امام حسن مجتبی در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

امام حسن مجتبی در تاریخ اسلامی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۸ اوت ۲۰۲۰، ساعت ۰۹:۵۷

۱۸٬۸۶۱ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۸ اوت ۲۰۲۰

←‏جستارهای وابسته

دیداریویکی‌متن

Msadeq

مدیران

۱۱۵٬۱۷۷

ویرایش

@@ خط ۳۳۳: / خط ۳۳۳: @@
 *[[نقل]] شده است، روزی [[مقداد بن معدی کرب]] و [[عمرو بن الأسود]] نزد [[معاویه]] رفتند؛ وی به ایشان گفت: "آیا می‌دانید [[حسن بن علی]] از [[دنیا]] رفته است؟" [[مقداد]] [[آیه استرجاع]] را بر زبان آورد؛ [[معاویه]] به او گفت: "آیا این را [[مصیبت]] می‌دانی؟" [[مقداد]] پاسخ گفت: "چرا [[مصیبت]] ندانم و حال آن‌که [[پیامبر خدا]] او را در دامن و آغوشش قرار می‌داد و می‌فرمود: "این [[فرزند]] از من است"<ref>مسند احمد، احمد بن حنبل، ج۴، ص۱۲۲؛ فضائل الخمسة من الصحاح السته، فیروزآبادی، ج۳، ص۲۴۰؛ کنزالعمال، متقی هندی، ج۷، ص۱۰۵؛ فیض القدیر، مناوی، ج۳، ص۴۱۵.</ref>.
 *چون خواستند که [[امام حسن]] را پیش [[پیامبر]]{{صل}} [[دفن]] کنند، [[عایشه]] اجازه نداد؛ پس او را در گورستان [[بقیع]] پیش جده‌اش، [[فاطمه]] (بنت اسد) [[دفن]] کردند. سپس [[همسر]] [[امام حسن]]{{ع}} به [[امید]] وعده‌های [[معاویه]] پیش او رفت؛ [[معاویه]] از او [[انتقام]] گرفت و گفت: "تو به چنان شوهری (که [[فرزند علی]] [[مرتضی]] و [[فاطمه]] [[زهرا]] و دخترزاده [[محمد مصطفی]] بود) [[وفا]] نکردی، چگونه به من [[وفادار]] خواهی بود؟"<ref>تاریخ گزیده، مستوفی، ص۲۰۰ (با اندکی تغییر).</ref>.<ref>[[حسین شهسواری|شهسواری، حسین]]، [[امام حسن بن علی بن ابی طالب (مقاله)| مقاله «امام حسن بن علی بن ابی طالب»]]، [[اصحاب امام حسن مجتبی (کتاب)|اصحاب امام حسن مجتبی]]، ص۱۱۴-۱۱۹.</ref>.
+==ماجرای [[دفن]] [[پیکر مطهر]] [[امام حسن مجتبی]]{{ع}}==
+*چون [[امام حسن]]{{ع}} از [[دنیا]] رفت، [[امام حسین]]{{ع}} او را [[غسل]] داده و [[کفن]] کرد، و او را بر تابوتی نهاده برای [[دفن]]] برداشت. [[مروان]] با دستیارانش از [[بنی‌امیه]] به [[یقین]] پنداشتند که [[بنی‌هاشم]] می‌خواهند او را نزد [[رسول خدا]]{{صل}} [[دفن]] کنند؛ پس جمع شدند و [[لباس]] [[جنگ]] به تن کردند. وقتی [[حسین]]{{ع}} جنازه او را به سوی [[قبر]] جدش، [[رسول خدا]]{{صل}} برد که دیداری با آن [[حضرت]]{{صل}} تازه کند، آنان با گروه خود رو به روی [[بنی‌هاشم]] آمدند و [[عایشه]] نیز که بر استری سوار بود، به ایشان پیوست و گفت: "مرا با شما چه کار! می‌خواهید کسی را که من [[دوست]] ندارم، به [[خانه]] من وارد کنید؟" و [[مروان]] فریاد زد: "چه بسا [[جنگی]] که بهتر از [[آسایش]] و غوطه‌ور شدن در [[خوشی]] است! آیا [[عثمان]] در دورترین جای [[مدینه]] [[دفن]] شود و [[حسن]] با [[پیامبر]] به [[خاک]] سپرده شود؟ تا من [[شمشیر]] به دست دارم هرگز این کار نخواهد شد!" (و با این جریان) نزدیک بود [[فتنه]] [[جنگ]] میان [[بنی‌هاشم]] و [[بنی‌امیه]] به پا شود.
