بیعت در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
#[[بیعت عقبه دوم|بیعت دوم عقبه]]: بازگشت این ۱۲ تن، شور و هیجانی در [[مسلمانان]] [[مدینه]] پدید آورد و سال بعد نیز ۷۳ تن که دو نفر از آنان [[زن]] بودند، در موسم [[حج]] شرکت کرده، و در همان محل [[بیعت]] پیشین ([[عقبه]] [[منی]]) با [[پیامبر گرامی]]{{صل}} [[بیعت]] کردند، آن [[حضرت]]، آیاتی از [[قرآن]] را برای آنان خوانده و فرمود با شما [[بیعت]] می‌کنم که از من [[دفاع]] کنید، همان‌طور که از [[فرزندان]] خود [[دفاع]] می‌کنید. مضمون این [[بیعت]]، غیر از [[بیعت]] نخستین بود، زیرا [[دفاع]] از [[پیامبر]] را برعهده گرفتند<ref>السیرة النبویة، ج۱، ص۴۳۸.</ref>. | #[[بیعت عقبه دوم|بیعت دوم عقبه]]: بازگشت این ۱۲ تن، شور و هیجانی در [[مسلمانان]] [[مدینه]] پدید آورد و سال بعد نیز ۷۳ تن که دو نفر از آنان [[زن]] بودند، در موسم [[حج]] شرکت کرده، و در همان محل [[بیعت]] پیشین ([[عقبه]] [[منی]]) با [[پیامبر گرامی]]{{صل}} [[بیعت]] کردند، آن [[حضرت]]، آیاتی از [[قرآن]] را برای آنان خوانده و فرمود با شما [[بیعت]] می‌کنم که از من [[دفاع]] کنید، همان‌طور که از [[فرزندان]] خود [[دفاع]] می‌کنید. مضمون این [[بیعت]]، غیر از [[بیعت]] نخستین بود، زیرا [[دفاع]] از [[پیامبر]] را برعهده گرفتند<ref>السیرة النبویة، ج۱، ص۴۳۸.</ref>. | ||
#[[بیعت رضوان]]: در [[سال ششم هجرت]]، [[رسول]] گرامی، برای انجام [[عمره]]، عازم [[مکه]] شد ولی هنگامی که به [[حدیبیه]] رسید با ممانعت [[قریش]] و محاصره اطراف، روبه‌رو شد. برای شکستن محاصره، مذاکراتی میان [[نمایندگان]] [[قریش]] و [[رسول]] گرامی{{صل}} انجام شد، آنگاه که [[نماینده]] [[پیامبر]]{{صل}} به سوی مکیان رفته بود، کمی تأخیر کرد، [[مسلمانان]]، به جوش و خروش افتاده و آماده [[نبرد]] شدند. [[پیامبر]]{{صل}} برای تحکیم [[اراده]] و تحریک [[احساسات]] آنان [[تصمیم]] گرفت که [[پیمان]] خود را با [[مسلمانان]] [[تجدید]] کند. از این‌رو برای [[تجدید پیمان]] زیر سایه درختی نشست و تمام [[یاران]] او دستشان را به عنوان [[بیعت]] و [[پیمان وفاداری]] فشرده و [[سوگند]] یاد کردند که تا آخرین نفس، از [[حریم]] [[آیین پاک]] [[اسلام]]، [[دفاع]] کنند<ref>السیرة النبویة، ج۱، ص۳۱۵.</ref>. این رویداد همان [[پیمان]] [[رضوان]] است که در [[قرآن]] چنین وارد شده است: {{متن قرآن|لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَنْزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ وَأَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِيبًا}}<ref>«به راستی خداوند از مؤمنان خشنود شد هنگامی که با تو در زیر آن درخت بیعت می‌کردند پس آنچه در دل داشتند معلوم داشت، از این رو آرامش را بر آنها فرو فرستاد و به پیروزی زودرسی پاداششان داد» سوره فتح، آیه ۱۸.