بقیة الله

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط Wasity (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۴ آوریل ۲۰۲۰، ساعت ۲۱:۲۶ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.

متن این جستار آزمایشی است؛ امید می رود در آینده نه چندان دور آماده شود. برای اطلاع از جزئیات بیشتر به بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت مراجعه کنید.
اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل بقیة الله (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

بقیة الله از القاب امام زمان(ع)

بقیة الله بودن امام مهدی(ع) در روایات

  1. امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: «معنی بقیة الله در قرآن، حجت‌های الهی‌اند و نام مهدی(ع) است که پس از پایان یافتن مهلت جهان ظهور خواهد کرد و دنیا را پر از عدل و داد می‌نماید آن‌گونه که پر از ظلم و جور شده است»[۶].[۷]
  2. از حضرت صادق(ع) سؤال شد: آیا می‌شود به قائم آل محمد به‌عنوان امیر المؤمنین سلام کرد؟ فرمودند: «نه این اسمی است که خدا امیر المؤمنین علی(ع) را به آن نامیده و قبل و بعد از او جز کافر به این نام نامیده نشود». راوی حدیث عرضه داشت: فدای شما شوم! پس به حضرتش چگونه باید سلام کرد؟ فرمودند: «باید گفت: «السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا بَقِیَّةَ اللَّهِ» آن‌گاه آیۀ شریفه را تلاوت فرمودند: ﴿بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ»[۸].[۹]
  3. وقتی احمد بن اسحاق بن سعد اشعری به محضر امام عسکری(ع) شرفیاب شد و دربارۀ جانشین آن حضرت پرسید آن حضرت کودکی خردسال همچون قرص ماه را به او نشان داد. احمد بن اسحاق پرسید: «آیا نشانه‌‏ای هست تا قلبم اطمینان یابد؟» آن کودک زبان گشود و با زبان عربی فصیح فرمودند: «من بقیة اللّه بر زمین و منتقم از دشمنان او هستم. ای احمد بن اسحاق! بعد از دیدن این کرامت‏، نشانه‌‏ای طلب نکن»[۱۰].[۱۱]
  4. در دعای ندبه آمده است: «کجا است آن بقیة اللّه که از عترت هدایت‌گر بیرون نیست؟»[۱۲].[۱۳]
  5. امام باقر(ع) فرمودند: «نخستین سخن حضرت مهدی(ع) پس از ظهور این آیه است که می‌‌فرماید: «بقیة اللّه برایتان بهتر است اگر ایمان دارید». آنگاه می‌‏فرماید: «منم بقیة اللّه و حجّت و خلیفۀ او در میان شما» در آن زمان هرکس بر آن حضرت سلام کند می‌‏گوید: «السَّلَامُ‏ عَلَیْکَ‏ یَا بَقِیَّةَ اللَّهِ‏ فِی‏ أَرْضِهِ»‏‏»[۱۴].[۱۵]
  6. زمانی که حضرت مهدی(ع) به دنیا آمد جناب حکیمه خاتون دختر امام جواد(ع) حضرت مهدی(ع) را نزد امام حسن عسکری(ع) آورد. حضرت دست مبارکش را بر روی طفل خود کشید و فرمودند: «سخن بگوی ای حجة الله، بقیة انبیاء، غوث فقراء، خاتم اوصیاء، و نور اتقیاء و صاحب کرة بیضاء! آنگاه حضرت مهدی(ع) شهادتین را بر زبان جاری کرد»[۱۶].[۱۷]

"بقیة اللّه" بودن امامان‏ معصوم(ع) در روایات، دعاها و زیارات

  1. به دستور هشام بن عبدالملک، امام باقر(ع) را به شام بردند. هنگام بازگشت به مدینه هشام فرمان داد بازارها را بر روی آن حضرت و همراهانش ببندند و آنان را از خوراک و آشامیدنی محروم سازند وقتی به شهر مدینه رسیدند، مردم در شهر را بر رویشان بستند و اصحاب آن حضرت به سبب کمبود آب و غذا به زحمت افتادند و به آن بزرگوار شکایت بردند. امام باقر(ع) بالای کوهی مشرف به شهر رفت و با صدای بلند فرمودند: «ای اهل شهری که مردمانش ستمگرند! به خداوند سبحانه و تعالی سوگند! من بقیة اللّه هستم. خداوند سبحانه و تعالی فرمود: «بقیة اللّه برایتان بهتر است اگر ایمان دارید»[۱۸].[۱۹]
  2. در زیارت جامعۀ کبیره آمده است: «سلام بر امامان که... بقیة اللّه هستند..».[۲۰].[۲۱]
  3. نجمه مادر گرامی حضرت رضا(ع) فرمودند: چون فرزندم به دنیا آمد، پسر را در پارچه سفیدی پیچیده به دست پدر دادم در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه گفتند و کامش را با آب فرات برداشته به من برگرداندند و فرمودند: «بگیر او را بدرستی که او بقیه الله عزّ و جلّ‌ است در زمین»[۲۲].[۲۳]