+*پس [[ابن عباس]] جلوی [[مروان]] آمده، گفت: "ای [[مروان]]، از آنجا که آمده‌ای بازگرد؛ زیرا ما نمی‌خواهیم بزرگ خود را کنار [[رسول خدا]]{{صل}} به [[خاک]] بسپاریم، بلکه می‌خواهیم به وسیله [[زیارت]] او دیداری تازه کند و سپس او را به نزد جده‌اش، [[فاطمه]] (بنت اسد) ببریم و خود او [[وصیت]] کرده او را در آنجا به [[خاک]] بسپاریم و اگر خود او [[وصیت]] کرده بود با [[پیامبر]]{{صل}} دفنش کنیم، هر آینه می‌دانستی که تو ناتوان‌تر از آنی که جلوی ما را بگیری؛ لکن خود آن [[حضرت]]{{ع}} داناتر به [[خدا]] و [[پیامبر]] و نگهداری [[حرمت]] [[قبر]] جدش بوده، از اینکه خرابی در آن پدید آید؛ چنانچه این کار را دیگری غیر او کرد و بدون [[اذن]] آن [[حضرت]]{{صل}} به [[خانه]] او وارد شد". سپس رو به [[عایشه]] کرده، گفت: "این، چه رسوائی است ای [[عایشه]]؟! روزی بر استر، و روزی بر شتر! می‌خواهی [[نور]] [[خدا]] را خاموش کنی و با [[دوستان]] [[خدا]] بجنگی؟ برگرد که به آن‌چه [[دوست]] داری، رسیده‌ای و [[خداوند]] [[انتقام]] این [[خاندان]] را می‌گیرد؛ گرچه پس از [[گذشت]] زمانی طولانی باشد"<ref>الارشاد، شیخ مفید (ترجمه: رسولی محلاتی)، ج۲، ص۱۵.</ref>.
+*"[[امام حسین]]{{ع}} نیز فرمود: "به [[خدا]] اگر سفارش برادرم نبود که [[خون‌ها]] ریخته نشود، و به اندازه شیشه حجامتی [[خون]] به خاطر او نریزد، هرآینه می‌دانستید چگونه شمشیرهای [[خدا]] جای خود را از شما می‌گرفت؛ با اینکه شما پیمان‌های میان ما و خود را شکستید و آن‌چه ما برای خود با شما شرط کردیم، تباه ساختید". سپس [[امام حسن]]{{ع}} را آورده و در [[بقیع]] نزد [[قبر]] جده‌اش، [[فاطمه دختر اسد]] بن [[هاشم بن عبد مناف]] به [[خاک]] سپردند<ref>الارشاد، شیخ مفید (ترجمه: رسولی محلاتی)، ج۲، ص۱۶.</ref>.
+*به [[نقل]] دیگر، "پس از [[شهادت امام حسن]]{{ع}} [[پیکر مطهر]] آن [[حضرت]] را به قصد [[خاکسپاری]] در کنار [[قبر]] [[پیامبر خدا]]{{صل}} بیرون آوردند؛ پس [[مروان بن حکم]] و [[سعید بن عاص]] سوار بر مرکب شدند و از این کار جلوگیری کردند و نزدیک بود که فتنه‌ای پیش آید. [[عایشه]] نیز بر استری سفید و سیاه سوار شد و گفت: "هیچ کس را به خانه‌ام راه نمی‌دهم". [[قاسم بن محمد بن ابوبکر]] نزد وی آمد و گفت: "آیا می‌خواهی گفته شود امروز روز بغله شهباء (استر سفید و سیاه [است])؟" پس [[عایشه]] بازگشت و گروهی از [[مردم]] با [[حسین بن علی]]{{عم}} همراه شدند و گفتند: "ما را با [[آل مروان]] وا گذار (اجازه [[نبرد]] را صادر کن)". [[حضرت]] فرمود: {{متن حدیث|إنَّ أخي أوصاني ألّا اُريقَ فيهِ مِحجَمَةَ دَمٍ}}؛ همانا برادرم مرا [[وصیت]] کرده است که در [[دفن]] او به اندازه حجامتی [[خون]] نریزم؛ پس [[امام حسن]]{{ع}} در [[بقیع]] [[دفن]] شد"<ref>تاریخ یعقوبی، یعقوبی (ترجمه: آیتی)، ج۲، ص۱۵۵-۱۵۶.</ref>.
+*در [[نقل]] دیگری آمده است که [[عایشه]] گفت: "[[فرزند]] خودتان را از خانه‌ام دور کنید؛ زیرا نباید [[حریم]] [[پیامبر]] از بین برود"؛
+*[[محمد بن حنفیه]] گفت: "ای [[عایشه]]، روزی بر شتر سوار می‌شوی و روزی بر استر می‌نشینی؛ هنوز [[کینه]] [[بنی‌هاشم]] را از دلت بیرون نمی‌کنی؟"