</ref>. | #[[بیعت رضوان]]: در [[سال ششم هجرت]]، [[رسول]] گرامی، برای انجام [[عمره]]، عازم [[مکه]] شد ولی هنگامی که به [[حدیبیه]] رسید با ممانعت [[قریش]] و محاصره اطراف، روبه‌رو شد. برای شکستن محاصره، مذاکراتی میان [[نمایندگان]] [[قریش]] و [[رسول]] گرامی{{صل}} انجام شد، آنگاه که [[نماینده]] [[پیامبر]]{{صل}} به سوی مکیان رفته بود، کمی تأخیر کرد، [[مسلمانان]]، به جوش و خروش افتاده و آماده [[نبرد]] شدند. [[پیامبر]]{{صل}} برای تحکیم [[اراده]] و تحریک [[احساسات]] آنان [[تصمیم]] گرفت که [[پیمان]] خود را با [[مسلمانان]] [[تجدید]] کند. از این‌رو برای [[تجدید پیمان]] زیر سایه درختی نشست و تمام [[یاران]] او دستشان را به عنوان [[بیعت]] و [[پیمان وفاداری]] فشرده و [[سوگند]] یاد کردند که تا آخرین نفس، از [[حریم]] [[آیین پاک]] [[اسلام]]، [[دفاع]] کنند<ref>السیرة النبویة، ج۱، ص۳۱۵.</ref>. این رویداد همان [[پیمان]] [[رضوان]] است که در [[قرآن]] چنین وارد شده است: {{متن قرآن|لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَنْزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ وَأَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِيبًا}}<ref>«به راستی خداوند از مؤمنان خشنود شد هنگامی که با تو در زیر آن درخت بیعت می‌کردند پس آنچه در دل داشتند معلوم داشت، از این رو آرامش را بر آنها فرو فرستاد و به پیروزی زودرسی پاداششان داد» سوره فتح، آیه ۱۸.</ref>. | ||
#[[بیعت با زنان]] در [[فتح مکه]]: [[پیامبر اکرم]]{{صل}} هنگام [[فتح مکه]] برای اولین بار به طور رسمی، از [[زنان]] [[بیعت]] گرفت که: برای [[خدا]] شریک قرار ندهند، [[خیانت]] نکنند، گرد [[فحشا]] نگردند، [[فرزندان]] خود را نکشند، فرزندانی که مربوط به دیگران است به شوهران خود نسبت ندهند و در کارهای خیر و [[نیک]] با [[پیامبر]] [[مخالفت]] نکنند{{متن قرآن|يَا أَيهَا النبِي إِذَا جَاءَكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَى أَنْ لَا يُشْرِكْنَ بِاللهِ شَيْئًا وَلَا يَسْرِقْنَ وَلَا يَزْنِينَ وَلَا يَقْتُلْنَ أَوْلَادَهُن وَلَا يَأْتِينَ بِبُهْتَانٍ يَفْتَرِينَهُ بَيْنَ أَيْدِيهِن وَأَرْجُلِهِن وَلَا يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ فَبَايِعْهُن وَاسْتَغْفِرْ لَهُن اللهَ إِن اللهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref> «ای پیامبر! چون زنان مؤمن نزد تو آیند تا با تو بیعت کنند که هیچ چیز را با خدا شریک نگردانند و مرتکب دزدی نشوند و زنا نکنند و فرزندان خود را نکشند و با دروغ فرزند حرام‌زاده‌ای را که پیش دست و پای آنان است بر (شوهر) خویش نبندند و در هیچ کار شایسته‌ای سر از فرمان تو نپیچند، با آنان بیعت کن و برای آنها از خداوند آمرزش بخواه که خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره ممتحنه، آیه ۱۲؛ ر.ک: مجمع البیان، ج۱۰، ص۵۰۶.</ref>. | #[[بیعت النساء|بیعت با زنان]] در [[فتح مکه]]: [[پیامبر اکرم]]{{صل}} هنگام [[فتح مکه]] برای اولین بار به طور رسمی، از [[زنان]] [[بیعت]] گرفت که: برای [[خدا]] شریک قرار ندهند، [[خیانت]] نکنند، گرد [[فحشا]] نگردند، [[فرزندان]] خود را نکشند، فرزندانی که مربوط به دیگران است به شوهران خود نسبت ندهند و در کارهای خیر و [[نیک]] با [[پیامبر]] [[مخالفت]] نکنند{{متن قرآن|يَا أَيهَا النبِي إِذَا جَاءَكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَى أَنْ لَا يُشْرِكْنَ بِاللهِ شَيْئًا وَلَا يَسْرِقْنَ وَلَا يَزْنِينَ وَلَا يَقْتُلْنَ أَوْلَادَهُن وَلَا يَأْتِينَ بِبُهْتَانٍ يَفْتَرِينَهُ بَيْنَ أَيْدِيهِن وَأَرْجُلِهِن وَلَا يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ فَبَايِعْهُن وَاسْتَغْفِرْ لَهُن اللهَ إِن اللهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref> «ای پیامبر! چون زنان مؤمن نزد تو آیند تا با تو بیعت کنند که هیچ چیز را با خدا شریک نگردانند و مرتکب دزدی نشوند و زنا نکنند و فرزندان خود را نکشند و با دروغ فرزند حرام‌زاده‌ای را که پیش دست و پای آنان است بر (شوهر) خویش نبندند و در هیچ کار شایسته‌ای سر از فرمان تو نپیچند، با آنان بیعت کن و برای آنها از خداوند آمرزش بخواه که خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره ممتحنه، آیه ۱۲؛ ر.ک: مجمع البیان، ج۱۰، ص۵۰۶.</ref>. | ||
#[[بیعت]] در [[غدیر]]: آخرین بیعتی که در زمان [[رسول خدا]]{{صل}} صورت گرفت، [[بیعت گرفتن]] از [[مردم]] برای [[جانشینی]] [[امام علی]]{{ع}} است که در [[غدیر خم]] واقع شد. پس از آنکه [[پیامبر اکرم]]{{صل}}، [[علی]]{{ع}} را به عنوان [[جانشین]] خود معرفی کرد، از حاضران خواست تا با [[علی]]{{ع}}[[بیعت]] کنند. عده‌ای از مشاهیر [[صحابه]] [[منصوب]] شدن [[علی]] به [[امامت]] و [[جانشینی رسول خدا]]{{صل}} را به او تبریک گفتند: چنانچه [[عمر]] خطاب گفت: ای [[فرزند]] [[ابی‌طالب]] (این [[جانشینی]]) بر تو [[مبارک]] باد (از امروز) مولای من و مولای هر [[زن]] و مرد مؤمنی شدی<ref>التفسیر الکبیر، ج۱۲، ص۴۰۱: غرائب القرآن، ج۲، ص۶۱۶.</ref><ref>[[جعفر سبحانی|سبحانی، جعفر]]، [[بیعت ۲ (مقاله)|بیعت]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۲ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۲.</ref>. | #[[بیعت]] در [[غدیر]]: آخرین بیعتی که در زمان [[رسول خدا]]{{صل}} صورت گرفت، [[بیعت گرفتن]] از [[مردم]] برای [[جانشینی]] [[امام علی]]{{ع}} است که در [[غدیر خم]] واقع شد. پس از آنکه [[پیامبر اکرم]]{{صل}}، [[علی]]{{ع}} را به عنوان [[جانشین]] خود معرفی کرد، از حاضران خواست تا با [[علی]]{{ع}}[[بیعت]] کنند. عده‌ای از مشاهیر [[صحابه]] [[منصوب]] شدن [[علی]] به [[امامت]] و [[جانشینی رسول خدا]]{{صل}} را به او تبریک گفتند: چنانچه [[عمر]] خطاب گفت: ای [[فرزند]] [[ابی‌طالب]] (این [[جانشینی]]) بر تو [[مبارک]] باد (از امروز) مولای من و مولای هر [[زن]] و مرد مؤمنی شدی<ref>التفسیر الکبیر، ج۱۲، ص۴۰۱: غرائب القرآن، ج۲، ص۶۱۶.</ref><ref>[[جعفر سبحانی|سبحانی، جعفر]]، [[بیعت ۲ (مقاله)|بیعت]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۲ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۲.</ref>. | ||
نسخهٔ ۱۱ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۰۹:۳۳
 | این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید. |
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل بیعت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
- بیعت به معنای پیمان وفاداری با پیامبر(ص)، امام(ع) یا حاکم اسلامی است. این واژه از ریشه "بیع" است. واژه "بیع" در اصل به این معنا است که خریدار و فروشنده کالا برای نشان دادن ایجاب عقد بیع دست راست یکدیگر را بفشارند[۱][۲].
