پیروی از نواب عام در دوران غیبت
متن این جستار آزمایشی است؛ امید می رود در آینده نه چندان دور آماده شود. برای اطلاع از جزئیات بیشتر به بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت مراجعه کنید.
پیروی از نواب عام، وظیفه خاص منتظران
- یکی از وظایف دوران غیبت پیروی از علمای راستین یا نواب عام است که در دستورات پیشوایان الهی آمده است[۱]. در دوره غیبت کبری، فقهای جامع الشرایط به نصب امام زمان (ع) مسئولیت نمایندگی عام امام (ع) را در استمرار حرکت حیات بخش امامت و پاسداری از احکام و مقررات اسلامی برعهده دارند[۲]. امام زمان (ع) فرمودند: «در پیش‌آمدهایی که برای شما رخ می‌دهد باید به راویان اخبار ما ـ دانشمندان علوم دینی ـ مراجعه کنید که ایشان حجت من بر شما و من حجت خدا بر آنها هستم»[۳] در زمان حضور امام، مردم تکالیف شرعی و پاسخ مسائل خود را مستقیم از امام دریافت می‌کردند؛ ولی ارتباط امام زمان با مردم در زمان غیبت صغری از طریق نایبان خاص و در زمان غیبت کبری از راه نایبان عام است[۴]. وظیفۀ هرکس در هر زمان بر اساس مقتضیات آن زمان رقم می‌خورد چنانکه زراره وقتی از امام صادق (ع) سؤال می‌کند مردم در زمان غیبت و انتظار چه کاری انجام دهند؟ می‌فرماید: «به وظیفه‌ای که دارند عمل میکنند تا اینکه حقیقت برای آنها روشن شود».[۵] امروزه این امر با تبعیت از دستورها و فرمان‌ها و اطاعت از مجتهدین جامع شرایط است[۶]. بر این اساس اطاعت از فقهاء جامع‌الشرایط، با توجه به شرایط و ضوابطی که مطرح شده، واجب و مخالفت با آنها حرام است و در ردیف اطاعت و مخالفت با امام زمان است[۷]. یاران مهدوی برای تنظیم زندگی خود در راستای زمینه‌سازی ظهور، از رهنمودهای فقهای عادل پیروی میکنند؛ چراکه فقها به دلیل آشنایی با شیوه‌های صحیح استنباط احکام از منابع اصیل دینی، قادرند به پرسش‌های مختلف آنان در زمینه مسائل دینی و زیست دین دارانه پاسخ دهند[۸].
معنای نیابت عام و قلمرو آن
- نیابت عامه مقامی است که به وسیلۀ ائمه (ع) به ویژه امام زمان (ع) به فقیه واجد شرایط تفویض شده است[۹]. امام حسن عسکری (ع) دربارۀ فقیهان راستین، ویژگی‌های آنها و مسؤولیت جامعه در برابر آنها، فرموده است: "هرکس از فقهاء، نفس خود را از معاصی و محرمات نگهداری کند و دین خود را حفظ نماید و مخالف هوای خود و مطیع مولای خود باشد، پس عوام باید از او تقلید کنند"[۱۰] امام (ع) ضابطه‌ای کلی و صفات و مشخصاتی را معرفی و بیان می‌کند که در هر عصری آن صفات و ویژگی‌های معین در هر فردی وجود داشته باشد، نایب عام امام (ع) شناخته می‌شود[۱۱]. در دوران غیبت، فقها و علما به عنوان جانشینان امام معصوم (ع)، راهبران جامعه و هادیان امت و محل رجوع مردم هستند و احکام دینی را با اجتهاد و تفقه خود، به آنان ابلاغ میکنند[۱۲]. فقهای عادل در عصر غیبت علاوه بر تبیین احکام دینی، وظیفه قضاوت و تأسیس حکومت دینی را نیز بر عهده دارند. شیعیان باید در فراهم آوردن زمینه‌های حکومت اسلامی، فقها را یاری رسانند[۱۳].