+*[[عایشه]] گفت: "ای [[محمد]]! اینان [[فرزندان فاطمه]] هستند و جواب مرا می‌دهند؛ تو چرا سخن می‌گوئی؟"
+*[[امام حسین]]{{ع}} فرمود: "چرا [[محمد]] را از فواطم نمی‌شماری؟ به [[خداوند]] قسم! وی از سه [[فاطمه]] متولد شده است: [[فاطمه]] دختر [[عمران بن عائذ]]، [[فاطمه]] دختر [[ربیعه]]، [[فاطمه دختر اسد]]"؛
+*[[عایشه]] گفت: "[[فرزند]] خودتان را دور کنید؛ شما [[مردمان]] با کینه‌ای هستید"؛ [[حسین]]{{ع}} برادرش را به طرف [[بقیع]] برد و در آنجا [[دفن]] کرد"<ref>اعلام الوری باعلام الهدی، طبرسی (ترجمه: عطاردی)، ص۳۰۵-۳۰۶.</ref>.
+*[[فرزند]] [[محمد بن حنفیه]] می‌گوید: "از پدرم شنیدم که می‌گفت: در آن روز می‌خواستم گردن [[مروان]] را بزنم و چنان بود که او را سزاوار کشتن می‌دانستم. آن‌چه میان من و انجام این کار [[مانع]] شد، این بود که خود از برادرم شنیدم که می‌گفت: "اگر [[بیم]] داشتید که درباره من به اندازه [[خون]] گرفتنی [[خون]] ریخته شود، مرا در [[بقیع]] به [[خاک]] بسپارید". بدین سبب به برادرم ([[حسین]]) که از همه با او مهربان‌تر بودم، گفتم: یا [[اباعبدالله]]! چنان نیست که [[جنگ]] با این گروه را از [[بیم]] رها کنیم، بلکه می‌خواهیم از سفارش ابی [[محمد]] ([[حسن]]{{ع}}) [[پیروی]] کنیم؛ به [[خدا]] [[سوگند]] اگر بدون قید و شرط فرموده بود مرا کنار [[پیامبر]]{{صل}} به [[خاک]] بسپارید یا او را همان‌جا به [[خاک]] می‌سپردیم یا همه تا پای [[جان]] و [[مرگ]] می‌ایستادیم. ولی او از آن‌چه می‌بینی، [[بیم]] داشت و فرمود اگر [[ترس]] آن داشتید که درباره من به اندازه [[خون]] گرفتنی [[خون]] ریخته شود، مرا کنار مادرم به [[خاک]] بسپارید". اینک جز این به [[مصلحت]] نیست که از سفارش او [[پیروی]] کنیم و [[فرمان]] او را به کار بندیم. با آنکه [[گمان]] می‌کردم [[حسین]]{{ع}} نخواهد پذیرفت؛ قبول کرد و پیکر [[حسن]]{{ع}} را برداشتیم و در [[بقیع]] بر [[زمین]] نهادیم. [[سعید بن عاص]] برای [[نماز]] گزاردن بر جنازه آمد. اما [[بنی‌هاشم]] گفتند: هرگز کسی جز [[حسین]]{{ع}} نباید بر او [[نماز]] گزارد"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۵، ص۴۲.</ref>.
+*[[ابن سعد]] می‌نویسد: "چون [[حسن]]{{ع}} درگذشت؛ بانگ شیون [[مدینه]] را به لرزه درآورد و هیچ کس دیده نمی‌شد مگر اینکه گریان بود. [[مروان]] همان روز پیکی پیش [[معاویه]] فرستاد و او را از [[رحلت]] [[حسن]]{{ع}} [[آگاه]] ساخت و [[پیام]] داد که ایشان می‌خواهند او را کنار [[پیامبر]]{{صل}} به [[خاک]] بسپارند و تا هنگامی که من زنده باشم، به این کار دست نخواهند یافت"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۵، ص۴۱.</ref>.