- بیعت در لغت از ماده "بیع"، به معنای داد و ستد است و از آنجا که در پیمان مردم با حاکمان، نوعی داد و ستد انجام می‌گیرد به آن "بیعت" گفته می‌شود[۳]. چرا که بیعت‌کننده، زندگی و اندوخته خود را در اختیار حاکم قرار می‌دهد تا در اصلاح حال و شئون او کوشش کند، گویی هر کدام چیزی را داده و چیزی را می‌گیرد[۴][۵].
- انجام بیعت در طول تاریخ معمولاً به صورت دست دادن بوده است؛ اما راه‌های دیگری برای بیعت هم گزارش شده است؛ به عنوان مثال در مورد کیفیت بیعت پیامبر(ص) با زنان چنین نقل شده که پیامبر دستور داد ظرفی پر از آب آورده و مقداری عطر در آن ریخت، سپس دست خود را در میان آن گذاشت و آیه مربوط به بیعت[۶] را خواند آنگاه از جای خود برخاست و به زنان فرمود کسانی که حاضرند با من بیعت کنند، دست در میان ظرف کرده و رسماً وفاداری خود به مواد یاد شده را اعلام کنند[۷]. در برخی از منابع اهل تسنن صورت دیگری نقل شده که پیامبر دست خود را با پارچه یا عبایی میپوشانید و با زنان برای بیعت دست می‌داد[۸].
- در میان پادشاهان ایران، بیعت با راه‌های دیگری چون بوسیدن زمین، دست و پا نیز صورت می‌گرفت. ابتدا از این جهت که این کارها مصداق بارز اطاعت و انقیاد از فردی بوده است، به آنها مجازاً بیعت اطلاق می‌شده، اما به تدریج به صورت حقیقت عرفی درآمده است[۹][۱۰].
- در جاهلیت رسم بود که پس از خرید و فروش، دو طرف معامله برای نشان دادن قطعیت معامله و تأکید بر لزوم آن، کف دست راست خود را بر کف دست دیگری می‌زدند و این کار را "بیعت" یا "صفقه" می‌خواندند. همچنین، چون می‌خواستند به حاکمان و رؤسای قبیله خویش اعلام وفاداری و فرمانبرداری کنند، با دست راست خویش،دست راست آنان را می‌فشردند. به دلیل شباهت این کار، با آنچه در معاملات می‌کردند، نام این را نیز بیعت نهادند[۱۱]. اندک اندک معنای بیعت تحول یافت و از آن، پیمان و تعهد وفاداری و فرمانبرداری را اراده کردند، نه نشانه ظاهری‌اش را[۱۲].
- معنای شایع بیعت در قرآن، روایات، تاریخ، کلام و فقه اسلامی، پیمانی است که با امام، حاکم یا کسی دیگر می‌بندند تا به گونه خاص یا عام از او فرمان برند[۱۳][۱۴].
