بحث:آیا علم معصوم قابلیت افزایش دارد؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

حجت الاسلام و المسلمین [[محمد بیابانی اسکوئی]] در کتاب ''«[[امامت ۵ (کتاب)|امامت]]»'' در این‌باره گفته‌ است:

::::::«بر اساس آیات قرآن کریم و روایات [[ائمه|اهل بیت]] {{عم}} : هیچ شک و شبهه‌اى در ازدیاد علم پیامبر {{صل}} و امام {{ع}} وجود ندارد. خداوند متعال به پیامبر {{صل}} مى‌فرماید:

پیش از آن‌که وحى قرآن به سوى تو حکم شود تعجیل به آن نکن و بگو پروردگار را بر علمم بیافزاى.

و در سوره قدر آمده است که فرشتگان و روح در شب قدر براى هر امرى فرود مى‌آیند:  

(تَنَزَّلُ المَلائِکَهُ وَالرُّوحُ فِـیها بِـإِذنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أمَرٍْ).(قدر / 4)   

فرشتگان و روح در آن شب به اذن پروردگارشان از جهت همه امور فرود مى‌آیند.

بیشتر مسلمانان معتقدند که شب قدر هر سال تکرار مى‌شود و اختصاص به زمان پیامبر 6 نداشته است. و در روایات اهل بیت : به صراحت بیان شده است که شب قدر اکنون نیز هست و با رحلت پیامبر 6 از میان نرفته است.(. ر. ک: کنز الدقائق 14/ 366 و 367.)   

و نیز مسلّم است که «قدر» نامیده شدن این شب به این دلیل است که خداوند متعال در این شب از سال همه امور خلایق را تا شب قدر دیگر مورد تقدیر و اندازه‌گیرى قرار داده و به وسیله فرشتگان و روح به زمین فرو مى‌فرستد. و «من کل امر» در آیه شریفه مربوط به حوادث همین سال است.

مناسبت شب قدر و فرود آمدن فرشتگان و روح و آوردن تقدیرات یک سال بر زمین، اقتضا مى‌کند که فرشتگان این امور را به محلى خاص براى کارهاى خاص فرود آورند. از میان انسان‌ها کسى جز أئمّه اهل بیت: بعد از پیامبر 6 مدعى فرود فرشتگان و روح در شب قدر براى خویش نیست. و تنها آنان هستند که در روایات متعدّد از این موضوع خبر داده‌اند. امام صادق 7 در تفسیر آیه مذکور مى‌فرماید :

أی مِنْ عِنْدِ رَبِّهِمْ عَلَى محمّد وَ آلِ محمّد بِکُلِّ أَمْرٍ سَلَامٍ.(. تأویل الآیات الظاهره/ 793؛ بحار الانوار 25/ 70.)   

یعنى از سوى پروردگارشان بر محمّد وآل محمّد براى هر امرِسلام فرود مى‌آیند.

امام سجّاد 7 در دعاى دخول ماه رمضان، نزول فرشتگان و روح را بر آنان که خدا خواسته است با امورى که مورد قضاى الهى قرار گرفته، بیان کرده، مى‌فرماید :

تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَهُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ...  عَلَى مَنْ یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ بِمَا أَحْکَمَ مِنْ قَضَائِه.(. صحیفه سجادیه دعا و دخول شهر رمضان؛ اقبال الاعمال / 42.)   

فرشتگان وروح در آن شب به اذن پروردگارشان از جهت همه امور فرود مى‌آیند... بر آن بندگانى که مورد مشیّت خدا هستند از براى آن قضاى الهى که حکم کرده است.

و امام باقر 7 مى‌فرماید :

إِنَّهُ لَیَنْزِلُ فِی لَیْلَهِ الْقَدْرِ إِلَى وَلِیِّ الْأَمْرِ تَفْسِیرُ الْأُمُورِ سَنَهً سَنَهً یُوْمَرُ فِیهَا فِی أَمْرِ نَفْسِهِ بِکَذَا وَ کَذَا وَ فِی أَمْرِ النَّاسِ بِکَذَا وَ کَذَا.(کافى 1/ 248؛ بحارالانوار 25/ 79)

همانا در شب قدر به ولىِّ امر سال به سال تفسیر امور نازل مى‌شود. در آن شب درباره خودش به امورى امر مى‌شود و درباره مردم هم به امورى دیگر.

پس در شب قدر دستورهاى لازم براى امام 7 تا یک سال در مورد خود امام و دیگران آورده مى‌شود.

