پاسداری از دین در جامعه‌شناسی اسلامی
مقدمه
ایمان به دین، التزام جدی به رعایت تعالیم آن در ابعاد فردی و اجتماعی، تفسیر و تعلیم آموزه‌ها، تبلیغ و انتشار آنها، دفع شبهه‌ها و پاسخ به ایرادات، زمینه‌سازی برای جلب و جذب دیگران و... از جمله وظایفی است که به عموم مؤمنان، بسته به توان و امکانات و موقعیت فردی و اجتماعی آنها، محول شده است. قرآن از این تکلیف مهم و پر دامنه به لزوم “اقامه دین” به معنای مطلق تعبیر کرده است. علامه طباطبایی در تفسیر آیه ﴿شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ مَا وَصَّى بِهِ نُوحًا وَالَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ وَمَا وَصَّيْنَا بِهِ إِبْرَاهِيمَ وَمُوسَى وَعِيسَى أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ...﴾[۱] می‌نویسد: معنای اقامه دین و حفظ آن به این است که پیروی‌اش کنند و به احکامش عمل نمایند و الف و لام در کلمه الدین، الف و لام عهد است یعنی آنچه به همه انبیا نامبرده وصیت و وحی کرده بودیم این بود که این دینی که برای شما تشریع شده پیروی کنید و در آن تفرقه ننمایید و وحدت آن را حفظ نموده، در آن اختلاف نکنید[۲]. اسلام و دین توحید اساس و ریشه‌اش فطرت است و به همین جهت می‌تواند انسانیت را در زندگی‌اش به صلاح بکشاند و به همین دلیل اقامه دین و نگهداری آن مهم‌ترین حقوق قانونی انسانی است[۳]. اسلام بر جامعه اسلامی واجب کرده که حتی در اوج عظمت و اهتزاز بیرق پیروزیش، دین را بیا بدارد، و در دین متفرق نشود و نیز در هنگام شکست خوردن از دشمن و ضعف و ناتوانی‌اش تا آنجا که می‌تواند در احیای دین و اعلای کلمه توحید بکوشد، و بر این قیاس مسئله توحید و اقامه دین را در همه احوال لازم شمرده است؛ حتی بر یک فرد مسلمان نیز واجب کرده که دین خدا را محکم بگیرد و به قدر توانایی‌اش به آن عمل کند، هر چند که به عقد قلبی باشد و اگر سختگیری دشمن اجازه تظاهر به دینداری نمی‌دهد، در باطن دلش به عقاید حقه دین معتقد باشد، و اعمال ظاهری را از ترس دشمن با اشاره انجام دهد[۴].
آیات قرآنی مرتبط
- ترغیب و الزام به جدی گرفتن تعالیم دین: ﴿خُذُوا مَا آتَيْنَاكُمْ بِقُوَّةٍ وَاذْكُرُوا مَا فِيهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ﴾[۵].
- توجه دادن به لزوم محوریت دین به عنوان کانون هدایت انسان: ﴿فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا لَا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ﴾[۶].
- امر به اقامه دین، سفارش خداوند و همه پیامبران الهی: ﴿شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ مَا وَصَّى بِهِ نُوحًا وَالَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ وَمَا وَصَّيْنَا بِهِ إِبْرَاهِيمَ وَمُوسَى وَعِيسَى أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَلَا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ...﴾[۷].
- برخی آیات نیز به لزوم اخلاص در تأمین این مهم ترغیب کرده است[۸][۹]
آیات قرآنی مرتبط
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ «از دین، همان را برای شما بیان داشت که نوح را بدان سفارش کرده بود و نیز آنچه را که به تو وحی کردیم و آنچه را که به ابراهیم و موسی و عیسی، سفارش کردیم که دین را استوار بدارید و در آن به پراکندگی نیفتید؛ بر مشرکان آنچه آنان را بدان می‌خوانی گران است، خداوند است که هر که را بخواهد به سوی خود برمی‌گزیند و هر که را (به درگاه او) بازگردد به سوی خویش رهنمون می‌گردد» سوره شوری، آیه ۱۳.
- ↑ سید محمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۸، ص۳۹.
- ↑ سید محمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۹۶.
- ↑ سید محمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۱۹۸.
- ↑ «(و گفتیم) آنچه به شما دادیم با توانمندی بگیرید و از آنچه در آن است یاد کنید، باشد که پرهیزگاری ورزید» سوره بقره، آیه ۶۳.
- ↑ «بنابراین با درستی آیین روی (دل) را برای این دین راست بدار! بر همان سرشتی که خداوند مردم را بر آن آفریده است؛ هیچ دگرگونی در آفرینش خداوند راه ندارد؛ این است دین استوار اما بیشتر مردم نمی‌دانند» سوره روم، آیه ۳۰.
- ↑ «از دین، همان را برای شما بیان داشت که نوح را بدان سفارش کرده بود و نیز آنچه را که به تو وحی کردیم و آنچه را که به ابراهیم و موسی و عیسی، سفارش کردیم که دین را استوار بدارید و در آن به پراکندگی نیفتید.».. سوره شوری، آیه ۱۳.
- ↑ ﴿قُلْ إِنِّي أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ اللَّهَ مُخْلِصًا لَهُ الدِّينَ﴾ «بگو: من فرمان یافته‌ام که خداوند را در حالی که دین (خویش) را برای او ناب می‌دارم بپرستم» سوره زمر، آیه ۱۱.
- ↑ شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۳۴۳.