سعادت در معارف دعا و زیارات

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث سعادت است. "سعادت" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

سعادت در قرآن - سعادت در حدیث - سعادت در نهج البلاغه - سعادت در اخلاق اسلامی - سعادت در سیره پیامبر خاتم - سعادت در فقه سیاسی - سعادت در معارف دعا و زیارات - سعادت در معارف و سیره سجادی - سعادت در معارف و سیره رضوی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل سعادت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

معناشناسی

“سعادت” در لغت به معنای خوشبختی و به تعبیر گذشتگان، داشتن طالع نیک است و در اصطلاح نیز به معنای رسیدن انسان به همه کمال‌هایی است که استعداد وصول به آن را دارد.

در قرآن کریم، سه واژه فلاح، فوز و سعادت از جمله واژه‌هایی هستند که بر ویژگی‌های سعادت دلالت دارند. امام علی(ع) می‌فرماید: من از خداوند مقام و رتبه شهیدان، زیستن با سعیدان و همراهی با پیمبران را می‌خواهم و امام سجاد(ع) می‌فرماید: سعادتمند کسی است که از سرنوشت دیگران پند بگیرد.

نشانه‌های سعادت‌مندی از نگاه امام سجاد (ع)

از منظر امام سجاد(ع) برخی از نشانه‌های سعادت‌مندی انسان عبارت است از:

1. رویکرد به خداوند: یعنی جز در پرتو فضل الهی نمی‌توان به سعادت راستین دست یافت: «وَ السَّعِيدُ مِنَّا مَنْ‏ رَغِبَ‏ إِلَيْهِ‏»؛ «هر کس از ما به درگاه خداوند روی کند سعادتمند است».
2. شهادت در میدان جهاد: که شامل توفیق همراهی با مجاهدان فی سبیل‌الله و توفیق درک نعمت شهادت پس از ضربه زدن به دشمن است.
3. سلامت و موفقیت در ابتلائات و آزمایش‌های الهی: بدین معنا که زندگی عرصه آزمون انسان است و موفقیت در آزمایش الهی، نیازمند بصیرت، استقامت و... است که خود موجب سعادت انسان می‌گردد.
4. بهره‌گیری مطلوب از مواهب الهی: استفاده بهینه از نعمت‌های خدادادی موجب جذب بیشتر عنایت خداوند و سعادت انسان در جهانِ آخرت است.
5. حق‌شناسی نسبت به همسایگان و دوستان: چنان که می‌فرماید: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... وَ زِدْهُمْ بَصِيرَةً فِي حَقِّي، وَ مَعْرِفَةً بِفَضْلِي حَتَّى يَسْعَدُوا بِي وَ أَسْعَدَ بِهِمْ‏»؛ «بار خدایا! بر محمد و خاندانش درود فرست... و بر بصیرتشان [[[همسایگان]] و دوستان] بیفزای که حق مرا رعایت کنند و فضل مرا بشناسند، تا ایشان و من به کمک هم نیکبخت و سعادتمند شویم».
6. توفیق بندگی و بازگشت به سوی خدا: از نظر حضرت سجاد(ع) توبه از بدی‌ها و جبران عقب‌ماندگی‌ها و نارسایی‌ها، زمینه سعادت فرد را فراهم می‌سازد. از این‌رو امام در هنگام رؤیت هلال از خدا توفیق بهترین عبادت‌ها را با درخواست توبه طلب می‌کند.
7. رعایت حرمت ماه مبارک رمضان: ماه رمضان، ماه مهمانی خداوند و ماه نزول برکت و رحمت الهی است. لذا حفظ حرمت این ماه و بهره‌گیری کامل از آمرزش الهی در آن از مهم‌ترین عوامل سعادت است.

منابع

1. شایسته‌نژاد، علی اکبر، مقاله «سعادت»، دانشنامه صحیفه سجادیه