وزارت
معناشناسی وزارت
وزارت انبیای پیشین
وزارت پیامبر خاتم
منصب وزارت در حکومت اسلامی
در مجموعه نظام اداری حکومت اسلامی، ابتدا مقام و منصبی با عنوان «وزارت» وجود نداشت و در دورۀ عباسیان، به تأسی از حکومت پادشاهی ایران پدید آمد. در آغاز، وظایف وزیر معلوم نبود، ولی به تدریج، رسوم و آداب وزارت به کمال خود رسید و در اواخر دولت عباسی در دستگاه اجرایی حکومت، وضع کاملاً مشخصی یافت[۱]. وزیر، بازوی راست خلیفه بود و بنام خلیفه، تمامی کارهای دولتی، اعم از کشوری و لشکری را به عهده داشت. وزارت فوق به دو نحو عمل می‌شد: وزارت مختار و وزارت اجراء. حوزه اختیارات این دو وزارت نیز متفاوت بود؛ به گونه‌ای که وزیر مختار در رسیدگی به شکایات، عزل و نصب والی، رسیدگی به کار سپاهیان، جنگ و تصرف در اموال خزانۀ دولت، دارای اختیارات تام بود، ولی وزیر اجراء از چنین اختیاراتی برخوردار نبود. از معروف‌ترین وزیران مختار در دورۀ عباسی «برمکیان» و وزیران اجرا «احمد بن ابی خالد» در زمان مأمون می‌توان نام برد[۲][۳].
منابع
پانویس
- ↑ تاریخ التمدن الاسلامی، ج۱، ص۱۵۲؛ الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۵۱-۲۲؛ هلال الصابی، تاریخ الوزراء، ص۲۸۶؛ تجارب الامم، ج۲، ص۲۸۱؛ مقدمه ابن خلدون، ص۲۰۸.
- ↑ النظم الاسلامیه، ص۱۱۷؛ تاریخ الاسلام، ج۲، ص۲۶۲-۲۵۸.
- ↑ فروتن، اباصلت، مرادی، علی اصغر، واژه‌نامه فقه سیاسی، ص ۱۸۰.