+*[[جابر بن عبدالله]] می‌گوید: "روز درگذشت [[حسن بن علی]]{{ع}} در [[مدینه]] حضور داشتیم. نزدیک بود میان [[حسین بن علی]]{{عم}} و [[مروان بن حکم]] [[فتنه]] درگیرد. [[حسن]]{{ع}} به [[برادر]] خود سفارش کرده بود کنار [[مرقد]] [[پیامبر]]{{صل}} به [[خاک]] سپرده شود و اگر [[بیم]] آن داشته باشد که [[جنگ]] و [[ستیز]] درگیرد، او را در [[بقیع]] به [[خاک]] بسپارند. [[مروان]] با آ‌ن‌که در آن هنگام معزول بود، برای اینکه [[معاویه]] را [[خشنود]] کند، اجازه نداد که آن کار انجام شود. [[مروان]] تا هنگام [[مرگ]] خود همواره [[دشمن]] [[بنی‌هاشم]] بود"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۵، ص۴۳؛ و نیز ر.ک: تاریخ الیعقوبی، یعقوبی، ج۲، ص۲۲۵؛ اثبات الوصیة، ابن عقیل، ص۱۶۰؛ مقاتل الطالبین، ابوالفرج اصفهانی، ص۴۹؛ بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۴۴، ص۱۴۲.</ref>.
+*[[عباد بن عبدالله بن زبیر]] نیز گفته است: "در آن روز، خود از [[عایشه]] شنیدم که می‌گفت: "[[دفن]] [[حسن]] کنار آرامگاه [[پیامبر]] هرگز صورت نخواهد گرفت؛ باید در [[بقیع]] به [[خاک]] سپرده شود و شخص چهارمی با آنان [[دفن]] نخواهد شد؛ به [[خدا]] [[سوگند]]! اینجا [[خانه]] من است که [[پیامبر]]{{صل}} در [[زندگی]] خود به من عطا فرموده است؛ [[عمر]] که [[خلیفه]] بود، بدون اجازه من [[دفن]] نشد؛ [[علی]] و بازماندگانش در نظر ما [[پسندیده]] نیستند"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۵، ص۴۶. عباد، نوه خواهر عایشه و به او محرم بود. مسئله مالک حجره بودن نیز موضوع شگفتی است که عایشه در زمان خلافت پدرش، ابوبکر و عمر جرأت بیان آن را نداشت؛ زیرا دروغی مسلم بود. ادعایی که دلیلی برای آن اقامه نشد، بلکه برخلاف آن دلیل اقامه شده است که اهل تحقیق و دقت و اشارت نکات مهمی را از این ادعا به دست خواهند آورد.</ref>.
+*[[واقدی]] از [[محرز بن جعفر]] و از پدرش [[نقل]] کرده است که روز [[خاکسپاری]] [[حسن بن علی]]{{ع}} شنیدم که [[ابوهریره]] می‌گفت: "[[خدا]] [[مروان]] را بکشد که به [[خدا]] [[سوگند]] می‌خورد و می‌گفت، نخواهم گذاشت پسر [[ابوتراب]] کنار [[مرقد]] [[رسول خدا]]{{صل}} به [[خاک]] سپرده شود و حال آنکه [[عثمان]] در [[بقیع]] به [[خاک]] سپرده شد"؛ من گفتم: ای [[مروان]]! از [[خدا]] بترس و درباره [[علی]] جز سخن [[پسندیده]] مگو؛ [[گواهی]] می‌دهم که خود شنیدم، [[پیامبر]]{{صل}} به روز [[جنگ خیبر]] می‌فرمود: "همانا [[پرچم]] را به مردی خواهم داد که [[خدا]] و رسولش او را [[دوست]] میدارند؛ مردی که گریزنده از مردی خواهم داد [[جنگ]] نیست". و [[گواهی]] می‌دهم که خود شنیدم، [[پیامبر]]{{صل}} درباره [[حسن]]{{ع}} می‌فرمود: "پروردگارا! من [[امام حسن|حسن]] را [[دوست]] می‌دارم و تو هم دوستش بدار و هر که او را [[دوست]] می‌دارد، [[دوست]] بدار!"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۵، ص۴۷؛ انساب الاشراف، بلاذری، ج۳، ص۱۶؛ تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۱۰، ص۱۵۷.</ref>
