احکام القرآن - شافعی (کتاب)
| احکام القرآن | |
|---|---|
 | |
| زبان | عربی |
| نویسنده | ابوعبدالله محمد بن ادریس بن عباس بن عثمان شافعی قرشی مطلبی معروف به شافعی |
| ناشر | [[:رده:انتشارات انتشارات دارالکتب العلمیة|انتشارات انتشارات دارالکتب العلمیة]][[رده:انتشارات انتشارات دارالکتب العلمیة]] |
| محل نشر | بیروت، لبنان |
| سال نشر | ۱۴۱۲ ق، ۱۳۷۱ش، ۱۹۹۱م ش |
احکام القرآن کتابی است به زبان عربی که مشتمل بر تأویل ابعاد مختلف آیات قرآن می‌باشد. این کتاب اثر ابوعبدالله محمد بن ادریس بن عباس بن عثمان شافعی قرشی مطلبی معروف به شافعی است و انتشارات دارالکتب العلمیة انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
دربارهٔ کتاب
کتابی با این نام در ۲۰۰ صفحه به چاپ رسیده و تفسیر جمله‌ها و آیاتی از ۳۷ سوره قرآن را دربر دارد[۲]. گردآورندۀ این کتاب مجدی بن منصور بن سید شوری است و آن‌گونه که خود در مقدمۀ این کتاب نوشته است، آیاتی را که در کتاب‌های «الرسالة» و «الامّ» شافعی و احکام القرآن جمع بیهقی، تفسیر و تبیین شده است، را به ترتیب سور و آیات قرآن در این تفسیر گرد آورده است[۳]؛ اما با نگاه به آدرس‌هایی که در پایین صفحات این تفسیر ذکر شده، به نظر می‌رسد بیشتر آثار این کتاب از احکام القرآن می‌باشد و از دو کتاب دیگر به‌خصوص الامّ آثار کمتری نقل شده است؛ برای نمونه، در سوره بقره از احکام القرآن حدود ۳۵ مورد و از رسالة حدود ۱۶ مورد نقل شده و از الامّ هیچ موردی نقل نشده است. این تفسیر با جمله‌ای از آیۀ ۲۰ سورۀ بقره ﴿يَكَادُ الْبَرْقُ يَخْطَفُ أَبْصَارَهُمْ﴾[۴] آغاز و با جمله‌ای از آیه ۴ سوره شرح ﴿وَرَفَعْنَا لَكَ ذِكْرَكَ﴾[۵] ختم شده است[۶]. گرچه در تفسیر برخی جمله‌ها به نقل روایتی از رسول خدا(ص) اکتفا شده [۷]، ولی در بیشتر موارد دیدگاه شافعی در بیان معنای آیات بیان شده است؛ گاهی با تفصیل و استدلال[۸] و گاهی ساده و مختصر[۹]، گاهی با استناد به آیات دیگر قرآن[۱۰] و گاهی با استناد به روایتی از پیامبر[۱۱] یا امام علی(ع)[۱۲] و گاهی نیز با استناد به سخنی از صحابه[۱۳] و تابعین[۱۴] و گاهی بدون استناد به چیزی[۱۵].
براین اساس می‌توان این تفسیر را اجتهادی قرآن به قرآن و روایت نامید. این تفسیر از جهت سند مانند تفسیر مالک بن انس بوده و سند معتبر و قابل اعتماد در آن اندک است، بلکه برای شیعه صحت هیچ یک از روایات آن قابل اثبات نیست، ولی در موارد بسیاری معنای آیات با تفصیل و استدلال بیان شده است و از این جهت، فایدۀ این تفسیر بیش از فایدۀ تفسیر مالک است و افزون بر سهولت دستیابی به آرای تفسیری شافعی، گاهی ممکن است توضیح و استدلالی که در بیان معنای آیات، به‌ویژه آیات احکام، آمده، روشنگر و قابل استفاده باشد.[۱۶]
فهرست کتاب
در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.
دربارهٔ پدیدآورنده
پانویس
- ↑ کتابخانه مجازی الفبا
- ↑ نام آن ۳۷ سوره را در فهرست این تفسیر بنگرید (مجدی، تفسیر الامام الشافعی، ص۱۹۹-۲۰۰).
- ↑ ر.ک: مجدی، تفسیر الامام الشافعی، ص۳.
- ↑ «نزدیک است آن برق، بینایی‌هاشان را برباید» سوره بقره، آیه ۲۰.
- ↑ «و آوازه‌ات را بلند گرداندیم،» سوره انشراح، آیه ۴.
- ↑ ر.ک: مجدی، تفسیر الامام الشافعی، ص۹ و ۱۹۸.
- ↑ برای نمونه ر.ک: مجدی، تفسیر الامام الشافعی، ص۱۹۶، ذیل آیه ۳، سوره بروج.
- ↑ برای نمونه ر.ک: مجدی، تفسیر الامام الشافعی، ص۱۸-۲۵، تفسیر آیات ۱۷۸ و ۱۸۳، سوره بقره.
- ↑ برای نمونه ر.ک: مجدی، تفسیر الامام الشافعی، ص۱۶، تفسیر آیات ۱۴۴، ۱۵۵ و ۱۵۸ سوره بقره.
- ↑ برای نمونه ر.ک: مجدی، تفسیر الامام الشافعی، ص۹، ۱۰، ۱۳، ۱۵ و ۱۷ تفسیر آیات ۲۴، ۷۹، ۱۱۵، ۱۴۳ و ۱۶۴ سوره بقره.
- ↑ برای نمونه ر.ک: مجدی، تفسیر الامام الشافعی، ص۱۴، آیه ۱۲۹، سوره بقره.
- ↑ برای نمونه ر.ک: مجدی، تفسیر الامام الشافعی، ص۱۹۱، تفسیر آیه ۱ سوره ممتحنه.
- ↑ ر.ک: مجدی، تفسیر الامام الشافعی، ص۱۷۶، تفسیر آیه ۲۵ سوره احزاب.
- ↑ ر.ک: مجدی، تفسیر الامام الشافعی، ص۹، تفسیر آیه ۲۰ سورۀ بقره، و ص۱۵، تفسیر آیه ۱۴۲ سوره بقره.
- ↑ ر.ک: مجدی، تفسیر الامام الشافعی، ص۹۶، تفسیر آیۀ ۲ سوره مائده و ص۱۷۵، تفسیر آیه ۲۷ سوره روم.
- ↑ بابایی، علی اکبر، تاریخ تفسیر قرآن، ص ۳۳۸-۳۳۹.