نسب نفس زکیه چیست؟ (پرسش)
| نسب نفس زکیه چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / عصر غیبت کبری |
| مدخل وابسته | ؟ |
نسب نفس زکیه چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ نخست
- حجت الاسلام و المسلمین نصرت‌الله آیتی در کتاب «تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور» در اين باره گفته است:
- «روایات به چند صورت از نسب نفس زکیه سخن گفته‌اند:
- از خاندان قریش: امام علی (ع) فرموده‌اند: " أَ لَا أُخْبِرُكُمْ بِآخِرِ مُلْكِ بَنِي فُلَانٍ قُلْنَا بَلَى يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ قَالَ قَتْلُ نَفْسٍ حَرَامٍ فِي يَوْمٍ حَرَامٍ فِي بَلَدٍ حَرَامٍ عَنْ قَوْمٍ مِنْ قُرَيْش"[۱]؛
- از خاندان پیامبر (ص) و فرزند حسن: امام باقر (ع) فرمودند: " وَ قَتْلُ غُلَامٍ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ ص بَيْنَ الرُّكْنِ وَ الْمَقَامِ اسْمُهُ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ النَّفْسُ الزَّكِيَّةُ "[۲]. این روایت از امام صادق (ع)[۳] و سفیان بن ابراهیم الجریری[۴] از اصحاب امام باقر (ع) نیز نقل شده است. از این سه روایت استفاده می‌شود که نفس زکیه از خاندان پیامبر (ص) است، اما درباره محمد بن حسن دو احتمال وجود دارد:
- منظور از حسن، امام حسن مجتبی (ع) است؛
- منظور از حسن، پدر حقیقی و بدون واسطه اوست. بر این اساس، از این روایات نمی‌توان حسنی بودن (انتساب نفس زکیه به خاندان امام حسن مجتبی (ع)) را استفاده کرد. البته احتمال این‌که نام پدر حقیقی نفس زکیه حسن باشد، بسیار بعید می‌نماید؛ چرا که در روایات برای پدر نفس زکیه موقعیت مهم یا فعالیت خاصی بیان نشده است. وی شخصیتی عادی و معمولی خواهد داشت. از این‌رو، ذکر نام وی در روایات و تأکید بر این‌که نفس زکیه فرزند چنین پدری است، توجیه معقول و منطقی ندارد.
- از خاندان امام حسین (ع): امام باقر (ع) فرمودند: " وَ النَّفْسُ الزَّكِيَّةُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْن"[۵]. روایت یاد شده را عیاشی در تفسیر خود از امام باقر (ع) نقل مرسل کرده است. این روایت، با الفاظی مشابه به سند معتبر در کتاب غیبت نعمانی[۶] نیز وجود دارد. مقایسه فقرات این دو روایت و نقل شدن آن دو از جابر جعفی، از امام باقر (ع) نشان می‌دهد این دو حدیث جز یک حدیث نیستند. اما از آن‌جا که جمله "وَ النَّفْسُ الزَّكِيَّةُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْن"؛ در کتاب غیبت نعمانی که سند معتبری دارد، نیامده است، از این‌رو، به روایتی که نفس زکیه را از فرزندان امام حسین (ع) می‌داند نیز به دلیل ضعف سند و هم به دلیل فقدان این فقره در نقل دیگر همان روایت، نمی‌توان اعتماد کرد.
- بنابراین، به دلیل ضعف سند روایات یاد شده درباره نسب نفس زکیه نمی‌توان قاطعانه قضاوت کرد. البته در کتاب شریف کافی در روایت صحیحی از کشته شدن شخصی حسنی، اندکی پیش از ظهور گزارش شده، اما از آن‌جا که دلیل قاطعانه‌ای بر یکی بودن حسنی یاد شده با نفس زکیه وجود ندارد، نمی‌توان آن را بر انتساب نفس زکیه به خاندان امام حسن مجتبی (ع) دلیل دانست، گرچه احتمال آن وجود دارد. " وَ يَسْتَأْذِنَ اللَّهَ فِي ظُهُورِهِ فَيَطَّلِعُ عَلَى ذَلِكَ بَعْضُ مَوَالِيهِ فَيَأْتِي الْحَسَنِيَّ فَيُخْبِرُهُ الْخَبَرَ فَيَبْتَدِرُ الْحَسَنِيُّ إِلَى الْخُرُوجِ فَيَثِبُ عَلَيْهِ أَهْلُ مَكَّةَ فَيَقْتُلُونَهُ وَ يَبْعَثُونَ بِرَأْسِهِ إِلَى الشَّامِيِّ فَيَظْهَرُ عِنْدَ ذَلِكَ صَاحِبُ هَذَا الْأَمْرِ "[۷]. این احتمال را روایتی تأیید می‌کند که کشته شدن نفس زکیه را به فرمان سفیانی می‌داند[۸]، هم‌چنان‌که طبق روایات بالا، فرستاده شدن سر نفس زکیه برای شامی کشته شدن وی را به دستور سفیانی نشان می‌دهد»[۹].
پرسش‌های وابسته
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ آیا شما را از زمان به پایان رسیدن حکومت فلان خبر ندهم؟ گفتیم آری یا امیرالمؤمنین. حضرت فرمود هنگام کشته شدن نفسی حرام در روزی حرام در شهری حرام از تیره قریش؛ الغیبة للنعمانی، ص۲۶۶، باب۱۴، ح۱۷.
- ↑ کمال‌الدین، ص۳۳۰، باب۳۲، ح۱۶.
- ↑ معجم احادیث الامام المهدی (ع)، ج۳، ص۴۹۳، ح۱۰۶۳.
- ↑ الغیبة للطوسی، ص۴۶۴، ح۴۸۰.
- ↑ و نفس زکیه از فرزندان حسین (ع) است؛ تفسیر العیاشی، ج۱، ص۶۵، ح۱۱۷.
- ↑ ص۲۸۸، باب۱۴، ح۶۷.
- ↑ و مهدی (ع) از خداوند درباره ظهورش اجازه می‌خواهد. پس یکی از موالیان آن حضرت از این موضوع آگاه می‌شود و نزد حسنی می‌آید و او را از این خبر آگاه می‌کند و حسنی در قیام بر آن حضرت پیش‌دستی می‌کند، پس مردم مکه بر او می‌شورند و او را به قتل می‌رسانند و سرش را نزد شامی می‌فرستند. در این هنگام صاحب این امر ظهور می‌کند؛ الکافی، ج۸ ، ص۲۲۴، ح۲۸۵. (درباره اعتبار این حدیث، نک: تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۰۷)
- ↑ منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر (ع)، ج۳، ص۹۲، ح۱۰۳۸.
- ↑ آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۳۱ - ۲۳۴.