بیعت‌های رسول خدا(ص)
- در طول ۲۳ سال رسالت پیامبر(ص)، بیعت‌های متعددی با ایشان صورت گرفت:
- بیعت اسلام: برخی نخستین بیعت پیامبر(ص) را "بیعت عشیره"، در سال سوم بعثت دانسته‌اند که در آن امام علی(ع) دعوت پیامبر اسلام(ص) را پذیرفته و با ایشان بیعت کرد [۱۵]؛ اما طبق برخی روایات اولین بیعت بعد از بعثت پیامبر اسلام(ص)بیعت امام علی(ع) و حضرت خدیجه(س) با پیامبر(ص) به عنوان اولین مرد و زن مسلمان بوده است که بعد از شهادت به خداوند و رسالت پیامبر(ص) و التزام به احکام اسلامی، به نشان بیعت دست خویش را در دست پیامبر(ص) گذاشتند[۱۶].
- بیعت نخست عقبه: ملاقات شش نفر از خزرجیان با پیامبر(ص) در موسم حج، و شنیدن آیاتی از قرآن کریم منجر به اسلام آوردن ایشان شد. آنها به مدینه بازگشته، و در موسم حج سال بعد، نمایندگانی در قالب ۱۲ تن اعزام کردند که در تاریکی شب در عقبه منی با رسول خدا(ص)بیعت کردند. مضمون بیعت آنان: پرهیز از شرک، دزدی، نکشتن فرزندان، پرهیز از تهمت به یکدیگر و ترک کار زشت بود[۱۷]. به این پیمان بیعة النسوان می‌گویند، چون پیامبر(ص) در فتح مکه، از زنان این چنین بیعت گرفت[۱۸].
- بیعت دوم عقبه: بازگشت این ۱۲ تن، شور و هیجانی در مسلمانان مدینه پدید آورد و سال بعد نیز ۷۳ تن که دو نفر از آنان زن بودند، در موسم حج شرکت کرده، و در همان محل بیعت پیشین (عقبه منی) با پیامبر گرامی(ص) بیعت کردند، آن حضرت، آیاتی از قرآن را برای آنان خوانده و فرمود با شما بیعت می‌کنم که از من دفاع کنید، همان‌طور که از فرزندان خود دفاع می‌کنید. مضمون این بیعت، غیر از بیعت نخستین بود، زیرا دفاع از پیامبر را برعهده گرفتند[۱۹].
- بیعت رضوان: در سال ششم هجرت، رسول گرامی، برای انجام عمره، عازم مکه شد ولی هنگامی که به حدیبیه رسید با ممانعت قریش و محاصره اطراف، روبه‌رو شد. برای شکستن محاصره، مذاکراتی میان نمایندگان قریش و رسول گرامی(ص) انجام شد، آنگاه که نماینده پیامبر(ص) به سوی مکیان رفته بود، کمی تأخیر کرد، مسلمانان، به جوش و خروش افتاده و آماده نبرد شدند. پیامبر(ص) برای تحکیم اراده و تحریک احساسات آنان تصمیم گرفت که پیمان خود را با مسلمانان تجدید کند. از این‌رو برای تجدید پیمان زیر سایه درختی نشست و تمام یاران او دستشان را به عنوان بیعت و پیمان وفاداری فشرده و سوگند یاد کردند که تا آخرین نفس، از حریم آیین پاک اسلام، دفاع کنند[۲۰]. این رویداد همان پیمان رضوان است که در قرآن چنین وارد شده است: ﴿لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَنْزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ وَأَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِيبًا﴾[۲۱].
- بیعت با زنان در فتح مکه: پیامبر اکرم(ص) هنگام فتح مکه برای اولین بار به طور رسمی، از زنان بیعت گرفت که: برای خدا شریک قرار ندهند، خیانت نکنند، گرد فحشا نگردند، فرزندان خود را نکشند، فرزندانی که مربوط به دیگران است به شوهران خود نسبت ندهند و در کارهای خیر و نیک با پیامبر مخالفت نکنند﴿يَا أَيهَا النبِي إِذَا جَاءَكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَى أَنْ لَا يُشْرِكْنَ بِاللهِ شَيْئًا وَلَا يَسْرِقْنَ وَلَا يَزْنِينَ وَلَا يَقْتُلْنَ أَوْلَادَهُن وَلَا يَأْتِينَ بِبُهْتَانٍ يَفْتَرِينَهُ بَيْنَ أَيْدِيهِن وَأَرْجُلِهِن وَلَا يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ فَبَايِعْهُن وَاسْتَغْفِرْ لَهُن اللهَ إِن اللهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ﴾[۲۲].