پیروی از نواب عام اصلی عقلائی
- یکی از ادلۀ لزوم پیروی از نواب عام در عصر غیبت این است که بنابر اصل عقلاییِ رجوع جاهل به عالم، فقها به نیابت از امام زمان، مرجع و پاسخگوی مسائل شرعی مردم هستند. تقلید و پیروی از فقها در احکام فقهی، شیوۀ همگانی و آسان در انجام مسائل شرعی است؛ زیرا استخراج احکام الهی از منابع آن در توان همۀ مردم نیست و احتیاط در همۀ موارد هم غیر ممکن و دارای عسر و حرج است. پس تقلید از صاحب نظران در هر فن و تخصصی، مورد پسند عقل بوده و خدای متعال هم به تقلید دستور داده است: ﴿ فَاسْأَلُواْ أَهْلَ الذِّكْرِ إِن كُنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ﴾[۱۴].[۱۵]
- علاوه بر ادله‌ای که گذشت برای جلوگیری از تعطیل احکام الهی و اجرای صحیح آنها راهی جز مراجعه به فقیه اسلام شناس و عادل نیست[۱۶].
دلیل روایی مبنی بر تبعیت از نواب عام
- اسحاق بن یعقوب دربارۀ تکلیف شیعیان در غیبت کبری از امام صادق(ع) سؤال کرده و حضرت در پاسخ فرمودند[۱۷]: «در پیش‌آمدهایی که برای شما رخ می‌دهد باید به راویان اخبار ما ـ دانشمندان علوم دینی ـ مراجعه کنید که ایشان حجت من بر شما و من حجت خدا بر آنها هستم».[۱۸]
- مرحوم شیخ کلینی، شیخ صدوق و شیخ طوسی روایتی را که به "مقبوله عمر بن حنظله" معروف است، از امام صادق(ع) به مضمون ذیل نقل کردهاند: "هرکدام از شما که حدیث ما را روایت کند و در حلال و حرام ما صاحب نظر باشد و احکام ما را بداند، او را به حکومت برگزینند که من او را بر شما حاکم قرار دادم"[۱۹]
اجماع و سیره قطعیه بر نیابت عامه
- علاوه بر نصوص پیغمبر و امامان (ع)، إجماع و سیره متصله قطعیه، نیز نیابت عامه را برای علمای عامل و فقهای ره یافته، حامیان دین، و راویان احادیث ائمه طاهرین (ع) ثابت میکنند[۲۰].
- همچنین برای جلوگیری از تعطیل احکام الهی و اجرای صحیح آنها راهی جز مراجعه به فقیه اسلام شناس و عادل نیست[۲۱].
تبعیت از نائب عام تمرینی برای تبعیت از امام زمان
- تبعیت از ولی فقیه به عنوان نائب عام امام عصر (ع) در دوران غیبت، علاوه بر مصالح فراوان به مثابه تمرین تبعیت و اطاعت از آن امام به شمار می‌آید، چرا که تبعیت از ولی فقیه در راستای تبعیت از امام عصر (ع) است[۲۲]. در حقیقت مردم با اطاعت از نایبان امام زمان صداقت خود را نشان‌می‌دهند، چرا که علت غیبت عدم آمادگی مردم برای پذیرش رهبری آن حضرت است[۲۳]. بر این اساس انجام فعالیت‌ها بدون در نظر گرفتن دیدگاه مراجع تقلید، مورد رضایت آن حضرت نیست[۲۴].
