بحث:امام عسکری در کلام اسلامی
مقدمه
فضائل و مناقب
- امام حسن عسکری(ع) نیز همانند دیگر امامان در خُلق و خوی و بزرگی و برتری، یگانه روزگار خویش بود. از احمد بن عبدالله بن خاقان نقل کرده‌اند که از قول پدر خویش گفته است: "اگر حکومت بنی‌عباس سرنگون شود، کسی در بنی‌هاشم همچون ابن الرضا شایسته خلافت نیست به دلیل فضیلت و عفتی که دارد و نماز و روزه و زهد و خُلق و خوی نیکی که از حضرتش دیده می‌شود"[۳]. مقام و منزلت علمی امام حسن عسکری(ع) نیز چنان بود که دانشمندان بزرگ معاصرش، سر به تعظیم و تسلیم در پیشگاهش فرود می‌آوردند و از محضرش بهره‌ها می‌بردند[۴][۵].
امامت
- امامت امام حسن(ع) به نص پیامبر اسلام(ص) ثابت است. در روایتی مشهور آمده است که پیامبر(ص) از یکایک دوازده خلیفه خویش نام می‌برد و خلیفه یازدهم را حسن بن علی می‌خواند[۶]. در احادیث متعددی از امام هادی(ع) نیز حضرت حسن عسکری(ع) به عنوان امام یازدهم تعیین شده است. آمده است که امام هادی(ع) چند ماه پیش از شهادت، فرزند گرامی‌اش حسن(ع) را به عنوان جانشین خویش و امام شیعیان معرفی کرد و گروهی از شیعیان را نیز به گواهی گرفت[۷]. همچنین از امام هادی(ع) پرسیدند که پس از شما چه کسی امام است، فرمود: "امامت به بزرگِ فرزندانم، حسن، می‌رسد"[۸][۹].
روزگار امامت
- امام حسن عسکری(ع) از سال ۲۵۴ آغاز گشت و تا سال ۲۶۰ ه. ادامه یافت. خلفای معاصر امام(ع) عبارت بودند از: معتز، مهتدی و معتمد[۱۰]. روزگار امامت امام حسن عسکری(ع) با سختگیری و آزار بی حد و حصر حاکمان عباسی همراه بود. این روند از روزگار امام دهم(ع) رو به افزایش نهاده بود و حکایت از بیم و هراس عباسیان از فعالیت‌های امامان شیعه داشت. تعقیب و مراقبت امام و شیعیان شدت یافته بود و امامان شیعه(ع) را در میان لشکریان سُکنا داده بودند و بدین روی، امام دهم و یازدهم را "العسکریان" لقب داده‌اند[۱۱]. امام حسن عسکری در این وضعیت بغرنج دو برنامه در پیش گرفت: یکی ادامه فعالیت‌های پدر ارجمندش که حفظ و تقویت پایگاه‌های شیعی بود؛ دوم، زمینه‌سازی لازم در جامعه اسلامی برای پذیرش امامت و غیبت واپسین خلیفه پیامبر(ص). امام حسن عسکری(ع) برای اجرای این برنامه، رفتاری بسیار محتاطانه در پیش گرفت و با پنهانکاری می‌کوشید بهانه‌ای به دست حکومت ندهد و عباسیان را به خشونتی بیش‌تر واندارد. با این حال، هیچ گاه حکومت آنان را تأیید نکرد و دست از مبارزه علیه ستمکاری و خودکامگی عباسیان نکشید. برخی فعالیت‌های امام(ع) در این چارچوب عبارت بودند از: راه انداختن مباحثات علمی[۱۲]، ارسال نامه و راهنمایی‌های مکتوب به دوستداران و شیعیان خویش[۱۳] و تألیف کتاب[۱۴]. امام(ع) از طریق نمایندگان خویش، تعالیم راستین دینی را میان مسلمانان می‌گسترانید و پایگاه‌های مردمی خویش را استحکام می‌بخشید[۱۵]. چنان که گذشت، از برنامه‌های امام(ع) آن بود که ذهن شیعیان را برای پذیرش امامت حضرت مهدی(ع) آماده کند و مسئله خردسالی ایشان هنگام رسیدن به مقام امامت و غیبت را فهم‌پذیر سازد. البته، خردسالی امام(ع) برای شیعیان غریب نمی‌نمود؛ زیرا پیش‌تر، دو امام معصوم- امام نهم و دهم- در خردسالی به امامت رسیده بودند؛ اما غیبت امام معصوم برای نخستین بار بود که پیش می‌آمد و بیم آن می‌رفت که برخی شیعیان در برابر آن تاب نیاورند و این مسئله را درک نکنند. از این رو، امام حسن عسکری(ع) از هر فرصتی برای تبیین این مسئله سود می‌برد و از غیبت امام مهدی(ع) و فرجام آن سخن می‌گفت[۱۶]. همچنین کسانی را برای تبلیغ و اجرای فرمان‌های خویش برگزید تا شیعیان را با چگونگی ارتباط با امام(ع) آشنا کنند؛ زیرا در عصر غیبت صغری شیعیان از گذر نُواب خاص با امام مهدی(ع) مرتبط بودند[۱۷].
شهادت
- امامت امام حسن عسکری(ع) شش سال طول کشید. محبوبیت و فعالیت‌های امام(ع) در همان سال‌های نخست امامت، هراس عباسیان را برانگیخت و بدین روی در سال ۲۶۰ ه. معتمد عباسی در قتل ایشان مصمم شد و امام(ع) را با زهری کشنده مسموم ساخت. گفته‌اند که امام حسن عسکری(ع) هنگام شهادت ۲۸ یا ۲۹ ساله بوده است. مرقد مقدس آن امام همام(ع) در شهر سامراء، کنار مرقد پدر ارجمندش(ع) جای دارد[۱۸][۱۹].
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ مناقب آل ابی‌طالب، ۴/ ۴۵۵- ۴۵۳.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 124.
- ↑ مصنفات شیخ مفید، ۱۱/ ۳۲۲ و ۳۲۳.
- ↑ بحارالانوار، ۵۰/ ۲۶۱.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 124.
- ↑ ینابیع المودة، ۲/ ۵۵۴.
- ↑ اعلام الوری، ۳۵۱.
- ↑ همان، ۳۵۰.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 124.
- ↑ مناقب آل ابی‌طالب، ۴/ ۴۵۵.
- ↑ بحار الانوار، ۵/ ۱۱۳.
- ↑ اعلام الوری، ۳۵۵.
- ↑ زندگانی امام حسن عسکری، ۹۴- ۷۵.
- ↑ سیره چهارده معصوم، ۹۱۹.
- ↑ پیشوایان ما، ۲۷۲ و ۲۷۳.
- ↑ مستدرک الوسائل، ۱۲/ ۲۸۱.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 125-126.
- ↑ مناقب آل ابی‌طالب، ۴/ ۴۵۵.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 126.