+*[[بلعمی]] نیز می‌نویسد: "هنگامی که خواستند او را نزدیک [[مرقد]] [[پیامبر]]{{صل}} [[دفن]] کنند و [[عایشه]] این خبر را شنید، بر استری نشست و گفت: "نمی‌گذارم که او را اینجا [[دفن]] کنند". پس همراهان [[عایشه]] آمدند و چون [[مردم]] خواستند [[امام حسن]]{{ع}} را [[دفن]] کنند، ایشان [[مانع]] شده، و پیکر [[امام حسن]]{{ع}} را تیرباران کردند. پس او را در [[بقیع]] الغرقد به [[خاک]] سپردند. و [[اهل بیت]] [[امام حسن]]{{ع}} و [[خویشان]] او برخاستند و به طرف [[مکه]] حرکت کردند. و [[همسر]] [[امام مجتبی]]{{ع}} که [[قاتل]] آن [[حضرت]] بود، برخاست و به سوی [[معاویه]] رفت و آن‌چه به او [[وعده]] داده بود، [[طلب]] کرد؛ [[معاویه]] به او گفت: "تو که با همسری چون [[حسن]]، نوه [[پیامبر]]، [[سازگاری]] نداشتی و به وی [[وفا]] نکردی، به [[فرزند من]] چگونه [[وفا]] کنی؟"<ref>تاریخنامه طبری بلعمی، ج۴، ص۶۸۳-۶۸۴.</ref>.
+*[[نقل]] شده است، پس از به [[خاکسپاری]] [[حسن بن علی]] در [[بقیع]]، [[مروان]] پیک دیگری پیش [[معاویه]] فرستاد و به او خبر داد که چگونه همراه [[بنی‌امیه]] و وابستگان آنان [[قیام]] کرده است. [[مروان]] برای او نوشت که: "من پرچمی برافراشتم و همه [[جامه]] [[جنگ]] پوشیدیم و دو هزار مرد جمع کردم که پیرو من بودند. و به [[فضل]] و [[منت]] [[خدا]] هرگز چنان نخواهد بود که همراه [[ابوبکر]] و [[عمر]] شخص سومی آنجا به [[خاک]] سپرده شود، همان‌گونه که [[امیرالمؤمنین]] [[عثمان]] [[مظلوم]]! آنجا [[دفن]] نشد و اینان بودند که نسبت به [[عثمان]] آن‌چه شد، انجام دادند".
+*[[معاویه]] به [[مروان]] [[نامه]] نوشت و از آن‌چه او کرده بود، [[سپاسگزاری]] کرد و او را به [[حکومت]] [[مدینه]] [[منصوب]] کرد و [[سعید بن عاص]] را برکنار کرد. پس از آن، [[معاویه]] نامه‌ای به [[مروان]] نوشت که چون این نامه‌ام رسید، هیچ [[مال]] و خواسته‌ای از]آن[[[سعید بن عاص]] را، چه کم باشد و چه بسیار، رها مکن و همه را بگیر. چون [[نامه]] به [[مروان]] رسید، آن را همراه پسرش، [[عبدالملک]] پیش [[سعید بن عاص]] فرستاد که او را از [[نامه]] [[معاویه]] [[آگاه]] سازد. [[سعید بن عاص]] همین که آن [[نامه]] را خواند، با صدای بلند، یکی از کنیزکان خود را فراخواند و گفت: "آن دو [[نامه]] [[امیرالمؤمنین]]! را بیاور". کنیزک هر دو [[نامه]] را آورد؛ سعید به [[عبدالملک]] گفت: "هر دو را بخوان". در آن [[نامه‌ها]] [[معاویه]] پس از برکنار ساختن [[مروان]] از [[حکومت]] [[مدینه]] به سعید نوشته بود، همه [[اموال]] و املاک [[مروان]] را که در مناطق ذوالمروه و سویداء و ذوخشب دارد، بگیرد و یک خرمابن هم برای او باقی نگذارد. پس سعید به [[عبدالملک]]] گفت: "پدرت را از این [[نامه‌ها]] [[آگاه]] کن". [[عبدالملک]] هم برای سعید [[پاداش]] [[پسندیده]] [[آرزو]] کرد. سعید گفت: "به [[خدا]] [[سوگند]]، اگر تو این [[نامه]] را پیش من نمی‌آوردی، من یک کلمه از آن‌چه دیدی، بر زبان نمی‌آوردم". چون [[عبدالملک]] [[پدر]] خود را از این موضوع [[آگاه]] کرد، او گفت: "آری، او نسبت به ما پیوند را بیشتر رعایت کرده است تا ما نسبت به او"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۵، ص۵۰.</ref>.<ref>[[حسین شهسواری|شهسواری، حسین]]، [[امام حسن بن علی بن ابی طالب (مقاله)| مقاله «امام حسن بن علی بن ابی طالب»]]، [[اصحاب امام حسن مجتبی (کتاب)|اصحاب امام حسن مجتبی]]، ص۱۱۹-۱۲۵.</ref>.
 ==جستارهای وابسته==