱</ref>. نیز از نگاه [[امام]] برای هر [[انسان]] ضعیفی که [[توانایی]] [[جهاد]] نظامی ندارد، [[حج]] برای او [[جهاد]] به‌حساب می‌آید<ref>همان</ref>. هم‌چنین از روزه‌داری به‌عنوان [[جهاد]] یاد شده است<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۳۴</ref>. انجام آنچه در [[راه خدا]] همراه با [[سختی]] و مشقت است [[جهاد]] شمرده می‌شود. بر این اساس با تعیین [[وظیفه]] و [[سختی]] آن، [[ارزش]] [[جهاد]] نیز مشخص می‌شود. در عین حال [[هدف]] از انجام تمام اقسام [[جهاد]]، [[پروردگار]] و احیای [[ارزش‌های الهی]] است. [[امام]] {{ع}} در بیان [[همراهی]] خود با [[پیامبر]] در معرکه [[جهاد]] با [[مشرکان]] می‌فرماید: اگر ما مثل شما [[کوفیان]] سست‌عنصر بودیم هرگز پایه [[دین]] برپا و درختی از ایما سبز نمی‌شد<ref>نهج البلاغه، خطبه ۵۵</ref>. | *[[جهاد]] به فراخور افراد تغییر می‌یابد. برای مثال [[جهاد]] [[زن]] از نگاه [[حضرت]]، خوب شوهرداری است<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۳۱</ref>. نیز از نگاه [[امام]] برای هر [[انسان]] ضعیفی که [[توانایی]] [[جهاد]] نظامی ندارد، [[حج]] برای او [[جهاد]] به‌حساب می‌آید<ref>همان</ref>. هم‌چنین از روزه‌داری به‌عنوان [[جهاد]] یاد شده است<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۳۴</ref>. انجام آنچه در [[راه خدا]] همراه با [[سختی]] و مشقت است [[جهاد]] شمرده می‌شود. بر این اساس با تعیین [[وظیفه]] و [[سختی]] آن، [[ارزش]] [[جهاد]] نیز مشخص می‌شود. در عین حال [[هدف]] از انجام تمام اقسام [[جهاد]]، [[پروردگار]] و احیای [[ارزش‌های الهی]] است. [[امام]] {{ع}} در بیان [[همراهی]] خود با [[پیامبر]] در معرکه [[جهاد]] با [[مشرکان]] می‌فرماید: اگر ما مثل شما [[کوفیان]] سست‌عنصر بودیم هرگز پایه [[دین]] برپا و درختی از ایما سبز نمی‌شد<ref>نهج البلاغه، خطبه ۵۵</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 271-272.</ref>. | ||
*بنابراین، [[هدف]] [[جهاد]] [[حفظ دین]] و [[ایمان]] و [[هدایتگری]] است. [[جنگ]] و جهاد عملی با [[دشمن]] در منطق [[امام]] به‌عنوان آخرین گزینه مطرح است. با نگاه به بیانات [[امام]] در هنگام تأخیر [[جنگ]] در [[صفین]] با این توضیح که ممکن است عده‌ای از آنان به جمعیت ما بپیوندند و [[هدایت]] شوند، می‌توان به این موضوع پی برد<ref>نهج البلاغه، خطبه ۵۴</ref>. [[جنگ]] در حوزه اسلامی از باب [[امر به معروف و نهی از منکر]] است که گام اول در این مسیر [[اتمام حجت]] و گام آخر [[اقدام]] عملی است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص | *بنابراین، [[هدف]] [[جهاد]] [[حفظ دین]] و [[ایمان]] و [[هدایتگری]] است. [[جنگ]] و جهاد عملی با [[دشمن]] در منطق [[امام]] به‌عنوان آخرین گزینه مطرح است. با نگاه به بیانات [[امام]] در هنگام تأخیر [[جنگ]] در [[صفین]] با این توضیح که ممکن است عده‌ای از آنان به جمعیت ما بپیوندند و [[هدایت]] شوند، می‌توان به این موضوع پی برد<ref>نهج البلاغه، خطبه ۵۴</ref>. [[جنگ]] در حوزه اسلامی از باب [[امر به معروف و نهی از منکر]] است که گام اول در این مسیر [[اتمام حجت]] و گام آخر [[اقدام]] عملی است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 272.</ref>. | ||
== پرسش‌های وابسته == | == پرسش‌های وابسته == | ||
نسخهٔ ۲۴ ژوئیهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۰۹:۳۰
 | این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید. |
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل جهاد (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
واژه‌شناسی
- جهاد در لغت به‌معنای تلاش همراه با رنج و نیز به‌معنای جنگ آمده است. از این ماده، شصت‌ونه مورد در نهج البلاغه وارد شده است[۱].