بدین ترتیب روشن مى‌شود که علم امام 7 بلکه علم پیامبر 7 هم در شب‌هاى قدر افزوده مى‌شود. زیرا روشن است اگر چه پیامبر 6 و امام 7 از همه حوادث و وقایع تا قیامت به صورت اجمالى اطلاع دارند، ولى در شب قدر همه آن حوادثى که در طول سال تا شب قدر دیگر قبلاً ثبت شده بود دوباره تجدید نظر شده و تقدیر مى‌گردد و مورد امضاى خداوند سبحانه واقع شده به پیامبر یا امام ابلاغ مى‌شود.

از این امر استفاده مى‌شود که علم و آگاهى پیامبر 6 و امام 7 پیش از شب قدر نسبت به حوادث آینده به صورت روشن و حتمى نبوده است یا حداقل حتمى بودن تعدادى از آن امور روشن و مسلّم نبوده است. ممکن است تغییراتى هم به صورت تقدیم و تأخیر و یا امر جدیدى که قبلاً اثرى از آن به صورت تفصیلى نبود در مقدّرات شب قدر وجود داشته باشد.

پس با توجّه به این بیان، پیدایش نوعى علم براى امام در شب قدر امکان دارد. و به نظر مى‌رسد به همین جهت است که ائمّه : در روایات متعددى تأکید کرده‌اند که اگر آیه‌اى در کتاب خدا نبود از آنچه تا قیامت و اقع مى‌شود برایتان خبر مى‌دادم:  

لَوْ لَا آیَهٌ فِی کِتَابِ اللَّهِ لَحَدَّثْتُکُمْ بِمَا یَکُونُ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَهِ.

قَالَ: قَوْلُ اللَّهِ: (یَمْحُوا اللّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتابِ)( تفسیر عیاشى 2/215 و توحید صدوق / 305؛ بحارالانوار 4/ 118)  

إِذَا کَانَ لَیْلَهُ الْجُمُعَهِ وَافَى رَسُولُ اللَّهِ 6 الْعَرْشَ وَ وَافَى الْأَئِمَّهُ  : وَ وَافَیْتُ مَعَهُمْ فَمَا أَرْجِعُ إِلَّا بِعِلْمٍ مُسْتَفَادٍ وَ لَوْ لَا ذَلِکَ لَنَفِدَ مَا عِنْدِی.( کافى 1/254)   

شب جمعه رسول خدا 6 و امامان : و من هم با آن‌ها، با عرش الهى برخورد مى‌کنیم. و من بر نمى‌گردم مگر با علمى که تازه استفاده کرده‌ام. واگر چنین نباشد، آنچه نزد ماست تمام مى‌گردد.

این روایت به صراحت دلالت دارد که اگر به علوم اهل بیت: افزوده نشود علم آن‌ها تمام مى‌شود. زراره مى‌گوید: امام باقر7 فرمود:  

قَالَ: قُلْتُ تَزْدَادُونَ شَیْئاً لَا یَعْلَمُهُ رَسُولُ اللَّهِ  6؟  

قَالَ: أَمَا إِنَّهُ إِذَا کَانَ ذَلِکَ عُرِضَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ  6 ثُمَّ عَلَى الْأَئِمَّهِ ثُمَّ انْتَهَى الْأَمْرُ إِلَیْنَا.(. کافى 1/255؛ بحارالانوار 17/ 136.)   

زراره گفت: عرض کردم: آیا به شما علمـى داده مى‌شود که رسول خدا6 آن را نمى‌داند؟

فرمـود: آگاه باش؛ همانا وقتى علمى به ما داده مـى‌شود، ابتدا به رسول خدا 6 عرضه مى‌شود و بعد به امامان : و سپس کار به ما منتهى مى‌شود.

در این روایت علاوه بر زیاد شدن علم امام 7 نکته دیگرى نیز عنوان شده است که افزوده شدن علوم اهل بیت: به گونه‌اى است که وقتى مطلبى به امام حاضر القا و الهام مى‌شود به أئمّه پیشین و پیامبر 6 هم رسیده است.

و نیز روایاتى در باب محدّث بودن امام رسیده است.  و روایات دیگرى نیز

وجود دارد که افضل علم امام 7 آن است که به صورت الهام و القا در قلب و یا با رسیدن صداى فرشته به گوش امام، برایش پدید مى‌آید. این دو گروه از روایات هم به این امر تأکید مى‌کند که علوم اهل بیت : دائمآ در فزونى است.»<ref>[[امامت ۵ (کتاب)|امامت]].</ref>.