اصحاب امام حسن عسکری
مقدمه
شیخ طوسی حدود ۱۰۳ تن از اصحاب و راویان امام عسکری(ع) را نام برده است[۱]، بدیهی است همه این اصحاب در یک رتبه نبوده‌اند. برخی از آنان صاحب تألیف و دارای کتاب‌های بسیار ارزشمندی هستند. برخی محققان معاصر با استفاده از منابع دیگر و با معرفی هر کسی که کمترین ارتباطی با امام عسکری(ع) داشته است، حتی اگر آن حضرت را ندیده باشد، تعداد آنان را ۲۱۳ تن دانسته‌اند[۲]. برخی از مهم‌ترین شاگردان آن حضرت که کتاب نیز داشته‌اند عبارت‌اند از:
- ابوسهل اسماعیل بن علی نوبختی (۲۳۷ - ۳۱۱ق)؛ وی از متکلمان بغداد و بزرگ نوبختیان بود. کتاب‌های بسیاری تصنیف کرد که کتاب التنبیه فی الامامه و کتاب الانوار فی تاریخ الائمه(ع) از آن جمله‌اند[۳].
- حسین بن اشکیب سمرقندی مروزی؛ از او به عنوان «خادم القبر» یاد کرده‌اند[۴]. نجاشی به سه کتاب او به نام‌های «الرّد علی من زعم أن النبی(ص) کان علی دین قومه»؛ «الرّد علی الزیدیه» و کتاب «النوادر» اشاره کرده است[۵].
- عبدالله بن جعفر حمیری؛ از اصحاب و مورد اعتماد امام عسکری(ع)[۶] و از بزرگان علمای قم و چهره برجسته آنان، نجاشی از ۱۸ کتاب او نام برده است که کتاب مشهور قرب الاسناد از آن جمله‌اند[۷]. وی با امام عسکری(ع) مکاتبه داشته و برخی مسائل را از طریق نامه از آن حضرت پرسیده است[۸].
- ابو محمد فضل بن شاذان نیشابوری، (م ۲۶۰ق)؛ از مشایخ و ثقات و معتمدان و محدثان میانه قرن سوم هجری است. شیخ طوسی به بیش از ۳۰ کتاب از او اشاره کرده است که معروف‌ترین آنها الایضاح فی الرد علی سائر الفرق، از جمله آثار اوست[۹].
- محمد بن خالد برقی، ابوعبدالله؛ وی از اصحاب برجسته امام عسکری(ع) بود و نجاشی از هشت کتاب برای او نام برده است[۱۰]. مشهورترین کتاب او کتاب النوادر است[۱۱]. فرزند وی، احمد (م ۲۷۴ یا ۲۸۰ق)، صاحب کتاب المحاسن شهرتی بیش از پدر دارد[۱۲].
منابع
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ اسلام بخش دوم ج۲
پانویس
- ↑ طوسی، رجال، ص۳۹۷ - ۴۰۳.
- ↑ طبسی، حیاة الامام العسکری(ع)، ص۳۴۵ - ۴۱۳.
- ↑ طوسی، الفهرست، ص۴۹.
- ↑ نجاشی، رجال، ص۴۴.
- ↑ نجاشی، رجال، ص۴۴.
- ↑ طوسی، الفهرست، ص۱۶۷ و همو، رجال، ص۴۰۰.
- ↑ نجاشی، رجال، ص۲۱۹.
- ↑ اردبیلی به برخی از این نامه‌ها اشاره کرده است (ر.ک: اردبیلی، جامع الرواة، ج۱۰، ص۱۷۹).
- ↑ طوسی، الفهرست، ص۱۹۸.
- ↑ نجاشی، رجال، ص۳۳۵.
- ↑ نجاشی، رجال، ص۲۲۶.
- ↑ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ اسلام بخش دوم ج۲ ص ۲۵۳.