پرسش مستقیم
- وظیفه مسلمانان نسبت به امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف شیعیان برای زمینه‌سازی ظهور در غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف شخصی شیعیان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف فردی شیعیان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف اجتماعی شیعیان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف شیعیان در حوزه امنیت اجتماعی در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف علما در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف دانشجویان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف مستمعان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف کنهسالان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف جوانان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف زنان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف ثروتمندان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف اقشار آسیب‌پذیر در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف حاکمان و فرماندهان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف نیروی انتظامی در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف توده مردم در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- وظایف عام مسلمانان نسبت به امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- مسلمانان نسبت به شناخت امام مهدی چه وظیفه‌ای دارند؟ (پرسش)
- مسلمانان درباره تولی به امام مهدی چه وظیفه‌ای دارند؟ (پرسش)
- مسلمانان نسبت به تبری از دشمنان امام مهدی چه وظیفه‌ای دارند؟ (پرسش)
- مسلمانان نسبت به زیارت و یاد امام مهدی چه وظیفه‌ای دارند؟ (پرسش)
- مسلمانان درباره دعا برای امام مهدی چه وظیفه‌ای دارند؟ (پرسش)
- مسلمانان نسبت به اقتدا به سنت و سیره امام مهدی در امور استحبابی چه وظیفه‌ای دارند؟ (پرسش)
- مسلمانان نسبت به انجام اعمال عبادی به نیابت از امام مهدی چه وظیفه‌ای دارند؟ (پرسش)
- وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج از وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا صبر بر سختی‌های دوران غیبت از وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور از وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)
- انواع آمادگی برای ظهور کدامند؟ (پرسش)
- آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی در عرصه فکری و اعتقادی یا علمی و معرفتی چیست؟ و چگونه محقق می‌شود؟ (پرسش)
- آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی در عرصه روحی و روانی چیست؟ و چگونه محقق می‌شود؟ (پرسش)
- آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی در عرصه اخلاقی و رفتاری چیست؟ و چگونه محقق می‌شود؟ (پرسش)
- آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی در عرصه سیاسی چیست؟ و چگونه محقق می‌شود؟ (پرسش)
- آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی در عرصه اقتصادی چیست؟ و چگونه محقق می‌شود؟ (پرسش)
- آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی در عرصه نظامی و انتظامی چیست؟ و چگونه محقق می‌شود؟ (پرسش)
- انواع آمادگی برای ظهور کدامند؟ (پرسش)
- آیا پیروی از نواب عام از وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا دعا برای تعجیل فرج از وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا غمگین بودن در دوران غیبت و اشتیاق به ظهور از وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)
- آثار نزدیک شمردن ظهور چیست؟ (پرسش)
- آفات دور دانستن ظهور چیست؟ (پرسش)
- آرزوها چگونه در شخصیت منتظران امام مهدی تأثیر می‌گذارد؟ (پرسش)
- برای ایجاد ارتباط قلبی با امام مهدی به جز تکالیف شرعی و دینی چه اعمالی لازم است تا بفهمیم ایشان از ما راضی هستند؟ (پرسش)
- وظیفه جامعه اسلامی در برابر اخباری که از سوی امام مهدی می‌رسد چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی از نوجوانان جامعه امروز چه انتظاری دارند؟ (پرسش)
