شر در جامعه‌شناسی اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۵ مارس ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۳۸

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث شر است. "شر" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل شر (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

به اعتقاد اهل لغت ماده (ش.ر) در اصل بر انتشار و تطایر به کار می‌رود و از همین جهت شر، خلاف خیر است^[۱]. “شر” در مقابل “خیر” و با همان گستره معنایی، تقریباً همه اموری را که از جهتی ناپسند، نامطلوب، زیان‌بخش و انحرافی باشند، شامل می‌گردد^[۲]. برخی لغت‌شناسان در توضیح این واژه برآنند که “شر” در مقابل “خیر” صفت مشبه است و بر هر چیزی که در آن ضرر، آثار منفی و فساد وجود داشته باشد، یا هر عملی که از راه نظم طبیعی تکوین و تشریع خارج شود، گفته می‌شود. به بیان دیگر، شر نتیجه انحراف در افکار، اخلاق، اعمال و آداب است که دامنگیر صاحبش می‌شود^[۳]؛ البته “شر” در حوزه ارزش‌های اخلاقی ناظر به افعال اختیاری است و با کاربرد کلامی آن در حوزه تکوین کاملاً متمایز است.

آیات قرآنی مرتبط

آزمون بندگان با خیر و شر: ﴿وَنَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَالْخَيْرِ فِتْنَةً وَإِلَيْنَا تُرْجَعُونَ﴾^[۴].

در آیاتی نیز، به پناه بردن مستمر و طلب فریادرسی از خداوند برای در امان ماندن از شر شرارت‌پیشگان، توصیه شده است^[۵] و در برخی، فاعلان شر، به صورت ضمنی به عذاب اخروی تهدید شده‌اند^[۶].^[۷]

جستارهای وابسته

منابع

شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم

پانویس

↑ ابن فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۴، ص۱۸۱.
↑ ر.ک: حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۴۸.
↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۶، ص۴۲.
↑ «هر کسی (مزه) مرگ را می‌چشد و شما را با بد و نیک می‌آزماییم و به سوی ما بازگردانده می‌شوید» سوره انبیاء، آیه ۳۵.
↑ ﴿وَمِنْ شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ﴾ «و از بدی تاریکی شباهنگامی که فرا رسد» سوره فلق، آیه ۳.
↑ ﴿وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ﴾ «و هر کس همسنگ ذره‌ای بدی کند، آن را خواهد دید» سوره زلزال، آیه ۸.
↑ شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۱۷۶.

[1] ابن فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۴، ص۱۸۱.

[2] ر.ک: حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۴۸.

[3] حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۶، ص۴۲.

[4] «هر کسی (مزه) مرگ را می‌چشد و شما را با بد و نیک می‌آزماییم و به سوی ما بازگردانده می‌شوید» سوره انبیاء، آیه ۳۵.

[5] ﴿وَمِنْ شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ﴾ «و از بدی تاریکی شباهنگامی که فرا رسد» سوره فلق، آیه ۳.

[6] ﴿وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ﴾ «و هر کس همسنگ ذره‌ای بدی کند، آن را خواهد دید» سوره زلزال، آیه ۸.

[7] شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۱۷۶.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

@@ خط ۱۳: / خط ۱۳: @@
 “شر” در مقابل “خیر” و با همان گستره معنایی، تقریباً همه اموری را که از جهتی [[ناپسند]]، نامطلوب، زیان‌بخش و [[انحرافی]] باشند، شامل می‌گردد<ref>ر.ک: حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۴۸.</ref>. برخی لغت‌شناسان در توضیح این واژه برآنند که “شر” در مقابل “خیر” صفت مشبه است و بر هر چیزی که در آن ضرر، آثار منفی و [[فساد]] وجود داشته باشد، یا هر عملی که از [[راه]] [[نظم]] طبیعی [[تکوین]] و [[تشریع]] خارج شود، گفته می‌شود. به بیان دیگر، شر نتیجه [[انحراف]] در [[افکار]]، [[اخلاق]]، [[اعمال]] و [[آداب]] است که دامنگیر صاحبش می‌شود<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۶، ص۴۲.</ref>؛ البته “شر” در حوزه [[ارزش‌های اخلاقی]] ناظر به [[افعال]] اختیاری است و با کاربرد [[کلامی]] آن در حوزه تکوین کاملاً متمایز است.
-'''[[آیات]]''':
+==آیات قرآنی مرتبط==
 # [[آزمون]] [[بندگان]] با [[خیر و شر]]: {{متن قرآن|وَنَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَالْخَيْرِ فِتْنَةً وَإِلَيْنَا تُرْجَعُونَ}}<ref>«هر کسی (مزه) مرگ را می‌چشد و شما را با بد و نیک می‌آزماییم و به سوی ما بازگردانده می‌شوید» سوره انبیاء، آیه ۳۵.</ref>.