- بیعت در غدیر: آخرین بیعتی که در زمان رسول خدا(ص) صورت گرفت، بیعت گرفتن از مردم برای جانشینی امام علی(ع) است که در غدیر خم واقع شد. پس از آنکه پیامبر اکرم(ص)، علی(ع) را به عنوان جانشین خود معرفی کرد، از حاضران خواست تا با علی(ع)بیعت کنند. عده‌ای از مشاهیر صحابه منصوب شدن علی به امامت و جانشینی رسول خدا(ص) را به او تبریک گفتند: چنانچه عمر خطاب گفت: ای فرزند ابی‌طالب (این جانشینی) بر تو مبارک باد (از امروز) مولای من و مولای هر زن و مرد مؤمنی شدی[۲۳][۲۴].
تاریخچه بیعت در اسلام
بیعت با امامان شیعه(ع)
ماهیت بیعت
جایگاه بیعت
نظریه شیعه
- در نظرگاه شیعه حتی اگر بیعت را نوعی عقد بدانیم، تنها هنگامی الزام‌آور و مؤثر است که موضوع آن مجاز و شرعی باشد. خلافت و امامت از گذر بیعت گروهی از مردم یا همه مردم تحقق نمی‌پذیرد؛ بلکه امام را خداوند بر منصب امامت می‌نشاند[۲۵][۲۶].
- فقهای شیعه نیز معتقدند هر چند برای اثبات لزوم وفا به بیعت می‌توان از ادله لزوم وفا به عقد و شرط، مانند آیه ﴿أَوْفُواْ بِالْعُقُودِ ﴾[۲۷] بهره جست، این ادله موضوع عقد را مشروع نمی‌سازند؛ بلکه تنها گواهی می‌دهند که وفا به شرط و عقدِ مشروع، لازم است[۲۸][۲۹].
- از این رو، بیعت با پیامبر، انشائی نیست و تنها جنبه تأکیدی دارد؛ اما اصل مشروعیت مقام ولایت و لزوم پیروی از پیامبر(ص) هیچ تکیه‌ای بر بیعت ندارد[۳۰]. این جنبه تأکیدی را می‌توان در بیعت‌های خلفای نخستین- در مواردی که خلافت به توصیه و تعیین خلیفه پیشین به دیگری رسیده است- بازیافت. به هر سان، اینکه امامت به هیچ روی بر بیعت تکیه ندارد، از ضروریات کلامی شیعه است و امامان معصوم(ع) نیز بر آن تصریح کرده‌اند[۳۱][۳۲].
منابع
جستارهای وابسته
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ کتاب العین، ۲/ ۲۶۵؛ المصباح المنیر، ۱/ ۸۷ و ۸۸.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص۱۶۴.
- ↑ النهایة، ج۱، ص۱۷۴؛ لسان العرب، ج۸، ص۲۶؛ مجمع البحرین، ج۱، ص۲۰۹-۲۱۰.
- ↑ مقدمه ابن خلدون، ص۱۷۴.
- ↑ سبحانی، جعفر، بیعت، دانشنامه کلام اسلامی، ج۲.