ارزش و جایگاه جهاد
- از نگاه امام علی (ع) جهاد دارای جایگاه ویژه‌ای است. جهاد رکن اعلای اسلام[۲] و یکی از چهار رکن ایمان است[۳]. جهاد دری از درهای بهشت است که خداوند آن را به روی دوستان ویژه خود گشوده. جهاد لباس تقوا و زره و سپر مطمئن خداوند است[۴]. برترین وسیله‌ای که متوسلین بدان به‌سوی خدای سبحان تمسک می‌جویند، ایمان به او و به رسولش و جهاد در راه اوست، زیرا جهاد قله رفیع اسلام و نشانه اخلاص مجاهدان و بر اساس سرشت توحیدی است[۵]. جهاد، نه تنها دری به‌سوی بهشت، بلکه درگاه رسیدن به خدای سبحان است. امام علی (ع) در تشویق به‌سوی جهاد می‌ماید: بشتابید به‌سوی جهاد، بشتابید به‌سوی جهاد، هرکس می‌خواهد به‌سوی خدا پر کشد پس (از سکونتگاه خویش) خارج شود[۶]. امام (ع) در فرازهای دیگر بهشت را زیر سایه نیزه‌ها[۷] و بهترین مرگ‌ها را شهادت می‌نامد. امام می‌فرماید: قسم به آن کسی که جان پسر ابی‌طالب در دست اوست، هزار ضربه شمشیر بر من آسان‌تر از مرگ در بستر در غیر طاعت پروردگار است[۸][۹].
عواقب ترک جهاد
- در نگاه نهج البلاغه ترک جهاد، بازخوردهای منفی دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- ذلت و حقارت و خواری؛
- گرفتاری در بلاها و مصیبت‌ها؛
- از دست دادن استعدادها و خردورزی در امور؛
- پایمال شدن حقوق[۱۰]؛
- از دست دادن آخرت و سعادت ابدی[۱۱][۱۲].
مراتب جهاد
- جهاد بر اساس اقسام آن و بر اساس مکلفین به مراتبی تقسیم می‌شود. امام می‌فرماید: خدا را، خدا را [در نظر داشته باشید] در مورد جهاد با اموال و جان‌ها و زبان‌هایتان در راه خدا[۱۳][۱۴].
اقسام جهاد
- نهج البلاغه سه نوع جهاد را مورد توجه قرار می‌دهد: جهاد مالی، جهاد جانی و جهاد زبانی، نزد امام بالاترین مرتبه جهاد، ادای سخن حق نزد حاکم ستمگر بیان شده است[۱۵]. از این‌رو امر به معروف و نهی از منکر با جهاد زبانی، انفاق و بذل و بخشش با جهاد مالی و پیکار در راه خدا و مجاهدت در میدان‌های مبارزه با جهاد جانی مطابقت دارد. افزون بر این، امام جهاد با دل را نیز در کنار جهاد با دست و زبان بیان می‌کند، که آن نکوهش زشتی‌ها در دل دارد[۱۶][۱۷].
- جهاد به فراخور افراد تغییر می‌یابد. برای مثال جهاد زن از نگاه حضرت، خوب شوهرداری است[۱۸]. نیز از نگاه امام برای هر انسان ضعیفی که توانایی جهاد نظامی ندارد، حج برای او جهاد به‌حساب می‌آید[۱۹]. هم‌چنین از روزه‌داری به‌عنوان جهاد یاد شده است[۲۰]. انجام آنچه در راه خدا همراه با سختی و مشقت است جهاد شمرده می‌شود. بر این اساس با تعیین وظیفه و سختی آن، ارزش جهاد نیز مشخص می‌شود. در عین حال هدف از انجام تمام اقسام جهاد، پروردگار و احیای ارزش‌های الهی است. امام (ع) در بیان همراهی خود با پیامبر در معرکه جهاد با مشرکان می‌فرماید: اگر ما مثل شما کوفیان سست‌عنصر بودیم هرگز پایه دین برپا و درختی از ایما سبز نمی‌شد[۲۱][۲۲].
- بنابراین، هدف جهاد حفظ دین و ایمان و هدایتگری است. جنگ و جهاد عملی با دشمن در منطق امام به‌عنوان آخرین گزینه مطرح است. با نگاه به بیانات امام در هنگام تأخیر جنگ در صفین با این توضیح که ممکن است عده‌ای از آنان به جمعیت ما بپیوندند و هدایت شوند، می‌توان به این موضوع پی برد[۲۳]. جنگ در حوزه اسلامی از باب امر به معروف و نهی از منکر است که گام اول در این مسیر اتمام حجت و گام آخر اقدام عملی است[۲۴].
پرسش‌های وابسته
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 270.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۰۹
- ↑ نهج البلاغه، حکمت ۳۰
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۲۷
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۰۹
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۸۱
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۳۴
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۲۲
- ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 270-271.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۲۷
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۳۴
- ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 271.
- ↑ نهج البلاغه، نامه ۴۷
- ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 271.
- ↑ نهج البلاغه، حکمت ۳۶۶
- ↑ نهج البلاغه، حکمت ۳۶۷
- ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 271.
- ↑ نهج البلاغه، حکمت ۱۳۱
- ↑ همان
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۲۳۴
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۵۵
- ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 271-272.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۵۴
- ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 272.