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۴۱.
  2. «برنهاده خداوند برای شما بهتر است اگر مؤمن باشید و من بر شما نگهبان نیستم» سوره هود، آیه ۸۶.
  3. ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص۲۱۹ـ ۲۲۱.
  4. ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۷۱.
  5. ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۴۱.
  6. ر.ک: مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۹۳، ص ۱۱۹.
  7. ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۷۱؛ حیدرزاده، عباس، فرهنگنامۀ آخرالزمان، ص ۷۵.
  8. «لاَ ذَاکَ اِسْمٌ سَمَّی اَللَّهُ بِهِ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ لَمْ یُسَمَّ بِهِ أَحَدٌ قَبْلَهُ وَ لاَ یَتَسَمَّی بِهِ بَعْدَهُ إِلاَّ کَافِرٌ سَأَلَهُ رَجُلٌ عَنِ الْقَائِمِ یُسَلَّمُ عَلَیْهِ بِإِمْرَةِ الْمُؤْمِنِینَ قَالَ لَا ذَاکَ اسْمٌ سَمَّی اللَّهُ بِهِ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ(ع)لَمْ یُسَمَّ بِهِ أَحَدٌ قَبْلَهُ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ کَیْفَ یُسَلَّمُ عَلَیْهِ قَالَ یَقُولُونَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا بَقِیَّةَ اللَّهِ ثُمَّ قَرَأَ بَقِیَّتُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِین‏»؛ اصول کافی، ج ۱، ص ۴۱۱ـ۴۱۲.
  9. ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۷۱؛ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامۀ مهدویت، ص۱۱۶ ـ ۱۱۸؛ حیدرزاده، عباس، فرهنگنامۀ آخر الزمان، ص ۷۵.
  10. «أَنَا بَقِیَّةُ اللَّهِ‏ فِی‏ أَرْضِهِ‏ وَ الْمُنْتَقِمُ‏ مِنْ‏ أَعْدَائِهِ‏ فَلَا تَطْلُبْ‏ أَثَراً بَعْدَ عَیْنٍ‏ یَا أَحْمَدَ بْنَ‏ إِسْحَاق‏‏‏‏‏‏»؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۳۸۴، ح ۱.
  11. ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۷۱؛ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامۀ مهدویت، ص۱۱۶ ـ ۱۱۸؛ نشریۀ موعود، ش ۲۱، ص ۵۴؛ حیدرزاده، عباس، فرهنگنامۀ آخرالزمان، ص ۷۵.
  12. «أَیْنَ‏ بَقِیَّةُ اللَّهِ‏ الَّتِی‏ لَا تَخْلُو مِنَ‏ الْعِتْرَةِ الْهَادِیَة»؛ سید بن طاووس، الاقبال، ص ۲۹۷.
  13. ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامۀ مهدویت، ص۱۱۶ـ ۱۱۸؛ درسنامۀ مهدویت، ص۲۱۹ـ۲۲۱.
  14. «أَوَّلُ مَا یَنْطِقُ بِهِ هَذِهِ الْآیَةُ بَقِیَّتُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ ثُمَّ یَقُولُ أَنَا بَقِیَّةُ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ خَلِیفَتُهُ وَ حُجَّتُهُ عَلَیْکُمْ فَلَا یُسَلِّمُ عَلَیْهِ مُسَلِّمٌ إِلَّا قَالَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا بَقِیَّةَ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ»؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص ۳۳۰، ح۱۶.
  15. ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامۀ مهدویت، ص۱۱۶ ـ ۱۱۸؛ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۴۱؛ حیدرزاده، عباس، فرهنگنامۀ آخرالزمان، ص ۷۵.
  16. «حُجَّةُ اللَّهِ، وَ بَقِیَّةُ الْأَنْبِیَاءِ، وَ نُورُ الْأَصْفِیَاءِ، وَ غَوْثُ الْفُقَرَاءِ، وَ خاتَمُ الْأَوْصِیاءِ، وَ نُورُ الأَتْقِیاءِ، وَ صاحِبُ الْکَرَّةِ البَیْضاءِ»؛ احتجاج طبرسی، احتجاجات امیرالمؤمنین، ش ۱۳۷.
  17. ر.ک: حیدرزاده، عباس، فرهنگنامۀ آخرالزمان، ص ۷۵.
  18. «یَا أَهْلَ الْمَدِینَةِ الظَّالِمِ أَهْلُها أَنَا بَقِیَّةُ اللَّهِ یَقُولُ اللَّهُ بَقِیَّتُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ»؛ کافی، ج ۱، ص ۴۷۱، ح ۵.
  19. ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامۀ مهدویت، ص۱۱۶ ـ ۱۱۸؛ درسنامۀ مهدویت، ص۲۱۹ـ۲۲۱؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۷۱.
  20. «السَّلَامُ عَلَی الْأَئِمَّة... وَ بَقِیَّةِ اللَّهِ...»؛ من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۶۰۹.
  21. ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامۀ مهدویت، ص۲۱۹ـ۲۲۱؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۷۱.
  22. «خُذِیهِ فَإِنَّهُ بَقِیَّةُ اللَّهِ تَعَالَی فِی أَرْضِه»؛ ‏عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۲۰.
  23. ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۷۱.