- ↑ ﴿يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا جَاءَكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَى أَنْ لَا يُشْرِكْنَ بِاللَّهِ شَيْئًا وَلَا يَسْرِقْنَ وَلَا يَزْنِينَ وَلَا يَقْتُلْنَ أَوْلَادَهُنَّ وَلَا يَأْتِينَ بِبُهْتَانٍ يَفْتَرِينَهُ بَيْنَ أَيْدِيهِنَّ وَأَرْجُلِهِنَّ وَلَا يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ فَبَايِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ﴾ «ای پیامبر! چون زنان مؤمن نزد تو آیند تا با تو بیعت کنند که هیچ چیز را با خدا شریک نگردانند و مرتکب دزدی نشوند و زنا نکنند و فرزندان خود را نکشند و با دروغ فرزند حرام‌زاده‌ای را که پیش دست و پای آنان است بر (شوهر) خویش نبندند و در هیچ کار شایسته‌ای سر از فرمان تو نپیچند، با آنان بیعت کن و برای آنها از خداوند آمرزش بخواه که خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره ممتحنه، آیه ۱۲.
- ↑ مجمع البیان، ج۵ ص۲۷۶؛ تفسیر قمی، ج۲، ص۳۶۴.
- ↑ طبقات، ج۸، ص۵.
- ↑ تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۲۶۲.
- ↑ سبحانی، جعفر، بیعت، دانشنامه کلام اسلامی، ج۲.
- ↑ مقدمه ابن خلدون، ۲۰۹.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص ۱۶۴.
- ↑ لسان العرب؛ النهایة، ذیل واژه "بیع"؛ الالهیات، ۴/ ۶۳، تفسیر نمونه، ۱/ ۵۱۷؛ نظام الحکم فی الشریعة، ۱/ ۲۷۳؛ اندیشه سیاسی در اسلام معاصر، ۲۹.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص۱۶۵.
- ↑ مناقب آل ابی‌طالب، ج۲، ص۲۴.
- ↑ بحار الانوار، ج۶۵، ص۳۹۴.
- ↑ تاریخ طبری، ج۲، ص۸۶.
- ↑ صحیح بخاری، ج۸، ص۱۲۵.
- ↑ السیرة النبویة، ج۱، ص۴۳۸.
- ↑ السیرة النبویة، ج۱، ص۳۱۵.
- ↑ «به راستی خداوند از مؤمنان خشنود شد هنگامی که با تو در زیر آن درخت بیعت می‌کردند پس آنچه در دل داشتند معلوم داشت، از این رو آرامش را بر آنها فرو فرستاد و به پیروزی زودرسی پاداششان داد» سوره فتح، آیه ۱۸.
- ↑ «ای پیامبر! چون زنان مؤمن نزد تو آیند تا با تو بیعت کنند که هیچ چیز را با خدا شریک نگردانند و مرتکب دزدی نشوند و زنا نکنند و فرزندان خود را نکشند و با دروغ فرزند حرام‌زاده‌ای را که پیش دست و پای آنان است بر (شوهر) خویش نبندند و در هیچ کار شایسته‌ای سر از فرمان تو نپیچند، با آنان بیعت کن و برای آنها از خداوند آمرزش بخواه که خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره ممتحنه، آیه ۱۲؛ ر.ک: مجمع البیان، ج۱۰، ص۵۰۶.
- ↑ التفسیر الکبیر، ج۱۲، ص۴۰۱: غرائب القرآن، ج۲، ص۶۱۶.
- ↑ سبحانی، جعفر، بیعت، دانشنامه کلام اسلامی، ج۲.
- ↑ دلائل الصدق، ۲/ ۲۵/ ۳۲؛ الالهیات، ۴/ ۲۶.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 167.
- ↑ سوره مائده/ ۱.
- ↑ اساس الحکومة الاسلامیة، ۱۶۴؛ حاکمیت در اسلام، ۵۸۰؛ الالهیات، ۲۶۲؛ تفسیر نمونه، ۱/ ۷۳.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 167.
- ↑ الالهیات، ۴/ ۶۳؛ تفسیر نمونه، ۱/ ۵۸۱؛ الشافی فی الامة، ۲/ ۱۵۰؛ دراسات فی ولایة الفقیه، ۱/ ۵۲۶؛ ولایة الامر فی عصر الغیبة، ۲۰۰.
- ↑ نهج البلاغه، فیض الاسلام، ۳۱۷، ۴۳۷، ۸۹۳.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 167.