- دانش‌آموزان چگونه باید منتظر امام مهدی باشند؟ (پرسش)
- چگونه می‌توان برپایه خواست حقیقی امام مهدی عمل کرد؟ (پرسش)
- وظیفه مردم در عصر غیبت کبری برای برپایی عدالت چیست؟ (پرسش)
- آیا تکریم اماکن منسوب به امام مهدی از تکالیف عصر غیبت است؟ (پرسش)
- چرا رسیدگی به نیازهای مؤمنان مصداقی از برآوردن حوائج امام مهدی است؟ (پرسش)
- مرابطه با امام مهدی به چه معناست؟ (پرسش)
- آیا حفظ پیوند با مقام ولایت از وظایف خاص منتظران امام مهدی است؟ (پرسش)
- وظیفه مسلمانان نسبت به امام مهدی
- وظایف شخصی شیعیان در عصر غیبت
- وظایف شیعیان در عرصه امنیت اجتماعی
- وظایف علما در عصر غیبت
- وظایف دانشجویان در عصر غیبت
- وظایف مستمعان در عصر غیبت
- وظایف کهنسالان در عصر غیبت
- وظایف جوانان در عصر غیبت
- وظایف زنان در عصر غیبت
- وظایف حاکمان و فرماندهان در عصر غیبت
- وظایف نیروی انتظامی
- وظایف توده مردم در عصر غیبت
- وظایف اقشار آسیب‌پذیر در عصر غیبت
- وظایف عام منتظران
- وظایف خاص منتظران
- آثار نزدیک شمردن ظهور
- آفات دور دانستن ظهور
- تأثیر آرزوها در شخصیت منتظر
- ارتباط قلبی با امام مهدی
- انتظار امام مهدی از نوجوانان
- تکریم اماکن منسوب به امام مهدی
- مرابطه با امام مهدی
منابع
سلیمیان، خدامراد، بایسته‌های عصر چشم به راهی
کوثری، ابراهیم، انتظار و وظایف منتظران
کریمی، محمد علی، آیا ظهور نزدیک است
رجایی، محبوبه، مؤلفههای انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت
فقیهی، علی نقی، سبک اخلاق اجتماعی مهدی‌یاوران
رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت- قرائتی، محسن، شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم
موسوی اصفهانی، سید محمد تقی، تکالیف بندگان نسبت به امام زمان
پژوهشگران مرکز تحقیقات اسلامی، فرهنگ شیعه
سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت
بابایی طلاتپه، محمد باقر، مبانی صلح و امنیت در فرهنگ انتظار
نجفی، حسن، بررسی ابعاد رفتار اخلاقی در سبک زندگی زمینه‌ساز ظهور موعود
تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه
کارگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور
گوهری، عباس و دیمه کار گراب، محسن ، رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، بایسته‌های عصر چشم به راهی؟؟؟؛ کوثری، ابراهیم، انتظار و وظایف منتظران، ص ۲۰-۲۱-۲۲؛ کریمی، محمد علی، آیا ظهور نزدیک است، ص ۳۷ ـ ۳۸؛ رجایی، محبوبه، مؤلفههای انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت.
- ↑ ر.ک: فقیهی، علی نقی، سبک اخلاق اجتماعی مهدی‌یاوران، ۱۲۹.
- ↑ «"وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِيهَا إِلَى رُوَاةِ حَدِيثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِي عَلَيْكُمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَيْهِم"»؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۲۹۰، ح ۲۴۷؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۴۸۳، ح ۴.
- ↑ ر.ک: رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص ۱۱۰-۱۱۷؛ قرائتی، محسن، شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم، ص ۹۳ ـ ۱۰۴؛ کوثری، ابراهیم، انتظار و وظایف منتظران، ص ۲۰-۲۲؛ موسوی اصفهانی، سید محمد تقی، تکالیف بندگان نسبت به امام زمان، ص۴۷۷؛ پژوهشگران مرکز تحقیقات اسلامی، فرهنگ شیعه، ص۴۵۶، ۴۵۷.
- ↑ «" يَتَمَسَّكُونَ بِالْأَمْرِ الَّذِي هُمْ عَلَيْهِ حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَهُم"»؛ صدوق، محمد بن علی، کمال الدین ج ۲ ص ۳۵۰؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۴۹.
- ↑ ر.ک: بابایی طلاتپه، محمد باقر، مبانی صلح و امنیت در فرهنگ انتظار، ص۱۱۹-۱۲۰.
- ↑ ر.ک: رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص ۱۱۰-۱۱۷؛ قرائتی، محسن، شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم، ص ۹۳ ـ ۱۰۴؛ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص ۴۵۶ ـ ۴۵۸.
- ↑ ر.ک: نجفی، حسن، بررسی ابعاد رفتار اخلاقی در سبک زندگی زمینه‌ساز ظهور موعود، ص ۳۲.
- ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۷۴۹ ؛ نجفی، حسن، بررسی ابعاد رفتار اخلاقی در سبک زندگی زمینه‌ساز ظهور موعود، ص ۳۲.
- ↑ «"فَأَمَّا مَنْ كَانَ مِنَ الْفُقَهَاءِ صَائِناً لِنَفْسِهِ حَافِظاً لِدِينِهِ مُخَالِفاً عَلَى هَوَاهُ مُطِيعاً لِأَمْرِ مَوْلَاهُ فَلِلْعَوَامِّ أَنْ يُقَلِّدُوهُ "»؛ شیخ حر عاملی، وسائل الشیعة، ج ۲۷، ص ۱۳۱؛ مجلسی محمد باقر، بحار الانوار، ج ۲، ص ۸۸.
- ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۷۴۹.
- ↑ ر.ک: کارگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص ۲۲۱ و ۲۱۷.
- ↑ ر.ک: پژوهشگران مرکز تحقیقات اسلامی، فرهنگ شیعه، ص۴۵۶، ۴۵۷.
- ↑ اگر نمی‌دانید از اهل دانش و اطلاع بپرسید» سوره نحل، آیه ۴۳.
- ↑ ر.ک: کوثری، ابراهیم، انتظار و وظایف منتظران، ص ۲۰-۲۱-۲۲.
- ↑ ر.ک: قرائتی، محسن، شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم، ص ۹۳ ـ ۱۰۴.
- ↑ «"وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِيهَا إِلَى رُوَاةِ حَدِيثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِي عَلَيْكُمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَيْهِم"»؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۲۹۰، ح ۲۴۷؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۴۸۳، ح ۴.
- ↑ ر.ک: رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص ۱۱۰-۱۱۷؛ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص ۴۵۶ ـ ۴۵۸؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۷۴۹؛ کوثری، ابراهیم، انتظار و وظایف منتظران، ص ۲۰-۲۲؛ بابایی طلاتپه، محمد باقر، مبانی صلح و امنیت در فرهنگ انتظار، ص ۱۱۹-۱۲۰؛ نجفی، حسن، بررسی ابعاد رفتار اخلاقی در سبک زندگی زمینه‌ساز ظهور موعود، ص ۳۲؛ پژوهشگران مرکز تحقیقات اسلامی، فرهنگ شیعه، ص۴۵۶، ۴۵۷؛ موسوی اصفهانی، سید محمد تقی، تکالیف بندگان نسبت به امام زمان، ص۴۷۷؛ رجایی، محبوبه، مؤلفههای انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت.
- ↑ «" مَنْ كَانَ مِنْكُمْ مِمَّنْ قَدْ رَوَى حَدِيثَنَا وَ نَظَرَ فِي حَلَالِنَا وَ حَرَامِنَا وَ عَرَفَ أَحْكَامَنَا فَلْيَرْضَوْا بِهِ حَكَماً فَإِنِّي قَدْ جَعَلْتُهُ عَلَيْكُمْ حَاكِماً "»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۶۷، ح ۱۰؛ شیخ طوسی، محمد بن حسن، التهذیب، ج ۶، ص ۲۱۸، ح ۶.
- ↑ ر.ک: موسوی اصفهانی، سید محمد تقی، تکالیف بندگان نسبت به امام زمان، ص۴۷۷.
- ↑ ر.ک: قرائتی، محسن، شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم، ص ۹۳ ـ ۱۰۴.
- ↑ ر.ک: گوهری، عباس و دیمه کار گراب، محسن ، رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه، ص ۱۰۶.
- ↑ ر.ک: قرائتی، محسن، شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم، ص ۹۳ ـ ۱۰۴.
- ↑ ر.ک: رجایی، محبوبه، مؤلفههای انتظار توانمند در قرآن کریم و سنت.